درمان قطعی نوروپاتی | آسیب دیدگی اعصاب، آشنایی با انواع درمان

روش های مختلفی برای درمان قطعی نوروپاتی موجود است. نوروپاتی، در نتیجه آسیب به اعصاب واقع در خارج از مغز و نخاع (اعصاب محیطی)، اغلب باعث ضعف، بی حسی و درد، معمولاً در دست ها و پاها می شود. همچنین می تواند سایر نواحی و عملکردهای بدن از جمله هضم، ادرار و گردش خون را تحت تاثیر قرار دهد. نوروپاتی محیطی می تواند ناشی از آسیب های تروماتیک، عفونت ها، مشکلات متابولیک، علل ارثی و قرار گرفتن در معرض سموم باشد. یکی از شایع ترین علل دیابت است. افراد مبتلا به نوروپاتی محیطی معمولاً درد را به صورت ضربه زدن، سوزش یا گزگز توصیف می کنند. برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه از مشاوره تلفنی فردی کلیک کنید.  

نوروپاتی چیست؟

نوروپاتی به معنای "بیماری یا ناهنجاری سیستم عصبی" است که تعریف چندان کارامدی نیست. بهتر است نوروپاتی را به عنوان هر آسیب واقعی که به سیستم عصبی وارد شده است در نظر گرفت. نوروپاتی محیطی در واقع اصطلاحی است که برای توصیف اختلالات اعصاب محیطی به کار می رود. بیش از ۲۰ میلیون نفر در ایالات متحده از این وضعیت ناتوان کننده رنج می برند اما هنوز اطلاعات دقیق در مورد این اختلال چند وجهی در دست نیست. افراد بی‌شماری صرفاً به این دلیل که نمی‌دانند پیشرفت‌های انقلابی در فناوری‌های زیستی به طور مؤثری اعصاب آسیب‌دیده را بدون نیاز به تغییر ذهن، دارو، جراحی یا تزریق، درمان می‌کنند، بی دلیل رنج می‌برند.
به عنوان مثال، سندرم تونل کارپال، فتق دیسک و سکته مغزی را در نظر بگیرید. هر یک از این شرایط آسیب به نواحی مختلف سیستم عصبی هستند که همگی علائم متفاوتی دارند. دیابت یک بیماری سیستمیک است که تمام اعصاب بدن از مغز و چشم، اعصاب کوچک قلب و دستگاه گوارش گرفته تا اعصاب دست، پا و ساق پا را درگیر می کند. تقریباً ۵۰ درصد از بیماران دیابتی به این بیماری مبتلا می شوند.
بسیاری از افرادی که از قرص‌های استاتین یا «داروهای کلسترول» استفاده می‌کنند، تحت تأثیر این بیماری مرموز و ناشناخته قرار خواهند گرفت. سیستم عصبی محیطی از اعصابی تشکیل شده است که از نخاع به تمام قسمت های بدن منشعب می شوند.

سه بخش اصلی سلول های عصبی محیطی

• بدن سلولی
• آکسون ها
• دندریت (اتصال عصب، عضله)

هر بخشی از عصب ممکن است تحت تأثیر قرار گیرد، اما آسیب به آکسون ها شایع تر است.  آکسون سیگنال ها را از سلول عصبی مبدا به سلول عصبی بعدی و از آنجا به عضله منتقل می کند. بیشتر آکسون ها توسط ماده ای به نام میلین احاطه شده اند که انتقال سیگنال را تسهیل می کند.  هنگامی که میلین فرسوده می شود، سیگنال های سلول های عصبی قطع می شوند.

عوارض نوروپاتی

• عوارض نوروپاتی محیطی شامل سوختگی و آسیب های پوستی می شود که در آن تغییرات دما یا درد را در قسمت‌هایی از بدن که بی‌حس هستند احساس نمی کنید.
• عفونت: پاها و سایر نواحی فاقد حس ممکن است بدون اطلاع شما آسیب ببینند. این نواحی را به طور مرتب بررسی کنید و آسیب های جزئی را قبل از عفونی شدن درمان کنید. به خصوص اگر بیماری دیابت یا قند خون دارید.
• سقوط و غش کردن: ضعف و از دست دادن حس ممکن است با عدم تعادل و افتادن همراه باشد.

 

علایم نوروپاتی

دو نوع علامت منفی و مثبت در نوروپاتی وجود دارد. علائم منفی که در درجه اول قرار می گیرند، زمانی روی می دهند که آسیب به سیستم عصبی باعث از دست دادن یک عملکرد خاص می شود. به عنوان مثال، از دست دادن رفلکس ها، از دست دادن قدرت و حس مانند بی حسی بدن. این علائم منفی در ابتدا به ندرت برای بیمار قابل تشخیص است زیرا مغز تفاوت تلفات ایجاد را به عنوان نوعی محافظت جبران می کند. فقط پس از مدتی اعصاب بیمار، آسیب دیده و علائم مثبت نوروپاتی را ایجاد می کنند.
واکنش مغزی و سیستم عصبی، فیبر اعصاب بیماران را از هم می پاشد و باعث آسیب بیشتر می شود. هر بیمار علائم خود را به زبان فردی خود یعنی "درد" توصیف می کند. این امر به راحتی می تواند یک پزشک را که در زمینه تشخیص و درمان بیماران نوروپاتی آموزش ندیده گیج کند. بنابراین بیمار معمولاً با رنجی که کاهش نمی یابد از دکتری به دکتر دیگر می‌رود و دوزهای قوی‌تر و قوی‌تر قرص‌ها دریافت می کند.

نشانه های نوروپاتی

هر عصب در سیستم محیطی شما عملکرد خاصی دارد. بنابراین علائم به نوع اعصاب تحت تأثیر بستگی دارد. اعصاب به دو دسته تقسیم می شوند: اعصاب حسی که حس هایی مانند دما، درد، لرزش یا لمس را از پوست دریافت می کنند و اعصاب حرکتی که حرکت عضلات را کنترل می کنند. از این رو نشانه های نوروپاتی محیطی به شرح زیر شروع می شود.

• شروع تدریجی بی حسی، سوزن سوزن شدن بدن و مخصوصا پاها یا دست ها که می تواند به سمت بالا و بازوها گسترش یابد.
• درد تند، ضربان دار یا سوزش، حساسیت شدید به لمس
• درد در حین فعالیت هایی که نباید باعث درد شوند. مانند درد در پاها هنگام وزنه زدن یا زمانی که زیر پتو هستند.
• عدم هماهنگی در تعادل و سقوط، ضعف عضلانی
• احساس می کنید که دستکش یا جوراب پوشیده اید در حالی که نپوشیده اید.
• فلج شدن؛ چنانچه اعصاب حرکتی تحت تأثیر قرار گیرند.

 

درمان قطعی نوروپاتی | شناخت علل

آسیب عصبی در نوروپاتی محیطی در نتیجه شرایط مختلف ایجاد می شود، شرایط پزشکی نیز می تواند باعث بروز این اختلال باشد. از جمله این شرایط می توان به موارد زیر اشاره داشت.

1. بیماری هایی که سیستم ایمنی را تحت تاثیر قرار میدهند و شامل سندرم شوگرن، لوپوس، آرتریت روماتوئید و غیره می باشند.
2. دیابت: این شایع ترین  علت است. در میان افراد مبتلا به دیابت، بیش از نیمی از آن ها دچار نوعی نوروپاتی خواهند شد.
3. عفونت ها: شامل برخی از عفونت های ویروسی یا باکتریایی، از جمله بیماری لایم، زونا، ویروس اپشتین بار، هپاتیت B و C، جذام، دیفتری و HIV  است.
4. اختلالات ارثی: اختلالاتی مانند بیماری شارکو ماری توث از انواع ارثی نوروپاتی هستند.
5. تومورها: رشد سرطانی(بدخیم) و غیر سرطانی (خوش خیم)، می تواند روی اعصاب ایجاد شود یا بر روی اعصاب فشار بیاورد.
6. اختلالات مغز استخوان: شامل پروتئین غیر طبیعی در خون(گاموپاتی های مونوکلونال) نوعی سرطان استخوان (میلوما)، لنفوم و بیماری نادر آمیلوئیدوز است. بیماری های دیگر عبارتند از بیماری کلیوی، بیماری کبد، اختلالات بافت همبند و تیروئید کم کار.
7. اعتیاد به الکل: انتخاب های غذایی ضعیف توسط افراد مبتلا به الکلیسم می تواند منجر به کمبود ویتامین شود.
8. قرار گرفتن در معرض سموم: مواد سمی شامل مواد شیمیایی صنعتی و فلزات سنگین مانند سرب و جیوه است.
9. داروها: مصرف برخی داروها به ویژه آن هایی که برای درمان سرطان(شیمی درمانی) استفاده می شوند، می توانند باعث نوروپاتی محیطی شوند.
10. آسیب یا فشار روی عصب: صدمات ناشی از تصادفات وسایل نقلیه موتوری، زمین خوردن یا آسیب های ورزشی می تواند اعصاب محیطی را قطع کرده یا به آن ها آسیب برساند.
11. کمبود ویتامین: ویتامین های گروه بی از جمله B-1، B-6 و B-12 - ویتامین ای و نیاسین برای سلامت اعصاب بسیار مهم هستند.

 

درمان قطعی نوروپاتی | تشخیص

نوروپاتی محیطی علل بالقوه زیادی دارد. برای تشخیص درست علت اصلی، علاوه بر معاینه فیزیکی که ممکن است شامل آزمایش خون باشد، تشخیص معمولاً شامل موارد زیر می شود.

• سابقه پزشکی کامل. پزشک سابقه پزشکی شما از جمله علائم، سبک زندگی، قرار گرفتن در معرض سموم، عادات نوشیدن و سابقه خانوادگی بیماری های سیستم عصبی را بررسی می کند.
• معاینه عصبی. پزشک رفلکس‌های تاندون، قدرت و توان ماهیچه‌ها، توانایی در احساس برخی احساسات و وضعیت و هماهنگی شما را بررسی می کند‌.
• آزمایش خون. کمبود ویتامین، وجود دیابت، عملکرد غیرطبیعی سیستم ایمنی و سایر نشانه های شرایطی را که می توانند باعث نوروپاتی محیطی شوند را شناسایی می کند.
• تست های تصویربرداری. سی تی اسکن یا ام آر آی می تواند به دنبال فتق دیسک، اعصاب تحت فشار(فشرده)، تومورها یا سایر ناهنجاری های موثر بر عروق خونی و استخوان ها باشد.

تست های عملکرد عصبی

الکترودهای تخت روی پوست قرار می گیرند و جریان الکتریکی کم اعصاب را تحریک می کند. پزشک پاسخ اعصاب به جریان الکتریکی را ثبت می کند. الکترومیوگرافی(EMG) با هدف تشخیص آسیب عصبی، فعالیت الکتریکی عضلات را ثبت می کند. الکترود که در واقع یک سوزن نازک است، حین انقباض عضله برای اندازه گیری فعالیت الکتریکی، وارد ماهیچه می شود.
سایر تست های عملکرد عصبی. شامل یک صفحه نمایش بازتابی خودکار است که نحوه عملکرد رشته های عصبی خودمختار را ثبت می کند. یک تست عرق که توانایی بدن شما را برای تعریق اندازه گیری می کند و تست های حسی که احساس لمس، ارتعاش، خنک شدن و گرما را ثبت می کند.
بیوپسی عصبی. شامل برداشتن بخش کوچکی از عصب، معمولاً یک عصب حسی، برای جستجوی ناهنجاری‌ها است. بیوپسی پوست. پزشک بخش کوچکی از پوست را برمی دارد تا به دنبال کاهش انتهای عصبی باشد.  

درمان قطعی نوروپاتی

اهداف درمان، مدیریت شرایطی است که باعث نوروپاتی می شود و علائم را تسکین می دهد. درمان قطعی که بیماری را از بین ببرد فعلا در دسترس نیست. اگر آزمایش‌های انجام شده نشان‌دهنده عدم وجود بیماری زمینه‌ای باشد، ممکن است پزشک و شما منتظر بمانید تا ببیند آیا نوروپاتی بهبود می‌یابد یا خیر. در غیر اینصورت از داروها استفاده می شود.

1-درمان قطعی نوروپاتی | درمان دارویی

• علاوه بر داروهای مورد استفاده برای درمان بیماری های مرتبط با نوروپاتی محیطی، داروهایی که برای تسکین علائم و نشانه های نوروپاتی محیطی استفاده می شوند عبارتند از:
• مسکن ها. داروهای مسکن بدون نسخه، مانند داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی می توانند علائم خفیف را تسکین دهند.
• داروهای حاوی مواد افیونی. مانند ترامادول یا قرص اکسی کدون که منجر به وابستگی و اعتیاد می شوند. بنابراین این داروها معمولاً تجویز نمی شوند مگر اینکه سایر درمان ها با شکست مواجه شوند.
• داروهای ضد تشنج. داروهایی مانند گاباپنتین و پره گابالین که برای درمان بیماری صرع ساخته شده اند درد عصبی را تسکین می دهند. عوارض جانبی می تواند شامل خواب آلودگی و سرگیجه باشد.
• درمان های موضعی. کرم کپسایسین که حاوی ماده‌ای است که در فلفل تند وجود دارد می‌تواند باعث بهبود جزئی در علائم نوروپاتی محیطی شود.
• چسب های لیدوکائین. درمان دیگری است که روی پوست خود اعمال می کنید و ممکن است باعث تسکین درد شود. عوارض جانبی می تواند شامل خواب آلودگی، سرگیجه و بی حسی در محل چسب باشد.
• داروهای ضد افسردگی. برخی از ضد افسردگی های سه حلقه ای مانند آمی تریپتیلین، دوکسپین(سیلنور، زونالون) و نورتریپتیلین با تداخل در فرآیندهای شیمیایی در مغز و نخاع شما که باعث احساس درد می شوند، به تسکین درد کمک می کنند.
• مهارکننده بازجذب سروتونین و نوراپی نفرین دولوکستین(سیمبالتا، دریزالما اسپرینکل) و داروهای ضد افسردگی طولانی رهش ونلافاکسین (Effexor XR) و دسوونلافاکسین (Pristiq) نیز ممکن است درد نوروپاتی محیطی ناشی از دیابت را کاهش دهند.

2-درمان قطعی نوروپاتی | سایر درمان ها

• تحریک الکتریکی عصب از طریق پوست: الکترودهایی که روی پوست قرار می گیرند، جریان الکتریکی ملایمی را در فرکانس های مختلف ایجاد می کنند. TENS باید روزانه سی دقیقه به مدت حدود یک ماه اعمال شود.
• تبادل پلاسما و گلوبولین ایمنی داخل وریدی: این روش‌ها، که به سرکوب فعالیت سیستم ایمنی کمک می‌کنند، ممکن است برای افراد مبتلا به شرایط التهابی خاص مفید باشد. تبادل پلاسما شامل برداشتن خون، سپس حذف آنتی بادی ها و سایر پروتئین ها از خون و بازگرداندن خون به بدن شما است. در ایمونوگلوبولین درمانی، شما سطوح بالایی از پروتئین ها را دریافت می کنید که به عنوان آنتی بادی(ایمونوگلوبولین ها) عمل می کنند.
• فیزیوتراپی: اگر ضعف عضلانی دارید، فیزیوتراپی می تواند به بهبود حرکات شما کمک کند. همچنین ممکن است به بریس دست یا پا، عصا، واکر یا ویلچر نیاز داشته باشید.
• عمل جراحي: اگر نوروپاتی ناشی از فشار روی اعصاب، مانند فشار ناشی از تومورها باشد برای کاهش فشار به جراحی نیاز خواهید داشت.

 

طب جایگزین درمان قطعی نوروپاتی

در حال حاضر، طب معمولی داروهای بسیار قدرتمندی را برای بیماران رنج‌دیده تجویز می کند که آسیب عصبی را درمان نمی‌کنند بلکه مغز را بی حس می کنند و فقط علائم را پنهان می کنند تا درد را خاموش کنند. اکثر بیماران نمی توانند مصرف داروی مداوم را تحمل کنند اما احساس می کنند هیچ گزینه دیگری در برابر این درد وحشتناک ندارند.
متأسفانه، با ادامه پیشرفت آسیب عصبی، داروهای ضد درد در نهایت اثر خود را از دست می دهند. برخی از افراد مبتلا به نوروپاتی محیطی از درمان های مکمل برای تسکین استفاده می کنند. اگرچه محققان این تکنیک‌ها را به اندازه اکثر داروها به طور کامل مطالعه نکرده‌اند، درمان‌های زیر درجاتی از بهبودی را نشان داده‌اند.

1-طب سوزنی

قرار دادن سوزن های نازک در نقاط مختلف بدن ممکن است علائم نوروپاتی محیطی را کاهش دهد. برای بهبودی به چندین جلسه نیاز دارید. طب سوزنی به طور کلی زمانی ایمن در نظر گرفته می شود که توسط یک پزشک مجاز با استفاده از سوزن های استریل انجام شود.

2-آلفا لیپوئیک اسید

سال‌هاست که از این روش به عنوان درمانی برای نوروپاتی محیطی در اروپا استفاده می‌شود. استفاده از اسید آلفا لیپوئیک را با پزشک خود در میان بگذارید زیرا می تواند بر سطح قند خون تأثیراتی بگذارد. سایر عوارض جانبی می تواند شامل ناراحتی معده و بثورات پوستی باشد.

3-آمینو اسید

اسیدهای آمینه مانند استیل ال کارنیتین برای افرادی که تحت شیمی درمانی قرار گرفته اند و افراد مبتلا به دیابت مفید است. عوارض جانبی ممکن است شامل حالت تهوع و استفراغ باشد.  

درمان قطعی نوروپاتی | درمان های خانگی

برای کمک به مدیریت نوروپاتی محیطی مراقب پاهای خود باشید، به خصوص اگر دیابت دارید. روزانه از نظر وجود تاول، بریدگی یا پینه آن ها را چک کنید. جوراب نخی نرم و گشاد و کفش های پد دار بپوشید. می توانید از حلقه نیم دایره ای که در فروشگاه های لوازم پزشکی موجود است، استفاده کنید تا روتختی را از پاهای حساس دور نگه دارید.

1. ورزش منظم:ورزش منظم، مانند پیاده روی سه بار در هفته، می تواند درد نوروپاتی را کاهش دهد، قدرت عضلانی را بهبود بخشد و به کنترل سطح قند خون کمک کند. روال های ملایم مانند یوگا و تای چی نیز اثرات کمک کننده دارند.
2. ترک سیگار و تغذیه مناسب: سیگار کشیدن بر گردش خون تأثیر می گذارد و خطر مشکلات پا و سایر عوارض نوروپاتی را افزایش می دهد. وعده های غذایی سالم بخورید. تغذیه خوب به ویژه برای اطمینان از دریافت ویتامین ها و مواد معدنی ضروری مهم است. میوه ها، سبزیجات، غلات کامل و پروتئین بدون چربی را در رژیم غذایی خود بگنجانید از مصرف زیاد الکل خودداری کنید. الکل می تواند نوروپاتی محیطی را بدتر کند. سطح گلوکز خون خود را کنترل کنید. اگر دیابت دارید بیشتر دقت کنید. کنترل سطح قند خون به بهبود نوروپاتی شما کمک کند.
3. گیاهان دارویی: برخی گیاهان دارویی مانند روغن گل مغربی، به کاهش درد نوروپاتی در افراد مبتلا به دیابت کمک می کند. برخی از گیاهان دارویی با داروهای شیمیایی تداخل دارند. بنابراین گیاهانی را که در نظر دارید با پزشک خود در میان بگذارید.

 

پیشگیری از نوروپاتی

بهترین راه برای جلوگیری از نوروپاتی محیطی، مدیریت شرایط پزشکی است که شما را در معرض خطر قرار می دهد، مانند دیابت، الکلیسم یا آرتریت روماتوئید.

1. انتخاب سبک زندگی سالم را مد نظر داشته باشید.
2. برای حفظ سلامت و آرامش اعصاب، رژیم غذایی غنی از میوه ها، سبزیجات، غلات کامل و پروتئین بدون چربی داشته باشید. با خوردن گوشت، ماهی، تخم مرغ، لبنیات کم چرب و غلات غنی شده از کمبود ویتامین بی ۱۲ را جبران کنید. اگر گیاهخوار هستید، غلات غنی شده منبع خوبی از ویتامین هستند، اما در مورد مصرف مکمل های بی با پزشک مشورت کنید.
3. به طور منظم تحرک بدنی داشته باشید. با تأیید پزشک، سعی کنید سی دقیقه تا یک ساعت حداقل سه بار در هفته ورزش کنید.
4. از عواملی که ممکن است باعث آسیب عصبی شوند، از جمله حرکات تکراری، موقعیت های فشرده که به اعصاب فشار می آورند، قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی سمی، سیگار کشیدن و زیاده روی در مصرف الکل اجتناب کنید.

 

درمان قطعی نوروپاتی | سخن آخر

برخی از نوروپاتی ها به طور ناگهانی ایجاد می شوند، برخی دیگر در طی سالیان متمادی.  بسیاری از افراد تنها تحت تاثیر ضعف در دست ها و پاها هستند که منجر به مشکل در ایستادن، راه رفتن یا بلند شدن از صندلی می شود. از دست دادن حس در پاها، مچ پا و انگشتان پا باعث می شود که بیماران احساس خوب و قابل تشخیص از محل قرارگیری پاهایشان در فضا نداشته باشند مثلاً اگر زمین را لمس کنند و این باعث می شود که آن ها خیلی راحت بیفتند. این ضایعات حسی که کمتر تشخیص داده شده اند، تنها با یک معاینه بالینی مناسب قابل تشخیص هستند.
برخی از بیماران در نهایت قدرت راه رفتن را از دست می دهند. علائم برخی با احساس سوزن سوزن شدن شروع می‌شود که به درد شدید خنجری و شوک الکتریکی سوزان تبدیل می‌شود. این مشکلات ناتوان کننده در بدترین حالت خود یعنی شب مانع از خوابیدن فرد می شود زیرا درد هرگز از بین نمی رود و در واقع، پس از شروع، فقط بدتر می شود.
در صورتی که پس از خواندن این مقاله هم نیاز به اطلاعات کاملتری در این زمینه دارید، مشاوره روانشناسی حامی هنر زندگی پاسخگوی سوالات شما در این زمینه خواهد بود.