ارتقاء سلامت روان، 15 پله تا رسیدن به سلامت روانی کامل

خوشحال می شویم برای دیدن ویدیوهای مرتبط با ارتقاء سلامت روان پیج اینستاگرام دکتر فرزاد طباطبایی را دنبال کنید.

بودن در پی ارتقاء سلامت روان به همان اندازه که رسیدگی به سلامت جسمانی اهمیت دارد، ضروری است. هر انسانی برای رسیدن به زندگی ایده آل لازم است به هر دو جنبه سلامت جسمانی و روانی توجه داشته باشد. سر زندگی و شادابی به لحاظ روانی در رسیدن به موفقیت نقش پررنگی دارد. آمارهای سازمان بهداشت جهانی نشان می دهد که تقریباً نیمی از جمعیت جهان یا مبتلا به اختلالات روانی هستند و یا به طور غیر مستقیم به دلیل ابتلای اطرافیان با آن درگیر هستند و بیماری شان بر عزت نفس، روابط آنها و توانایی عملکردشان در زندگی روزمره تأثیر می‌گذارد. سلامت روانی در بیشتر موارد بر سلامت جسمی نیز تاثیر می گذارد.  
 

 ارتقاء سلامت روان | سلامت روان چیست؟

به طور خلاصه حال خوب فکر خوب و رفتار خوب. اگر بخواهیم تعریفی کوتاه از سلامت روان داشته باشیم می توانیم بگوییم سلامت روان عبارت است از تعادل بین انسان و محیط اجتماعی و حداکثر میزان رضایت برای پیشبرد و رشد و شکوفایی خود.
سلامت از دیدگاه روانشناسی دو تعریف دارد طبق تعریف منفی سلامت عبارت از عدم  بیماری، یعنی طبق این تعریف فردی که به بیماری مبتلا نیست را سالم می نمامند. طبق تعریف مثبت سلامت با ارتقاء بهداشت روان مرتبط  است. در این تعریف که  سازمان بهداشت جهانی ارائه نموده است، به وضعیتی از آرامش و آسایش روانی که در آن حالت هر فردی می تواند امکانات و استعداد های خود را ارتقا دهد، با فشارهای معمولی زندگی کنار بیاید، بصورت توانا و خلاق کار کند و به  انجام امور جامعه‌ای که در آن زندگی می‌کند یاری برساند، سلامت روانی گفته می شود. 
در تعریفی دیگر سلامت روان حالتی از رفاه و آسایش است که در آن فرد قدرت آن را دارد که توانایی های بالقوه خود را شناسایی کند. با استرس و اضطراب های عادی زندگی را کنترل کند و تلاش کند سطح استرس خود را از حد عادی بیشتر نکند. از نظر شغلی مفید و سازنده باشد برای جامعه نیز نقش مثبتی ایفا نماید با به عبارتی روابط اجتماعی داشته باشد و با دیگران مشارکت و همکاری مثبت و سازنده داشته باشد و دارای سلامت معنوی باشد.
از نگاه روانشناسان سلامت روان شامل احساسات سالم،‌ شرایط روانشناختی سالم و بهبود روابط اجتماعی است. سلامت روان بر نحوه تفکر انسان، احساسات و دیگر جنبه‌های زندگی او نقش بسزایی دارد. این مسئله تعیین کننده این است که فرد چگونه می‌تواند استرس خود را مدیریت کند، مسائل مربوط به دیگران را مدیریت کرده و از میان گزینه‌های مختلف دست به انتخاب بزند.

 

اینفوگرافیک ارتقاء سلامت روان

سلامت روانی چه افرادی در خطر است؟

عوامل زیادی در به وجود آوردن اختلالات روحی روانی دخیل هستند که از جمله آن‌ها می‌توان به مواردی مانند عوامل زیستی، مثل ژنتیک و شیمی مغز، تجربیات زندگی، مثل سوء استفاده جنسی و تعرض و ضربه‌های روانی، سابقه خانوادگی اشاره کرد. 
سلامت روان شامل افزایش توانایی های افراد و جامعه و قادر سازی آنها در رسیدن به اهداف و آرزوهایشان می باشد.این به تمام افراد جامعه مرتبط است نه فقط به کسانی که از بیماری‌های روانی رنج می‌برند هیچ گروهی و طبقه‌ی از بیماری‌های روانی مصون نیست ولی افراد فاقد شغل، کسانی که مشکلات اقتصادی دارند، نوجوانان، زنان قربانی انواع خشونت  و غیره بیشتر در معرض خطر هستند و متأسفانه در تمام دنیا به بهداشت روان و بیماری های روانی به اندازه  سلامت جسمانی و بیماری‌های جسمی اهمیت داده نمی شود و مورد بی توجهی و غفلت قرار گرفته است.  

پیشگیری در بهداشت روانی چیست؟

از مهمترین مسائل مربوط به بهداشت روان بحث پیشگیری و ارتقاء سلامت روان می باشد. هدف آن کاهش بروز اختلالات روانی، کاهش طول ماندگاری آن اختلالات روانی است که عبارت است از:

• پیشگیری مرحله اول که جلوگیری از بروز بیماری یا اختلال و در نتیجه کم کردن میزان ابتلا به اختلالات است. از طریق حذف عوامل مسبب، کاستن از عامل های خطر آفرین و جلوگیری از سرایت بیماری محقق می شود.
• پیشگیری مرحله دوم عبارت است از شناسایی زود هنگام و درمان سریع بیماری یا اختلال به منظور کاهش ابتلاء به اختلال از طریق کوتاه کردن مدت آن.
• پیشگیری مرحله سوم که هدف آن روان درمانی و کاهش نقایص و ناتوانی های ناشی از بیماری و یا اختلال است. این نوع پیشگیری افراد دچار بیماری مزمن را قادر می‌سازد به فعالیت های سابق خود در بالاترین سطح ممکن عملکرد خود دست یابند.

چرا سلامت روان اهمیت دارد؟

اختلالات روانی و رفتاری تاثیر بسیار زیادی روی فرد، خانواده اش و جامعه خواهد داشت. غالباً علاوه بر سختی ها و محدودیت هایی که اختلال روانی ایجاد می کند، بیمار روانی از آن پس در فعالیت های اجتماعی و شغلی خود دچار تبعیض هایی بعلت برچسپ بیماری روانی نیز می شود. 
آمار ها نشان دهنده ای این است که امروزه حدود بیش از 500 میلیون نفر از مردم جهان از ابتلا به یک بیماری روحی و روانی  یا رفتاری رنج می برند. افسردگی و  بیماری های وابسته به مصرف الکل، اسکیزوفرنی و بیماری دو قطبی به خود اختصاص داده است. بیشتراز دویست میلیون نفر از مردم جهان در یک مرحله از زندگی از افسردگی دچار مشکل شده اند. حدود یک میلیون خود کشی هر سال در جهان داریم و بیشتر از بیست میلیون نفر از مردم دنیا از اسکیزوفرنی، بیش از سی میلیون نفر از  بیماری صرع و جمعیتی بیش از نود میلیون نفر از یک بیماری وابسته به مصرف الکل رنج می برند.  

ارتباط بیماری های روانی و بیماری های جسمی

رفتارهای مخاطره آمیزی چون کشیدن سیگار، فعالیت جنسی غیر ایمن که به دنبال افسردگی و بیماری های روانی میل به آن ها بیشتر می شود، با بیماری هایی مثل سرطان و ایدز مرتبط هستند . 
شیوع افسردگی اساسی در جمعیت جهان بطور کلی بین پنج تا بیست درصد است ولی در افرادی که دچار بیماری های مزمن هستند این میزان بیشتر است. بیست نفر از هر صد نفر از افراد مبتلا به فشارخون افسردگی اساسی دارند. 33 درصد از افراد مبتلا به انواع  سرطان های سینه، سرطان پروستات و یا خون هستند، 44 درصد افراد مبتلا به اچ آی وی و 46 درصد از افراد مبتلا به سل از افسردگی ناشی از درگیری با این بیماری ها رنج می برند. در ایران نیز درصد بالایی از بیماران بستری در بخش های داخلی و جراحی بیمارستان ها از مشکلات روانشناختی دست و پنچه نرم می کنند. برای کسب اطلاعات بیشتر درباره تاثیر بیماری های روانی بر جسم کلیک کنید.  

معیارهای سلامت روان چیست؟

برای شناخت معیار های سلامت روان شاخصه های گوناگونی ارائه شده است. شاخص هایی که در بین تعریف های متفاوت مشترک است عبارت است از:

• داشتن رفاه و آرامش ذهن
• احساس خودتوانمندي و کارآمدی و ادراک خود کار آمدی
• درك هم بستگي اجتماعی و خانوادگی
• استقلال و خود مختاری، شایسته بودن و کفایت و حس توانمند بودن
• قدرت شناخت و خودآگاهی در تشخيص استعدادها، پتانسیل و ظرفیت های بالقوه هوشي، عاطفي و اجتماعی خود توانایی شناخت و حل مسله و مشکلات و استرس های زندگی
• تسلط بر محیط و کارآمدی و هدفمندی در رشد فردی و زندگی اجتماعی، تعامل، همکاری و مشارکت اجتماعی سازنده و موثر

به عبارتی فرد نسبت به توانایی های خود آگاه باید باشد و قادر خواهد بود تا با استرس های عادی و روزمره زندگی کنار بیاید، احساس مسئولیت بیشتری نسبت به خود و دیگران دارد و از چالش های زندگی فرار نمی‌کند و با درایت و تدبیر و اراده آهنین بر مشکلات غلبه کرده و در نهایت عملکرد مثبت در اجتماع دارد.  

چگونه سلامت روان را بهبود ببخشیم؟

موارد زیر نکات اصلی در افزایش سلامت روانی هستند که با انجام هر یک در زندگی می توان به ارتقاء سلامت روانی و بهبود آن کمک کرد.

1- آگاهی یافتن از ظرفیت ها و استعداد های خود

استعدادهای نهفته خود را کشف کنید، آنها را پرورش دهید و از موفقیت خود در آن زمینه ها لذت ببرید. برای کشف استعدادها، دقت کنید چه مهارت هایی دارید و از چه کارهایی لذت می برید. از اطرافیان خود بپرسید. از آن ها سوال کنید که شما را در چه کاری ماهر می دانند. معمولا اطرافیان بهتر از شما نقاط قوت و ضعفتان را می بینند. در این زمینه لازم است والدین از سنین پایین به کشف استعداد کودکان اقدام نمایند.

2- کنارآمدن و مدیریت استرس در زندگی

استرس از مهمترین عوامل به خطر انداختن سلامت روانی است. در جهت مدیریت استرس، برای کارهای روزانه خود برنامه ریزی کنید. اطرافتان را نظم دهید. ورزش روزانه انجام دهید. عوامل استرس زا را شناسایی کنید و از آن ها فاصله بگیرید. درباره مسائل استرس زا بنویسید. در این مورد می توانید از مشاور نیز کمک بگیرید. برای کسب اطلاعات بیشتر درباره عوامل استرس و اضطراب کلیک کنید.

3- هدف گذاری و برنامه ریزی برای آن

علاوه بر فعالیت های روزمره زندگی خود، هدف دیگری انتخاب کنید. برای هدف خود برنامه ریزی کنید و فسمتی از وقت روزانه خود را به آن اختصاص بدهید. فعالیت های مفید و جدای از کارهای عادی، احساس رضایت و خشنودی دورنی با خود به همراه دارند. مثلا برای هدف کاهش وزن و تناسب اندام روزانه 30 دقیقه باشگاه بروید. برای کسب اطلاعات بیشتر درباره هدف گذاری و برنامه ریزی کلیک کنید.

4- یافتن معنا و هدف زندگی

معنا و هدف زندگی را دریابید. فلسفه زندگی در هر شخصی  با توجه به اعتقادات مذهبی و ... متغیر است. اما وجود معنا و هدف در زندگی نقش بسزایی در سلامت روانی دارد. رویارویی با مشکلات و سختی ها در زندگی برای افراد هدفمند آسان تر است. برای کسب اطلاعات بیشتر درباره معنای زندگی کلیک کنید.

5- اهمیت دادن به زمان تفریح

امروزه رشد تکنولوژی و صنعتی شدن جامعه، فشار های جسمانی و خستگی جسمی را کمتر نموده است ولی در عوض فکر و ذهن انسان درگیر با مشکلات زیادی است. مسافرت، پیکنیک، کمپینگ در طبیعت می تواند تا حد زیادی فشارهای روانی و استرس را کاهش دهد. مسافرت های خارج از شهر، برای اختلالات روانی و افسردگی درمان خوبی است.

6- ارتباط بهینه با دیگران برای ارتقاء سلامت روان

برقراری ارتباط مفید و موثر با دیگران علاوه بر کاهش استرس،  سبب بهره مندی از تجارب دیگران خواهد شد. همچنین تحقیقات نشان داده است افرادی که ارتباطات بیشتری دارند، عموما افراد شادتری هستند و طول عمر بیشتری نیز خواهند داشت. از تنهایی و احساس تنها بودن دور می شوند و احساس ارزشمندی بیشتر خواهند داشت. روابط اجتماعی موثر حس اعتماد به نفس را افزایش می دهد و به عبارتی دیگر از هر لحاظی باعث سلامت روانی است.

7- تاثیر مثبت اندیشی در ارتقاء سلامت روان

زندگی سرشار از حوادث تلخ و شیرین است،  شخص خوش بین در هر پدیده ای به دنبال نکات مثبت ماجرا است. هر چالشی را به فرصت تبدیل می کند و از لحظه لحظه مشکلات و سختی های زندگی تجربه شیرینی به یادگار می گیرد. افراد مثبت گرا، نا امید نمی شوند، اعتماد به نفس بیشتری دارند و از انگیزه بالایی برای رسیدن به اهدافشان برخوردارند.

8- انجام فعالیت‌های جسمانی و ورزش

ورزش روزانه انجام دهید. ورزش باعث کاهش استرس و اضطراب می شود. اعتماد به نفس را بالا می برد. 30 دقیقه ورزش روزانه باعث ایجاد شادی و نشاط در شما می شود. افسردگی را درمان می کند. ورزش مداوم باعث تقویت حافظه می شود. تحقیقات نشان داده است که نرمش های روزانه سلول های هیپوکامپوس را افزایش می دهند. این سلول ها مسئول یادگیری در مغز هستند.علاوه بر ورزش های جسمی متداول، از ورزش ذهنی نیز استفاده کنید. برای کسب اطلاعات بیشتر درباره ورزش ذهن کلیک کنید.

9-همدردی و کمک کردن به دیگران

همدردی کمک به دیگران، انرژی مثبت در درون شما ایجاد می نماید. ارتباط دیگران با شما بهتر می شود. مردم شما را به عنوان فردی خیرخواه می شناسند و هنگام درخواست کمک از سوی شما، همه مشتاق به کمک خواهند بود. علاوه بر آن تحقیقات نشان داده است که اشخاصی که مهارت همدلی دارند و به دیگران کمک می کنند طول عمر بیشتری دارند از لحاظ سلامتی جسمانی و روانی بر دیگران پیشی گرفته اند.

10-تاثیر خواب کافی بر ارتقاء سلامت روان

خواب ناکافی، موجب عدم تمرکز و عدم یادگیری درست است. علاوه بر این خواب کافی شبانه عملکرد شناختی را افزایش می دهد. خواب ناکافی روحیه فرد را کاهش می دهد، استرس را افزایش داده و تا حدی اضطراب و افسردگی را به دنبال خواهد داشت. اختلالات خواب بر سلامت جسمانی و روانی فرد تاثیر مستقیم می گذارد به طوری که گاهی نیاز به مشاوره روانی خواهد بود.

11- یادگیری و تمرین مهارت های حل مسئله

مهارت حل مسئله یکی از ضروری ترین مهارت های زندگی است. مهارت در شناخت مشکل و شیوه های حل آن به شخص کمک می کند تا از بزرگ شدن مشکل یا فرسودگی ذهنی به وجود آمده به وسیله آن جلوگیری نمایند. علاوه بر حل مشکلات توانایی پیش بینی مشکلات آینده از این مهارت سرچشمه میگیرد. برای کسب اطلاعات بیشتر درباره مهارت حل مسئله کلیک کنید.

12- تغذیه مناسب و تاثیر آن در ارتقاء سلامت روان

کمبود برخی از ویتامین ها ومواد معدنی علاوه بر آسیب جسمانی، مشکلات روانی نیز در پی خواهد داشت. یک رژیم غذایی مناسب شامل تمام مواد مغذی مورد نیاز بدن، می تواند در پیشگیری از مشکلات روانی نیز تاثیر گذار باشد. برای کسب اطلاعات بیشتر درباره تغذیه سالم کلیک کنید.

13-کار و فعالیت در حد توان

کار شمشیر دو لبه است. کار از جهتی  که کار و تلاش می تواند باعث احساس رضایت، ارزشمندی و کاهش استرس و اضطراب است. افزایش خودآگاهی و خود کارآمدی، فرصت برای تعامل بیشتر با جامعه و ایجاد روابط موثر بین فردی از مزایای کار است. اما از جهت دیگر، کار بیش از حد یا تحت فشار روانی می تواند سلامت روانی فرد را به خطر بیاندازد. برای کسب اطلاعات بیشتر درباره کاهش استرس شغلی کلیک کنید.

14- شوخ طبعی و خنده رو بودن

شادی های کوچک، حتی لبخند، برنامه های لذت بخش و با نشاط می تواند باعث ارتقاء سلامت روانی شود. شوخ طبعی حتی می تواند به روشی برای کنترل اضطراب و استرس تبدیل شود. علائم افسردگی و احساس پوچی را کاهش می دهد.

15- گرفتن کمک حرفه‌ای از متخصصان در صورت نیاز

علاوه بر فعالیت های گفته شده در صورت نیاز به روانشناسان و مشاوران مراجعه نمایید. مشاوره روانشناسی با یک پزشک، می تواند راهکار های ویژه ای پیش روی شما قرار دهد. بسیاری از مشکلات روانشناختی قبل از اینکه به مرحله خطر و هشدار برسد شناسایی می شود و برای درمان اقدامات ضروری انجام خواهد شد. برای کسب اطلاعات بیشتر از مشاوره روانشناسی کلیک کنید.