درمان طرحواره نقص و شرم با روش اصولی و پاسخگو

درمان طرحواره نقص و شرم از چه متدی پیروی میکند؟ طرحواره نقص و شرم به الگویی درونی شده از دوران کودکی در نتیجه رفتارهای غلط تربیتی والدین در نگاهی توام با این باور که فرد ناکافی و نالایق بوده و در نتیجه به اندازه کافی دوست داشتنی نیست اشاره دارد. فرد گمان می کند عناصری از نقص در او وجود دارد که باید بابت آن احساس شرم کند. این طرح‌واره تأثیر زیادی بر احساسات دارد و یکی از طرح‌واره‌های اولیه است که باعث افسردگی می‌شود. منتقد درونی از خود متنفر است و دائماً باعث می‌شود شخص احساس بی‌حرمتی کند. معمولاً اعتماد به نفس ندارد، عزت نفس پایین است و اغلب مشکلات تصویر بدنی را تجربه می کند.  برای دریافت مشاوره کودک کلیک کنید.

 

طرحواره چیست؟

طرحواره ها الگوهای ذهنی هستند که در دوران کودکی رشد می کنند و معمولاً در برابر تغییر مقاوم هستند. اگر طرحواره ها مدیریت نشوند، می توانند الگوهای منفی ایجاد کنند که اغلب از طریق تعاملات ناسالم تقویت می شوند. هنگامی که یک طرحواره را ایجاد می کنید، می تواند به طور ناخودآگاه بر افکار و اعمال شما در تلاش برای جلوگیری از ناراحتی عاطفی تأثیر بگذارد. در حالی که به نظر می رسد این روش می تواند مفید باشد، روش های مقابله ای که طرحواره ها ایجاد می کنند اغلب ناسالم یا مضر هستند. بیشتر افراد تمایل دارند بیش از یک طرحواره را شکل دهند. کارشناسان 18 طرحواره مجزا را شناسایی کرده اند، اما همه آن ها در یکی از پنج دسته یا حوزه قرار می گیرند:

• دامنه اول: قطع رابطه و طرد کردن. شامل طرحواره هایی است که ایجاد روابط سالم را دشوار می کند.
• دامنه دوم: مختل شدن استقلال و عملکرد. شامل طرحواره هایی است که ایجاد حس قوی از خود و عملکرد در جهان را در بزرگسالی دشوار می کند.
• دامنه سوم: محدودیت‌های مختل شده. شامل طرح‌واره‌هایی است که بر خودکنترلی و توانایی احترام به مرزها و محدودیت‌ها تأثیر می‌گذارند. برای دریافت اطلاعات بیشتر در زمینه تقویت کنترل درونی کلیک کنید.
• دامنه چهارم: جهت‌گیری دیگری. شامل طرح‌واره‌هایی است که شما را به اولویت‌بندی نیازهای دیگران بالاتر از نیازهای خود هدایت می‌کند.
• دامنه پنجم: مراقبت بیش از حد و بازداری. شامل طرحواره هایی که اجتناب از شکست یا اشتباه را از طریق هوشیاری، قوانین و بی توجهی به خواسته ها یا احساسات در اولویت قرار می دهند.

 

طرحواره نقص و شرم

یکی از اصول اصلی خودگفتاری درمانی این است که خود از بخش‌های مختلفی تشکیل شده است و اغلب با یکدیگر در تضاد هستند. شما ممکن است در جنبه های خاصی از زندگی خود موفق، با اعتماد به نفس و مطمئن باشید در حالی که در رابطه با دوستی ها و روابط عاشقانه عمیقا احساس ناامنی کنید. در اعماق وجود ممکن است صدایی به گوش برسد که می‌گوید: تا الان داشتی از این موضوع طفره می‌ رفتی اما واقعیت اینه که تو خیلی بدی یا تو واقعاً لایق عشق و توجه این فرد نیستی و او به همین زودی ها حقیقت را می‌ فهمد. شما نیاز دارید که خود را از دیگران پنهان کنید زیرا عمیقاً معتقدید که چیز بدی در شما وجود دارد. حتی اگر صراحتاً چنین چیزهایی را به خود نگوئید، اگر احساس شرم کنید، متوجه خواهید شد که طرحواره نقص دارید و احساس می کنید دوست داشتنی نیستید. نقص، اصطلاح رسمی طرحواره درمانی است، اما برخی آن را طرحواره «من دوست داشتنی نیستم» نیز می نامند.

1-منشا طرحواره نقص و شرم

طرحواره نقص از کجا می آید؟ این باور که شما دوست‌داشتنی نیستید از دوران کودکی شروع می‌شود و به باری تبدیل می‌شود که تا بزرگسالی آن را به دوش می‌کشید. در تمام مدت شما احساس می کنید که این یک حقیقت مخفی در مورد شماست و باید چیزی شرم آور را پنهان کنید. مراقبت ضعیف از سوی والدین یا مراقبان چیزی است که منجر به بروز حس شرم و نقص می شود اما طیف وسیعی از نحوه تعریف مراقبت ضعیف وجود دارد  از لحن بد والدینی گرفته تا سوء استفاده کامل. برای دریافت اطلاعات بیشتر در زمینه اشتباهات تربیتی والدین کلیک کنید. وقتی بچه‌ها بسیار کوچک بوده و برای مراقبت کاملاً به بزرگسالان وابسته هستند، علت تربیت یا بدرفتاری را درک نمی‌کنند و می خواهند بفهمند که چرا با آن ها بد رفتار می‌شود. بنابراین آن ها اغلب به طرز غم انگیزی به این نتیجه می رسند که باید چیزی در مورد خودشان وجود داشته باشد که منجر به رفتار بد، بی مهری و یا بی توجهی والدین نسبت به آن ها شده است. در مواجهه با هر رفتاری که با او شده است، مستقیم یا غیرمستقیم این پیام را دریافت می کند که مقصر بوده یا چیزی بد و شرم‌آور یا نقصی در مورد او وجود داشته است. برای دریافت مشاوره تلفنی فردی کلیک کنید. به عنوان کودک، او این ظرفیت را ندارد که ببیند والدین یا مراقبانش مقصر هستند. او رفتار توهین آمیز یا سهل انگارانه آن ها را صرفاً به خود تعبیر می کند. او ممکن است به چیزهایی از این قبیل فکر کند که اگر بچه بهتری بودم، اگر دوست داشتنی بودم، آن ها نیز دوستم می داشتند. این واقعاً غم انگیز است زیرا شرمی که کودک درونی می کند متعلق به واقعیت وجودی او نیست.

2-سیر طرحواره در بزرگسالی

در گذر زمان حتی لازم نیست برای دریافت این طرحواره بدرفتاری آشکاری وجود داشته باشد. اگر تمام نیازهای فیزیکی و مادی‌ او برآورده شده باشد، تحصیلات خوبی داشته باشد و غیره چنانچه کسی را نداشته باشد که واقعاً به افکار منفی و مثبت و احساسات او توجه کند، باز هم می‌تواند این طرح را فراخوانی کرده و بر مبنای آن عمل کند. چرا که در کودکی از مهم ترین نیازهای عاطفی ما این است که احساس کنیم واقعاً دیده می‌شویم. احساس کنیم که کسی ما را می‌پذیرد می‌شنود و به ما اهمیت می‌دهد. ممکن است از نظر عقلی متوجه باشیم که دوستمان دارند، اما باید آن را احساس کنیم. ما باید حس کنیم که کسی ما را در قلب خود با وجود همه کاستی ها نگه می دارد. در جامعه امروزی، با وجود همه گوشی‌ها، آی‌پدها بازی‌های ویدیویی و به طور کلی عدم ارتباط واقعی ایجاد این طرحواره در کودکی بسیار آسان است. که احتمالاً یکی از دلایل افزایش سریع افسردگی در جوانان است.

3-درمان طرحواره نقص و شرم |علائم وجود طرحواره نقص

• شما از نزدیک شدن به مردم با یافتن بهانه هایی مانند «بیش از حد شلوغ بودن» یا «بدشانس بودن در عشق» اجتناب می کنید.
• تعارف می کنید.
• در موقعیت هایی که ممکن است مردم «شما واقعی» را ببینند وحشت زده می شوید.
• شما به سمت افرادی کشیده می شوید که به راحتی به شما ابراز عشق نمی کنند یا علاقه واقعی به شما نشان نمی دهند.
• نسبت به روابط احساس ناامیدی می کنید. همچنین درمورد ریشه احساس ناامنی بخوانید.
• شما نسبت به موقعیت هایی که ممکن است احساس شرمندگی به وجود بیاورد بسیار حساس هستید و دیگران از واکنش بیش از حد شما شوکه می شوند و عنوان می کنند که اوضاع آنقدرها هم بد نبود!
• حساسیت بیش از حد به انتقاد و طرد شدن.
• بی ارزش کردن خود و اجازه دادن به دیگران برای بدرفتاری با او.
• مقصر دانستن خود برای مشکلاتی که تقصیر آن ها نیست.
• انتخاب شرکای انتقادی و طردکننده. همچنین درمورد روحیه انتقادپذیری بخوانید.
• ماندن در روابط ناکارآمد با فرض این دلیل که "خوش شانس" است که کسی او را تحمل می کند.

 

ویژگی والدگری منتهی به طرحواره شرم و نقص

افرادی که طرحواره «دوست‌داشتنی نبودن» دارند، اغلب در موقعیت‌های خانوادگی به دنیا می‌آیند که از آن ها استقبال نمی‌شود یا شرایط خانواده باعث می‌شود در دنیا احساس ناخوشایندی بکنند. والدین یا مراقب آن ها ممکن است از اینکه آن ها به دنیا آمده اند به طور آشکار ناراضی بوده باشند، یا از اینکه باید از آن ها مراقبت کنند و مسئولیت های مربوط به والدگری را به عهده بگیرند ناراحت باشند. این احتمال نیز وجود دارد که سابقه خانوادگی یا فرهنگی مبنی بر تحقیر کودکان در فضای خانوادگی وجود داشته باشد. همچنین درمورد 9 نکته حساس برای تربیت فرزند بخوانید. چنین وضعی می تواند به سرعت به لحنی از توهین، ناامیدی و بی حوصلگی تبدیل شود. یک منبع تغذیه سمی که باعث می شود کودک احساس طرد شدن و دوست داشتنی نبودن داشته باشد و فکر کند "حتماً مشکلی در من وجود دارد." والدین یا مراقبان در الگوی تنفر از کودک به خاطر داشتن نیازها و سرزنش آن، رو به روی کودک قرار می گیرند. بدتر از آن، زمانی که کودکان مورد آزار جسمی و یا جنسی قرار می‌گیرند، تنها همین واقعیت که مورد آزار و اذیت قرار می‌گیرد می‌تواند باعث شود کودک احساس نقص و شرم شدید کند. همچنین درمورد تجاوز جنسی بخوانید. در بزرگسالی، این طرحواره اغلب خود را در تاریخچه دلبستگی و رابطه عشقی شما و در دیدگاه شما نسبت به احتمال دوست داشته شدن توسط دوستان و شرکای عاشقانه نشان می دهد. چقدر می توانید به خودتان اجازه دهید که به دیگران نزدیک شوید؟ اگر ظلم درونی شده را به این ترکیب اضافه کنید مانند همجنس گرا هراسی، ترنس هراسی یا زن ستیزی، تجربه شرم شما احتمالاً فراگیرتر می شود.

نیازهای اصلی کودک در والدگری

یکی از بزرگترین عوامل در ایجاد طرحواره ها برآورده نشدن نیازهای عاطفی اصلی شما در دوران کودکی است. این نیازهای اصلی عبارتند از: احساس امنیت و دلبستگی ایمن به دیگران، احساس هویت و خودمختاری، آزادی در بیان احساس خود و درخواست آنچه از دیگران نیاز دارید، توانایی بازی کردن و ایمن بودن، محدودیت ها و مرزهای متناسب با سن. علاوه بر این چهار نوع تجربه منفی نیز می تواند به توسعه طرحواره ها کمک کند. این شامل: همچنین درمورد طرحواره درمانی بخوانید.

• نیازهای برآورده نشده: که می تواند زمانی اتفاق بیفتد که شما محبتی از مراقبین دریافت نکنید یا دیگر نیازهای عاطفی اصلی را برآورده نکنید.
• آسیب دیدگی یا قربانی شدن: این وضعیتی را توصیف می کند که در آن شما مورد سوء استفاده، ضربه روحی یا ناراحتی مشابه قرار گرفته اید.
• زیاده روی یا عدم محدودیت: در این شرایط والدین شما ممکن است بیش از حد محافظت کنند یا بیش از حد درگیر مراقبت شده باشند. آن ها ممکن است مرزهای مناسبی برای شما تعیین نکرده باشند. برای دریافت اطلاعات بیشتر در زمینه والدین کنترل گر کلیک کنید.
• شناسایی و درونی سازی انتخابی: این به نحوه جذب برخی از نگرش ها یا رفتارهای والدینتان اشاره دارد. شما ممکن است با برخی از این ها همذات پنداری کنید و برخی دیگر را درونی کنید. برخی ممکن است به طرحواره ها تبدیل شوند، در حالی که برخی دیگر به حالت هایی تبدیل می شوند که روش های مقابله نیز نامیده می شوند.

   

درمان طرحواره نقص و شرم

چگونه شروع به رها کردن این طرحواره کنیم؟ از آنجایی که این طرحواره در اوایل دوران کودکی ایجاد شده است ممکن است مجبور شوید با این واقعیت کنار بیایید که احساس شرم می‌تواند با عوامل مختلف محیطی برانگیخته شود و حال تنها کاری که می شود کرد این است که فقط باید آن ها را تحمل کنید. اما راه درست این است که به تمرین بررسی واقعیت به عنوان ابزاری برای مقابله ادامه بدهید. برای بررسی چند مرحله را باید پشت سر بگذارید که این مراحل ذکر شده در ادامه، ممکن است کمک کننده باشد. همچنین درمورد طرحواره درمانی یانگ بخوانید.

1-بررسی زندگی خود

درباره منابع احتمالی طرحواره نقص خود در دوران کودکی فکر کنید و ریشه ها را پیدا کنید. دیدگاه و زاویه نگرش خود را تغییر دهید. سعی کنید از دریچه عینی به خود کوچک، نگاه کنید. از خود بپرسید آیا باید با هر کودکی حتی به دلایل بسیار مهم تر از آنچه بر شما گذشته، این گونه رفتار می شد؟ تجربه کودکی شما چگونه و تا چه حدی ناعادلانه بوده است؟ به طور خاص به این فکر کنید که هر کودکی در موقعیت شما چگونه سزاوار رفتار بهتری می بود. در نظر بگیرید که این سرنوشت قطعی شما نیست، بلکه یک دوران بحرانی سخت بوده که می توانید از آن با شناخت و آگاهی، به سلامت گذر کنید. علائم بروز و جزییات چرایی آن را یادداشت کنید. در زندگی روزمره خود متوجه می شوید که چه زمانی احساس شرم ایجاد می شود. آن ها را یادداشت کنید. سعی کنید نگاه خنثی تری داشته باشید و با خودتان مهربان باشید. برای دریافت اطلاعات بیشتر در زمینه مهربان بودن با خود کلیک کنید.

2-درمان طرحواره نقص و شرم |تقویت مرزها

روی توسعه مهارت های خود برای مدیریت مرزها و تععین حدود رفتار دیگران در روابط تمرکز کنید. از آنجایی که از نزدیک شدن به دیگران اجتناب کرده اید، ممکن است هرگز آن مهارتی را که همه بطور معمول برای مدیریت مرزهای سالم به آن نیاز دارند، نداشته باشید. طی کردن مراحل یادگیری نحوه باز بودن در برابر عشق و آسیب پذیری نیاز به تمرین دارد. وقتی از نزدیک شدن به مردم حس ترس یا وحشت دارید، به یاد داشته باشید که کنترل مرزهای خود را در دست گرفته اید و می‌توانید خطرات کوچکی را برای آسیب‌پذیر شدن با کسی بپذیرید. طرحواره ناقص "من دوست داشتنی نیستم" در بیشتر عمر، مانند دیواری دور کودک درون شما کشیده شده است. سعی کنید به این شرایط به عنوان فرآیندی برای نشان دادن مراقبت، مهربانی، توجه، زمان و شفقت که همیشه به آن نیاز داشتید نگاه کنید.

3-سایر پیشنهادات درمانی برای طرحواره نقص و شرم

1. با بررسی و فهرست کردن شواهد موافق و مخالف نقص شخصی، ایده ناقص بودن خود را به چالش بکشید.
2. توانایی و صفات شخصیتی خود را فهرست کرده و به خاطر بسپارید تا هر گونه اهمیتی که به عیوب درک شده نسبت می دهید کاهش یابد.
3. بیاموزید که آنچه عیب است معمولاً رفتارهایی است که در کودکی آموخته شده و قابل تغییر است.
4. درک کنید که افکار مرتبط با نقص و شرم معمولاً تصورات نامناسبی از خود هستند که توسط زبان انتقادی دیگران شکل گرفته اند.
5. خاطرات و شواهد مرتبط با انتقاد والدین را شناسایی کنید.
6. روابطی را که دارای پتانسیل افزایش ادراک مثبت از خود و مثبت اندیشی هستند، بررسی و پرورش دهید.
7. روابطی را انتخاب کنید که حمایت کننده باشد تا انتقادی. شریک هایی را پیدا و انتخاب کنید که شما را دوست دارند و همانگونه که هستید می پذیرند.
8. هنگام برخورد با انتقاد، نقطه تعادل در واکنش را پیدا کنید. انتقاد معتبر را بپذیرید و سعی کنید مطابق با آن تغییر کنید. با تأیید درونی خود در صورت اطمینان از درستی رفتار خود مبنی بر اینکه انتقاد نادرست است، آن را دور بریزید. همچنین درمورد بهترین پاسخ به انتقاد بخوانید.
9. با افراد انتقادی محدودیت ارتباطی ایجاد کنید و بدرفتاری را تحمل نکنید.
10. برای افرادی که به آن ها اعتماد دارید، خود را افشا کنید. هرچه بیشتر خود را به اشتراک بگذارید و پذیرفته شوید، بیشتر بر این طرحواره غلبه خواهید کرد.

 

سخن آخر درمورد  درمان طرحواره نقص و شرم

اگر افراد به قدر کافی متقاعد شده باشند که مشکلی در خود آن ها وجود دارد تلاش می کنند که کسی ضعف ها را نبیند. همانطور که برخی از مردم بر این باورند که اگر به آن ها اجازه دهید خود واقعی شما را ببینند و بفهمند شما واقعاً چه کسی هستید دیگر نمی خواهند شما را بشناسند. این طرحواره، مانند سایر طرح‌واره‌ها، می‌تواند به رفتارهای اعتیادآور، به‌ویژه با غذا و الکل دامن بزند. در این طرحواره نیازهای عاطفی برآورده نشده زیادی وجود دارد، بنابراین شخص اغلب سعی می کند جای خالی را با پرخوری پر کند یا احساس شرم، تنهایی و نفرت از خود را با الکل بی حس کند. از سوی دیگر افرادی که این طرحواره را درمان کرده‌اند، در وجود خود احساس راحتی بیشتری دارند و با افراد اطرافشان راحت‌تر هستند.  برای دریافت خدمات مشاوره روانشناسی کلیک کنید.