درمان توهم و هذیان | آشنایی با انواع توهم و روش های درمان

درمان توهم و هذیان به روش های مختلفی امکان پذیر است. اختلالات توهم و هذیانی نوعی وضعیت سلامت روان است که در آن فرد نمی تواند واقعیت را از آنچه تصور می کند تشخیص دهد. انواع زیادی از هذیان وجود دارد، از جمله انواع جفاگر، حسود و بزرگ منشی که البته با روان درمانی و دارو قابل درمان است. دلایل مختلفی برای هذیان و توهم وجود دارد از جمله بیماری روانی به نام اسکیزوفرنی، مشکلات سیستم عصبی مانند بیماری پارکینسون، صرع یا موارد دیگر... برای کسب آگاهی بیشتر درباره درمان توهم و هذیان از مشاوره تلفنی روانشناسی مشورت کنید.

 

اختلال توهم و هذیان چیست؟

اختلال هذیانی نوعی اختلال روانپریشی است. علامت اصلی آن وجود یک یا چند هذیان است. هذیان یک باور تزلزل ناپذیر به چیزی است که نادرست است. این باور بخشی از فرهنگ یا خرده فرهنگ فرد نیست و تقریباً همه افراد دیگر این باور را نادرست می دانند. افراد مبتلا به اختلالات هذیانی اغلب هذیان های غیرعجیب را تجربه می کنند. هذیان های غیرعجیب شامل موقعیت هایی است که احتمالاً در زندگی واقعی ممکن است رخ دهد، مانند دنبال کردن، فریب خوردن یا دوست داشتن از راه دور. این توهمات معمولاً شامل تفسیر نادرست ادراکات یا تجربیات می شود.

در واقع، این موقعیت ها یا نادرست هستند یا به شدت اغراق آمیز هستند. هذیان های غیرعجیب با هذیان های عجیب و غریب متفاوت است، که شامل باورهایی می شود که در واقعیت ما غیرممکن است مانند این که فکر کنید کسی عضوی از بدن شما را بدون هیچ مدرک فیزیکی از شما حذف کرده است!

افراد مبتلا به اختلال هذیانی جدا از موضوع هذیان، اغلب به اجتماعی شدن و عملکرد خوب خود ادامه می دهند. به طور کلی آن ها به شیوه ای عجیب و غریب یا غیرعادی رفتار نمی کنند. این حالت کاملا بر خلاف افراد مبتلا به سایر اختلالات روان پریشی است که ممکن است به عنوان علامت هذیان نیز داشته باشند. با این حال، در برخی موارد، افراد مبتلا به اختلال هذیانی ممکن است چنان درگیر هذیان های خود شوند که زندگی آن ها مختل شود.

1-عوارض احتمالی اختلال هذیان و توهم چیست؟

در صورت عدم درمان ممکن است منجر به موارد زیر شود:

• افسردگی، اغلب در نتیجه مشکلات مرتبط با هذیان.
• ایزوله سازی اجتماعی.
• مسائل حقوقی - به عنوان مثال، تعقیب یا آزار و اذیت فرد درگیر با توهم می تواند منجر به دستگیری شود.
• آسیب رساندن به خود یا آسیب رساندن به دیگران. این امر بیشتر در انواع حسود و جسور دیده می شود.

2-انواع اختلال هذیان چیست؟

انواع مختلفی از اختلال هذیانی وجود دارد که بر اساس موضوع اصلی هذیان هایی که فرد تجربه می کند تعیین می شود. انواع اختلال هذیان عبارتند از:

• اروتمانیک: افراد مبتلا به این نوع اختلال هذیانی بر این باورند که شخص دیگری، اغلب فردی مهم یا مشهور، عاشق آنهاست. آنها ممکن است سعی کنند با فرد هذیان تماس بگیرند و رفتار تعقیب کنندگی داشته باشند.
• بزرگ منشی: افراد مبتلا به این نوع اختلال هذیانی، احساس ارزشمندی، قدرت، دانش یا هویت بیش از حد دارند. آن ها ممکن است باور داشته باشند که استعداد زیادی دارند یا یک کشف مهم انجام داده اند.
• حسود: افراد مبتلا به این نوع اختلال هذیانی معتقدند که همسر یا شریک جنسی آنها بدون هیچ مدرک مشخصی خیانت می کند.
• آزار و اذیت: افراد مبتلا به این نوع اختلال هذیانی بر این باورند که شخصی یا چیزی در حال بدرفتاری، جاسوسی یا تلاش برای آسیب رساندن به آن ها (یا فردی نزدیک به آن ها) است. افراد مبتلا به این نوع اختلال هذیانی ممکن است به طور مکرر به مراجع قانونی شکایت کنند.
• جسمانی: افراد مبتلا به این نوع اختلال هذیانی معتقدند که دارای یک مشکل جسمی یا مشکل پزشکی مانند انگل یا بوی بد هستند.
• مختلط: افراد مبتلا به این نوع اختلال هذیانی دارای دو یا چند نوع از هذیان های ذکر شده در بالا هستند.

3-علائم اختلالات توهم و هذیان

وجود هذیان بارزترین نشانه اختلال هذیانی است که بر اساس نوع آن متفاوت است. یکی دیگر از ویژگی های این وضعیت این است که فرد اغلب از مشکل ساز بودن هذیان هایش خودآگاهی ندارد. آن‌ها نمی‌توانند بپذیرند که هذیان‌هایشان غیرمنطقی یا نادرست است حتی اگر تشخیص دهند که دیگران هذیان‌هایشان را این‌گونه توصیف می‌کنند. اگر کسی توهمات آزاردهنده، حسادت آمیز یا شهوانی را تجربه کند، ممکن است احساس خشم و رفتار خشونت آمیز وجود داشته باشد. افراد مبتلا به اختلال هذیانی نیز ممکن است در نتیجه هذیان ها دچار اضطراب و یا افسردگی شوند.

علائم اولیه اختلال هذیانی ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• احساس استثمار شدن
• دل مشغولی به وفاداری یا قابل اعتماد بودن دوستان
• تمایل به خواندن معانی تهدیدآمیز به اظهارات یا رویدادهای خوش خیم
• به طور مداوم کینه را نگه می دارد
• آمادگی برای پاسخگویی و واکنش به موارد جزئی درک شده

 

عوامل تاثیر گذار در ایجاد اختلالات هذیانی

مانند بسیاری دیگر از اختلالات روان پریشی محققان هنوز علت دقیق اختلال هذیان را نمی دانند. با این حال محققان در حال بررسی نقش عوامل مختلفی هستند که ممکن است در ایجاد این بیماری نقش داشته باشند، از جمله:

1-درمان توهم و هذیان | عوامل ژنتیکی

این واقعیت که اختلال هذیانی در افرادی که اعضای خانواده آن ها مبتلا به اختلال هذیانی یا بیماری اسکیزوفرنی هستند شایع‌تر است نشان می‌دهد که ممکن است یک عامل ژنتیکی دخیل باشد. محققان بر این باورند که مانند سایر اختلالات روانی، تمایل به ایجاد اختلال هذیانی ممکن است از والدین به فرزندان بیولوژیکی آن ها منتقل شود.

2-عوامل بیولوژیکی

محققان در حال مطالعه این موضوع هستند که چگونه ناهنجاری های برخی از مناطق مغز شما ممکن است در ایجاد اختلال هذیان نقش داشته باشد. عدم تعادل برخی مواد شیمیایی در مغز شما، به نام انتقال دهنده های عصبی، با شکل گیری علائم هذیانی مرتبط است.

3-عوامل محیطی و روانی

شواهد حاکی از آن است که اختلال هذیانی می تواند با استرس ایجاد شود. اختلال مصرف الکل و اختلال مصرف مواد مخدر ممکن است به این وضعیت کمک کنند. حساسیت مفرط و مکانیسم‌های دفاعی نفس مانند شکل‌گیری واکنش، فرافکنی و انکار برخی از نظریه‌های روان‌پویشی برای ایجاد اختلال هذیانی هستند. انزوای اجتماعی، حسادت، بی اعتمادی، سوء ظن و اعتماد به نفس پایین نیز از جمله عوامل روانی هستند که ممکن است فرد را به دنبال توضیحی برای این احساسات و در نتیجه ایجاد هذیان به عنوان راه حل کند.

 

انواع توهم

توهم انواع مختلفی دارد. برخی از بیماران تنها یکی از توهمات را تجربه می کنند اما با شدت یافتن آن گاهی دچار توهم از گونه های مختلف می شوند. در توهم حواس پنجگانه دچار مشکل می شوند و چیزهایی که وجود ندارند را درک می کنند. انواع توهم به شرح زیر است. همچنین برای آشنایی با روان پریشی کوتاه مدت کلیک کنید.

• توهمات شنوایی (توهمات شنوایی)
• دیدن اشیا (توهمات بصری)
• اختلال بویایی (توهمات بویایی)
• توهم در چشایی (توهمات چشایی)
• چیزهای احساسی (توهمات لمسی یا جسمی)

درمان توهم و هذیان | علل شایع توهم

چنانچه پیش تر علل رایج هذیان گفته شد در این بند به علل شایع توهمات اشاره خواهد شد. توهمات اغلب ناشی از

• روان‌گسیختگی. بیش از 70 درصد افراد مبتلا به این بیماری دچار توهمات بینایی می شوند و 60 تا 90 درصد آنها صداها را می شنوند. اما برخی نیز ممکن است چیزهایی را که وجود ندارند بو و مزه کنند.
• بیماری پارکینسون. بیش از نیمی از افرادی که این بیماری را دارند، گاهی اوقات چیزهایی را می بینند که وجود ندارند.
• بیماری آلزایمر. و سایر اشکال زوال عقل، به ویژه دمانس بدن لوی. آنها باعث ایجاد تغییراتی در مغز می شوند که می تواند توهم ایجاد کند. ممکن است زمانی که بیماری شما پیشرفته است، این اتفاق بیفتد.
• میگرن حدود یک سوم افراد مبتلا به این نوع سردرد، یک «هاله»، نوعی توهم بصری نیز دارند. می تواند مانند یک هلال نورانی رنگارنگ به نظر برسد.
• تومور مغزی. بسته به جایی که باشد می تواند انواع مختلفی از توهم ایجاد کند. اگر در ناحیه ای باشد که با بینایی مرتبط باشد، ممکن است چیزهایی را ببینید که واقعی نیستند. همچنین ممکن است نقاط یا اشکال نور را ببینید. تومورها در برخی از قسمت های مغز می توانند توهمات بویایی و چشایی ایجاد کنند.
• سندرم چارلز بونت این وضعیت باعث می شود افراد مبتلا به مشکلات بینایی مانند دژنراسیون ماکولا، گلوکوم یا آب مروارید چیزهایی را ببینند. در ابتدا، ممکن است متوجه نشوید که این یک توهم است، اما در نهایت، متوجه می شوید که آنچه می بینید واقعی نیست.
• صرع. تشنج‌هایی که همراه با این اختلال هستند می‌توانند شما را بیشتر در معرض توهم قرار دهند. نوع شما بستگی به این دارد که تشنج کدام قسمت از مغز شما را تحت تاثیر قرار دهد.

 

تشخیص اختلالات توهم و هذیان

متأسفانه، بسیاری از افراد مبتلا به بیماری توهم و هذیان به دنبال کمک نیستند. اغلب برای افرادی که شرایط سلامت روانی دارند تشخیص اینکه حالشان خوب نیست دشوار است. همچنین ممکن است از مراجعه به درمان خیلی خجالت زده یا بترسند. بدون درمان، اختلال هذیانی می تواند یک بیماری مادام العمر باشد. اما برای پایان یافتن این علائم آزاردهنده باید به یک روانپزشک مراجعه کنید. ابتدا پزشک شما باید بفهمد که چه چیزی باعث توهم و هذیان شما شده است. آن ها در مورد سابقه پزشکی شما می پرسند و یک معاینه فیزیکی انجام می دهند. سپس در مورد علائم شما می پرسند.

آزمایشات لازم

آن ها ممکن است نیاز به انجام آزمایشاتی برای کمک به کشف مشکل داشته باشند. به عنوان مثال، نوار مغزی یا الکتروانسفالوگرام، الگوهای غیرعادی فعالیت الکتریکی در مغز شما را بررسی می کند. می تواند نشان دهد که آیا توهمات شما به دلیل تشنج است یا خیر. ممکن است یک MRI یا تصویربرداری تشدید مغناطیسی دریافت کنید که از آهنرباهای قدرتمند و امواج رادیویی برای ایجاد تصاویری از داخل بدن شما استفاده می کند. می تواند متوجه شود که آیا تومور مغزی یا چیز دیگری، مانند ناحیه ای که یک سکته مغزی کوچک داشته است عامل ایجاد چنین توهماتی شده است یا خیر.  پزشک شما شرایطی را که باعث توهم می شود درمان می کند. این می تواند شامل مواردی مانند:

• دارو برای اسکیزوفرنی یا زوال عقل مانند بیماری آلزایمر
• داروهای ضد تشنج برای درمان صرع
• درمان دژنراسیون ماکولا، گلوکوم و آب مروارید
• جراحی یا پرتودرمانی برای درمان تومورها
• داروهایی به نام تریپتان ها، بتا بلوکرها یا داروهای ضد تشنج برای افراد مبتلا به میگرن
• پزشک ممکن است پیماوانسرین (نوپلازید) را تجویز کند. این دارو توهمات و هذیان های مرتبط با روان پریشی را که بر برخی از افراد مبتلا به بیماری پارکینسون تأثیر می گذارد، درمان می کند.
• همانند درمان هذیان، جلسات با یک درمانگر نیز می تواند کمک کننده باشد. به عنوان مثال، درمان شناختی رفتاری، که بر تغییرات در تفکر و رفتار متمرکز است، به برخی از افراد کمک می کند تا علائم خود را بهتر مدیریت کنند.

 

درمان توهم و هذیان

درمان اختلال هذیان اغلب شامل روان درمانی (گفتار درمانی) و دارو درمانی است، اما اختلال هذیانی به درمان تنها با دارو بسیار مقاوم است. افراد مبتلا به اختلال هذیانی اغلب به تنهایی به دنبال درمان این بیماری نیستند زیرا اکثر افراد مبتلا به اختلال هذیانی متوجه مشکل یا نادرست بودن هذیان های خود نمی شوند. به احتمال زیاد آن ها به دلیل سایر شرایط سلامت روان مانند افسردگی یا اضطراب به دنبال کمک هستند. افرادی که علائم شدید دارند یا در خطر آسیب رساندن به خود یا دیگران هستند ممکن است نیاز به بستری شدن در بیمارستان تا زمانی که وضعیت تثبیت شود باشد.

1-روان درمانی برای درمان توهم و هذیان

روان درمانی اصطلاحی برای انواع تکنیک های درمانی است که هدف آن کمک به افراد در شناسایی و تغییر احساسات، افکار و رفتارهای نگران کننده است. کار با یک متخصص بهداشت روان، مانند روانشناس یا روانپزشک، می تواند حمایت، آموزش و راهنمایی را برای فرد و خانواده اش فراهم کند. از طریق درمان، افراد مبتلا به اختلال هذیانی می توانند یاد بگیرند که علائم خود را مدیریت کنند، علائم هشدار دهنده اولیه عود را شناسایی کنند و برنامه های پیشگیری از عود را توسعه دهند. انواع روان درمانی عبارتند از

• روان درمانی فردی: این نوع درمان می تواند به فرد کمک کند تا تفکر زیربنایی را که تحریف شده است شناسایی و اصلاح کند.
• درمان شناختی رفتاری (CBT): این یک نوع درمان ساختاریافته و هدف گرا است. یک متخصص بهداشت روان به افراد کمک می کند تا افکار و احساسات خود را از نزدیک ببینند. آن ها متوجه خواهند شد که چگونه افکارشان بر اعمالشان تأثیر می گذارد. از طریق CBT، آن ها می توانند افکار و رفتارهای منفی را بیاموزند و یاد بگیرند که الگوها و عادات فکری سالم تری اتخاذ کنند.
• درمان خانواده محور: این درمان می تواند به افراد مبتلا به اختلال هذیان و خانواده های آن ها کمک کند. این درمان شامل آموزش روانی در مورد اختلال هذیانی، آموزش بهبود ارتباطات و آموزش مهارت های حل مسئله است.

2-داروهای مورد استفاده در درمان توهم و هذیان

داروهای اولیه ای که برای کمک به درمان اختلال هذیان استفاده می شود، داروهای ضد روان پریشی (نورولپتیک) نامیده می شوند. داروها شامل موارد زیر است:

• آنتی سایکوتیک های نسل اول (معمولی): ارائه دهندگان مراقبت های بهداشتی از اواسط دهه 1950 از این داروها برای درمان بیماری های روانی استفاده کرده اند. این داروها با مسدود کردن گیرنده های دوپامین در مغز شما عمل می کنند. دوپامین یک انتقال دهنده عصبی است که اعتقاد بر این است که در ایجاد هذیان نقش دارد. آنتی سایکوتیک های نسل اول عبارتند از کلرپرومازین (Thorazine®)، فلوفنازین (Prolixin®)، هالوپریدول (Haldol®)، تیوتیکسن (Navane®)، تری فلوپرازین (Stelazine®)، پرفنازین (Trilafon®) و تیوریدازین (Mellaril®).
• آنتی سایکوتیک های نسل دوم ("غیر معمول"): این آنتی سایکوتیک های جدیدتر نیز در درمان علائم اختلال هذیان موثر هستند. آنها با مسدود کردن گیرنده های دوپامین و سروتونین در مغز شما کار می کنند. این داروها عبارتند از ریسپریدون (Risperdal®)، کلوزاپین (Clozaril®)، کوتیاپین (Seroquel®)، زیپراسیدون (Geodon®) و اولانزاپین (Zyprexa®). این داروها معمولاً بهتر از آنتی سایکوتیک های نسل اول تحمل می شوند.

سایر داروهایی که ارائه دهندگان مراقبت های بهداشتی ممکن است برای درمان اختلال هذیان تجویز کنند شامل داروهای ضد اضطراب و ضد افسردگی هستند. اگر فرد دارای سطح بسیار بالایی از اضطراب و یا اختلالات خواب باشد، داروهای ضد اضطراب ممکن است کمک کنند. داروهای ضد افسردگی می توانند به درمان افسردگی که اغلب در افراد مبتلا به اختلال هذیانی رخ می دهد، کمک کنند. برای کسب آگاهی بیشتر درباره اختلالات هذیانی از مشاوره روانشناسی مشورت بخواهید.