احیای قلبی ریوی یا CPR چیست و به چه صورت انجام می‌شود؟

احتمالا برای شما هم پیش آمده که فرایند احیای قلبی و دادن تنفس مصنوعی را مشاهده کرده باشید. این عملیات، جزو اولین مراحل آموزش امداد و نجات بوده و یادگیری آن برای همه افراد امری ضروری است. چرا که ممکن است در وضعیتی گرفتار شوید که دسترسی سریع به پزشک یا اورژانس وجود نداشته باشد و آنجا است که مرگ و زندگی یک انسان در دستان شما قرار می‌گیرد. این کار در عین سادگی، نکات مهمی دارد که بهتر است آن‌ها را دانسته و در مواقع لزوم از آن استفاده کند. ایست قلبی ممکن است در زمان اور دوز، مصرف همزمان مشروب با ترامادول و دیگر مواد، حوادث و... در هر مکانی اتفاق بیافتد.  شما می‌توانید با آگاهی از اصول اولیه احیای قلبی و نکات مربوط به آن، مانع از مرگ یک انسان بشوید.

احیا قلبی – ریوی یا CPR چیست؟

CPR، مخفف Cardiopulmonary resuscitation و به معنای احیاء قلبی ریوی است. سی پی آر عملیات نجات افرادی است که دچار ایست قلبی و ایست تنفسی شده‌اند که شامل ماساژ قلب و دادن تنفس مصنوعی است. هدف اصلی این کار احیای دو عضو حیاتی یعنی مغز و قلب است. احیای قلبی با رساندن اکسیژن به قلب، مغز و بازیابی فعالیت تپش قلب باعث خون رسانی عادی به مغز می‌شود. اگر از انجام CPR می ترسید یا مطمئن نیستید که چگونه CPR را به درستی انجام دهید، بدانید که همیشه تلاش کردن بهتر از انجام ندادن هیچ کاری است. تفاوت بین انجام کار و انجام ندادن هیچ کاری می تواند تفاوت بین مرگ و زندگی یک نفر باشد.

CPR می تواند جریان خون غنی از اکسیژن را به مغز و سایر اندام ها حفظ کند تا زمانی که درمان اورژانسی پزشکی بتواند ریتم معمول قلب را بازیابی کند. وقتی قلب می ایستد، بدن دیگر خون غنی از اکسیژن دریافت نمی کند. کمبود خون غنی از اکسیژن تنها در چند دقیقه می تواند باعث آسیب مغزی شود.

اینفوگرافیک احیای قلبی ریوی

اهمیت زمان شروع احیای قلبی

هنگامی که قلب از کار می‌ایستد، خونرسانی به دیگر اعضای بدن و مخصوصا مغز متوقف می‌شود. در صورت عدم خون رسانی، فعالیت مغز با مشکل مواجه می‌شود. به طوری که اگر قلب در فاصله زمانی 4 تا 6 دقیقه شروع به فعالیت نکند، امکان بروز آسیب‌های مغزی افزایش می‌یابد. اگر احیا قلبی 10 دقیقه بعد از ایست قلبی انجام شود، به احتمال زیاد فرد دچار مرگ مغزی خواهد شد. پس زمان شورع احیا قلبی اهمیت بسیار بالایی دارد؛ در صورتی که در چنین شرایطی قرار گرفتید، حتی یک دقیقه را هم نباید از دست دهید. قبل از شروع CPR، بررسی کنید:

آیا محیط برای فرد ایمن است؟
آیا فرد هوشیار است یا ناهشیار؟
اگر فرد بیهوش شد، به شانه او ضربه بزنید یا تکان دهید و با صدای بلند بپرسید: "خوبی؟"
اگر فرد پاسخ نمی دهد و شما با شخص دیگری هستید که می تواند کمک کند، از یک نفر بخواهید با اورژانس یا شماره اضطراری محلی تماس بگیرد و در صورت وجود راهنمایی دریافت کند. از طرف مقابل بخواهید CPR را شروع کند.

نشانه های ایست قلبی

از علائم ایست قلبی می‌توان به موراد زیر اشاره کرد:

1. از بین رفتن هشیاری به صورت ناگهانی (فرد با تکان دادن و شنیدن نام خود هیچ واکنشی نشان نمی‌دهد)

2. نداشتن نبض (نبض بر روی گردن و بین اولین فرورفتگی دو طرف گلو قابل احساس است)

3. مشکل در تنفس یا عدم تنفس (صورت خود را به بینی و دهان فرد نزدیک کرده تا حرارت نفس یا حرکت قفسه سینه را مشاهده کنید)

نکته: تمامی این نشانه‌ها باید در کمتر از 10 ثانیه مورد بررسی قرار گیرند تا زمان احیای قلبی از دست نرود. در صورت ناتوانی در گرفتن نبض می‌توانید تنها به هوشیاری و تنفس اکتفا کنید.

قبل از احیای قلبی چه باید کرد؟

قبل از احیای قلبی، باید بررسی کنید که آیا بیمار نیاز به CPR دارد یا نه. بررسی کنید که چه خطراتی ممکن است او را تهدید کند. برای این کار 3 مرحله وجود دارد:

1. فریاد کشیدن و تکان دادن

شانه‌های بیمار را گرفته و آن را به آرامی تکان دهید. اگر نام بیدار را می‌دانید، فریاد بزنید و به او بگویید که بیدار شود. آسیب‌های گردن بیمار در این مرحله باید بررسی شود.

2. درخواست اورژانس کنید

اگر اطراف شما کسی هست، سریعا از آن‌ها بخواهید که با اورژانس تماس بگیرند و اگر کسی نیست فریاد بزنید تا فردی پیدا شود و خودتان هرگز بیمار را ترک نکنید. هر ثانیه برای او حیاتی است.

3. تنفس بیمار را چک کنید

پیش از احیای قلبی تحرکات قفسه سینه بیمار را بررسی کنید. به صدای تنفسش گوش دهید و نفس‌ها را روی صورت خود حس کنید. در صورت داشتن تنفس طبیعی، نیازی به انجام احیا قلبی نیست. اما در صورت عدم تنفس، بلافاصله احیای قلبی را شروع کنید.

زمان زیادی برای بیدار کردن بیمار نگذارید. اگر در عرض 5 ثانیه بیمار واکنش نشان نداد، وقت را تلف نکنید. شما با CPR نمی‌توانید به بیمار صدمه بزنید، مگر اینکه قفسه سینه او آسیب جدی دیده باشد. اما اگر بیمار به احیا قلبی نیاز داشته و شما اینکار را انجام ندهید، فرد جان خود را از دست می‌دهد. می‌توانید با اورژانس تماس گرفته و طبق راهنمایی‌های آنها از پشت تلفن عمل کنید.

مراحل انجام احیای قلبی

اگر فرد دیگری کنار شماست، از او بخواهید که دقیقا به شما نگاه کند تا در صورتی که شما خسته شدید، عملیات را ادامه دهد.

1. ماساژ قفسه سینه

_ماساژ قفسه سینه برای رساندن خون از قلب به مغز است، شما باید بدون وقفه خون را در مسیر نگه دارید. هر مکث یا تاخیری می‌تواند در جریان خون تاثیر بگذارد.

_عمق و میزان فشار بسیار مهم است.  فشار نباید آنقدر باشد که قفسه سینه یا اعضای داخلی بدن آسیب ببیند. پس از هر فشار، باید کاملا وزن خود را از روی بدن فرد بردارید. اینکار را تا برگشت بیمار، تنفس و هوشیاری او ادامه دهید.

_برای ماساژ قفسه سینه، بالای سر فرد زانو بزنید. دستان خود را به صورتی که در تصویر می‌بینید آماده کنید. یک دست باز و دست دیگر روی آن قرار می‌گیرد. سپس انگشتان دست بالایی در بین انگشتان دست پایین جفت می‌شود. شما باید کاملا عمود و در بالای قفسه سینه بیمار قرار بگیرید.

_پاشنه یک دست را در مرکز سینه و نقطه ای بین دو سر پستان قرار دهید، دست دیگر را روی آن بگذارید و انگشتان را قفل کنید.

_با بازوهای راست و عمودی، فشاری قاطع و آرام وارد کنید، به طوری که قفسه سینه حدود 5-6 سانتی متر پایین برود.

_حدودا 100 تا 120 ضربه در دقیقه (تقریبا 2 بار در هر ثانیه) باید انجام شود. احیای قلبی یک کار انرژیبر است و باید برای آن آمادگی داشته باشید.

_30 بار ماساژ سینه را انجام دهید.

2. تنفس مصنوعی برای دو مرتبه

تنفس مصنوعی یکی از مراحل بحث برانگیز احیای قلبی است. اگر می‌خواهید تنفس مصنوعی انجام دهید، باید از درست انجام دادن آن مطئن شوید. مراحل تنفس مصنوعی به شرح زیر می‌باشد:

1. سر را به پشت چرخانده و چانه را کمی بالا بیاورید.

2. قسمت نرم بینی فرد را با دست ببندید.

3. یک نفس طبیعی بکشید. اطراف دهان را کاملا بسته و روی دهان بیمار بگذارید. باید مراقب باشید که نفس شما زیادی عمیق و سنگین نباشد.

4 _ قفسه سینه فرد باید بالا رفته و دوباره پایین بیاید.

5 _ سر خود را بالا بیاورید. یک نفس دیگر بگیرید و نفس نجات دوم را انجام دهید. بین دو تنفس نباید بیشتر از 5 ثانیه طول بکشد و بیشتر از دو مرتبه نیز نباشد.

نکته: اگر داخل دهان فرد ترشحاتی وجود دارد، باید قبل از تنفس مصنوعی دهان او را تخلیه کنید.

تا کی این کار را ادامه دهیم؟

چرخه ای که در بالا گفته شد شامل 30 فشار قفسه سینه و 2 تنفس مصنوعی است. باید اینکار را تا زمانی که تنفس و هوشیاری فرد برگردد انجام دهید. حتی ممکن است به 10یا 20 چرخه نیز نیاز باشد. اینکار را تا زمان رسیدن اورژانس ادامه دهید. برگشت بیمار به صورت سرفه، باز شدن چشم، صحبت کردن یا نفس کشیدن طبیعی اتفاق می‌افتد. در صورت خستگی، احیای قلبی را به فرد دیگری آموزش دهید تا او این کار را ادامه دهد. خستگی شما و عدم اعلام به فرد دیگر، می‌تواند مرگ مصدوم را به همراه داشته باشد.

نحوه انجام احیای قلبی کودکان 1 تا 8 ساله

احیای قلبی کودکان نیز مشابه روش احیا قلبی در بزگسالان است. در کودکان 30 بار قفسه سینه را فشار داده و دو مرتبه تنفس مصنوعی بدهید. با توجه به جثه کودک می‌توانید از یک یا هر دو دست خود برای ماساژ قلبی استفاده کنید. جناق سینه کودک در حین احیا باید به اندازه 5 سانتی متر پایین برود. دو دقیقه احیا انجام داده و سپس با اورژانس تماس بگیرید تا شما را راهنمایی کنند.

نحوه انجام احیای قلبی کودکان زیر 1 سال

در صورتی که نوزاد هیچ نشانه‌ای از هوشیاری و تنفس ندارد، با دو یا سه انگشت یک دست خود ماساژ قلبی را شروع کنید. 30 مرتبه قفسه سینه را فشار داده و سپس دوبار به او تنفس مصنوعی دهید. در حین ماساژ قلبی، قفسه سینه نوزاد باید 3 سانتی متر پایین برود. پس از هربار تنفس، قفسه سینه باید بالا بیاید. دو دقیقه احیا قلبی را انجام دهید و سپس با اورژانس تماس بگیرید. 

برای کسب آگاهی بیشتر در این زمینه از مشاوره روانشناسی مشورت بخواهید.