افسردگی فصلی چیست | علل، علائم و نحوه درمان آن

خوشحال می شویم برای دیدن ویدیوهای مرتبط با افسردگی فصلی پیج اینستاگرام دکتر فرزاد طباطبایی را دنبال کنید.

آیا می‌دانید افسردگی فصلی چیست؟ افسردگی فصلی یکی از انواع افسردگی است که به آن اختلال عاطفی فصلی (Seasonal Affective Disorder) نیز گفته می‌شود. علائم این اختلال معمولا در اواخر فصل پاییز و اوایل فصل زمستان در فرد ظاهر می‌گردد. در واقع در این ایام شخص به صورت بالينی دچار افسردگی و كج خلقی بارز، خواب آلودگی شديد، تحريک پذيری و خستگی مفرط می‌شود. البته نوع نادری از افسردگی فصلی نیز وجود دارد که علائم افسردگی در تابستان ظاهر می‌گردد. خوشبختانه روش‌های درمانی مختلفی برای این نوع از افسردگی وجود دارد که به فرد کمک می‌کند تا بتواند خلق و خوی خود را در این فصل بهبود بخشد. در این مقاله قصد داریم تا در مورد علائم و نحوه درمان افسردگی فصلی به طور کامل بحث کنیم پس همراه ما باشید.

افسردگی فصلی چیست؟

افسردگی فصلی که به آن اختلال عاطفی فصلی (SAD) نیز می‌گویند، نوعی اختلال خلقی است که مشابه افسردگی اساسی می‌باشد. با این تفاوت که اين نوع افسردگی در طول ماه‌های زمستان و پاییز زمانی كه نور خورشيد كمتر است ظاهر می‌شود و معمولا سالی یک بار برای فرد رخ می‌دهد. این اختلال باعث نوسانات خلقی فرد می‌شود و گاهی ممکن است تا بهار و یا تابستان هم ادامه پیدا کند. 

در برخی اقليم‌ها علائم خلقی اختلال افسردگی فصلی تبديل به يک اختلال جدی می‌شود؛ كه شكل خفيف‌تر آن در مناطق دارای چهار فصل اقليمی (بهار، تابستان، پاييز و زمستان) با نام "افسردگی زمستانی" طبقه بندی می‌شود. علائم افسردگی زمستانی از اواخر پائيز و هنگامی كه مدت روشنايی روز كمتر می‌شود، بروز می‌كند و تا اواخر زمستان و اوايل بهار پا برجا می‌ماند و با نزديک شدن به تابستان كاهش می‌يابد.

برای آشنایی بیشتر با اختلالات خلقی و افسردگی اساسی کلیک کنید.

علائم افسردگی فصلی

اختلال افسردگی فصلی بيشتر در مناطقی از كره زمين كه دارای عرض جغرافيايی بالاتری هستند و نور آفتاب كمتری دارند وجود دارد. علائم افسردگی فصلی در زمستان به شرح زیر است.

1- پایین بودن سطح انرژی

2- مشکل در تمرکز و هوشیاری

3- احساس کسالت، خستگی و کاهش کارایی در روز

4- افزایش اشتها، وزن و میل به مصرف کربوهیدرات

5- تمایل بیشتر به‌ تنهایی

6- افزایش خواب‌آلودگی و بهم خوردن ریتم خواب

7- کاهش علاقه و عدم لذت بردن از انجام کارهای روزانه

علاوه بر اختلال افسردگی فصلی در زمستان، نوع دیگر اختلال افسردگی فصلی وجود دارد که در تابستان رخ می دهد اما شیوع آن بسیار اندک است. علائم افسردگی فصلی در تابستان به شرح زیر است.

1- اضطراب و بی قراری

2- بی خوابی

3- کاهش اشتها و کاهش وزن

4- پرخاشگری و رفتار خشونت آمیز

برای شناخت بیشتر با علائم افسردگی کلیک کنید.

عوامل تاثیر گذار بر افسردگی فصلی

در ادامه عواملی که خطر ابتلا به افسردگی فصلی را افزایش می‌دهند، آورده شده است.

جنسیت: زنان بیش از مردان در خطر ابتلا به این بیماری هستند.

سن: احتمال ابتلا به این بیماری در جوانان بیش از میانسالان است.

منطقه جغرافیایی: افرادی که در مناطق سردسیر و در عرض جغرافیایی بالاتر زندگی می‌کنند، به دلیل اینکه کمتر در معرض نور خورشید هستند احتمال بیشتری دارد که دچار این اختلال شوند.

سابقه خانوادگی و فردی: وجود بیماری افسردگی اساسی و یا اختلال دوقطبی در خود فرد یا خانواده او احتمال ابتلا به این نوع افسردگی را نیز افزایش می‌دهد چراکه هم نقش ژنتیک و هم نقش خانواده افسرده پرور پررنگ می‌شود.

برای اطلاع بیشتر درباره خانواده های افسرده پرور کلیک کنید.

علل بروز افسردگی فصلی

اگر چه دلایل افسردگی فصلی همچنان ناشناخته است، اما تحقیقات دلایل زیست شناختی نشانه‌های این اختلال را یافته است.

سروتونین: سروتونین نوعی ماده انتقال دهنده عصبی در مغز است که منجر به انتقال پیام‌های عصبی می‌شود. این ماده در بسیاری از فعالیت‌های بدن به خصوص حالت عاطفی افراد تاثیر دارد. هنگامی كه نور از طريق چشم‌ها عبور می‌كند و به مغز می‌رسد، ماده سروتونين در بافت عصبی رها می‌شود. در طول پاييز و زمستان، روشنايی روز كمتر از بهار و تابستان است و اين امر باعث پايين آمدن سطح سروتونين در بدن می‌شود. برای آشنایی بیشتر با سروتونین کلیک کنید.

ملاتونین: ملاتونین هورمونی است که در شب ترشح می‌شود و در به خواب رفتن ما تاثیر بسزایی دارد. افزایش تاریکی در زمستان باعث افزایش ترشح ملاتونین در بدن شده و منجر به خواب آلودگی، بی حوصلگی و کسل شدن می‌شود. به نظر می‌رسد اين دو ماده در تعامل با هم، يعنی كمبود سروتونين كه باعث هماهنگی و همكاری سلول‌های عصبی می‌شود و افزايش ملاتونین كه بدن را به حالت خواب می‌برد، باعث اختلال افسردگی فصلی می‌شوند.

درمان اختلال افسردگی فصلی

برای درمان اختلال افسردگی فصلی چند روش متفاوت وجود دارد که هر کدام به تنهایی و یا در تعامل با هم مورد استفاده قرار می گیرند. از جمله روش های درمان افسردگی می‌توان به موارد زیر اشاره داشت.

دارو درمانی

داروهای ضد افسردگی مانند SSRI در درمان این اختلال به کار می‌رود و می‌تواند باعث بهبود خلق فرد شود. با توجه به این که هر دارویی عوارض خاص خودش را دارد و از طرفی نحوه پاسخدهی هر شخص به داروها متفاوت است، مشاوره افسردگی گزینه مناسبی برای یادگیری مهارت‌هایی است که خودتان به صورت فعال به مبارزه با افسردگی بپردازید.

برای اطلاع بیشتر درباره داروهای ضد افسردگی کلیک کنید.

شناخت-رفتار درمانی

هدف اصلی درمان شناختی رفتاری افسردگی، تمرکز بر مشکلات جاری فرد، تغییر افکار و رفتارهای ناکارآمد اوست. طی این درمان به افراد کمک می‌شود تا نگاهی واقع بینانه تر به وقایع زندگی داشته باشند و به دنبال راه حل مساله خود باشند. این تغییر نحوه تفکر باعث بهبود خلق و رفتار افراد می‌شود و امید از دست رفته آن‌ها را برمی‌گرداند.

برای آگاهی بیشتر درباره درمان شناختی رفتاری افسردگی کلیک کنید.

نور درمانی مصنوعی

همان طور که در قسمت‌های قبل ذکر شد افسردگی فصلی، نوعی افسردگی است كه در طی زمستان که روزها کوتاهتر است و نور آفتاب کمتری وجود دارد، ظاهر می‌شود. بنابراین ارتباط نزدیکی بین این اختلال و کمبود در معرض نور مستقیم خورشید قرار گرفتن وجود دارد. در این نوع درمان برای كاهش علائم خلقی اختلال افسردگی فصلی، فرد در معرض نور آفتاب و يا طول موج خاصی از نور با استفاده از ليزر، لامپ‌های فلورسنت، لامپ‌های دی كرونيک و يا لامپ‌های بسيار روشن قرار می‌گیرد. قرار گرفتن در معرض نور یا برای یک مدت زمان خاص و یا در برخی موارد، در يک زمان خاص از روز تجويز می‌شود. درمان با نور یکی از رایج‌ترین درمان‌ها در این نوع اختلال است.

برای اطلاع بیشتر درباره افسردگی و انواع آن کلیک کنید.

مراجعه به روانشناس

اگر احساس کردید ممکن است علائم اختلال افسردگی فصلی را داشته باشید، مشاوره روانشناسی این امکان را فراهم می‌کند تا تحت جلسات درمان حرفه‌ای قرار بگیرید زیرا افسردگی، اختلالی است که در صورت عدم درمان امکان مزمن شدن آن وجود دارد. عاملی که اثرات منفی آن زندگی‌تان را به شدت مختل می‌کند.

ما نیز در مرکز مشاوره حامی هنر زندگی شرایطی را برای شما فرآهم آورده‌ایم تا بتوانید از هر کجای کشور با مشاوران ما به صورت تلفنی و حضوری در ارتباط باشید. این مرکز با داشتن مشاورانی برجسته و با دانش به شما تضمین خواهد داد تا در کمترین زمان ممکن به درمان مشکلات و مسائل خود بپردازید. همچنین در صورتی که در اطرافیان شما کسی از این اختلال رنج می‌برد با دریافت راهکارها و روش‌های گوناگون به درمان او کمک نمایید.

برای آگاهی بیشتر درباره روند دریافت درمان افسردگی کلیک کنید.

سوالات متداول

چگونه می‌توان از بروز افسردگی فصلی جلوگیری کرد؟

سعی کنید در فصل زمستان روزها زمان بیشتری را در خارج از منزل بگذرانید و در صورتی که هوا ابری هم بود بازهم به بیرون بروید. همچنین برنامه غذایی سرشار از ویتامین و مواد معدنی داشته باشید و ارتباط خود را با دیگران نیز حفظ کنید. در کنار این مسائل می‌توانید در این فصل با یک مشاور در ارتباط باشید.

برای دریافت مشاوره در زمینه افسردگی فصلی و درمان آن می توانید با مشاوران مرکز مشاوره روانشناسی حامی هنر زندگی از طریق تلفن ثابت از کل کشور با شماره 9099075228 و از تهران با شماره 9092305265 تماس بگیرید.