الکسی تایمیا | علل به وجود آمدن و راه های درمان نارسایی هیجانی

آیا تا به حال اصطلاح الکسی تایمیا را شنیده اید؟ آیا می دانید این عبارت نام یک نوع اختلال روانی است که امکان دارد بسیاری از افراد به آن دچار باشند، در حالی که از آن کاملا بی خبرند؟ شاید بتوان الکسی تایمیا را بیماری خاموش ذهن نامید. در واقع کسی که مبتلا به الکسی تایمیا است، خود را کاملا انسانی عادی و سالم می پندارد. در نظر او انسان های دیگر، عجیب و غیر عادی هستند. برای آشنایی اجمالی در رابطه با این اختلال می توان گفت، کسانی که دارای اختلال الکسی تایمیا هستند، در بروز احساسات و عواطف و بیان نیازهای خود ناتوان هستند. آن ها نمی توانند حس درونی خود را منتقل کنند. در این مقاله سعی کرده ایم، اطلاعات ارزنده و مفیدی در زمینه اختلال الکسی تایمیا در اختیار شما بگذاریم. پیشنهاد می کنیم برای کسب اطلاعات بیشتر در این خصوص از خدمات مشاوره روانشناسی بهره مند شوید.

الکسی تایمیا چیست؟

الکسی تایمیا یک اختلال روانی و شخصیتی در زمینه مهار هیجانی است که با نام نارسایی احساسی وهیجانی نیز شناخته می شود. افراد مبتلا به این اختلال، بنا به دلایل روانی و ساختار شخصیتی که دارند از تشخیص و انتقال احساسات خود و درک احساسات دیگران عاجز و ناتوان هستند. در واقع این افراد استنباط درستی از احساسات خود و دیگران ندارند. میزان ادراک آن ها از غم و شادی و عواطف، کمتر از حد معمول و افراد عادی است.
این اختلال موجب می شود که فرد توانایی پردازش و آنالیز احساسات را در مغز خود نداشته باشد و به این ترتیب حالات و روحیات خود را نمی تواند توصیف کند. زمانی که بخواهد احساسات خود را بیان کند، زیاده روی کرده و بزرگنمایی می کند. طبق پژوهش های جدید، مشخص شده است که این افراد از مقوله عشق و شادی به میزان بسیار کم و ناچیز، تجربیاتی را کسب می کنند که میزان و نوع ادراکشان از این احساس، بسیار متفاوت با دریافت احساسی انسان های سالم می باشد. درمورد کنترل احساسات بیشتر بدانید.  

اینفوگرافیک الکسی تایمیا

 

علائم و نشانه های بالینی الکسی تایمیا

نشانه های اختلال الکسی تایمیا با شدت و ضعف همراه است. به همین دلیل در شرایط خفیف نمی توان به راحتی این اختلال را تشخیص داد. حتی خود فرد مبتلا نیز ممکن است از مشکل خود آگاهی نداشته باشد.

1- نشانه های بالینی خفیف

احتمالا در زندگی خود، با افرادی روبرو شده اید که صورت های سرد و بی احساسی دارند. وقتی به آن ها نزدیک می شوید، فکر می کنید با تکه سنگی روبرو هستید که هیچ واکنشی نسبت به مسائل پیرامون ندارند. حتی ممکن است احساس غم داشته باشند و غرق در عذاب  باشند، اما شکایتی نمی کنند. حرفی نمی زنند. نسبت به مشکلات دیگران هم کاملا بی تفاوت هستند و اصطلاحا " خم به ابرو نمی آورند". این افراد در درجه خفیفی از اختلال نارسایی هیجانی و یا همان الکسی تایمیا هستند. شاید اطرافیان این افراد را به عنوان انسان های قسی القلب قضاوت کنند. یا اینکه به اشتباه آنان را انسان هایی متکبر و به دور از فضائل انسانی بنامند.

2- نشانه های بالینی شدید  

در شرایط حادتر، به دلیل نشانه ها و علائمی که ظاهر می شود، اطرافیان وجود یک مشکل شخصیتی و روانی را به وضوح متوجه می شوند. مانند کسی که حساسیت ها و رفتارهای غیر متعارفی را از خود بروز می دهد. نوعی روان پریشی و پرخاشگری مقطعی دارد و به نوعی یک فرد منفعل پرخاشگر جلوه می کند. خود کنترلی کمی دارد و مهارت های اجتماعی او بسیار ضعیف است .در چنین شرایطی تشخیص این اختلال آسان تر خواهد بود. اما متاسفانه در این مرحله، درمان هم با دشواری همراه خواهد شد.

3- علائم هشدار دهنده الکسی تایمیا یا نارسایی هیجانی

ــ عدم توانایی درک احساسات و علت آن ها: این افراد در تشخیص عواطف و احوال و روحیات خود مشکل دارند. آن ها عمیقا نسبت به موضوعی احساساتی نمی شوند. در مواقعی که حتی احساسی را تجربه می کنند نمی توانند به درستی آن را توصیف کنند. برخی از آن ها انتقاد پذیری کمی دارند یا اصلا ندارند.
ــ عدم همدلی و بی تفاوتی نسبت به دیگران: شکل طبیعی این است که افراد به عنوان مثال در مواجهه با مشکلات و غصه دیگران، تحت تاثیر قرار می گیرند. حتی ممکن است بغض کنند و اشکشان جاری شود. اما مبتلایان به الکسی تایمیا، چنین واکنشی را نسبت به غصه و ناراحتی دیگران ندارند. آن ها به دلیل عدم همدلی و عدم علاقه به دیگران عموما در برابر احساسات دیگران با بی تفاوتی کامل از کنار آنان عبور می کنند. همچنین درمورد همدلی بخوانید.
ــ عدم کنترل خشم: آستانه تحمل آن ها پایین است. خیلی زود از کوره در می روند. پرخاشگری می کنند و واکنش مخاطبانشان برای آن ها مهم و البته قابل درک نیست. درمورد اختلال خشم انفجاری بیشتر بدانید.
ــ روابط عمومی ضعیف و شکننده: افرادی که به الکسی تایمیا مبتلا هستند، اصولا از روابط اجتماعی استقبال نمی کنند. در ایجاد ارتباط اجتماعی ضعیف هستند و از اجتماع دوری می کنند. ممکن است به طور ناگهانی همان روابط اجتماعی محدود خود را نیز به طور کامل قطع کنند.
ــ  حساسیت به صدا و تماس فیزیکی: در بعضی مواقع صداهای بلند و تکراری برای این افراد آزاردهنده است و نسبت به آن واکنش های شدیدی نشان می دهند. همچنین تماس فیزیکی و نزدیک شدن به افراد، خصوصا غریبه ها باعث تنش روانی در آن ها می شود.
ــ  ابتلا به بیماری های روان تنی و اختلالات مزمن پزشکی: یکی دیگر از علائم اختلال الکسی تایمیا ، مشکلات جسمانی است که ریشه در اختلالات روانی دارد و به نام بیماری های روان تنی شناخته می شوند. برای اطلاع بیشتر از بیماری های روان تنی کلیک کنید.  

آیا عدم مهارت در بیان احساسات، همان اختلال الکسی تایمیا است؟

افراد زیادی هستند که در انتقال عواطف و احساسات خود با مشکل مواجه هستند. آن ها نمی توانند هرآنچه که در قلب و مغز خود درک و حس می کنند بر زبان بیاورند. اما از نظر درک احساس مشکلی ندارند. مانند افرادی که اقرار می کنند، نمی توانند به راحتی به کسی که دوستش دارند، ابراز علاقه کنند و جمله دوستت دارم را بر زبان بیاورند. در حقیقت ممکن است این افراد عمیقا انسان هایی با احساسات بسیار قوی باشند. فقط در انتقال و بروزآن دچار اشکال می شوند که ناشی از عدم مهارت آن ها در بیان عواطفشان است. بنابراین این عدم مهارت در بیان احساسات و ضعف در مهارت های ارتباطی را نباید با الکسی تایمیا اشتباه گرفت.  

عوامل ایجاد کننده ناهنجاری روانی الکسی تایمیا

این بیماری ارتباط مستقیمی با انواع اختلالات روانی و شخصیتی دارد. اما به طور کلی می توان عوامل زمینه ساز الکسی تایمیا را به چند دسته تقسیم کرد:
1-ژنتیک :یکی از عوامل مهم و موثر در ابتلا افراد به الکسی تایمیا، ژنتیک افراد است. اصولا عامل ژنتیک می تواند این بیماری را به افراد منتقل نماید.
2-عوامل محیطی و اجتماعی: نوع تربیت خانواده، سطح تحصیلات والدین، الگوهای رفتاری کودک، محیط اجتماعی، میزان آگاهی و تحصیلات خود فرد، سن و ...عوامل از این دست می توانند از عوامل تعیین کننده ابتلا فرد به این ناهنجاری باشند.
3-جنسیت: یکی اختلالات روانی نادر که جنسیت افراد در میزان ابتلا آن نقش دارد، اختلال الکسی تایمیا است. آمار به دست آمده نشان می دهد که مردان بیشتر از زنان به این اختلال دچار می شوند. مطالعات بیشتر بر روی این مسئله همچنان ادامه دارد.
ابتلا به بعضی از مشکلات روانی و رفتاری: اصولا مشکلات روانی ارتباط مستقیم و رابطه علت و معلولی با هم دارند. یعنی هر یک می تواند زمینه ساز مشکلات و اختلالات دیگر شود. بیماری های همچون اضطراب، افسردگی، آسیب های مغزی، استعمال مواد مخدر می توانند هریک به نوبه خود مشکلات الکسی تایمیا را ایجاد کنند.

 

انواع اختلال الکسی تایمیا : اولیه ( شخصیتی) ، ثانویه ( واکنش دفاعی)

در حالت کلی اختلال الکسی تایمیا را می توان از دو دیدگاه بررسی و تقسیم بندی کرد:

اختلال الکسی تایمیا اولیه (شخصیتی)

این اختلال از عامل ژنتیک و یا تربیت کودک نشات می گیرد. در این مورد فرد از سنین طفولیت این اختلال را دارد. اگر این اختلال با تشخیص درست و زود هنگام همراه باشد، امکان بهبودی و تا حدی کاهش علائم و اختلالات دیگر، به طرز چشمگیری امکان پذیر است. اما اگر درمان نشود، می تواند در سنین بزرگسالی به شکل حادتر و عمیق تری فرد را دچار آسیب های روانی و اجتماعی کند.

اختلال الکسی تایمیا ثانویه ( واکنش دفاعی)

در طول سالیان، ممکن است تغییرات بسیاری در شرایط زندگی افراد حادث شود. تجربه های اجتماعی فراوانی وجود دارند که ممکن است سلامت روان افراد را خدشه دار کرده و زمینه ساز مشکلات شود. مواردی همچون اتفاقات ناگوار، جنگ، بلایای طبیعی که منجر به از دست دادن عزیزان شود، مشکلات اقتصادی و... صدها عامل دیگر که بسته به مقاومت ذهنی و روانی افراد و میزان مهارت خودکنترلی آن ها می تواند اثرات خفیف و یا بسیار عمیقی را در زندگی و روان شخص بر جای بگذارد. از همین رو فرد ممکن است به صورت کاملا ناخودآگاه، واکنش دفاعی را برای خود برگزیند که به واسطه آن مغز از پذیرش و پردازش احساسات و هیجانات سرباز می زند و دچار پریشانی روانی می شود.  

رابطه الکسی تایمیا و هوش هیجانی

اختلال الکسی تایمیا و هوش هیجانی ارتباط مستقیم دارند. در تعریف هوش هیجانی باید گفت که: هوش هیجانی مجموعه ای مهارت ها و ویژگی های شخصی وفردی است که باعث استنباط  و تشخیص درست هیجانات و احساسات و کنترل آن ها توسط فرد می باشد. در پی تحقیقات به عمل آمده محرز شده است که، هوش هیجانی تحت تاثیر الکسی تایمیا می تواند دچار آسیب شود. در این صورت قدرت تشخیص و کنترل و حتی ابراز احساسات خود فرد و همچنین دریافت درست عواطف و هیجانات دیگران نیز برای فرد دچار اشکال خواهد شد.  

راهکار و درمان اختلال الکسی تایمیا

برای درمان این اختلال دارو درمانی مشخص و مدونی ارائه نشده است. پزشکان بسته به میزان و شدت و ضعف این اختلال روانی در افراد، نسبت به تجویز بعضی از داروها اقدام می کنند. در واقع روان درمانی بر پایه آموزش و تعلیم مهارت ها می تواند یکی از روزنه های امید برای درمان این اختلال باشد. آنچه مسلم است، این است که تشخیص به موقع اختلال الکسی تایمیا، به درمان این مشکل کمک شایانی می کند. در ادامه به نحوه درمان این اختلال می پردازیم.

روانکاوی اختلال الکسی تایمیا

با توجه به علت ابتلا افراد به این اختلال، می توان روش درمانی خاصی را در نظر گرفت. برای این منظور لازم است ریشه و علت این مشکل توسط روان درمانگر کاملا مشخص شود. در واقع بیشتر مشکلات رفتاری و روانی با شناسایی و درمان علل پیدایش آن، در بحث درمانی به موفقیت های چشمگیری می رسند. همچنین درمورد روانکاوی بخوانید.

روان درمانی مبتنی بر آموزش

در بسیاری از موارد افراد مبتلا به الکسی تایمیا، یا از بدو تولد مهارت شناخت و کنترل و ابراز احساسات را آموزش ندیده اند و یا اینکه بر اثر مشکلات ثانویه پیش آمده در زندگی، این مهارت را از دست داده و در مسیر به کارگیری آن با مشکل روبرو شده اند. به همین دلیل لازم است که روان درمانگر به منظورآموزش اصولی و درست مهارت شناخت احساسات و بیان و انتقال آن ها به فرد دچار اختلال، کمک کند. در این صورت فرد به مرور زمان، به درستی با احساسات و عواطف خود روبرو شده و راه ابراز و انتقال آن ها را یاد می گیرد.
راهکارهای عملی برای آموزش مهارت های شناخت احساسات
قرار دادن فرد در شرایط متفاوت برای مواجهه با احساسات مختلف: قرار دادن در شرایط غم ، شادی، ترس و...
تماشای عکس و فیلم و خواندن داستان های مرتبط با عواطف و احساسات انسانی
ایجاد فرصت برای صحبت و انتقال حس درونی افراد در مورد موارد فوق الذکر آموزش مهارت تغییر احساسات و احوالات درونی مانند سعی در تبدیل هراس و ترس به آرامش، گذر از لحظات غمبار و حس کردن شادی و سرخوشی
تقویت مهارت همدلی و دوست داشتن هم نوعان
آموزش مهارت مقابله با افکار منفی و مخرب
تقویت هوش هیجانی و شناخت صحیح احساسات و ویژگی های احساسات مختلف. درمورد روان درمانی بیشتر بخوانید  

کلام آخر

متاسفانه مطالعات میدانی و تحقیقات بسیاری در رابطه با الکسی تایمیا انجام نگرفته است. در واقعیت درمان این اختلال دشواربوده و زمان طولانی را می طلبد. با توجه به نکات گفته شده، ممکن است این اختلال به سادگی قابل تشخیص نباشد . به همین دلیل بهتر است اگر در مورد وجود این اختلال در شخصیت خود و یا اطرافیان تردید دارید با متخصصان روان درمانگر مشورت کرده و برای درمان آن بدون اتلاف وقت اقدام نمایید. مرکز مشاوره حامی هنر زندگی برای ارتقاء سلامت روان جامعه خدمات تخصصی و روان درمانی ویژه ای ارائه می نماید. جهت کسب اطلاعات بیشتر می توانید با مرکز مشاوره حامی هنر زندگی تماس حاصل فرمایید. برای آگاهی از مشاوره تلفنی کلیک کنید.