خود کم بینی | نشانه ها و راهکارهای کاهش خود کم بینی

خود کم بینی نوعی حالت روانی است که در آن فرد در مورد توانایی‌ها و ارزش‌های خود نامطمئن است. چنین فردی اعتماد به نفس یا بهتر است بگوییم عزت نفس پایینی دارد. خود کم بینی باعث می‌شود فرد نشانه‌های ذهنی و رفتاری خاصی از خود نشان دهد و کیفیت زندگی‌اش به خاطر داشتن همین نشانه‌ها پایین بیاید. خود کم بینی از یک وضعیت طبیعی تا یک وضعیت حاد متغیر است. علل آن هم بسته به نوعش متفاوت هستند. برای غلبه بر خود کم بینی فرد می‌تواند از یک مشاوره روانشناسی کمک گرفته تا سلامت روان خود را بهبود ببخشد. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه اعتماد به نفس و عزت نفس کلیک کنید.

خود کم بینی

عزت نفس پایین به این معناست که برای خود اهمیت زیادی قائل نباشید. اگر عزت نفس پایینی دارید، ممکن است در کنار دیگران احساس خجالت یا مضطرب می کنید. خود را ناتوان دیدیه یا به شدت از خود انتقاد می کنید. برخی از افراد با عزت نفس پایین می دانند که بیش از حد خود را به شدت مورد قضاوت قرار می دهند، در حالی که دیگران آنقدر به باورهای منفی خود پایبند هستند که احساس می کنند واقعیت دارند. عزت نفس پایین بر بسیاری از افراد تأثیر می گذارد و شما را در برابر سایر مشکلات سلامت روان آسیب پذیرتر کند.

خود کم بینی یا عقده حقارت که در آن فرد عزت نفس ندارد، در مورد خودش شک داشته و دچار عدم قطعیت می‌باشد. احساس می‌کند در حد استاندارد‌ها عمل نمی‌کند و در واقع پایین‌تر از استانداردها قرار گرفته است. در واقع خود کم بینی نوعی از احساس ناکافی بودن است که برخاسته از واقعیت یا خیال می‌باشد. این احساس معمولا به شکل ناخودآگاه حضور دارد و باعث می‌شود که فرد خود کم بین دست به اقدامات جبرانی و در واقع جبران افراطی بزند. خود کم بینی از افکار منفی نشأت می‌گیرد و مانند یک چرخه معیوب منجر به تشدید افکار منفی می‌شود. برای اطلاع از راه‌های رهایی از افکار منفی کلیک کنید. خوشبختانه، رویکردهای روانشناختی مفیدی برای بهبود عزت نفس شما وجود دارد.

اینفوگرافیک خود کم بینی

نشانه‌های فرد خود کم بین

عزت نفس نظری است که شما نسبت به خود دارید. وقتی عزت نفس سالمی دارید، تمایل دارید که در مورد خود مثبت فکر کنید و به طور کلی به زندگی خوش بینانه فکر کنید. افراد با عزت نفس سالم می دانند که ارزشمند هستند و می توانند حداقل برخی از ویژگی های مثبت خود را نام ببرند. مانند من دوست خوبی هستم، من مهربانم، من صادق هستم، یا من پدر خوبی هستم. اما وقتی خود کم بینی داشته باشید، تمایل دارید خود، دنیا و آینده را منفی تر و انتقادی تر ببینید. ممکن است احساس اضطراب، غمگینی و بی انگیزگی کنید. وقتی با چالش‌هایی روبرو می‌شوید شک کنید که آیا می‌توانید از پس آن ها برآیید. در ذهن خود تند صحبت می کنید و به خود جملاتی مانند تو احمقی، تو هرگز از پس این کار بر نمی آیی یا من هیچ چیزی را بلد نیستم به کار ببرید. فرد خود کم بین به صورت ذهنی و فتاری نشانه‌هایی از خود بروز می‌دهد که به شرح زیر هستند:

نشانه‌های ذهنی

_ فرد دارای عقده حقارت بیش از حد حساس است. وقتی یک نفر خود را پایین‌تر بداند، هر نظر انتقادی کوچکی می‌تواند منجر به ناراحتی او و تنفرش از خود بشود. در واقع انتقادات دیگران او را به شدت درمانده می‌کند.

_ فرد خود کم بین همیشه خود را با دیگران مقایسه می‌کند. این افراد چون از چیزی که خودشان هستند، مطمئن نیستند؛ دائما خود را با دیگران مقایسه می‌کنند و همیشه فکر می‌کنند چرا دیگران بهتر از او هستند؟ در واقع آن‌ها همیشه توانایی‌ها و کارهای دیگران را در بهترین حالتشان می‌بینند و آن را با خود مقایسه می‌کنند.

_ فرد همیشه احساس گناه، حسودی و یا شرم می‌کند. مخصوصا هنگامی که افراد دیگر در شبکه‌های اجتماعی، بهترین حالت زندگی خود را به نمایش می‌گذارند، این افراد با مقایسه خود، باز هم به این نتیجه می‌رسند که چقدر پایین‌تر از دیگران هستند. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه احساس گناه کلیک کنید.

نشانه‌های رفتاری

_خود کم بینی و کمال‌گرایی معمولا دست در دست یکدیگر دارند. در واقع یک فرد کمال‌گرا هیچ وقت از خود راضی نیست. هرچند که همیشه امور و کارها را به بهترین شکل خود انجام می‌دهد، ولی همچنان هیچ چیزی او را راضی و قانع نمی‌کند.

_رفتار سلطه پذیر در افراد خود کم بین دیده می‌شود. یعنی آن‌ها چون خود را پایین‌تر از دیگران می‌دانند، از دیگران تبعیت کرده و اختیار زندگی خود را به دیگران می‌دهد.

_خود کم بینی منجر به بی فعالیتی و به تعویق انداختن امور می‌شود. یعنی در واقع فرد چون می‌داند به قدر کافی نمی‌تواند کارهایش را خوب انجام دهد و قرار است شکست بخورد، سعی می‌کند از انجام دادن آن‌ها طفره برود و تا جایی که ممکن است آن‌ها را به تاخیر بیندازد.

_حقارت باعث می‌شود فرد دائما دیگران را قضاوت منفی کند و در واقع با پایین آوردن آن‌ها، حس پایین بودن خودش را پوشش دهد.

_این افراد معمولا سعی می‌کنند نواقص خود را از دیگران بپوشانند و کسی نفهمد این افراد نقص دارند. یعنی سعی می‌کنند تصویر بی نقصی از خود نشان دهند. همین امر سلامت روان آن‌ها را به خطر می‌اندازد و زمینه را برای بروز اختلالات روانی فراهم می‌کند چرا که همواره در حال تظاهر کردن و نقش بازی کردن هستند. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه سلامت روان کلیک کنید.

 

انواع خود کم بینی

احساس خودکم‌ بینی و عقده حقارت وضعیتی است که همه افراد در بدو تولد آن را احساس می‌کنند. این جریان به علت ناتوان بودن کودک از انجام بسیاری از کار‌ها ناشی می‌شود. در واقع خود کم‌بینی و حقارت یک وضعیت طبیعی است که به رشد فرد کمک می‌کند. افراد با احساس خود کم بینی تشویق می‌شوند تا بر آن غلبه کنند و در نتیجه رشد کرده و به موفقیت نائل می‌شوند.

هنگامی که احساس شدید باشد و منجر به احساس حقارت زیاد شود، فرد تلاش‌های بسیار زیادی برای جبران این احساس حقارت می‌کند و همین امر می‌تواند منجر به دستاورد‌های بسیار بزرگ برای او شود. یعنی عملا یک وضعیت حقارت آمیز منجر به دستاوردهای بسیار بزرگ می‌شود. از طرف دیگر فرد ممکن است برای جبران این احساس خود کم بینی دست به هر کاری بزند و خلاف اجتماع و قوانین عمل کند. در این صورت هم برای خود و هم برای دیگران خطرناک خواهد بود.

برخی از افراد هم به هیچ یک از طرق بالا عمل نمی‌کنند. یعنی به شکل آگاهانه خود را دست کم می‌گیرند و دائما در مورد خود شک و تردید دارند. این افراد ظاهرشان کم اعتماد به نفس بوده و به خاطر همین اعتماد به نفس کم از مشارکت‌های سود بخش در اجتماع و کار خودداری می‌کنند و هیچ وقت نمی‌توانند پتانسیل‌های خود را شکوفا کنند. افراد دارای شخصیت اجتنابی و شخصیت وسواسی با احتمال بیشتری احساس خود کم بینی را تجربه خواهند کرد. برای آشنایی با اختلال شخصیت اجتنابی و اختلال شخصیت وسواسی جبری کلیک کنید.

 

علل خود کم بینی

همان طور که گفته شد خود کم بینی یک وضعیت طبیعی در جریان رشد است. هر کودکی خود را کم و پایین‌تر از دیگران می‌بیند و تلاش می‌کند آن را جبران کند.

گاهی اوقات نواقص جسمانی علت یک خود کم بینی شدید می‌شوند. این نواقص ممکن است حقیقی و یا واقعی باشند. توجه بیش از حد به ظاهر فرد را در معرض ابتلا به بدریخت انگاری بدنی قرار می‌دهد. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه بدریخت انگاری بدن کلیک کنید.

از طرف دیگر داشتن والدین سرزنشگر یا کمالگرا که دائما ایرادها و نواقص کار کودک را به رخش می‌کشند و به جای تشویق و تایید، دائما انتقاد می‌کنند؛ باعث می‌شوند کودک اعتماد به نفس خود را از دست دهد و توانایی‌های خود را دست کم بگیرد.

نادیده گرفته شدن در دوران کودکی و بی توجهی والدین به احساسات کودک، سرد بودن والدین به لحاظ عاطفی و دور بودن آن‌ها از فرزندشان می‌تواند منجر به احساس اضافه بودن و بی ارزشی در کودک شود. فرد خود کم بین، خود را بی ارزش و نالایق می‌داند، همان طور که والدینش این احساس را در او ایجاد کرده‌اند. بنابراین سبک فرزندپروری اتخاذ شده توسط والدین یکی از علل پر اهمیت در خود کم بینی افراد می‌باشد. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه سبک های فرزندپروری کلیک کنید.

 

راهکارهای غلبه بر خود کم بینی

غلبه بر خود کم بینی غلبه بر عادتی چندین ساله است. بنابراین شاید مقابله با آن برایتان سخت به نظر برسد. بنابراین بهتر است از یک روانشناس کمک بگیرید تا روی عزت نفس و اعتماد به نفس شما کار کند. در کنار کاری که یک روانشناس برای شما می‌کند، راه‌های زیر هم کمک کننده خواهد بود:

• خودتان را تشویق کنید. سعی کنید در طول روز کارهایی را که خوب انجام داده اید پیدا کنید و خودتان را بابت آن‌ها تشویق کنید.
• گاهی اوقات احساس ضعف و خود کم بینی ریشه در واقعیت دارد. اگر واقعا در مسئله‌ای مهارت ندارید، تلاش و تمرین کنید، مهارت را به دست آورید تا اعتماد به نفستان بالا برود.
• اگر فقط در موقعیت‌های خاصی احساس خود کم بینی می‌کنید، این موقعیت‌ها را پیدا کنید. اگر افراد خاصی هستند که این احساس را در شما به وجود می‌آورند، رابطه‌تان را با آن‌ها تنظیم و مدیریت کنید.
• بدانید همه انسان‌ها ضعف دارند و این فقط شما نیستید که گاهی اوقات کارهایی را بد انجام می‌دهید یا برخی صفات بد دارید. با دقت کردن در زندگی دیگران متوجه نقاط ضعف آن‌ها می‌شوید.
• ظاهر زندگی دیگران را با باطن زندگی خود مقایسه نکنید. شاید این جمله بسیار کلیشه‌ای به نظر بیاید، اما در واقعیت اغلب افراد جوانب منفی زندگی شخصی خود را مخفی می‌کنند.

خودتان باشید

نکته آخر این که همواره سعی کنید خودتان باشید. مشکل بسیاری از افرادی که به خود کم بینی دچار هستند این است که همواره می‌خواهند شبیه به دیگران باشند و خود را با آن‌ها مقایسه می‌کنند. سعی کنید خودتان باشید. البته منظورمان این نیست که نقص‌هایتان را نادیده بگیرید؛ بهتر است به جای تقلا کردن برای شبیه شدن به دیگران، توانایی‌ها و استعدادهای خود را گسترس دهید و به فکر جبران و بهتر شدن نقص‌های خود باشید.