عوامل بروز استرس در کودکان | نقش والدین در عوامل استرس کودکان

خوشحال می شویم برای دیدن ویدیوهای مرتبط با عوامل بروز استرس در کودکان پیج اینستاگرام دکتر فرزاد طباطبایی را دنبال کنید.

بررسی عوامل بروز استرس در کودکان باعث می‌شود بتوانید آن‌ها را از آسیب دیدن محافظت کنید. استرس از جمله هیجانات غیرقابل اجتناب است که هر کودکی از زمان تولد با آن مواجه می‌شود. کودکان متناسب با شرایط سنی خود، در موقعیت‌های مختلف استرس‌هایی را تجربه می‌کنند. آن چه اهمیت دارد میزان تأثیر این فشارهای روانی بر سلامت روان و روند رشدی کودک است. استرس در کودکان در بسیاری از موارد موجب حفظ سلامت و پیشرفت او می‌شود؛ اما در صورتی که بیش از اندازه باشد، می‌تواند اثرات منفی در عملکرد اجتماعی، تحصیلی و ارتباطی او داشته باشد.
استرس شدید کل حوزه‌های فکر، احساس و فعالیت‌های کودک را مختل می‌کند و عامل بروز ناهنجاری‌ها و ناسازگاری در آینده است. به همین دلیل لازم است والدین هرچه سریعتر برای تامین سلامت کودکان از طریق مشاوره کودک راهکارهای مفید را بیاموزند.

 

عوامل بروز استرس در کودکان با شناخت ماهیت استرس

استرس، واکنش بدن در مقابل هر تهدید، تغییر یا فشار بیرونی یا درونی است. کودکان نیز ممکن است در مواجهه با شرایط محیطی یا تعامل با اشخاص دچار استرس و فشار روانی شوند. در سنین پایین‌تر جدایی از والدین و در سنین مدرسه فشارهای تحصیلی، اضـطراب اجتماعی کودکان و عدم آمادگی لازم برای تطبیق یافتن با شرایط محیطی جدید می‌تواند در بروز علائم استرس در کودکان نقش موثری ایفا کند.

تجربه استرس مزمن در کودکان باعث ایجاد مشکلات جسمانی، اختلالات روانی و اجتماعی در آینده می‌شود. آگاهی والدین به منظور تشخیص علائم استرس در کودکان می‌تواند عامل کلیدی در ایجاد توانایی‌های لازم در کودک برای مدیریت استرس و استفاده از راهکارهای مناسب در حل مشکل ایفا کند. پیشنهاد می‌کنیم برای کسب اطلاعات بیشتر مقاله استــرس در کودکان را مطالعه کنید.

عوامل بروز استرس در کودکان | شناخت علائم

از علائم استرس در کودکان می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:

_ شب ادراری

_  افت تحصیلی

_ گوشــه گیری و انزواطلبی

_ تغییر یا کاهش در اشتها

_ اختلالات خــواب

_ کابوس های شــبانه کودکان

_ ناتوانی در کنترل احساسات

_ لجبازی و پــرخاشگری کودکان

_ عدم علاقه به انجام فعالیت‌های روزانه

_ وابستگی شدید به والدین

علل و عوامل بروز استرس در کودکان

با شناخت عوامل بروز استرس در کودکان پیدا کردن راه‌های درمان نیز آسان‌تر می‌شود. برای اطلاع از روش‌های درمان استرس در کودکان کلیک کنید.
در ادامه برخی از علل استرس در کودکان را شرح داده ایم.

1. مرگ یا بیماری در خانواده

عوامل مشکل سازی مانند بیماری و مرگ عزیزان باعث استرس شدید در کودکان می‌شود. مرگ والدین، کودک را در مستعد بروز مشکلات رفتاری، افسردگی در کودک، کاهش تمرکز، بی اشتهایی، بی قراری، افزایش پرخاشگری قرار می‌کند. افسردگی در کودکان بسیار خطرناک بوده و مشکلات بسیاری را در جنبه‌های مختلف زندگی برای او به وجود می‌آورد.

2. سو استفاده فیزیکی، هیجانی و جنسی

سو استفاده فیزیکی، به وارد کردن هر گونه صدمه بدنی به کودک مانند تــنبیه بدنی و کتک زدن گفته می‌شود. از موارد سوء استفاده هیجانی می‌توان به داد زدن، ناسزا گویی، تهدید کردن مداوم کودک، مسخره کردن و ایراد گرفت دائمی از او اشاره کرد. کــودک آزاری جنسی، هر نوع فعالیت جنسی با کودکان را شامل می‌شود. این اعمال باعث ایجاد آسیب‌های جسمی و روحی عمیق واختلالات روانی در کودک می‌شود.

سوء استفاده از کودک باعث ایجاد مشکلات رفتاری در او مانند اضطراب، افسردگی، احســاس گناه، گوشه گیری، مشکلات تحصیلی و عدم مشارکت در فعالیت‌ها می‌شود. اعتماد در این کودکان به شدت آسیب می‌خورد زیرا باور دارند دنیا، محیطی ناامن است.

3. بی توجهی جسمی یا احساسی

بی توجهی نسبت به خواسته‌ها و نــیازهای اولیه و اسای کودکان مطابق با سن او، بی توجهی نسبت به عواطف و احساسات کودک و عدم اختصاص زمان کافی برای کودک در او احساس استرس را نهفته می‌کند.

4. بیماری روانی والدین

ایجاد محیط امن، محیطی مملو از عشق، احترام و پذیرش برای کودکانی که در دوره حساس رشد و آموزش هستند بسیار حائز اهمیت می‌باشد. در واقع کودک به یک الگوی ثابت در روابط خانوادگی نیاز دارد. عدم ثبات در رفتار والدین باعث ایجاد سردرگمی در کودک می‌شود. این فضای امن امکان یادگیری مهارت حل مسئله را برای کودک فراهم می‌کند.

وجود بیماری روانی در والدین، کودک را در مرحله آسیب پذیری ناشی از مورد غفلت واقع شدن، سو استفاده‌ها و تحمیل کردن نقش‌ها به کودکی که هنوز آمادگی آن را ندارد، قرار می‌دهد. در واقع والدین با انتظارات فراتر از حوزه رشد و ســن تربیت کودک، او را تحت فشار قرار می‌دهند. این والدین، توان پیگیری و مراقبت پیوسته از کودک را ندارند. از طرفی برخی دیگر از والدین مبتلا به اختلال‌های روانی، با مراقبت بیش از اندازه از کودک، فرصت رشد عادی را از او می‌گیرند و در نتیجه فرصت آمــوزش مهارت های زندگی به کودکان فراهم نمی شود.

5. عوامل بروز استرس در کودکان | اعتیاد در والدین

والدین معتاد، کودک را در موقعیت‌های رها شدگی و غفلت زیاد و انواع سوء استفاده‌ها قرار می‌دهند، که تمام این‌ها باعث ایجاد استرس زیاد در کودک می‌شود. کودکانی که در معرض استرس‌های فراوان قرار می‌گیرند، همانند کودکان استثنایی به مراقبت‌های ویژه نیاز دارند و در وهله اول نیاز است تا آن‌ها را از محیط اعتیاد زا دور کرد.

6. طلاق و جدایی والدین

طلاق به هر صورتی که انجام شود، تجربه ای دشوار و پر استرس برای کودک است. زیرا ساختار خانواده دچار تغییر اساسی می‌شود. ممکن است کودک احساس کمبود، بی پناه شدن و حتی تــرس از طرد شدن داشته باشد؛ زیرا مراقبت و توجه کمتری از سوی والدین دریافت می‌کند. از آن جایی که کودکان مهارت‌های لازم برای کنار آمدن با تغییرات را ندارند، احتمال بروز مشکلات سازگاری در آن‌ها افزایش می‌یابد. با این حال در طلاق توافقی شاهد هستیم استرس کمتری به کودکان وارد می‌شود. پیشنهاد می‌کنیم قبل از اقدام برای جدایی از خدمات مشاوره‌ای بهره‌مند شوید. در این زمینه مقاله مـشاوره طلاق اطلاعات مفیدی در اختیارتان قرار می‌دهد.

7. خشونت‌های خانگی

مشاجره و دعوای پدر و مادر باعث ایجاد تنش فکری در کودک می‌شود. تعارض زناشویی می‌تواند به عنوان یک عامل استرس زا بر کودکان تاثیر منفی بگذارد. این استرس در مواجهه مکرر با پرخاشگری والدین افزایش می‌یابد. برای اطلاع بیشتر مقاله دعــوای والدین را مطالعه نمایید.

8. وجود مشکلات مالی در خانواده

هنگامی که والدین تحت تأثیر مشکلات اقتصادی هستند، به طور ناخواسته کودک هم تحت تأثیر آثار زیان بار آن قرار می‌گیرد. در واقع والدین استرس‌های ناشی از استــرس مالی خود را ناخواسته به کودکشان انتقال می‌دهند. کودکان اغلب در بحران‌های مالی خود را مقصر می‌دانند و گمان می‌کنند اگر آن‌ها نبودند، پدر و مادرشان می‌توانستند پول بیشتری داشته‌باشند.

9. استرس ناشی از مدرسه

مدرسه محیط اجتماعی جدیدی است که برای بعضی از کودکان که آمادگی لازم برای انطباق یافتن با شرایط محیطی جدید را ندارند، باعث ایجاد استرس می‌شود. این استرس همچنین می‌تواند به دلیل زورگویی سایر بچه‌ها یا فشارهایی باشد که از سمت گروه همسالان به او وارد می‌شود. برای کسب اطلاعات بیشتر در خصوص فــشار همسالان کلیک کنید.

10. نقل مکان و جابه جایی

نقل مکان، کودک را در معرض رویارویی با محیط‌های جدید قرار می‌دهد. تغییر مدرسه باعث تغییر دوستان و جدایی از آن‌ها می‌شود. انطباق یافتن با شرایط جدید می‌تواند برای کودک دشوار باشد و در او استرس ایجاد کند.

نقش والدین در عوامل بروز استرس در کودکان

والدین باید به تغییرات رفتاری در کودکان توجه کنند و عوامل ایجاد کننده استرس را شناسایی کنند. از آن جایی که توانایی‌های شناختی و مهارت‌های مدیریت استرس در کودکان به رشد کافی نرسیده است، والدین با آگاهی از این شرایط و آموزش مهارت‌های لازم به کودک، می‌توانند او را برای رو به رو شدن با هر نوع استرسی آماده کنند. همچنین باید توجه داشت نقــش خانواده در اضطراب و استرس کودکان بسیار تاثیرگذار است. بنابراین لازم است والدین با اصلاح رفتار خود کودکان خود را یاری رسانند.

نحوه رفتار صحیح والدین در مواجهه با استرس در کودکان

برای درمان استرس در کودکان لازم است در ابتدا نحوه‌ی صحیح واکنش و رفتار در مقابل نگرانی‌ها و اضطراب آن‌ها را بلد باشید. برای درمان استرس در کودک می‌توانید از راهکارهای زیر استفاده کنید:

1. صحبت در مورد استرس‌های کودک

زمانی که احساس می‌کنید مسئله‌ای کودک را آزار می‌دهد، با او صحبت کنید. بهتر است احساس نامطلوب او را بر زبان بیاورید و در گفتن مشکلش کمکش کنید. برای مثال می‌توانید از چنین جملاتی استفاده کنید: «انگار هنوز از اتفاقی که تو مدرسه افتاده ناراحتی پسرم درسته؟» هیچ وقت کودک را به خاطر استرس و نگرانی‌هایش سرزنش و یا مسخره نکنید؛ مثلا هیچ وقت نگویید:‌«حالا چرا انقدر ناراحتی؟ مگه آسمون به زمین اومده؟ چقدر تو زودرنجی» کودک را به خاطر نگرانی‌هایش مقصر ندانید و به او نشان دهید که می‌خواهید در مورد مشکلش بیشتر بدانید و قصد کمک و همدردی دارید.

2. عوامل بروز استرس در کودکان | کمک به حل مشکلات کودک

در صورتی که از منبع استرس کودکتان اطلاع دارید، در مورد آن با کودک حرف بزنید و کمکش کنید تا راه حلی را برای آن به کار بگیرد و البته از خودش نیز نظر خواهی کنید. فرزندتان را برای ارائه راه‌حل‌های مختلف تشویق کنید و همه‌ی کارها را خودتان انجام ندهید. مشارکت کودک در حل مشکلاتش منجر به افــزایش اعتماد به نفس کودکان می‌شود و از این طریق استرس و اضطراب را نیز کاهش می‌دهد.

3. گوش دادن به نگرانی‌های کودک

از کودک در مورد مشکلش سؤال کنید و با دقت و حوصله و علاقه به جزئیات گفته‌هایش گوش دهید. هرگز او را قضاوت نکنید و دست از نصیحت کردن بردارید. برای این که به او نشان دهید به صحبت‌ها و احساساتش گوش می‌دهید، هر چند وقت یکبار از او سؤال بپرسید و واکنش نشان دهید. مثلا از او سؤال کنید: «واقعا؟ خب بعدش چی کار کرد؟ تو چی گفتی؟» برای از بین بردن استرس در فرزندتان وقت بگذارید.

4. کمک کردن به کودک در بیان احساسات

بیشتر کودکان و خردسالان نمی‌توانند احــساسات خود را به درستی ابراز کنند. زمان‌هایی که ناراحت، عصبانی و یا ناامید هستند به آن‌‌ها کمک کنید تا با استفاده از همین واژه‌ها احساسات خود را بروز دهند. مثلا بگویید: «می‌دونم که الان خیلی ناامید شدی، به نظر می‌رسه از این شرایط عصبانی هستی من درکت می‌کنم.» به کار بردن این واژه‌ها به کودک کمک می‌کند تا احساسات خود را در قالب کلمات بیان کند. کودکانی که احساسات خود را به این شکل بیان می‌کنند، آشفتگی کمتری را تجربه می‌کنند و دیرتر خشمگین می‌شوند.

5. عوامل بروز استرس در کودکان | واکنش احساسی مناسب به کودک

به کودک نشان دهید که احساساتش را می‌فهمید و او را درک می‌کنید. این کار را با واکنش مناسب انجام دهید. برای مثال در زمان عــصبانیت کودکان به آن ها بگویید که می‌دانید چقدر شرایط سخت است و اگر شما هم جای آن ها بودید ناراحت می‌شدید. کودک از این طریق حمایت شما را دریافت می‌کند و متوجه می‌شود وجودش برایتان ارزشمند است.

6. کاهش عوامل بروز استرس در کودکان

موقعیت‌های استرس‌زا را برای کودک محدود کنید و سعی کنید عوامل بروز استرس را تا حد ممکن از بین ببرید. برای مثال برخی از خانواده‌ها اصرار دارند فرزند خود را در کلاس‌های تقویتی و مهارتی گوناگون ثبت نام کنند؛ در صورتی که این کلاس‌ها و فعالیت‌های بیش از حد موجب بروز استرس در کودک می‌شود، آن‌ها را کم کنید و اجازه دهید کودکتان انرژی بیشتری برای بازی کردن و شادی و نشاط داشته‌باشد. بهره مندی از راهکارهای روانشناسی نیز می تواند کمک کننده باشد. مشاوران حامی هنر زندگی با سال ها تجربه در حوزه روانشناسی و روان درمانی می توانند یاریگر شما باشند. برای کسب اطلاعات در خصوص مشاوره روانشناسی این مرکز کلیک کنید.