پیکا (Pica) | از نشانه ها تا درمان اختلال هرزه خواری

اختلال هرزه خواری یا پیکا (Pica)  یک نوع اختلال خوردن است که فرد را به مصرف موادی مانند خاک یا رنگ و چیزهای آلوده که ارزش غذایی ندارند، وادار می‌سازد. این اختلال معمولا در دوران کودکی شروع می‌شود و به ندرت بیش از چند ماه ادامه پیدا می‌کند و احتمال کنترل و مدیریت آن در کودکانی که به طور وسیع در مقابل مواد غیر خوراکی ناتوان هستند، سخت‌تر می‌شود. در صورت مشاهده هرزه خواری، ارزیابی توسط یک متخصص مورد نیاز است، چراکه ممکن است زیر بنای مشکل ناشی از بیماری‌های دیگر مثل کم خونی باشد. گاه این بیماری همراه با بیماری اوتیسم بروز پیدا می‌کند و می‌تواند از نشانه‌های آن باشد. در ادامه درباره‌ی ویژگی‌ها، علل، عوارض و درمان این بیماری بیشتر توضیح داده می‌شود. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد بیماری اوتیسم کلیک کنید.

نشانه‌های پیکا (هرزه خواری)

پیکا از جمله اختلالات خوردن است که روانشناسان با توجه معیارهایی آن را می‌سنجند. افراد دارای مشکل هرزه خواری معمولا به طور مداوم یا حداقل بیشتر از یک ماه به خوردن یک یا چند ماده غیر خوراکی و بدون ارزش غذایی می‌پردازند. این مواد می‌تواند شامل؛ کاغذ، صابون، گچ، خاک، پودرهای شستشو، رنگ، چسب، زغال، خاکستر، خاک رس، یخ و نشاسته باشند. به طور معمول در این افراد بیزاری از غذا دیده نمی‌شود. برای تشخیص این بیماری حداقل سن فرد 2 سالگی است چرا که کودکان زیر دو سال به طور طبیعی اشیاء را به سمت دهان و بلعیدن می‌برند. برای کسب اطلاع از اختلالات خوردن کلیک کنید.

این بیماری همانطور که گفته شد معمولا در کودکی آغاز می‌شود، اما در نوجوانی و بزرگسالی نیز احتمال بروز وجود دارد. حتی در دوران حاملگی نیز مشاهده شده که مادر تمایل و میل به خوردن مواد غیر خوراکی (مثل گچ) پیدا می‌کند. اما زمانی می‌توان آن را هرزه خواری نامید که خوردن بیش از حد مواد باعث آسیب به مادر و جنین شود.

انواع اختلال هرزه خواری

• نوعی از سندروم پیکا که در آن فرد مبتلا تمایل زیادی برای خوردن مواد نشاسته‌ای و قندی دارد و بیشتر در زنان باردار دیده می‌شود.
• گروهی دیگر افرادی هستند که تمایل زیادی به خوردن خاک و گچ دارند. این اختلال ژئوفاژی نامیده می‌شود و در زنان باردار و کودکان دیده می‌شود.
• خوردن شیشه نوعی دیگر از تمایلات افراد مبتلا به پیکا است؛ فرد تمایل زیادی برای جویدن مواد شیشه‌ای دارد.
• در برخی موارد فرد علاقه زیادی به خوردن یخ و نوشیدنی‌های بسیار یخ دارد که به سبب کم خونی شدید اتفاق می‌افتد و به آن پاگوفاژی می‌گویند. 
• خوردن وسایلی از جنس چوب و یا خوردن مو از دیگر اختلالات هرزه خواری است.

علل پیکا (هرزه خواری)

از جمله مهم‌ترین علل ابتلا به هرزه خواری می توان به موارد زیر اشاره داشت:

• کم خونی ناشی از فقر آهن شایع‌ترین نوع کم خونی است و زمانی رخ می‌دهد که بدن به اندازه‌ی کافی آهن نداشته باشد. بدن برای تولید هموگلوبین خون نیاز به آهن دارد. به طور بالقوه فرد جهت رفع این نیاز بدن به سمت هرزه خواری پیش می‌رود.
• سوء تغذیه یکی دیگر از عواملی است که بر شروع هرزه خواری تاثیر دارد. و زمانی رخ می‌دهد که بدن مقدار لازم مواد مغذی را جذب نکند، و با کمبود مواد معدنی مواجه شود.
• در دوران بارداری مادر به موادی که قبلا علاقه‌ای نداشته ممکن است ویار پیدا کند در این دوران هرزه خواری نیز احتمال دارد بروز کند، قابل ذکر است که علت مشخصی برای به وجود آمدن ویار غیر خوراکی تا به حال مشخص نشده است.
• به علاوه محیط، عدم نظارت و غفلت والدین، و تاخیر در رشد می‌تواند سبب افزایش خطر ابتلا به پیکا باشد.

باید در نظر داشت در بعضی از فرهنگ‌ها و ادیان خوردن مواد غیر خوراکی جنبه عبادتی، درمانی و یا با ارزش‌های اجتماعی و آداب و رسوم آن مردم مورد حمایت می‌باشد، در چنین شرایطی نمی‌توان این رفتار را هرزه خواری نامید. گاهی این اختلال با انحرافات جنسی همراه می‌شود، برای اطلاع بیشتر از انحرافات جنسی کلیک کنید.

عوارض هرزه خواری

از جمه مهمترین عوارض هرزه خواری یا پیکا می توان به موارد زیر اشاره داشت :

_خوردن مواد خاصی مثل رنگ که حاوی سرب است باعث مسمومیت می‌شود همچنین خطر ابتلا به اختلال یادگیری و آسیب مغزی را بالا می‌برد، بیشترین مرگ و میر ناشی از هرزه خواری با خوردن مواد سمی یا حاوی سرب رخ می‌دهد.

_خوردن مواد غیر خوراکی می‌تواند اشتهای فرد را برای خوردن مواد مغذی کم کرده و در نهایت فرد را با کمبود مواد معدنی مورد نیاز بدن و کاهش شدید وزن مواجه کند.

_خوردن برخی از این مواد غیر خوراکی قابل هضم نیست، مثل سنگ یا شن ریزه، که می‌تواند باعث یبوست و انسداد دستگاه گوارش شود. به علاوه خوردن اشیاء سخت یا تیز (مثل برش‌های فلزی) منجر به زخم در مری یا روده شده و احتمال ابتلا به عفونت و یا زخم‌های پیشرونده را به وجود می‌آورد.

_باکتری‌ها و انگل‌های موجود در خاک، یا اشیاء دیگر می‌تواند عفونت‌های جدی در برخی موارد باعث آسیب به کلیه و کبد شود.

_طولانی شدن مدت هرزه خواری یا اختلال پیکا ، ناتوانی در برابر خوردن مواد غیر خوراکی متفرقه، و عدم توانایی فرد در کنترل میل خود می‌تواند درمان را سخت‌تر نماید.

سندروم پیکا چگونه تشخیص داده می‌شود؟

پیکا زمانی تشخیص داده می‌شود که فرد برای مدت یک ماه مواد غیر خوراکی و بدون ارزش غذایی مصرف کند. در صورتی که پزشک به وجود این بیماری در فرد مشکوک شود وضعیت تغذیه‌ای را به دنبال کاهش وزن و نقص در مصرف غذاها بررسی می‌کند. گاه پیکا زمانی تشخیص داده می‌شود که فرد به دلیل درد شدید روده، یبوست، مسمومیت سربی و یا عفونت انگلی به اورژانس مراجعه می‌کند. آزمایش خون و آزمایش مدفوع برای تشخیص مواد خورده شده، از راه‌های تشخیص هرزه خواری است.

درمان پیکا (هرزه خواری)

در ابتدای درمان هرزه خواری باید مشکلات مسمومیت و کمبود مواد مغذی و کم خونی فرد بررسی و رفع شود. سپس درمان‌های رفتاری، تغییر محیط و آموزش خانواده کمک رسان است. یکی از درمان‌ها تنبیه فرد در صورت هرزه خواری و دادن پاداش برای خوردن غذاهای طبیعی است. همچنین می‌توان از روش‌های برانگیختن حس بیزاری نسبت به مواد غیر خوراکی استفاده کرد. لازم است آموزش‌های گسترده در مورد عوارض و پیامدهای این بیماری به فرد داده شود. برای اطلاع از روش‌های رفتار درمانی کلیک کنید.

گاه پیکا در کنار بیماری‌های دیگر بروز پیدا می‌کند. اگر هرزه خواری ناشی از بیماری‌های دیگر رشدی مثل ناتوانی ذهنی، طیف اوتیسم و اختلال وسواس فکری عملی باشد دارو درمانی به همراه درمان‌های رفتاری می‌تواند نشانه‌ها را کاهش دهد. برای کسب اطلاعات بیشتر از اختلال وسواس فکری عملی کلیک کنید.

علم روانشناسی با پیشرفتی که در دهه‌های گذشته داشته، توانسته با ابداع روش‌های مختلف بدون استفاده از دارو درمان بسیاری از بیماری‌های خلقی را میسر کند. لذا آثار مراجعه به روانشناس در بلند مدت مشهودتر خواهد شد. توصیه می‌کنیم مقاله روانشناسی را بخوانید.

برای دریافت مشاوره در زمینه تشخیص و درمان اختلال پیکا یا هرزه خواری می توانید با مشاوران مرکز مشاوره روانشناسی حامی هنر زندگی از طریق تلفن ثابت از کل کشور با شماره 9099075228 و از تهران با شماره 9092305265 تماس بگیرید.