مصرف دوباره مواد مخدر | علائم بازگشت به اعتیاد

بارها شده که حتی معتادانی که خودشان اقدام به ترک کرده‌اند، بازهم به مصرف دوباره مواد مخدر روی می آورند. بازگشت‌های مکرر باعث دلسرد شدن اطرافیان و به هم ریختن نظم خانواده می‌شود. شاید بازگشت به اعتیاد به نظر خانواده پایان درمان باشد؛ اما عودهای مکرر بخشی از روند بیماری اعتیاد بوده و درمان نیز در تمامی مراحل نباید قطع شود. شما به عنوان همسر و یا خانواده بیمار با آگاهی از مراحل درمان و حمایت از فرد می‌توانید او را برای ماندن در مسیر سلامت یاری کنید. حمایت خانواده و گروه دوستانی که فرد با آن‌ها در ارتباط است در این مسیر بسیار اهمیت دارد. برای اطلاعات بیشتر در این زمینه می‌توانید به مقاله نقش خانواده در ترک اعتیاد مراجعه کنید. در ادامه به بررسی علل مصرف دوباره و راه‌های پیشگیری از بازگشت به مصرف خواهیم پرداخت.

مصرف دوباره مواد | اعتیاد بیماری قابل بازگشت

اغلب کسانی که اعتیاد ندارند نمی‌توانند بفهمند همسرشان و یا کسی که اعتیاد دارد، چرا و چگونه حاضر است تمام آنچه در زندگی برایشان اهمیت دارد را از بین ببرد تا بتواند حتی یک بار دیگر مصرف کند. برای آنکه درک بهتری از این بیماری داشته باشید، بهتر است درباره کاری که مواد مخدر با مغز می‌کند توضیحاتی ارائه دهیم.

مصرف دوباره مواد مخدر با ذهن و مغز چه می‌کند؟

مواد مخدر با تأثیر بر سیستم پاداش مغز و افزایش دوپامین در مسیر پاداش مغزی لذتی صد چند برابر برای فرد ایجاد می‌کند. این لذت به قدری است که دیگر اهمیت بقا که بالاترین زنگ خطر برای هر انسانی است، از بین می‌رود؛ درواقع مواد جای غریزه بقا را نیز برای فرد می‌گیرد. شاید درک این موضوع برایتان سخت باشد، اما اگر با یک فرد معتاد زندگی کرده باشید متوجه می‌شوید اعتیاد بر دیگر جنبه‌های رفتاری او نیز تأثیر گذاشته است. بیمار معتاد دیگر مانند قبل نمی‌تواند مشکلات را شناسایی کند و یا راهکاری مناسب ارائه دهد. تمامی این تأثیرات بر مغز باعث می‌شود که او از نابود شدن به خاطر اعتیاد ترسی نداشته باشد و تنها به مصرف دوباره مواد فکر کند.

مراحل بازگشت به مصرف دوباره مواد مخدر را بشناسید

این باور در بسیاری از افراد وجود دارد که اعتیاد بیماری غیر قابل درمان است و در نهایت فرد به مصرف دوباره روی می‌آورد. احتمالاً بارها برای درمان همسرتان یا فرد معتادی اقدام کرده‌اید اما پس از سپری شدن دوره‌های درمان جسمانی متوجه می‌شوید او دوباره به سمت مواد رفته است. در این وضعیت ناامید شده و خود را ناچارترین فرد می‌پندارید. ممکن است او را سرزنش کرده و فکر طلاق به سراغتان بیاید. اما همان‌طور که پیش‌تر گفتیم اعتیاد بیماری قابل بازگشت است. بین 40 تا 60 درصد معتادان درمان شده، به مصرف دوباره بازگشت می‌کنند. بهتر است بدانید بازگشت یک فرایند است تا یک رویداد، که به سه مرحله؛ عاطفی، روانی و فیزیکی تقسیم می‌شود. با آگاهی از این مراحل می توانید از وقوع لغزش های مجدد پیشگیری کنید. 

مصرف دوباره مواد؛ مرحله بازگشت عاطفی

عود عاطفی اغلب مرحله اول بازگشت به مصرف است. این مرحله پیش از شروع دوره نقاهت اتفاق می‌افتد. بیمار معتاد با تجربه خلق و احساس اضطراب، خشم، بی‌قراری و کاهش اشتها و خواب، به فکر مصرف دوباره می‌افتد. این احساسات در اکثر موارد ریشه و علت اصلی اعتیاد فرد هستند؛ چرا که بسیاری از افراد به دلیل ناتوانی در کنترل هیجانات منفی و مشکلات روحی که در زندگی دارند به مصرف مواد پناه می‌آورند. درنتیجه پس از ترک نیز این احساسات در آن‌ها وسوسه شدید ایجاد می‌کند.

با شناسایی نشانه‌های عود عاطفی می‌توان از ورود بیمار به مرحله عود روانی جلوگیری کرد. برای شناسایی این نشانه‌ها لازم است که به یک روانشناس مراجعه کنید. درمانگر به فرد کمک می‌کند تا با حل و فصل مسائلی که زیربنای گرایش به اعتیاد را تشکیل می‌دهند برای همیشه از شر آن خلاص شود و دوره‌های عود کم‌تری را تجربه کند. 

مصرف دوباره مواد؛ مرحله بازگشت روانی

عود روانی مرحله دوم فرایند بازگشت به مصرف است. در این مرحله در ذهن بیمار یک جنگ بین افکاری که او را ترغیب به مصرف می‌کنند با افکاری که می‌خواهند او در مسیر بلند سلامت باقی بماند، در حال وقوع است. همیشه یک بخش از فرد تمایل دارد که به مصرف بازگردد، به همین دلیل اعتیاد را یک بیماری مزمن می‌دانیم. با ادامه افکار وسوسه‌انگیز احتمال شکست و بازگشت مجدد به اعتیاد بیشتر می‌شود. اگر در این مرحله فرد با عوامل محرک (دوستان، مکان‌های مصرف و لوازمی که با آن‌ها مواد مصرف می‌شده و... ) مواجه شود؛ مقابله با وسوسه مصرف بسیار دشوار و در بیشتر مواقع غیرممکن می‌شود. به همین خاطر باید تلاش کرد تا تمام آن چیزهایی که فرد را به یاد مصرف می‌اندازند از دسترس دور نگه داشت. 

مصرف دوباره مواد؛ عود فیزیکی

پس از عود روانی اگر مداخله‌ای صورت نگیرد، طولی نمی‌کشد که فرد دوباره شروع به مصرف می‌کند، که همان عود فیزیکی است. استفاده حتی فقط برای یک بار می‌تواند منجر به بازگشت شدید و بالا رفتن دوز مصرفی نیز شود؛ چرا که بسیاری از افراد پس از این کار احساس شکست و ضعف شدید می‌کنند. این احساسات فرد را دوباره در حالت عود عاطفی قرار می‌دهند و احتمال مصرف را افزایش می‌دهند. به این ترتیب نشانه‌های اعتیاد مجدداً شروع خواهند شد. برای کسب آگاهی بیشتر از این نشانه های می‌توانید به مقاله نشانه های اعتیاد مراجعه کنید. 

برای نجات زندگی‌ام چه باید بکنم؟

زندگی خانواده فرد معتاد به خصوص همسر و فرزندانش تحت تأثیر مستقیم اعتیاد فرد قرار می‌گیرد. همسر و فرزندان معتاد نیاز به آموزش مهارت‌هایی برای جلوگیری از بازگشت فرد به اعتیاد دارند. آنان باید بدانند که مسیر ترک اعتیاد تنها به دوره سم‌زدایی محدود نمی‌شود و بعد از این دوره نیز فرد نیاز به حمایت دارد. اما در بسیاری از موارد شاهد مشکلات شدید خانواده در پذیرش و حمایت آنان از فرد معتاد هستیم. در ادامه اقداماتی که لازم است انجام دهید را شرح داده‌ایم:

_ به خاطر داشته باشید که اعتیاد یک بیماری مغزی است.

_ اعتیاد در نهایت فرایندی است که خود معتاد باید یاد بگیرد، مدیریتش کند؛ هیچ‌کس نمی‌تواند به جای معتادان مبارزه کند.

_ فرد معتاد را تشویق کنید که به دنبال کمک باشد، تشویق ممکن است شامل یافتن منابع درمان برای آن‌ها باشد.

_ با یک مشاور روانشناس در ارتباط باشید؛ چرا که خود شما نیز برای ادامه زندگی با یک فرد معتاد نیاز به حمایت دارید. برای دریافت مشاوره ترک اعتیاد کلیک کنید. 

_ حمایت کنید، اما مشکلات ناشی از مصرف مواد را پنهان نکنید، بیمار معتاد باید با عواقب اعتیادش رو به رو شود. پس حمایتگر افراطی نباشید. 

_ خوشبین باشید. امروزه روش‌های ترک اعتیاد بسیار متنوعی برای درمان اعتیاد به کار می‌رود که می‌تواند در درمان مشکل عزیزتان به شما کمک کند. حتی اگر او مصرف دوباره داشته باشد، نشانه‌ای از شکست نیست. عود بیماری اغلب بخشی از روند بهبود کلی است و با روش های مختلف روان درمانی قابل کنترل است.

پیشگیری از مصرف دوباره مواد؛ کلام آخر

زمانی که فرد مصرف کننده مواد به دنبال کمک متخصصان و راه درمانی برای ترک اعتیاد است؛ حمایت همسر، دوستان و خانواده احتمال موفقیت را بیشتر می‌کند. زمانی که عودها اتفاق می‌افتند، بیمار فشار روانی زیادی را تحمل می‌کند. در این زمان نگاه و واکنش دیگران در حفظ ترک و یا مصرف دوباره بسیار اهمیت دارد.

زمانی که برنامه درمانی را می‌چینیم مهم است که از منابعی که می‌توانند حامی مالی و یا عاطفی باشند استفاده کنیم. کسانی که حامی هستند، مراحل بهبودی را درک کرده و به عنوان یک منبع حمایت همیشه حضور دارند حتی اگر وسوسه مصرف دوباره وجود داشته باشد. بسیار اهمیت دارد که اعتیاد را مشکلی لاینحل ندانید و از روش های نوین ترک اعتیاد آگاهی داشته باشید. برای کسب اطلاعات در مورد بهترین روش های ترک کلیک کنید.

برای دریافت مشاوره در زمینه اعتیاد و مصرف دوباره مواد می‌توانید با مشاوران مرکز مشاوره روانشناسی هنر زندگی از طریق موبایل با شماره 02122018502 و تلفن ثابت از کل کشور با شماره 9099075228 و از تهران با شماره 9092305265 تماس بگیرید.