بیماری صرع | علائم، نشانه ها و روش های درمان بیماری صرع

حملات ناگهانی تشنجی و زمین خوردن، تصویری است که اغلب مردم نسبت به بیماری صرع دارند. اما خوب است بدانید که بیماری صرع انواع مختلفی دارد که حتی برخی از آن‌ها بدون تشنج بروز پیدا می‌کنند. برخی از تشنج‌های صرع حتی توسط خود بیمار نیز احساس می‌شوند. این بیماری اختلالی است که رابطه مستقیمی با پرخاشگری در فرد دارد. جدای از عوامل جسمی، فشارها و استرس‌ها نیز ممکن است باعث آسیب دیدن سلول‌های عصبی مغز شده و عملکرد مغز را مختل کند. بنابراین با اطلاع از این عوامل خطرساز و دوری از آن‌ها می‌توان از بروز و تشدید نشانه‌های صرع جلوگیری کرد و به کاهش و کنترل علائم پرداخت.

بیماری صرع

بیماری صرع یک اختلال در سیستم عصبی مرکزی است که در آن فعالیت مغز غیر طبیعی می‌شود. این بیماری باعث تشنج، دوره‌های رفتاری غیر معمول و گاهی اوقات از دست دادن آگاهی می‌شود. تخلیه الکتریکی ناگهانی نورون‌های مغزی باعث بروز علائمی مثل تشنج و بیهوشی می‌شود. علائم تشنج ممکن است به طور گسترده‌ای متفاوت باشد. برخی از افراد مبتلا به صرع، ممکن است به مدت چند ثانیه به مکانی خیره شوند و واکنشی به حرکات مقابل چشم نشان ندهند.

داشتن یک تشنج به تنهایی نشانه این بیماری نیست. به طور کلی حداقل دو تشنج غیر قابل تشخیص برای صرع مورد نیاز است. درمان دارویی یا جراحی گاهی اوقات می‌تواند تشنج را کنترل کند. بعضی‌ها نیز برای کنترل تشنج‌ها نیاز به درمان مادام العمر دارند و در بعضی‌ها تشنج‌ها به مرور از بین می‌روند. برخی از کودکان مبتلا به تشنج نیز ممکن است با افزایش سن، علائم نیز در آن‌ها رشد کند. این بیماری گاه همراه با اختلالات عصبی رشدی بروز پیدا می‌کند. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه انواع اختلالات عصبی رشدی کلیک کنید.

 

اینفوگرافیک بیماری صرع

نشانه‌های بیماری صرع

اصلی‌ترین نشانه صرع تشنج است. ذهن تمام فعالیت‌های خود را به وسیله فعالیت الکتریکی ناشی از تغییرات شیمیایی سلول‌ها انجام می‌دهد. تشنج زمانی اتفاق می‌افتد که این تغییرات شیمیایی سلول‌ها باعث افزایش بیش از حد فعالیت الکتریکی سلول عصبی شود. با تخلیه بار الکتریکی بیش از حد در مغز تشنج رخ می‌دهد. تشنج بیماری نیست، بلکه نشانه‌ای از اختلالات مختلف است.

از آنجا که صرع ناشی از فعالیت غیر طبیعی مغز است، تشنج‌ها می‌تواند روی هماهنگی و عملکرد مغز شما تاثیر بگذارد. نشانه‌ها و علائم تشنج ممکن است شامل موارد زیر باشد:

_ شروع و پایان ناگهانی

_ سردرگمی و گیجی موقت

_ دوره‌های خیرگی چشم

_ حرکات غیر قابل کنترل دست و پا

_ از دست دادن هوشیاری

_ علائم روانی مثل ترس، اضطراب یا دژاوو (برای کسب اطلاعات در زمینه دژاوو کلیک کنید.)

نکته: علائم بسته به نوع تشنج متفاوت است. اغلب بیماران در هر بار تشنج علائم مشابهی دارند.

 

علل بیماری صرع

علل اصلی بیماری مشخص نیست. اما اصلی‌ترین علل بیماری صرع عوامل زیر است:

تاثیر ژنتیک: برخی از انواع صرع و تشنج‌هایی که تجربه می‌کنید سابقه ژنتیک دارند. داشتن سابقه خانوادگی خطر ابتلا ر ابالا می‌برد. برخی ژن‌ها ناقل این بیماری هستند. و برخی ژن‌ها فرد را به شرایط محیطی حساس می‌کند که باعث ایجاد تشنج می‌شود.

استرس و فشار روانی شدید: یکی از علل مهم بروز تشنج و صرع، بروز یک حادثه آسیب زا بر روی روان فرد است. چالش‌های شدید عاطفی، فشار بحران‌های مالی و استرس‌های روزمره می‌تواند روی عملکرد سیستم مغزی تاثیر بگذارد و پیش زمینه مهمی برای بروز بیماری باشد.

بودن در محیطی سالم باعث کاهش محرک‌های تشنج می‌شود. یکی از مهمترین راه‌های کنترل حملات تشنجی درمان و کنترل استرس است. مقاله های درمان استرس و کنترل استرس را بخوانید.

آسیب سر: ضربه مغزی به علت یک تصادف رانندگی یا آسیب‌های دیگر می‌تواند باعث بیماری صرع شود.

شرایط مغز: آسیب‌های مغزی ناشی از شرایط جسمی مانند تومور مغزی یا سکته مغزی از جمله علل صرع هستند. سکته مغزی یکی از علل اصلی بروز این بیماری در بزرگسالان بالای 35 سال است.

بیماری‌های عفونی: بیماری‌های عفونی مانند مننژیت و ایدز می‌تواند باعث صرع شود. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه ایدز کلیک کنید.

آسیب پیش از تولد: قبل از تولد، نوزادان به آسیب‌های مغزی حساس هستند که می‌تواند به علت عوامل متعددی مانند عفونت مادر، فقر تغذیه یا کمبود اکسیژن ایجاد شود. این آسیب‌های مغزی ممکن است باعث صرع یا فلج مغزی شوند.

اختلالات رشدی: این بیماری گاهی اوقات با اختلالات عصبی رشدی مانند اوتیسم و نوروفیبروماتوز همراه می‌شود. برای اطلاع از بیماری اوتیسم کلیک کنید.

 

چگونه تشنج‌ها نشانه بیماری صرع است؟

همانطور که گفته شد تشنج نشانه‌ای از صرع است و در صورت داشتن تشنج نمی‌توانیم تشخیص بیماری را بدهیم. در اینجا به برخی از نشانه‌هایی که احتمال ابتلا به صرع را بالا می‌برند اشاره کرده‌ایم:

_ حدود نیمی از افرادی که یک تشنج بدون علت روشن دارند، در عرض 6 ماه یک حمله دیگر را هم تجربه می‌کنند.

_ اگر یک علت شناخته شده برای تشنج شما وجود دارد، پس شما دو برابر احتمال تشنج دوباره دارید.

_ اگر دو تشنج را تجربه کرده‌اید، به احتمال 80% احتمال وقوع مجدد وجود دارد.

_ اگر اولین تشنج در زمان آسیب یا عفونت مغزی رخ داده باشد احتمال وقوع مجدد آن بیشتر است.

از طریق آزمایشات EEG می‌توان به فعالیت‌های الکتریکی مغز و الگوهای مغزی هشدار دهنده دسترسی پیدا کرد.

 

انواع بیماری صرع

چندین نوع بیماری صرع وجود دارد که هرکدام علل خاص خود را دارند. اما به طور کلی صرع‌ها بر اساس نوع و منطقه مغزی که تشنج در آن اتفاق می‌افتد تشخیص داده می‌شود. انواع اصلی این بیماری بر اساس نوع و محل تشنج عبارتند از:

_ صرع منتشر

_ صرع کانونی

_ صرع ترکیبی

_ صرع ناشناخته

 

بیماری صرع منتشر

در صرع منتشر، تشنج‌ها در هر دو طرف مغز اتفاق می‌افتد یا به سرعت از طریق شبکه سلول‌های مغزی به طرف مقابل منتقل می‌شود. تشنج حرکتی منتشر و غیر منتشر دو نوع اصلی این نوع تشنج هستند، انواع صرع منتشر شامل موارد زیر می‌شوند:

1. تشنج حرکتی منتشر

این نوع تشنج اغلب به عنوان تشنج بزرگ شناخته می‌شوند. در نوع حرکتی منتشر، بدن شما به طوری که شما روی آن کنترل ندارید به سمت مسیر خاصی حرکت می‌کند، که گاهی واقعا عجیب به نظر می‌رسد. بدن سفت شده، هوشیاری از دست می‌رود و عضلات از کنترل خارج می‌شود.

2. تشنج غیر حرکتی منتشر

قبلا به تشنج غیر حرکتی منتشر صرع مختصر می‌گفتند. در تشنج غیر حرکتی منتشر، شما ممکن است کاری که دارید انجام می‌دهید را ناگهان متوقف کنید، از فضایی که در آن هستید خارج شوید و هوشیاری شما از بین برود. یا ممکن است یک حرکت تکراری مثل لبخند زدن را به طور مکرر انجام دهید. این نوع تشنج به عنوان تشنج غایب شناخته می‌شود چون شخص در این مورد واقعا انگار در آن زمان و مکان وجود ندارد.

3. تشنج تونیک

این نوع تشنج سبب سفت شدن عضلات می‌شود. معمولا روی عضلات پشت، دست‌ها و پاها تاثیر می‌گذارد و ممکن است باعث زمین خوردن شما شود. در این نوع تشنج ممکن است فرد هوشیاری خود را از دست بدهد و زمانی که ایستاده بر زمین بیوفتد. در این حالت ممکن است چشم‌هایش به بالا و عقب برگردد. گاه به دلیل بسته شدن طناب‌های صوتی صداهایی مانند فریاد زدن در فرد بروز پیدا می‌کند.

4. تشنج آتونیک

این نوع تشنج باعث از دست دادن کنترل عضلات شده و باعث زمین خوردن ناگهانی فرد می‌شود. آتونیک اغلب در سن 6 ماهگی تا 7 سالگی اتفاق می‌افتد و فرد از جلو به زمین می‌افتد ولی ممکن است بلافاصله بلند شود.

5. تشنج کلونیک

این نوع تشنج با حرکات عضلانی تکراری یا ریتمیک همراه است که معمولا روی گردن، صورت و بازوها تاثیر می‌گذارد. در کولیک فرد احساس لررزش در اندام‌های بدن می‌کند، اطراف دهان بزاق جمع می‌شود، نفس کشیدن بیمار تند می‌شود و ممکن است خرخر کند. در این نوع تشنج ممکن است زبان بیمار بین دندان‌ها گیر کند و زخم شود. همچنین بی‌اختیاری در دفع ادرار دیده می‌شود.

6. تشنج میوکلونیک

این نوع تشنج به طور معمول به صورت تکان‌های ناگهانی دست و پا ظاهر می‌شود. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه انواع صرع منتشر و تشنج‌های آن پیشنهاد می‌کنیم مقاله صرع بزرگ را مطالعه کنید.

7. تشنج تونیک کلونیک

این نوع تشنج‌ها به عنوان تشنج‌های بزرگ شناخته می‌شوند. این تشنج‌ها با از دست دادن ناگهانی هوشیاری، سفت شدن و تکان شدید بدن و گاهی با از دست دادن کنترل مثانه یا جویدن زبان می‌شود.

 

بیماری صرع کانونی یا صرع موضعی

در نوع کانونی این بیماری، تشنج‌ها در یک منطقه خاص در یک سمت از مغز اتفاق می‌افتد که به آن صرع جزیی نیز گفته می‌شود. صرع‌های کانونی چهار دسته اند:

تشنج آگاهانه: شما می‌دانید که چه چیزی در طول تشنج اتفاق می‌افتد و از آن آگاه هستید. به آن تشنج جزئی ساده نیز می‌گویند.

تشنج با آگاهی ضعیف: وقتی شما گیج هستید یا نمی‌دانید چه چیزی در طول تشنج اتفاق می‌افتد یا آن را به یاد نمی‌آورید. به این نوع تشنج، تشنج جزئی پیچیده نیز می‌گویند.

تشنج کانونی محرک: در تشنج کانونی محرک در بدن شما حرکاتی مثل مالش دست‌ها، انقباض عضلات یا راه رفتن به یک سمت اتفاق می‌افتد. به علاوه شما ممکن است احساسات عجیب و شدید مثل احساس موج سرما یا گرمای زیاد یا احساس ضربه محکم را تجربه کنید.

 

صرع ترکیبی یا مختلط

همانطور که از نامش پیداست، ترکیبی از دو نوع صرع کانونی و منتشر است که تشنج‌های این دو دسته برای فرد اتفاق می‌افتد. در هر بار تشنج بخش‌های مختلف مغز دچار تخلیه الکتریکی می‌شوند.

 

صرع ناشناخته

در صرع ناشناخته تشخیص صرع تویط پزشک داده شده است اما نوع آن مشخص نیست. این حالت بیشتر زمانی اتفاق می‌افتد که هنگام تشنج کسی در کنار بیمار نبوده است. و کسی نمی‌داند چه اتفاق برای فرد افتاده. آزمایش‌ها نیز نتایج مشخصی ارائه نداده‌اند.

 

سندروم صرع

علاوه بر انواع صرع، فرد می‌تواند مبتلا به سندروم صرع باشد. سندروم یعنی مجموعه‌ای از عوامل که در ایجاد اختلالی مؤثرند. عواملی که برای تشخیص سندروم صرع لازم است به شرح زیر هستند:

_ نوع تشنج

_ سن شروع تشنج‌ها

_ علل بروز تشنج

_ ارثی بودن تشنج‌ها

_ قسمتی از مغز که درگیر می‌شود

_ عواملی که باعث تحریک بروز تشنج می‌شود

_ الگوهای زمانی روزانه برای تشنج

_ الگو‌های خاص فعالیت الکتریکی مغز که توسط EEG یا الکتروآنسفالوگرام در زمان بروز تشنج به دست می‌آید

_اختلالاتی که همزمان با تشنج‌ها وجود دارد.

هر سندروم با تمام این موارد شناخته نمی‌شود، بلکه داشتن تعدادی از آن‌ها نیز برای تشخیص کافی است. تشخیص درست نوع صرع به درمان بهتر و موثرتر کمک می‌کند. چندین نوع سندروم صرع وجود دارد. برخی از آنان شامل صرع مقاوم، صرع حساس به نور، صرع شکمی، صرع رولاندیک خوش خیم، صرع میانکولیک نوجوانی، سندروم داوز، لینوکس گاشتات و... می‌شود.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنید

_ طولانی شدن تشنج بیش از 5 دقیقه

_ عدم بازگشت آگاهی یا تنفس بعد از توقف تشنج

_ تشنج دوم بلافاصله اتفاق بیفتد

_ داشتن تب بالا

_ احساس شدید گرما

_ بارداری

_ داشتن دیابت (برای آشنایی با نشانه‌های دیابت کلیک کنید)

 

احتیاط ها و عوامل خطر بیماری صرع

برخی عوامل ممکن است خطر ابتلا به صرع را افزایش دهند. عواملی مثل:

سن: سن شروع بیماری صرع در کودکان و افراد مسن بیشتر است.

سابقه خانوادگی: داشتن سابقه خانوادگی احتمال بروز بیماری را بیشتر می‌کند.

جراحت سر: آسیب‌های سر و صورت احتمال ابتلا به صرع را افزایش می‌دهد. بنابراین هنگام رانندگی یا ورزش‌های با خطر بالا، حتما از لوازم ایمنی استفاده کنید.

سکته مغزی و سایر بیماری‌های عروقی: این بیماری‌ها می‌تواند منجر به آسیب مغز و در ادامه صرع شود. محدود کردن مصرف الکل و مواد مخدر، اجتناب از سیگار، تغذیه سالم و ورزش منظم از عوامل پیشگیری در این زمینه است. برای کسب اطلاعات در زمینه ترک سیگار کلیک کنید.

استرس شدید: قرار گرفتن در معرض استرس‌های شدید می‌تواند عوامل جسمی ابتلا به صرع را حمایت کند. بهتر است علائم استرس بشناسید و از خود دور کنید. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه علائم استرس کلیک کنید.

کم خونی: کم خونی می‌تواند خطر ابتلا به صرع را در افراد مسن افزایش دهد.

عفونت مغزی: عفونت‌هایی مانند مننژیت که موجب التهاب مغز یا نخاع می‌شود، می‌تواند خطر ابتلا به صرع را افزایش دهد.

تشنج در کودکی: تب‌های شدید در دوران کودکی گاهی ممکن است با تشنج همراه شود. تشنج به علت تب زیاد معمولا باعث صرع نمی شود اما اگر کودک یک تشنج طولانی، شرایط خاص سیستم اعصاب یا سابقه خانوادگی دارد، احتمال بروز صرع به علت تشنج ناشی از تب بیشتر است.

 

عوارض جانبی بیماری صرع

داشتن صرع و حمله تشنج در زمان‌های مشخص می‌تواند منجر به شرایطی شود که برای خود و دیگران خطرناک است.

سقوط: اگر در حین تشنج، سقوط کنید باعث آسیب‌های شدیدتر می‌شود. بنابراین سعی کنید از احتمال آن جلوگیری کنید.

غرق شدن: اگر صرع دارید احتمال تشنج در آب وجود دارد. احتمال غرق شدن در افراد مبتلا 15 تا 19 برابر بیشتر از افراد سالم است.

تصادفات اتوموبیل: تشنج سبب از دست دادن آگاهی و کنترل می‌شود، بنابراین رانندگی یا استفاده از ماشین آلات خطرناک بسیار خطر آفرین است.

عوارض بارداری: تشنج در طول بارداری باعث آسیب به مادر و کودک می‌شود. همچنین برخی از دارو‌های ضد صرع نیز آسیب زاست. اکثر زنان مبتلا به صرع می‌توانند باردار شوند اما باید در طول بارداری تحت نظر منظم پزشک قرار گرفته و دارو‌ها تنظیم شوند. برای اطلاع از بایدها و نبایدهای دوران بارداری کلیک کنید.

مسائل سلامت روان: افراد مبتلا به صرع بیشتر احتمال ابتلا به مشکلات روحی به ویژه افسردگی، اضطراب و افکار خودکشی را دارند. بنابراین بسیار مهم است که در روند درمان پزشکی، نسبت به درمان روانشناختی و قرارگرفتن زیر نظر یک مشاوره روانشناسی اهمیت داده شود. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه افسردگی و خودکشی کلیک کنید.

 

درمان بیماری صرع

اکثر بیماران مبتلا به صرع نسبت به دارو واکنش مثبت نشان می‌دهند. البته داروهای ضد صرع بیماری را درمان نمی‌کنند و تنها از بروز تشنج جلوگیری می‌کنند. داروهای ضدتشنج بسیار متنوع هستند و با توجه به نوع بیماری فرد مورد استفاده قرار می‌گیرند. برخی افراد نسبت به دارو واکنش منفی نشان می‌دهند و یا دارو به بهبود شرایط آن‌ها کمکی نمی‌کند. در این شرایط گزینه های دیگر درمانی همچون عمل جراحی، تحریک عصب واگ و یا رژیم غذایی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

1. گیاهان موثر در درمان صرع

گیاه درمانی یکی از شایع ترین و موثرترین درمان‌ها می‌باشد و تحقیقات نشان داده است که اکثر مبتلایان علاوه بر مصرف دارو، همزمان از گیاهان دارویی هم استفاده می‌کنند. برخی از گیاهان موثر در درمان صرع عبارتند از پونه، والریان، بوش سوزان، درخت بهشت، لیلی دره، هیدروکوتایل، آدم خزانه دار، مگورث و... . هریک از این گیاهان به طرق مختلف می‌توانند در بهبود تشنج‌ها موثر واقع شوند.

2. کنترل ذهن برای مقابله با صرع

کنترل فعالیت مغز به جلوگیری از وقوع تشنج ناشی از صرع کمک می‌کند. به طور معمول 20 دقیقه قبل از شروع تشنج، فرد می‌تواند علائم بروز آن را احساس کند. حتی در برخی مواقع چند روز قبل تشنج نیز قابل تشخیص می‌باشد. از علائم بروز تشنج می‌توان به سردرد، خستگی، اضطراب، افسردگی و غیره اشاره کرد. با آگاهی از این علائم و با روش کنترل ذهن می‌توان تشنج را تا حدودی کنترل کرد. از روش‌های کنترل ذهن می‌توان به مدیتیشن، ورزش، بوکردن عطرهای شدید و غیره اشاره کرد. لازم به ذکر است که کنترل ذهن یک روش کاملا تضمین شده نیست و برخی مواقع با وجود انجام این کارها نیز تشنج اتفاق می‌افتد.

3. ویتامین‌های مورد نیاز برای مقابله با بیماری صرع

برخی از ویتامین‌ها همچون ویتامین E، D، B6، فولیک اسید و غیره به بهبود بیماری صرع کمک می‌کنند. توجه داشته باشید که مصرف ویتامین به تنهایی کمکی نمی‌کند و برای موثر بودن لازم است که با تجویز پزشک و همراه با دیگر داروها استفاده شود.

4. بیوفیدبک در درمان صرع

بیوفیدبک یک روش درمانی است که طی آن امواج مغزی با استفاده از سنسورهای الکتریکی، دستکاری شده و تحت کنترل درمی‌آیند. در این روش هدف درمانگر این است که فعالیت مغز فرد مبتلا به صرع را مدیریت کند. برای استفاده از این روش لازم است که حتما با پزشک معالج خود مشورت کرده تا بررسی شرایط شما استفاده از این روش درمانی را تائید کند. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه بیوفیدبک کلیک کنید.

5. طب سوزنی

طب سوزنی یک روش موثر در بهبود تشنج‌های ناشی از بیماری صرع می‎‌باشد. به این صورت که با قرار دادن سوزن در نواحی خاصی از بدن، فعالیت مغز را تحت کنترل قرار می‌دهند. همچنین طب سنتی برای درمان دردهای مزمن و بیماری‌های جسمی دیگر مورد استفاده قرار می‌گیرد.

 

برای دریافت مشاوره در زمینه راه های مقابله با استرس مرتبط با بیماری های جسمانی می توانید با مشاوران مرکز مشاوره روانشناسی حامی هنر زندگی از طریق تلفن ثابت از کل کشور با شماره 9099075228 و از تهران با شماره 9092305265 تماس بگیرید.