تاخیر در رشد کودک | نشانه ها، علت و درمان تاخیر در رشد کودک

شایع ترین علت کوتاهی قد و بلوغ دیررس، تاخیر در رشد کودکان است. اختلال تاخیر تکاملی، اغلب زندگی کودک را در سه سال اول تحت تأثیر قرار می‌دهد. در اثر این عارضه رشد کودک در حدود 3 تا 6 ماهگی شروع به کند شدن می‌کند به طوری که سرعت وزن گیری و رشد قد کاهش می‌یابد. اگر کودکتان طبق روند طبیعی رشد نکند، احتمال اختلال تاخیر رشد وجود دارد. والدین یا متخصص می‌توانند تاخیر رشدی را تشخیص دهند. درمان‌های اولیه می‌توانند برای رسیدن به حد طبیعی رشد و یا نزدیک به آن کمک کنند. اگر نشانه‌های تاخیر رشد کودک از سمت والدین دیر تشخیص داده شود صدمات جبران ناپذیری به کودک وارد خواهد شد. در این مقاله به شناخت نشانه‌ها و درمان تاخیر تکاملی کودکان می‌پردازیم. برای کسب اطلاعات در زمینه بلوغ دیررس کلیک کنید.

تاخیر در رشد کودک

به طور کلی تاخیر تکاملی کودکان باعث اختلال در مهارت‌های مختلف از جمله مهارت‌های اجتماعی، شناختی، زبانی و حرکتی می‌شود. اختلالات عصبی رشدی نیز به نوعی اختلال تاخیر تکاملی کودکان محسوب می‌شوند. پیشنهاد می‌کنیم برای کسب اطلاعات بیشتر مقاله اختلالات عصبی رشدی را مطالعه کنید.

تاخیر رشد ممکن است تنها مربوط به رشد اندام‌های بدن باشد و اختلالاتی همچون اختلال کوتاه قامتی (کوتولگی) را پدید آورد، یا تنها توانایی‌های ذهنی کودک را تحت تاثیر قرار دهد؛ کودکان دارای اختلالات یادگیری، اوتیسم و معلولیت ذهنی از نظر ظاهری تفاوتی با دیگر همسالان خود ندارند. تشخیص به موقع و آموزش مهارت‌های خاص به این گروه از کودکان، عوارض ناشی اختلال رشدی را کاهش داده و یا از بین می‌برد. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه کودکان عقب مانده ذهنی کلیک کنید.

نشانه‌های تاخیر در رشد کودک

برای شناسایی تاخیر رشد کودکان لازم است والدین با مراحل رشدی کودکان به خصوص در اولین سال زندگی کودک آشنایی کامل داشته‌باشند. پیشنهاد می‌کنیم مقاله رشد کودک یک ساله را مطالعه کنید. برای تشخیص تاخیر رشد می‌توان کودکان را از 4 جهت مورد بررسی قرار داد.

مهارت‌های حرکتی: نشانه‌های مشکل در مهارت‌های حرکتی شامل عدم توانایی در غلت زدن، نشستن و راه رفتن تا قبل از هجده ماهگی، ناتوانی در جویدن، بلعیدن و غذا خوردن به تنهایی، ناتوانی در دست گرفتن اجسام و ناتوانی در از استفاده از دو طرف بدن می‌شود.

مهارت‌های اجتماعی: کودکان دارای تاخیر رشدی ممکن است توانایی برقراری ارتباط با دیگران (اعضای خانواده، همسالان، معلمان و ...) را نداشته باشند. همچنین این کودکان توانایی درک احساسات دیگران را ندارند. 

مهارت‌های شناختی: در اثر تاخیر رشد مهارت‌های شناختی نظیر یادگیری، درک، استدلال و یادآوری دچار مشکل می‌شود.

مهارت‌های زبانی: این کودکان بسیار دیر به زبان می‌آیند، این موضوع شامل زبان بدن هم می‌شود. به این معنا که در فهماندن منظورشان به دیگران حتی از طریق زبان بدن نیز ناتوان هستند. برای کسب اطلاعات در زمینه نشانه های سلامت نوزاد کلیک کنید.

علل به وجود آمدن تاخیر در رشد کودک

عوامل ژنتیکی و عوامل محیطی هر دو در به وجود آمدن اختلال رشد در کودک اثر می‌گذارد. در ادامه چگونگی اثرگذاری هر کدام از عوامل را بررسی کرده‌ایم.

عوامل ژنتیکی

ناهنجاری‌های کروموزومی یا ژنتیکی می‌تواند مسبب اختلال در تاخیر رشد شوند. امروزه با انجام آزمایشاتی قبل از بارداری می‌تواند ژن‌های معیوب را شناسایی کرده و از به دنیا آمدن کودکانی با مشکلات ژنتیکی جلوگیری کرد.

عوامل محیطی

_مسمومیت کودک قبل یا بعد از تولد با عوامل مضر مانند سرب
_ابتلای مادر به بیماری‌های عفونی
_تب شدیدی که به تشنج ختم شود
_نوزاد نارس به دنیا آید و یا دچار کمبود اکسیژن شود
_وارد شدن ضربه به سر کودک ضمن به دنیا آمدن یا بعد از آن

چه زمان به پزشک مراجعه کنیم؟

برخی تاخیرات رشدی تا زمانی که کودک به مدرسه برود برطرف می‌شوند اما برخی دیگر تا پس از سنین مدرسه نیز شناسایی نمی‌شوند. هر والدینی کودک خود را بهتر از هر کس دیگری می‌شناسند به همین دلیل اغلب زودتر متوجه مشکلاتی در کودک خود می‌شوند؛ در صورتی که سؤال یا نگرانی در مورد رشد کودکتان برایتان به وجود آمد، حتما با پزشک کودک مطرح کنید. پزشک ممکن است در مورد تاخیر در رشد سؤالات زیر را از شما بپرسد بنابراین بهتر است از قبل در مورد آن‌ها فکر کنید و پاسخ‌های درست بدهید:

_آیا کودکتان مهارت‌ها و توانایی‌هایی را که قبلا داشته از دست داده‌است؟

_آیا در نحوه حرکت و یا ارتباط برقرار کردن کودک با دیگران مشکلی وجود دارد؟

_آیا کودک در مهارت‌های ارتباطی و زبانی علائم خاص و یا تاخیر دارد؟

پیشگیری از اختلال تاخیر در رشد کودک

برای پیشگیری از اختلال تاخیر رشد در کودک باید افراد ناقل، به عنوان مثال مادران دچار بیماری عفونی را شناسایی و به وضعیت آنان رسیدگی کرد. آگاه کردن زوج‌هایی که قصد بچه دار شدن دارند مفید است. مشاوران و متخصصان با آموزش عوامل خطر و راه‌های جلوگیری از این اختلال، مانع از شیوع تاخیر تکاملی کودکان می‌شوند. بعد از تولد نوزاد والدین می‌توانند فرزندشان را به طور منظم برای معاینات نزد پزشک یا مراکز بهداشت ببرند و با فراهم کردن محیط زندگی باثبات، آینده فرزندان خود را تضمین کنند. مشاوره کودک نیز به خانواده‌ها برای پیشگیری و مقابله با تاخیر رشد کودکان خدمات درمانی و آموزشی ارائه می‌دهند.

درمان اختلالات رشدی کودک

هرچه تاخیر رشدی کودک از طرف والدین زودتر تشخیص داده شود درمان کودک آسان‌تر و سریع‌تر اتفاق خواهد افتاد. در نتیجه احتمال رشد کامل و مطلوب بیشتر می‌شود. والدین می‌توانند بعد از مشاهده نشانه‌های مطرح شده سریعا درمان فرزند خود را تحت نظارت یک متخصص آغاز کنند. درمان‌ها شامل دارو درمانی، گفتار درمانی، کاردرمانی، بازی درمانی و ... است. برای کسب اطلاعات در زمینه گفتار درمانی و بازی درمانی کلیک کنید.

برای دریافت مشاوره در زمینه روند رشد کودکان می توانید با مشاوران مرکز مشاوره روانشناسی حامی هنر زندگی از طریق تلفن ثابت از کل کشور با شماره 9099075228 و از تهران با شماره 9092305265 تماس بگیرید.