هنردرمانی چیست؟

هنر درمانی در واقع تلفیقی از تکنیک‌های روان درمانی و ایجاد خلاقیت برای بهبود سلامت افراد است که به وسیله آن می‌توان به درمان اختلالات جسمی و روانی پرداخت. هنر درمانی شامل بخش‌های مختلفی از جمله موسیقی درمانی، نمایش درمانی و نقاشی درمانی است که هر بخش در درمان اختلالات گوناگونی از جمله علائم اختلالات اوتیسم، افسردگی و استرس پس از سانحه کاربرد دارد. در واقع هنر به بهبود روابط بین فردی، کاهش استرس و آگاهی از جنبه‌های گوناگون شخصیت کمک می‌کند. همچنین به وسیله آن می‌توان به کشف استعدادها و افزایش توانایی‌ها پرداخت. در نتیجه توجه به این رویکرد درمانی از اهمیت بالایی برخوردار است. برای آشنایی بیشتر با هنر درمانی در ادامه این مقاله با ما همراه باشید.

تعریف هنر درمانی

هنردرمانی فعالیتی خلاقانه و بدیع است که مراجع در فرایندی آزادانه و با آرامش دست به اظهار وجود می‌زند. این فعالیت می‌تواند به صورت دیداری، شنیداری و دستی صورت بگیرد. از انواع هنر درمانی می‌توان نقاشی درمانی، نمایش درمانی و موسیقی درمانی را نام برد. در این رویکرد مفهومی به نام کاتارسیس یا پالایش روانی وجود دارد. این مفهوم به معنای برون ریزی هیجانات و افکار است؛ هدف از هنر درمانی این است که پس از برون ریزی آنچه به عنوان تعارض در فرد وجود دارد خود را نشان می‌دهد و متخصص آن را در چارچوب درمانی بیرون می‌کشد.

هنر درمانی هم به صورت فردی و هم گروهی انجام می‌شود. در هنردرمانی آن چیزی که تولید می‌شود از منظر رویکرد زیبایی شناسانه اهمیتی ندارد بلکه درمانگر به کمک معانی که در پس محتوای تولید شده و مفاهیم ناخودآگاه است به تحلیل اثر هنری می‌پردازد. همچنین هنردرمانی به مرور که ناخودآگاه فرد را به خود آگاه می‌آورد، او را متوجه بسیاری از جریانات و تعارضات موجود در ذهن و زندگی‌اش می‌کند و به سلامت روان او کمک می‌کند. اما هنردرمانی تنها به رویکرد روانکاوانه باز نمی‌گردد و در رویکردهای رفتاری و شناختی هم از آن استفاده می‌شود.

برای اطلاع بیشتر در زمینه روان درمانی و سلامت روان کلیک کنید.

موارد استفاده و مزیت های هنر درمانی

هنر درمانی برای تمام سنین قابل استفاده است و نه تنها برای بیماری‌های روانی بلکه برای بیماری‌هایی که منشا پزشکی دارند نیز کاربرد دارد. برای مثال در کودکان اوتیسم و یا کودکانی که احتمال می‌رود شرایط پرفشار و استرس زایی را سپری کنند؛ هنر درمانی می‌تواند مفید باشد. همچنین اغلب بیماری طبی مثل سرطان شرایط روانی استرس زایی را ایجاد می‌کند که هنردرمانی در این امر نیز می‌تواند کمک کننده باشد. این درمان می‌تواند به عنوان درمان اصلی یا درمان جانبی مورد استفاده قرار گیرد.

برای افرادی که در ابراز وجود مشکل دارند می‌توان از نمایش درمانی برای تمرین ابراز وجود استفاده کرد و یا از موسیقی درمانی برای کودکانی که معلولیت حرکتی دارند، استفاده شود. حوزه دیگری که هنردرمانی می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد در بهداشت روانی است. برای مثال هنر درمانی به خودشناسی افراد و پی بردن به جریانات درونی بسیار کمک می‌کند. همچنین در ایجاد آرامش و تمرین تمرکز کردن بسیار اثر گذار است. در نقاشی درمانی نیز استفاده از رنگ ها و کشیدن تصویرها می تواند در ابراز برخی هیجانات همچون خشم مفید باشد. هنر می‌تواند به فرد کمک کند تا با ابراز خشم فروخورده خود احساس بهتری نسبت به خود و دیگران داشته باشد.

برای آشنایی بیشتر در زمینه خودشناسی کلیک کنید.

نقش هنر درمانی در اختلالات روانی 

درمان اختلال استرس پس از سانحه: در اختلال استرس پس از سانحه یا همان PTSD مجموعه‌ای از علائم در پی مواجهه با حوادث آسیب زای زندگی پدیدار می‌شود و فرد به صورت ترس و درماندگی به این تجربه پاسخ می‌دهد. همچنین واقعه را دائما در ذهن خود مجسم می‌کند. هنر درمانی در این اختلال به فرد کمک می‌کند تا با به دست آوردن آرامش مجدد، ایجاد دوباره احساس کارآمدی و مفید بودن، کاهش استرس و اضطراب و کمک به نوعی تخلیه هیجانی به درمان اختلال خود و کاهش علائم بپردازد.

درمان افسردگی خفیف: برای درمان افسردگی می‌توان از موسیقی درمانی که جزئی از هنر درمانی است بهره برد. گوش دادن به یک موسیقی غمگین فرد را ناراحت می‌کند و یک موسیقی شاد او را هیجان زده خواهد کرد. هنر درمانی باعث بروز احساسات ما می‌شود و باعث تغییرات درونی شده و به آرامش ما کمک می‌کند. 

درمان اوتیسم: در درمان اوتیسم نیز می‌توان از هنر درمانی بهره برد چراکه به بهبود علائم کمک می‌کند. به طور مثال موسیقی درمانی می‌تواند به قدرت تکلم و بهبود عواطف این کودکان کمک کند. از آن جایی که استعداد این کودکان در زمینه موسیقی زیاد است می‌توان با آموزش این مهارت به افزایش اعتماد به نفس آنان کمک کرد. همچنین هنر درمانی باعث بهبود روابط اجتماعی در این کودکان می‌شود.

برای اطلاع بیشتر در زمینه موسیقی درمانی در کودکان اوتیسم کلیک کنید.

هنر درمانگر

در حوزه هنر درمانی، درمانگر پارامترهایی را که در هنر، برانگیزاننده هیجانات و افکار است را می‌شناسند. همچنین با نابهنجاری مختلف روانی که از این طریق می‌توان تشخیص داد آشناست. هنر درمانگر در طی درمان باید بتواند پذیرای عقاید، فرهنگ‌ها و ویژگی‌های متفاوت انسانی باشد و اساسا آزادی وسیع و فرصت خلاقیت‌های گوناگونی را در اختیار مراجع خود بگذارد. این رویکرد محوریت و اساس را در اختیار مراجع گذاشته و اجازه می‌دهد به هر سمتی که می‌خواهد پیش برود، پس درمانگر کمترین رهنمود را در این زمینه انجام می‌دهد.

در صورتیکه هنر درمانی به درستی انجام گیرد می‌تواند به عنوان درمان اصلی و یا جانبی تاثیرگذار باشد. در کشور ایران این حوزه از درمان روان شناسی بسیار جای کار دارد اما می‌تواند با تربیت نیروی متخصص در حوزه سلامت بالینی و بهداشت روان در سنین مختلف بسیار تاثیر گذار باشد. با توجه به ماهیت شاداب و هیجان محور این درمان متقاضیان زیادی را پیدا خواهد کرد. هنردرمانگران ما در مرکز حامی هنر زندگی آماده ارائه خدمات روانشناسی به شما هستند.

برای آگاهی بیشتر در زمینه مشاوره تلفنی کلیک کنید.

سوالات متداول

آیا هنر درمانی فقط برای بیماران کاربرد دارد؟

خیر. از آن جایی که هنردرمانی به کاهش استرس و تنش‌های روزمره کمک کرده و به وسیله آن می‌توان به کشف استعدادها و افزایش توانایی‌ها پرداخت؛ می‌تواند برای همه افراد و در همه سنین مفید باشد.

برای دریافت مشاوره در زمینه هنر درمانی می توانید با مشاوران مرکز مشاوره روانشناسی حامی هنر زندگی از طریق تلفن ثابت از کل کشور با شماره 9099075228 و از تهران با شماره 9092305265 تماس بگیرید.