ختنه زنان (FGM) شامل برداشتن جزئی یا کامل اندام تناسلی خارجی زنان یا وارد آوردن آسیب های دیگر به اندام تناسلی زنان به دلایل غیر پزشکی است. این عمل هیچ مزیتی برای سلامتی دختران و زنان ندارد. ختنه کردن می تواند باعث خونریزی شدید و مشکلات در دفع ادرار و شیوه زایمان شود. در طولانی مدت باعث بروز کیستها، عفونتها و همچنین عوارض زایمان و افزایش خطر مرگ و میر نوزادان را به دنبال دارد. بیش از ۲۰۰ میلیون دختر و زن در ۳۰ کشور آفریقا، خاورمیانه و آسیا ختنه شدهاند. ختنه زنان بیشتر بر روی دختران جوان بین نوزادی تا ۱۵ سالگی انجام می شود که علاوه بر نقض حقوق زنان است بلکه نقض حقوق کودکان نیز می باشد. سازمان جهانی بهداشت (WHO) با همه انواع ختنه زنان و با پزشکانی که ختنه زنان را انجام می دهند مخالف جدی دارد. متاسفانه در کشور ایران نیز در میان بعضی اقوام ختنه در مورد دختران انجام می شود. برای اطلاع از روند جلسات مشاوره خانواده کلیک کنید.
ختنه یا بریدن اندام تناسلی زنان، بریدن اندام تناسلی زن که غالبا شامل کلیتوریس و لب های اطراف مهبل می شود (FGM/C) به معنای سوراخ کردن، بریدن، برداشتن یا دوختن و مسدود کردن تمام یا بخشی از اندام تناسلی خارجی زنان بدون دلیل پزشکی است. محققان تخمین میزنند که تا کنون ۱۴۰ میلیون زن ختنه شده در قید حیات هستند. ختنه زنان نه تنها هیچ مزیتی برای سلامتی آن ها ندارد بلکه میتواند باعث بروز مشکلات سلامتی طولانیمدت و پایدار نیز بشود. FGM/C در ایالات متحده و بسیاری از کشورهای دیگر خلاف قانون است. تمام اقداماتی است که شامل برداشتن جزئی یا کامل اندام تناسلی خارجی زن یا آسیب های دیگر به اندام تناسلی زنان به دلایل غیر پزشکی می شود با شیوه ها و ابزارهایی بسیار دردناک بیشتر توسط افراد سنتی جامعه انجام می شود.
برش اغلب با شیشه، تیغ یا چاقو انجام می شود. ابزارها ممکن است بین قلمه ها استریل نشوند. در نوع سوم ختنه، دوختن با خار و بدون نخ استریل انجام می شود. نوع سه ختنه مشکلات سلامتی شدیدی نسبت به نوع یک یا نوع دو ایجاد می کند. در چندین موقعیت، شواهدی وجود دارد که نشان می دهد مشارکت بیشتر ارائه دهندگان مراقبت های بهداشتی در انجام FGM به دلیل این باور که این روش در صورت نظارت پزشکی ایمن تر است وجود دارد که به پزشکی سازی شناخته می شود. WHO قویاً از پزشکان خواسته است که ختنه جنسی را تحت هر عنوان و دلیلی انجام ندهند.
سازمان جهانی بهداشت (WHO) چهار نوع اصلی ختنه زنان را که هرکدام از آنها به عنوان ناقصسازی دستگاه تناسلی زنان شناخته میشود، مشخص کرده است. انواع یک و دو رایج ترین هستند که در ادامه به شرحی از آن ها پرداخته می شود. اما همه انواع آن مضر و آسیب زا هستند.
نوع یک: برداشتن جزئی یا کامل کلیتورال (قسمت خارجی و قابل مشاهده کلیتوریس، که بخشی حساس از اندام تناسلی زنان است) و یا قسمت پیشپوسته یا همان کلیتورال هود، چین پوستی که اطراف کلیتوریس را احاطه کرده است می باشد.
نوع دو: شامل برداشتن جزئی یا کامل غده کلیتورال و لابیا مینور (چینهای داخلی فرج)، با یا بدون برداشتن لابیا ماژور (چینهای خارجی پوست فرج) است.
نوع سه: به عنوان انفیبولاسیون نیز شناخته می شود که باریک شدن دهانه واژن از طریق ایجاد یک مهر و موم پوشاننده را شامل می شود. مهر و موم با برش و جابجایی لابیا مینور یا لابیا ماژور، گاهی از طریق بخیه زدن، با یا بدون برداشتن پیشپوست / کلاهک و سر کلیتورال ایجاد می شود.
نوع چهار: شامل همه سه روشهای قید شده در بخش بالایی برای اندام تناسلی زنان برای اهداف غیرپزشکی است. به عنوان مثال سوراخ کردن، برش دادن عمیق، سوهان زدن و سوزاندن ناحیه تناسلی.
اینکه زنان در چه کشورهایی زندگی کنند که در آن ها ختنه انجام میشود بیشترین خطر را برای زنان ایجاد می کند. در برخی کشورها، تنها تعداد کمی از دختران و زنان ختنه می شوند. در برخی کشورهای دیگر، تقریباً همه زنان ختنه می شوند جامعه خاص یا بخشی از کشوری که یک دختر در آن زندگی می کند، می تواند خطر ابتلا به انواع خاصی از ختنه زنان را کاهش یا افزایش دهد. برای مثال، گروههای قومی مختلف ممکن است انواع مختلفی از FGM/C را انجام دهند. همچنین، میزان ثروت، تحصیلات و نوع تحصیلات والدین یک دختر ممکن است بر انتخاب آن ها برای ختنه دختر تأثیر بگذارد. در نهایت اینکه یک جامعه شهری یا روستایی باشد نیز بر روی عمل FGM/C زنان تأثیرگذار است.
سن ختنه دختران از کشوری به کشور دیگر و حتی در جوامع متفاوت است. دختران بین تولد تا ۱۵ سالگی بیشترین خطر را دارند. در حدود نیمی از کشورهایی که در آن ها FGM/C انجام می شود، دختران قبل از پنج سالگی ختنه می شوند. در کشورهای دیگر، اکثر دختران بین ۵ تا ۱۴ سالگی ختنه می شوند. برخی از زنان درست قبل از ازدواج ختنه شده و برخی دیگر از جوامع تا اولین بارداری صبر می کنند.
به طور معمول ختنه جنسی بیشتر بر روی دختران جوان بین دوران شیرخوارگی و دوران نوجوانی و گاهی اوقات در زنان بالغ انجام می شود. در جنوب ایران رسم است که دختر را پیش از چهل روزگی ختنه کنند اما در بیشتر جوامع ختنه شدن دختر به معنای بالغ شدن او است. بر اساس دادههای موجود از ۳۰ کشور که در آن ختنه جنسی در مناطق غربی، شرقی و شمال شرقی آفریقا و برخی کشورهای خاورمیانه و آسیا انجام میشود، بیش از 200 میلیون دختر و زن در حال حاضر تحت این عمل قرار گرفتهاند. در اندونزی، ۸۶ تا ۱۰۰ درصد دختران، در گینه و سومالی، بیش از ۹۵ درصد، در جیبوتی، مصر، اریتره و سیرالئون نزدیک به ۹۰ درصد زنان ختنه شده اند. با این حال، در کامرون و اوگاندا، کمتر از ۲ درصد از دختران ختنه شده اند. در ایالات متحده، برآوردهای موجود حاکی از آن است که بیش از ۵۱۳۰۰۰ ختنه زنان و مردانه را تجربه کرده اند یا در معرض خطر ختنه زنان هستند. تخمین زده می شود که سالانه بیش از ۳ میلیون دختر در معرض خطر ختنه باشند. بنابراین FGM یک نگرانی جهانی است.
دلایلی که چرا ختنه انجام می شود از منطقه ای به منطقه دیگر و همچنین در طول زمان متفاوت است و ترکیبی از عوامل اجتماعی-فرهنگی در خانواده ها و جوامع را شامل می شود. در جایی که FGM یک قرارداد اجتماعی (هنجار اجتماعی) است، فشار اجتماعی برای انطباق با آنچه دیگران انجام میدهند و همچنین نیاز به پذیرش اجتماعی و ترس از طرد شدن توسط جامعه، انگیزههای قوی برای تداوم این رفتار هستند. جوامع و فرهنگ های مختلف دلایل متفاوتی برای انجام FGM/C دارند. دلایل اغلب پیچیده هستند و می توانند در طول زمان تغییر کنند. چهار دلیل برای پذیرش اجتماعی رایج ترین دلیل ختنه زنان است.
خانواده ها اغلب برای ختنه دختران تحت فشار قرار می گیرند تا او توسط جامعه مبدا پذیرفته شود. ختنه زنان اغلب جزئی ضروری در تربیت یک دختر و راهی برای آماده کردن او برای بزرگسالی و ازدواج در نظر گرفته می شود. با برداشتن کلیتوریس لذت رابــطه جنسی برای زنان به شدت محدود شده و احتمال کمتری دارد که از رابطه جنسی لذت کامل ببرند. هدف آن تضمین باکرگی قبل از ازدواج و وفاداری زناشویی است. در مواردی که اعتقاد بر این است که ختنه زنان باعث افزایش ازدواج می شود، احتمال بیشتری وجود دارد که انجام شود.
زن ستیزی و کم ارزش پنداشتن شان زنانه از دیگر عوامل است. ختنه جنسی با ایده آل های فرهنگی زنانگی و فروکاستن شان زنانه همراه است که شامل این تصور می شود که دختران پس از برداشتن قسمت هایی از بدن که ناپاک و غیر زنانه تلقی می شوند، پاک و زیبا می شوند. رعایت مفاهیم پاکی و سلامتی زن نیز ذیل همین باور می گنجد. برخی جوامع بر این باورند که اندام تناسلی خارجی زن (کلیتوریس یا لابیا یا هر دو) ناپاک هستند.
برخی از مردم بنا به باورهای خود این عمل را دارای پشتوانه مذهبی می دانند. اگرچه هیچ دستورالعمل مذهبی موثقی این عمل را تجویز نمی کند. رهبران مذهبی در مورد ختنه جنسی مواضع مختلفی اتخاذ می کنند: برخی آن را ترویج می کنند، برخی آن را بی ربط به دین می دانند و برخی دیگر در حذف آن نقش دارند. جهت اجرای رسم زن شدن در برخی از کشورها، ختنه زنان جزئی از مراسمی است که یک دختر انجام می دهد تا به مرتبه و مرحله زن بودن برسد.
شرط ازدواج و افزایش لذت جنسی مرد : در برخی کشورها، زنان را به منظور مناسب بودن برای ازدواج ختنه میکنند. اعتقاد به اینکه ختنه جنسی باعث افزایش لذت جنسی برای مرد میشود. تحقیقات نشان داده که این زنان به خاطر محدود شدن لذت از طریق رابطه جنسی به خیالپردازی جنسی و یا رابطه با مردان دیگر پناه میبرند. در واقع میتوان گفت که این رسم تاثیر معکوس داشته است. آگاهی از میل جنسی در زنان و مردان و تفاوت در سیستم بدنی و اندام تناسلی آن ها در این مرحله بسیار اهمیت مییابد.
ساختارهای قدرت و اقتدار مانند رهبران جامعه، رهبران مذهبی، ختنهکنندگان و حتی برخی از پرسنل پزشکی میتوانند در حمایت از این عمل سهیم باشند. به همین ترتیب در صورت اطلاع و آگاهی، میتوانند حامیان مؤثری برای ترک ختنه زنان باشند. در اکثر جوامع، جایی که ختنه جنسی انجام میشود این یک سنت فرهنگی تلقی میشود که اغلب به عنوان استدلالی برای تداوم آن به کار می رود.
هر عملی به هر عنوانی که شامل برداشتن و آسیب رساندن به بافت تناسلی سالم و طبیعی زنانه باشد با عملکرد طبیعی جنسی و سلامتی بدن زنان تداخل دارد. اگرچه همه اشکال ختنه با افزایش خطر عوارض سلامتی مرتبط است، اما این خطر در اشکال شدیدتر ختنه بیشتر هم می شود. عوارض فوری و کوتاه مدت ختنه زنان می تواند شامل موارد زیر باشد:
درد شدید، خونریزی شدید، تورم بافت تناسلی
عفونت، تب مانند مشکلات کزاز، مشکلات مجاری ادراری
دشواری التیام محل آسیب دیده بافت تناسلی و اطراف آن و بلاخره شوک و مرگ.
مشکلات مجاری ادراری شامل ادرار دردناک، عفونتهای دستگاه ادراری و سوزش ادرار در زنان .
مشکلات واژینال شامل ترشحات غیرطبیعی،زخم و عــفونت واژن، خارش، واژینوز باکتریایی و سایر عفونتها.
مشکلات قاعدگی شامل قاعدگیهای دردناک، مشکل در عبور خون قاعدگی از مجرای آسیب دیده مهبل و غیره.
بافت اسکار و کلوئید.
مشکلات عدیده جنسی و انواع اختلالات جنسی شامل درد زیاد و خونریزی مداوم و ضعف عملکرد جنسی و در نهایت بی میلی جنسی به دلیل تحمل درد و آسیب در حین مقاربت، کاهش رضایت جنسی و غیره؛
افزایش خطر عوارض زایمان شامل زایمان سخت، خونریزی بسیار زیاد، سزارین، نیاز به احیای نوزاد و غیره و مرگ نوزادان و مادر.
نیاز به جراحی های بعدی: به عنوان مثال، بسته شدن یا باریک شدن دهانه واژن (نوع سه ختنه) منجر به عمل باز کردن مجدد واژن مهر و موم شده برای برقراری رابطه جنسی و زایمان شود که تمام عوارض اولیه بازگشت می کند.
دینفیبولاسیون: گاهی اوقات بافت تناسلی چندین بار، از جمله پس از زایمان، بخیه میشود. بنابراین زن بارها و بارها مراحل باز و بسته شدن را از سر می گذراند که خطرات آنی و بلندمدت جسمی و روحی را افزایش میدهد؛ مشکلات روانشناختی (افسردگی، اضطراب، اختلال استرس پس از سانحه، خودکفایی پایین، عدم حس ارزشمندی و احترام و غیره که همگی به میزان حاد رخ می دهند.
ختنه زنان معمولاً برای نه ماه بارداری زن مشکلی ایجاد نمی کند تا زمانی که وقت زایمان برسد. زنانی که ختنه شده اند با خطرات سلامتی بسیار خاص و منحصر به فردی در طول زایمان روبرو هستند. این موارد عبارتند از:
زایمان طولانی مدت دردناک: زنان ختنه شده با نوع دوم و سوم و چهارم در معرض بیشترین خطر برای مرحله طولانیتر زایمان هستند از جمله خونریزی بیش از حد پس از زایمان، خطر بالاتر برای اپیزیوتومی در حین زایمان. پزشک یک برش در پرینه، گوشت بین واژن و مقعد ایجاد می کند. همچنین خطر بیشتری وجود دارد که این گوشت به دلیل عدم امکان باز بودن از سمت بالاتر، در هنگام تولد به خودی خود پاره شود. این خطرات بهویژه برای زنانی که FGM/C نوع سه داشتهاند زیاد است.
خطر سزارین: خطر بالاتر برای سزارین است. پزشکانی که با اسکار ناشی از ختنه آشنا نیستند ممکن است سزارین را پیشنهاد کنند در حالی که ممکن است سزارین لازم نباشد.
باز کردن مجدد واژن: زنان ختنه شده با نوع سه ناچار می شوند واژن خود را در طول بارداری یا در حین زایمان مجددا باز کنند (دفیبوله کنند). اما برخی از مراقبان بهداشتی تجربه یا آموزش لازم برای ارائه مراقبت های کافی برای زنانی که ختنه شده اند را ندارند و عملا جان و سلامتی زن و نوزاد در معرض خطر قرار می گیرد. ۹.۱۵ درصد از خطرات برای نوزاد شامل وزن کم هنگام تولد، مشکلات تنفسی هنگام تولد و مرده زایی یا مرگ زودرس نوزاد و مرگ مادر است.
علاوه بر مشکلات و پیامدهای جسمی، آثار روانی شدیدی نیز پس از ختنه به زنان وارد میشود. این پیامدها عبارتند از:
دختران به دلیل بیاعتمادی به محیط خانوادهای که به اجبار آنها را وادار به تحمل عملی دردناک کرده است، دچار افسردگی و اضطراب میشوند. بسیاری از این زنان برای درمان مشکلات روانی خود نیاز به روان درمانی پیدا میکنند. در واقع فشار روانی ختنه زنان موجب تضعیف احساس ارزشمندی در آن ها می شود. چرا که تنها پیامی که این کار مضر دارد، این است که زنان صرفا برای لذت جنسی مردان آفریده شده اند و خود آن ها شایستگی کامیابی و لذت بردن را ندارند. این حس ناخوشایند می تواند تنش روانی در زنان را به شدت افزایش دهد.
برداشتن کلیتوریس به عنوان عضوی که نقش زیادی در ایجاد لذت و برانگیختگی جنسی زنان ایفا میکند، باعث محدود کردن رابطه جنسی برای این زنان شود. هرچند پژوهشها نشان دادهاند که زنانی که ختنه شده بودند به دلیل تجربه نکردن رابطه جنسی مناسب به رابطه با مردان متنوع رو میآوردند تا بتوانند لذت جنسی مورد نظرشان را تجربه کنند. بنابراین نه تنها درمانی برای خــیانت زنان نیست بلکه آن را تشدید میکند.
برخی مواقع شدت شوک ناشی از ختنه به قدری زیاد است که فرد دچار اختلال استرس پس از سانحه میشود. این اختلال بسیار جدی بوده و ممکن است به اختلالات روانی دیگری نیز منجر شود.
روش درمانی قطعی برای زنانی که دستگاه تناسلیشان ناقص شده، وجود ندارد. اما روشهای جدید جراحی پلاستیک اصلاحی برای این افراد وجود دارد. در این روشها سعی میکنند تا با استفاده از بافت کلیتوریس داخلی و بیرون آوردن این بافت، حساسیت آن را دوباره احیا کنند. هرچند حساسیت کلیتوریس داخلی به اندازه بخش خارجی آن نیست اما بازگشت تحریک جنسی و ارگاسم زنــان به وسیله آن تا حدودی صورت میگیرد.
ختنه کردن یکی از دردناک ترین و بیهوده ترین کارهایی است که میتوان در مورد دختران و زنان انجام داد و پیامدهای جدی نیز برای آنها به همراه دارد. این افراد معمولا با اختلالات روانی بسیار زیادی مواجه میشوند که زندگی را برایشان سخت و درناک میکند. در صورتی که چنین مشکلی دارید، میتوانید با مشاوران مرکز مشاوره حامی هنر زندگی تماس گرفته و با آنها مشورت کنید. برای کسب اطلاعات بیشتر در خصوص مشاوره روانشناسی کلیک کنید.
دیدگاه ها
دیدگاهتان را بنویسید
نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخشهای مورد نیاز نشانه گذاری شده اند*