حمله خواب یا نارکولپسی چیست | علائم، علل و درمان حمله خواب

آیا می‌دانید حمله خواب چیست؟ تصور کنید در حالی که مشغول صحبت کردن با دوستتان هستید، ناگهان به زمین می‌افتید و به حالت خواب می‌روید. حمله خواب یکی از انواع اختلالات خواب است که در آن دستگاه عصبی کنترل خود را بر روی خواب و بیداری از دست می‌دهد. در این بیماری بخشی از مغز که مسئول تنظیم خواب است، دستخوش تغییراتی می‌شود. خواب آلودگی بیش از حد در طول روز علامت اصلی و اولیه در حمله خواب است هرچند که این دوره‌ خواب می‌تواند کوتاه باشد و فقط برای چند ثانیه طول بکشد، اما احتمال رخ دادن حادثه و خطر وجود دارد و در فعالیت‌های روزمره زندگی فرد اخلال ایجاد می‌کند. آگاهی از علائم و علل بروز این اتفاق به شما کمک می‌کند تا بهترین روش‌های درمانی را به کار بگیرید. برای کسب اطلاعات از دیگر اختلالات خواب کلیک کنید.

حمله خواب یا نارکولپسی

نارکولپسی یا حمله خواب میل ناگهانی و مقاومت ناپذیر برای خوابیدن است که در هر زمان و در طول انجام فعالیت‌های روزمره مانند راه رفتن، مطالعه یا رانندگی ممکن است روی دهد. افراد مبتلا به نارکولپسی ممکن است چندبار در طول روز بخوابند. همین امر ممکن است در برخی افراد منجر به بروز بی خوابی در شب شود. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه درمان بی خوابی کلیک کنید.

حمله خواب نسبتا بیماری نادری است و در 0.3 تا 0.16 درصد جمعیت دیده می‌شود. نسبت ابتلا به این اختلال در بین زنان و مردان تقریبا برابر است. گرچه چند مورد از کودکان هم مبتلا به این اختلال دیده شده‌اند ولی مشکلات مربوط به حمله خواب معمولا اولین بار در نوجوانی ظاهر می‌شوند. این اختلال به دلیل بی خوابی نبوده و دلیل آن ریشه در دستگاه عصبی دارد. برای اطلاع بیشتر در زمینه بی خوابی و علل و پیامدهای آن کلیک کنید.

اینفوگرافیک حمله خواب

نشانه‌های حمله خواب

حمله خواب با علائم و نشانه‌های زیر مشخص می‌شود:

1. خواب آلودگی در طول روز

خواب آلودگی مفرط در طول روز منجر به بروز اختلال در عملکرد روزانه‌ی فرد می‌شود. هر چند فرد مبتلا به حمله خواب در طول شب به اندازه کافی بخوابد، باز هم در طول روز دچار خواب آلودگی می‌شود. این اختلال منجر به خستگی شدید در طول روز، تمرکز پایین، بی‌حالی، حواس پرتی و افسردگی می‌شود.

2. کاتاپلکسی

کاتاپلکسی در واقع احساس از دست دادن کنترل ماهیچه، ضعف و شل شدن ناگهانی عضله است. شل شدن عضله در حالت بیداری رخ می‌دهد و می‌تواند از ضعف خفیف در عضلات صورت تا از دست دادن تعادل و غش کردن باشد. معمولا این حالت از چند ثانیه تا چند دقیقه طول می‌کشد. پیش از شلی عضله، معمولا هیجان قوی مثل عصبانیت یا شادی رخ می‌دهد.

3. توهمات پیش از خواب

توهمات پیش از خواب تجربیات روشن و غالبا وحشتناکی هستند که در شروع خواب آغاز می‌شوند. توهمات در ابتدا به صورت دیداری و بصری برای فرد ظاهر می‌شوند اما می‌توانند جنبه‌های دیداری، شنیداری، لامسه‌ای و حتی حرکتی داشته باشد؛ مثل صحنه گیر افتادن در آتش. این توهمات، توهمات خواب‌آور نامیده می‌شوند.

4. فلج خواب (بختک خواب)

افراد مبتلا به حمله خواب، معمولا فلج خواب را گزارش می‌دهند. در این حالت، فرد برای مدت کوتاهی بعد از بیدار شدن، نمی‌تواند حرکت کند یا حرف بزند. این حالت ممکن است چند دقیقه طول بکشد اما پس از آن فرد می‌تواند توانایی‌های خود را بازیابد.

5. خواب دیدن بلافاصله پس از خواب

خواب رم مرحله‌ای طبیعی از چرخه‌ی خواب است که با حرکات سریع چشم همراه می‌شود و اغلب افراد  در این مرحله از خواب، رویا می‌بینند. در افراد عادی خواب رم 90 دقیقه بعد از به خواب رفتن شروع می‌شود؛ اما این مرحله در افراد مبتلا به حمله خواب پس از گذشت 15 دقیقه فرا می‌رسد. این مسئله نشانه‌ای جزئی از اختلال نارکولپسی است. در صورتی که بعد از گذشت مدت کوتاهی از خواب، بر اثر دیدن کابوس بیدار شدید، می‌تواند نشانه‌ای از حمله خواب باشد.

6. سایر علائم حمله خواب

_خواب کوتاه: یک دوره زمانی بسیار کوتاه از خواب است که هنگام انجام فعالیت‌ها (صحبت کردن، قرار دادن اشیا و غیره) رخ می‌دهد و سپس فرد بیدار می‌گردد، بدون آن که چیزی به خاطر بیاورد.

_بیداری شب: افراد مبتلا به نارکولپسی ممکن است در طول شب دچار بی‌خوابی، گرگرفتگی و افزایش ضربان قلب گردند.

خوشبختانه شلی عضله، توهمات پیش از خواب و فلج خواب به مرور کم می‌شوند، هرچند خواب آلودگی در طول روز ظاهرا با افزایش سن کم نمی‌شود.

علل بروز حمله خواب

برخی از کارشناسان معتقدند که نارکولپسی ممکن است ژنتیکی باشد و به دلیل کمبود تولید ماده‌ای شیمیایی (هیپوکرتین) در مغز یا وجود ناهنجاری‌هایی در نقاط مختلف آن که مسئول تنظیم خواب هستند باشد. همچنین محرک‌های محیطی مانند ویروس‌ها می‌تواند بر فعالیت شیمیایی مغز اثر بگذارد و منجر به حمله خواب شود.

پیامدهای حمله خواب

حمله خواب چون به صورت ناگهانی اتفاق می‌افتد می‌تواند امنیت فرد را به خطر بیندازد. فعالیت‌های روزمره زندگی مانند رانندگی، آشپزی یا راه رفتن می‌تواند برای این افراد خطرناک باشد. احساس خواب آلودگی شدید در طول روز و کاهش حافظه و تمرکز در تحصیل و شغل این افراد اخلال ایجاد می‌کند. مثلا فردی که در حال رانندگی است، ناگهان یک لحظه به خودش می‌آید و می‌فهمد که مقداری از مسیر را طی کرده، اما متوجه نشده است. حمله خواب به مرور زمان منجر به بروز علائم اضطراب مزمن می‌شود؛ چرا که فرد مدام می‌ترسد در موقعیتی نامناسب به خواب برود. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه علائم اضطراب کلیک کنید.

همچنین روابط اجتماعی و خصوصی فرد تحت تأثیر قرار می‌گیرد. متأسفانه خواب رفتن ناگهانی از طرف کسانی که با این‌حالت آشنا نیستند، می‌تواند خنده‌دار به نظر برسد یا ممکن است برخی افراد گمان کنند که فرد مبتلا به این عارضه تنبل یا بی‌ادب است و وانمود به خوابیدن کرده است. حمله خواب می‌تواند به حدی فرد را تحت تأثیر قرار دهد که منجر به ایجاد افسردگی و کاهش اعتماد به نفس در فرد شود. پیشنهاد می‌کنیم مقاله‌های افسردگی و اعتماد به نفس را مطالعه کنید.

تشخیص و درمان حمله خواب

به کمک مصاحبه روانپزشکی و انجام آزمایشی به نام تست خواب تشخیص این عارضه ممکن شده است. جهت تشخیص قطعی نارکولپسی علاوه بر معاینات فیزیکی از دو آزمایش تخصصی پلیسومنوگرافی و آزمون تأخیر خواب چندگانه استفاده می‌کنند. همچنین تست PSG را جهت اندازه گیری‌های مستمر در حالت خواب در نصف شب به کار می‌گیرند تا غیر طبیعی بودن چرخه‌ی خواب مشخص شود. تست دیگر MSLT نام دارد که برخلاف قبلی در طول روز مورد استفاده قرار می‌گیرد و میزان گرایش فرد برای خواب در طول روز بررسی می‌شود. معمولا از فرد خواسته می‌شود بین هر دو ساعت 4 یا 5 چرت کوتاه داشته‌باشد.

اگرچه هنوز هیچ درمان قطعی برای حمله خواب وجود ندارد، اما ترکیبی از مواردی همچون تغییر سبک زندگی، مشاوره و داروها می‌تواند در کنترل علائم حمله خواب موثر باشد به‌ نحوی‌ که شما بتوانید از داشتن یک زندگی طبیعی لذت ببرید. درمان با توجه به علائم نارکولپسی در هر فردی متفاوت است. حمایت اطرافیان، فامیل و دوستان نیز می‌تواند در مدیریت علائم در فرد بیمار کمک کننده باشد. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه سبک زندگی کلیک کنید.

تغییر در شیوه زندگی

با تغییر در سبک زندگی و به‌کارگیری راهکارهای مؤثر می‌توان حمله خواب و علائم آن را مدیریت کرد. معمولا در سال‌های اولیه فرد وضعیت بدتری دارد، اما به مرور با تغییر در سبک زندگی خود می‌تواند علائم را کنترل و مدیریت کند و خود را با شرایط هماهنگ کند.

_از مصرف کافئین، الکل و سیگار اجتناب کنید. (برای اطلاع از اعتیاد به الکل و ترک سیگار کلیک کنید.)

_زمان خواب خود را به‌دقت تنظیم کنید.

_عدم مصرف داروهایی که باعث ایجاد خواب آلودگی در شما می‌شود.

_اطرافیان خود را از این موضوع آگاه سازید.

_کارها و وظایف سنگین خود را به کارهای سبک‌تر تقسیم کنید.

_به‌صورت منظم ورزش کنید.

_یک رژیم غذایی سالم داشته باشید.

_آرامش داشته باشید و احساسات خود را مدیریت نمایید.

_برای چرت زدن‌های روزانه (10 تا 15 دقیقه ای) برنامه ریزی کنید.

مشاوره و روان درمانی

بسیاری از افراد مبتلا از وقوع علائم حمله خواب خجالت می‌کشند. ترس از به خواب رفتن و یا افتادن ناگهانی می‌تواند باعث منزوی و گوشه‌گیر شدن افراد گردد. توانایی افراد برای انجام فعالیت‌های عادی زندگی ممکن است تحت تأثیر قرار بگیرد همچنین حمله خواب به ایجاد اختلالات روانی در فرد منجر می‌شود. رویکردهای درمانی موجود در علم روانشناسی به شما کمک می‌کنند از بروز اختلالات همراه جلوگیری کنید. برای بهبود بهتر است از مشاوره روانشناسی و یا مشاوره تلفنی فردی بهره ببرید.

داروهای موثر در درمان حمله خواب

داروهای محرک‌ داروی اصلی درمان حمله خواب محسوب می‌شوند. محرک‌هایی مانند آمفتامین علائم حمله خواب مانند کاتاپلکسی را کاهش می‌دهند. داروهایی که برای درمان افسردگی مورد استفاده قرار می‌گیرند، ممکن است برای کاهش علائم کاتاپلکسی، توهم و فلج در خواب بکار گرفته شوند. مصرف داروها باید با مشاوره روانشناس و هم‌زمان با تغییر در سبک زندگی صورت بگیرد. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه درمان افسردگی کلیک کنید.

برای دریافت مشاوره در زمینه راه‌های درمان نارکولپسی می توانید با مشاوران مرکز مشاوره روانشناسی حامی هنر زندگی از طریق تلفن ثابت از کل کشور با شماره 9099075228 و از تهران با شماره 9092305265 تماس بگیرید.