شب ادراری کودکان و نوجوانان | عدم کنترل ادرار در کودکان و نوجوانان | از دلایل تا درمان

شب ادراری در کودکان و نوجوانان به صورت غیرارادی اتفاق می‌افتد و فرد در توانایی کنترل مثانه خود دچار مشکل می‌شود. در واقع این مسئله زمانی بروز می‌کند که مثانه فرد در طول خواب آنقدر پر می‌شود که ظرفیت آن تکمیل شده و ادرار اضافی را به شکلی غیرارادی خارج می‌کند. معمولا شب ادراری در کودکان تا سن 5 سالگی طبیعی است اما پس از آن می‌تواند ناشی از مشکلات جسمی و روانی باشد که عوارض متعددی از جمله کاهش اعتماد به نفس را به وجود می‌آورد. البته جای نگرانی نیست چرا که روش‌های درمانی خانگی و پزشکی برای این مشکل وجود دارد. در ادامه به بررسی بیشتر این موضوع خواهیم پرداخت پس با ما همراه باشید.

 

شب ادراری چیست؟

شب ادراری یا بی‌اختیاری ادرار به معنی خروج غیرارادی ادرار در طول خواب است. در واقع در سنی که معمولاً هم سن و سالان بیمار می‌توانند خود را کنترل کنند، شخص به طور غیرارادی در هنگام خواب ادرار می‌کند. چون ادرارکردن در کودکان به‌ طور غیرارادی صورت می‌گیرد و از همین روی، شب ادراری کودکان تلقی می‌شود.

با توجه به مراحل رشد اگر کودک بالای 5 سال، 2 بار در هفته و به مدت 3 ماه شب ادراری داشته باشد می‌توان گفت فرد مذکور به عارضه شب ادراری مبتلا شده است. شب ادراری یک عارضه نسبتا شایع در کودکان است که با افزایش سن کودک، شیوع آن کمتر می‌شود. همچنین باید بدانید که شب ادراری در پسران شایع تر است.

برای اطلاعات بیشتر در زمینه مراحل رشد کلیک کنید.

انواع شب ادراری کودکان 

بی اختیاری ادرار دو نوع است.

1. اولیه: بی اختیاری در کودکی که هرگز به کنترل ادرار دست نیافته است.
2. ثانویه: بی اختیاری در کودکی که حداقل ۶ ماه ادرار خود را کنترل کرده است.

عوامل موثر در شب ادراری کودکان

عواملی که در ایجاد شب ادراری می‌توانند نقش داشته باشند شامل موارد زیر هستند.

• کوچک بودن حجم مثانه
• ضعیف بودن اعصاب کنترلی مثانه
• تولید هورمون ضد ادراری ناکافی در طی شب
• عفونت ادراری که علائم آن شامل سوزش و تکرر ادرار، ادرار قرمز رنگ و درد موقع ادرار کردن است.
• وجود خواهر و برادر که گاهی به‌عنوان رقیب موجب کم توجهی می‌شود.
• شروع مدرسه
• کودکان طلاق
• تغییر محیط خواب و زندگی
• سابقه خانوادگی و جنبه ارثی
• خواب بسیار عمیق از عوامل موثر در شب ادراری کودکان
• رژیم غذایی مانند مصرف کافئین و شکلات
• تاخیر رشدی دستگاه عصبی
• عوامل روانی، اجتماعی یا محیطی
• حملات وقفه تنفسی
• وجود لوزه و آدنوئید (لوزۀ سوم) بزرگ
• عفونت‌های سینوس و گوش میانی

علائم شب ادراری کودکان

در برخی کودکان تنها علائم شب ادراری، تکرر ادرار در شب است و در واقع آن‌ها هیچ نشانه‌ای جز خیس کردن مکان خواب خود نشان نمی‌دهند. با این حال مابقی نشانه‌ها می‌تواند ناشی از مشکلات جسمی یا اخلال در سیستم عصبی باشد. در صورت مشاهده علائم زیر به متخصص مراجعه فرمایید.

- سوزش ادرار و عدم توانایی فرد در کنترل خود

- وجود خون در ادرار کودک 

- ادرار صورتی رنگ یا ادراری که به صورت کف آلود باشد

- خیس شدن مداوم فرد در طول روز 

- فشار بیش از حد یا چکیدن ادرار 

عوارض شب ادراری

احساس گناه و شرمندگی در محیط خانواده و فامیل، عدم حضور فعال در اجتماع و شرکت در اردوهای مدرسه به دلیل کاهش اعتماد به‌ نفس، بروز سوختگی در دستگاه تناسلی و کشاله ران به علت عدم امکان شستشوی به موقع و باقی ماندن ادرار به مدت طولانی در ناحیه همگی از عوارض‌های شب ادراری کودکان است. مشاوره کودک به والدین و کودک این امکان را می‌دهد تا با عوارض این بیماری کنار بیایند.

برای شناخت بیشتر در زمینه مشاوره کودک کلیک کنید.

شب ادراری کودکان تا چه سنی طبیعی است؟

شب ادراری در هر سنی ممکن است اتفاق بی‌افتد اما در دوران کودکی شایع‌تر است. این مشکل قبل از سن 5 سالگی می‌تواند طبیعی باشد. شب ادراری کودکان با افزایش سن کودک، متوقف می‌شود. اما در برخی موارد علت شب ادراری باید مورد بررسی قرار گیرد و درمان شود. در اکثر مواقع در دختران تا 6 سالگی و در پسران تا 7 سالگی از بین می‌رود. همچنین شب ادراری در 95 درصد کودکان تا 10 سالگی قطع می‌شود.

آیا شب ادراری کودکان قابل درمان است؟

اگر کودک شما از شب ادراری رنج می‌برد به توصیه‌های زیر عمل کنید.

- مراجعه به پزشک متخصص ارولوژی برای انجام معاینات جسمی و انجام آزمایش‌های پزشکی.

- مراجعه به روان پزشک یا روانشناس کودک جهت بررسی عوامل موثر و در صورت لزوم مداخله در استرس، تنش‌ها و ترس‌ها که ممکن است عامل ایجاد شب ادراری بوده باشند.

- استفاده از تشک هشداردهنده (زنگ دار) برای بیدار شدن کودک هنگام تخلیه ادرار لازم است. این تشک‌های مخصوص می‌توانند کوچکترین مقدار رطوبت را در رختخواب یا لباس زیر کودکتان تشخیص داده و قبل از اینکه خیلی دیر شود با صدای زنگ بلندی کودک را از خواب بیدار کنند تا به دستشویی برود.

- مراجعه به مشاور روان درمان برای استفاده از تکنیک‌های تغییر رفتار و شرطی سازی کمک زیادی به کاهش شب ادراری کودک می‌کند.

عوامل بروز استرس در کودکان را مطالعه نمایید.

نکات تکمیلی برای درمان شب ادراری کودکان 

- خوراندن مایعات زیاد مثل آب، چای، آب میوه، دوغ و... به کودک در طی روز برای افزایش حجم مثانه.

- کودک باید در طول روز مثانه را منقبض کند تا بتواند زمان بیشتری ادرار خود را نگه دارد.

- کودک را متوجه کنید که پس از شام مصرف مایعات را به حداقل برساند تا ادرار کمتری تولید شود. برای این منظور بهتر است که شام کودک بدون نمک باشد. 

- برای درمان شب ادراری کودکان باید به کودک آموزش داد تا به هنگام تخلیه ادرار، مثانه را کاملا خالی کند.

- فاصله بین مراحل ادرار کردن حفظ شود. کودک نباید با فاصله کوتاهی پس از مصرف مایعات ادرار کند و این زمان باید به مرور افزایش یابد.

- رعایت رژیم غذایی خاص. در واقع کودک نباید از مواد تحریک کننده مثل ادویه جات، فلفل، سرکه، نوشیدنی‌های گازدار، نوشابه‌های دارای کافئین و افزودنی‌های خوراکی به مقدار زیاد استفاده کند.

- بیدارکردن کودک چند ساعت پس از آن که کودک خوابید تا او به دستشویی برود. این کار بهتر است ۳ ساعت پس از خواب انجام شود.

- قبل از رفتن به رختخواب، حتما کودک را به دستشویی ببرید تا مثانه‌اش را کاملا تخلیه کند.

- تعیین پاداش و تشویق برای خشک بودن تختخواب مفید است. برخی از خانواده‌ها، روزهای خشک و روزهای خیس را در تقویم یادداشت می‌کنند. برچسب‌های خنده دار و ستاره‌ها می‌توانند این تقویم را سرگرم کننده بسازند.

- فرزند خود را در تمیز کردن تخت‌خواب و لباس‌هایش دخالت دهید.

- از سرزنش، تنبیه بدنی و توبیخ کودک به شدت اجتناب کنید.

برای شناخت بیشتر در زمینه درمان شب ادراری کودکان کلیک کنید.

سوالات متداول

چه زمانی برای شب ادراری کودک خود باید به پرشک مراجعه کنیم؟

در صورتی که فرد به مدت 3 ماه و در هر هفته به مدت 2 بار خودش را خیس کند حتما باید به پزشک و روانشناس مراجعه کنید تا ارزیابی‌های اولیه انجام شود و سپس مشخص گردد به مشکل فرد مربوط به جنبه جسمی یا روانی است.

بی اختیاری ادرار تا چه سنی طبیعی است؟

بی اختیاری ادرار تا سن 5 سالگی طبیعی است اما پس از آن حتما باید به متخصص مراجعه کنید.

برای دریافت مشاوره در زمینه شب ادراری کودکان می توانید با مشاوران مرکز مشاوره روانشناسی حامی هنر زندگی از طریق تلفن ثابت از کل کشور با شماره 9099075228 و از تهران با شماره 9092305265 تماس بگیرید.