بیماری های روان تنی در کودکان با چه علائمی همراه است؟

سایکوسوماتیک یا بیماری های روان تنی در کودکان به آن دسته از بیماری هایی گفته می شود که عموما منشا روحی و روانی دارند. به عبارت ساده تر فرد علائم جسمی و نشانه های بیماری یا احساس درد را تنها به علت برخی دلایل روانی تجربه می کند و از لحاظ جسمی مشکل یا اختلال خاصی در بدن و اندام های او وجود ندارد. این بیماری ها علاوه بر بزرگسالان در کودکان نیز مشاهده می شود که علت برخی از دردهای جسمانی بدون دلیل خاص در کودکان است. در این مقاله به علت ها و نشانه های بروز انواع بیماری های روان تنی در کودکان پرداخته شده است. برای کسب آگاهی بیشتر در این زمینه از مشاوره کودک مشورت بخواهید.

بیماری های روان تنی در کودکان و علت آن

بیماری های روان تنی در میان بزرگسالان بیشتر از کودکان رواج دارد اما کودکان را نیز می تواند به شدت درگیر کرده و باعث افت تحصیلی و عدم عملکرد صحیح کودک در زندگی روزمره ی او شود. بیماری های روان تنی در کودکان عموما در سنین پیش از دبستان و در طول دوران ابتدایی زندگی تا هفت سالگی دیده می شود. با این حال احتمال این که بیماری های روان تنی تا ده سالگی نیز ظاهر شده و تا نوجوانی ادامه یابد نیز وجود دارد.

1-تاثیر استرس و فشار روانی بر سایکوسوماتیک

عامل اصلی ابتلا به بیماری های روان تنی استرس و فشار‌های روانی است. اگر کودک شما موقعیت زندگی پر استرس و پر تنشی دارد و یا خانواده‌ ای آشفته و اتفاقات منفی بسیاری در زندگی خانوادگی خود تجربه می کند، بیشتر در معرض ابتلا به بیماری‌ های روان تنی قرار خواهد گرفت. بیماری های روان تنی یا اختلالات سایکوسوماتیک بیماری‌هایی هستند که به علل فیزیکی و عوامل خارجی محدود نمی‌ شوند بلکه استرس، اضطراب، سطح پایین سلامت روان، به هم ریختگی ذهنی، کمبود محبت، افسردگی و حتی خستگی مزمن شدید اصلی ترین نقش در ابتلا به بیماری های روان تنی را ایفا می‌کنند. فشار‌های روحی به طور ناگهانی و یک دفعه، تأثیر خود را بر سلامت فرد نشان نمی‌دهد؛ بلکه به مرور زمان، روحیه ی فرد را تضعیف کرده و فرد را دچار تنش می‌کند و باعث بروز بیماری های روان تنی می‌شود.

2-اضطراب یکی از دلایل سایکوسوماتیک

بیماری های روان تنی ( اختلالات سایکوسوماتیک ) در دسته ی اختلالات اضطرابی قرار می‌گیرند، اما علائم اضطراب به صورت بیماری‌ ها و دردهای جسمی بروز پیدا می‌کند که در واقع دارای ریشه و منشأ روانی است. ممکن است فرد از لحاظ عاطفی حتی متوجه نشود بیماری او به چه دلیل روانی اتفاق افتاده است. حتی شرایط روانی خود را انکار کند اما آن چه در واقعیت اتفاق افتاده است این است که درد ها و بیماری او هیچ گونه منشا جسمی ندارد و پس از مراجعه به پزشک نیز دو حالت پیش می آید: پزشکان علت دردها را نامشخص اعلام می کنند و هربار که نزد پزشک دیگری می روید علت بیماری یک موضوع دیگر تشخیص داده می شود یا به شما می گویند که علت اصلی بیماری استرس و فشار‌های روانی است. برای آشنایی با عوامل بروز استرس در کودکان کلیک کنید.

3-اتفاقات محیط زندگی کودک

اگر کودک در محیطی زندگی کند که شاخصه های مهم سلامت روان در ان رعایت نمی شود، به دلیل احساس ناامنی درونی و اضطرابی که روان کودک را در بر می گیرد احتمال این که او دچار سایکوسوماتیک شود بسیار بالا می رود. به عنوان مثال، در خانواده ای که کودکان تحقیر و تمسخر می شوند، پدر و مادر توجه کافی به سلامت روان و اعتماد به نفس فرزند خود ندارند یا به قدری در شغل و سایر موقعیت های اجتماعی خود درگیر هستند که فرصت کافی برای گذراندن وقت با فرزند خود ندارند، مهد کودک هایی که مربی های آن با کودکان بدرفتاری می کنند. محیط هایی از این قبیل احتمال ابتلای کودکان به بیماری های روان تنی و اختلالات اضطرابی را بالا می برد. کودکان روحیه ی بسیار لطیف و حساسی دارند و هر گونه تغییر در محیط زندگی می تواند روحیات آنان را آشفته کند. به عنوان مثال تولد فرزند جدید در خانواده و متمرکز شدن تمام توجه پدر و مادر به او یا عوض شدن مدرسه و محل زندگی، از دست دادن دوست صمیمی و مسائلی از این قبیل نیز می تواند کودکان را دچار تنش و اضطراب عمیقی کند.

4-تاثیر ژنتیک در سایکوسوماتیک

ژنتیک و سابقه ی خانوادگی نیز می تواند از جمله عوامل موثر در ابتلای کودکان به بیماری های روان تنی باشد. در صورتی که پدر یا مادر سابقه ی ابتلا به اختلالات روانی همچون افسردگی یا سایر اختلالات اضطرابی را دارا باشند فرزند آن ها نیز از لحاظ ژنتیکی شانس بیشتری برای ابتلا به اختلال های روانی و بیماری های روان تنی خواهد داشت. به عبارتی فرزند چنین خانواده ای در مقایسه با سایر کودکانی که والدین آن ها کاملا سالم بوده و سابقه ی هیچ گونه بیماری روانی نداشته است، احتمال بروز بیماری های روان تنی در او بیشتر است. هم چنین والدینی که خودشان از اختلالات افسردگی یا اضطراب در رنج هستند با بزرگنمایی هر اتفاق ناخوشایند کوچکی مسئله را برای فرزند خود تشریح کرده و روان او را مستعد اضطراب و سایر اسیب های روانی می کنند. برای آشنایی با تاثیر بیماری های روانی بر جسم کلیک کنید.

5-کمبود محبت دلیل سایکوسوماتیک

در بسیاری از اوقات در خانواده های ناسالم از لحاظ روانی دیده می شود که کودک به بیماری های روان تنی دچار می شود. در خانواده هایی که پدر و مادر با همدیگر اختلافات شدید دارند و کودک همواره شاهد جر و بحث والدین است محیط روانی خانواده ناامن و ناسالم می شود، کودک دچار ترس ها و هیجان های شدید شده و احتمال بروز سایکوسوماتیک در او بالا می رود. در صورتی که پدر و مادر هر دو شاغل باشند و زمان بسیار کمی برای کودک خود در طول روز اختصاص دهند نیز کودک به دلیل فقدان محبت و عدم حمایت توسط والدین ممکن است برای گرفتن توجه و محبت کافی از والدین به صورت روانی و ناخوداگاه خود را به مریضی بزند. اعتیاد پدر و مادر، بیماری و بستری شدن هر یک از والدین در بیمارستان، طلاق عاطفی یا رسمی والدین، غیبت طولانی مدت و عدم حضور موثر پدر یا مادر در زندگی کودک نیز از جمله عواملی هستند که کودک را دچار تنش و اضطراب های شدید کرده و زمینه را برای ابتلای او به بیماری های روان تنی فراهم می کنند.

نشانه های بیماری های روان تنی در کودکان

نشانه های بیماری روان تنی در کودکان عموما به صورت موارد زیر خود را نشان می دهد. در بسیاری از اوقات کودک احساس درد در قسمت هایی از بدن خود را عنوان می کند که پس از مراجعه به پزشک و انجام بررسی های لازم متوجه می شوید کودک از لحاظ جسمی هیچ گونه بیماری یا اختلال خاصی ندارد اما هم چنان از بروز علائم درد در جسم خود شکایت می کند. هم چنین ممکن است هربار در قسمت های مختلفی از بدن خود احساس درد داشته باشد و محل دردی که گزارش می دهد با دفعات قبلی متفاوت باشد. برخی علائم بیماری های روان تنی در کودکان به شرح زیر هستند:

• بی قراری و ناآرامی بدون علت مشخص
• دل درد
• احساس ضعف در پاها
• درد قفسه ی سینه
• سر درد
• مشکلات پوستی
• اختلالات خواب
• رفتارهای ناسازگار مثل تف کردن و پرتاپ کردن اشیا
• کاهش اشتها و عدم تمایل به غذا خوردن
• ضعف و احساس خستگی
• درد گوش
• احساس درد در یکی از دست ها یا پاها
• پرخاشگری کودکان، تشویش و اضطراب
• احساس ناراحتی و گریه بدون علت مشخص

ممکن است منشا دردهایی که کودک از آن شکایت می کند به صورت دوره ای تغییر پیدا کند. دردهایی که کودکان ابراز می‌کنند در ابتدا به صورت مبهم است به این معنا که دقیق نمی‌گویند کجای بدن آنها دچار مشکل شده و هربار عضوی از بدن خود را به والدین نشان می‌دهند. به عنوان مثال کودک شما از درد دست های خود می نالد و می گوید به خاطر درد دستش قادر به انجام تکالیف مدرسه ی خود نیست. در این رابطه مطالعه مقاله اختلالات روانی کودکان پیشنهاد می شود. چند ساعت بعد مشاهده می کنید که به هنگام غذا خوردن یا بازی کردن، کودک درد دست های خود را فراموش کرده و به راحتی با ان ها کار می کند. ممکن است چند روز بعد دوباره این دردها شروع شود یا این بار کودک در قسمت های دیگری از بدن خود احساس درد داشته باشد. در تمامی این موارد توصیه های پزشکی اکثرا کارساز نیست یا حتی پس از معالجات پزشکی نیز کودک شما از لحاظ جسمی سالم تشخیص داده می شود.

سن بیماری های روان تنی در کودکان

بیماری های روان تنی از هر نوعی که باشند عموما بعد از سن سه سالگی در کودکان ظاهر می شوند. در سنین پیش از دبستان و طی سال های ابتدایی زندگی تا ده سالگی نیز ممکن است بیماری تداوم داشته باشد و موجب کاهش یادگیری و افت تحصیلی کودک شود. در دوران نوجوانی نیز احتمال بروز بیماری های روان تنی وجود دارد. با پا گذاشتن در دوران بلوغ و با افزایش سن، بیماری های روان تنی در بسیاری از کودکان بهبود می یابد اما احتمال این که هم چنان تداوم یابد یا علائم بیماری تشدید شود نیز وجود دارد.  

درمان بیماری های روان تنی در کودکان

بیماری های سایکوسوماتیک یا روان تنی امروزه تعداد زیادی از افراد را درگیر کرده است. دارو درمانی و روش های درمانی پزشکی متاسفانه درمان اساسی و ریشه ای این بیماری نیست. در اکثر موارد پزشکان پس از بررسی آزمایشات و انجام مراحل پزشکی به این نتیجه می رسند که کودک شما از لحاظ جسمی هیچ مشکلی ندارد. در عین حال شما مشاهده می کنید که کودک شما هم چنان از دردهای جسمی خود شکایت دارد و این موضوع حتی موجب افت تحصیلی و گوشه گیری او نیز شده است. در چنین شرایطی شما بایستی متوجه شوید که مسائل حل نشده، اضطراب و رنجش های عاطفی خود را به این شکل نشان داده اند. بنابراین برای درمان اساسی بیماری روان تنی کودکتان بهتر است از مشاوران و روان شناسان متخصص کمک بگیرید تا ریشه های روانی بیماری روان تنی کودک خود را پیدا کرده و در صدد رفع آن برآیید.

1-اصلاح رفتار والدین برای درمان سایکوسوماتیک

والدینی که توجه مناسب و کافی به فرزندان خود ندارند به رفتارهای مثبتی که فرزندانشان انجام می‌دهند واکنش نشان نمی دهند، زمان و انرژی کافی برای او اختصاص نمی دهند یا مدام از او عیب جویی کرده و او را سرزنش می کنند، در نهایت کودک مجبور می شود به صورت ناخوداگاه عواطف خود را به صورت بیماری های روان تنی نشان دهد و بخواهد از طریق بیمار شدن توجه و محبت والدین را به دست بیاورد.برای آشنایی با بیماری های کودکان کلیک کنید. اگر متوجه شده اید که کودک شما نیز به همین علت دچار بیماری های روان تنی شده است لازم است حتما در رویه ی خود تغییراتی ایجاد کنید. سعی کنید روزانه زمان بیشتری را با کودک خود سپری کنید. به او بیشتر محبت کنید و به احساسات و علایق خود توجه کنید تا مجبور نشود برای گرفتن محبت شما وانمود به بیماری کند. هر روز زمانی را برای بازی کردن با او ، کتاب خواندن برای او یا شرکت در تفریح ها و سرگرمی های مورد علاقه ی او صرف کنید. کودکان از این که با پدر و مادر خود بازی کنند بسیار خوشحال می شوند.

2-کنترل استرس برای درمان سایکوسوماتیک

جهت پیشگیری یا درمان مشکلات روان‌ تنی کودکان، باید آموزش‌های لازم در زمینه کنترل استرس و اضطراب به کودکان داده شود و والدین نیز در زمانی که فرزندانشان نشانه‌های روان‌تنی را از خود نشان می‌دهند، ارامش خود را حفظ کرده و بیش از حد نگران وضع سلامتی او نباشند. تلاش کنند نسبت به آنها خونسرد بوده و واکنش یا توجه بیش از حد نشان ندهند تا این موضوع به عنوان یک امتیاز مثبت و راهکاری برای جلب توجه افراد در ذهن آنان ثبت نشود. هم چنین اگر فرزند شما در سنینی است که می تواند با مشورت یک روانشناس مدیریت صحیح استرس و اضطراب را آموزش ببیند حتما او را نزد مشاوره روانشناسی ببرید تا مهارت های لازم برای کنترل و مدیریت صحیح استرس را یاد بگیرد.