مرگ در زایمان سزارین | احتمال مرگ در زایمان چقدر است؟

خوشحال می شویم برای دیدن ویدیوهای مرتبط با مرگ در زایمان پیج اینستاگرام دکتر فرزاد طباطبایی را دنبال کنید.

مرگ در زایمان سزارین به چه علت رخ می‌دهد؟ تجربه‌ی بارداری یکی از هیجان انگیز‌ترین تجربیات زنان در طول زندگی است. بارداری علاوه بر تمام لذت‌هایی که برای مادران به ارمغان می‌آورد می‌تواند شامل نگرانی‌ها و عوارض و خطراتی نیز باشد. عواملی مثل سلامت نوزاد، مشکلات و سختی‌های دوران بارداری و زایمان برای بسیاری از مادران دل مشغولی‌های زیادی را فراهم می‌کند. به خصوص در مادرانی که اولین تجربه‌ی حاملگی را پشت سر می‌گذارند. فکر کردن به احتمال مرگ هنگام زایمان سزارین امری طبیعی است که برای بسیاری از مادران اتفاق می‌افتد. گرچه با پیشرفت علم پزشکی این مساله کم‌تر زنان را تهدید می‌کند. با این حال اگر شما نیز در این باره نگران هستید، در ادامه‌ی مقاله به ارائه‌ی توضیحات بیشتری درباره‌ی علل و راه‌های پیشگیری از این اتفاق پرداخته‌ایم که می‌توانند کمکتان کنند. همچنین میتوانید از مشاوره خانواده در این زمینه کمک بگیرید.

آمار مرگ و میر زنان هنگام زایمان

طبق گزارشات جهانی سالانه 303000 مادر در هنگام زایمان جان خود را از دست می‌دهند. این آمار تقریبا به معنی مرگ روزانه 830 زن و به عبارت دقیق‌تر هر دو دقیقه یک نفر است. در حالی که اکثر این مرگ‌ها با استفاده از خدمات پزشکی قابل پیشگیری هستند. بزرگترین عاملی که منجر به مرگ در زایمان می‌شود از دست دادن خون زیاد و دچار شدن به عفونت‌هاست. البته آمار ارقام درمورد میزان مرگ مادران هنگام زایمان چندان هم دقیق نیست چرا که در کشورهای در حال توسعه آمار دقیقی از این موضوع در دست نیست و بسیاری از مرگ‌ها گزارش نشده باقی می‌مانند.

به طور کلی، زایمان سزارین، یک عمل بسیار ایمن است. بیشتر عوارض جدی مربوط به زایمان سزارین مانند مرگ در زایمان به دلیل خود عمل نیست. بلکه به دلیل عوارض ناشی از علت اولیه ای است که زایمان سزارین در پی آن انجام شده است. به عنوان مثال، زنی که جفتش خیلی زود جدا می شود و به زایمان سزارین اورژانسی نیاز پیدا می کند و این شرایط می تواند منجر به از دست دادن خون قابل توجهی شود. در این مورد، مشکلات عمدتاً از جدا شدن جفت ناشی می شود - نه جراحی سزارین.

شرایط موثر در مرگ زنان هنگام زایمان 

شرایط محیطی و عوامل فردی زیادی در مرگ و میر مادران دخیل هستند که در ادامه به برخی از مهم‌ترین آن‌ها اشاره خواهیم کرد.

1. محرومیت‌های اقتصادی و اجتماعی

اکثرا  این اتفاق برای زنانی رخ می‌دهد که در مناطق محروم و فقیر زندگی می‌کنند. در واقع بیشتر از این که مرگ این افراد ناشی از وجود مشکلاتی در زایمان باشد، ناشی از دسترسی کم آن‌ها به خدمات پزشکی و نبود متخصصین مجرب و آموزش دیده است. شرایطی نظیر به دنیا آوردن طبیعی نوزاد در خانه که به تنهایی و بدون حضور و مراقبت متخصصین صورت می‌گیرد خطر مرگ را به میزان زیادی افزایش می‌دهند. به همین خاطر در گذشته فوت مادران در هنگام زایمان به میزان بسیار بیشتری صورت می‌گرفت اما امروزه اکثر افراد در بیمارستان و زیر نظر پزشک فرزند خود را به دنیا می‌آورند، مرگ هنگام زایمان به ندرت اتفاق می‌افتد. پیشنهاد می‌کنیم مقاله زایمان را مطالعه کنید.

هم چنین دسترسی کم‌تر به مراکز بهداشتی درمانی منجر به این می‌شود که مادران در طول دوران بارداری به طور منظم تحت نظارت پزشک قرار نداشته باشند و مراقبت‌های دوران بارداری به خوبی صورت نگیرد. این مساله باعث می‌شود که مشکلات احتمالی که در زایمان اتفاق می‌افتند  به موقع تشخیص داده نشود و اقدامات لازم برای پیشگیری از آن‌ها نیز صورت نگیرد. برای کسب اطلاعات در زمینه مراقبت‌های دوران بارداری کلیک کنید.

2. مرگ در زایمان | عوامل خطر ساز فردی

یکی از عواملی که زنان را بیشتر در معرض خطر قرار می‌دهد سن کم است. در واقع طبق گزارشات جهانی مادران نوجوان بیش از سایرین با مرگ هنگام زایمان مواجه می‌شوند این افراد اکثرا در بازه سنی 15 تا 19 سال قرار دارند. علت این مشکل این است که بدن آن‌ها هنوز آمادگی لازم را برای متولد کردن نوزاد ندارد. به همین دلیل بیشتر در حین حاملگی مشکلاتی نظیر فشار خون بالا پیدا می‌کنند که این مشکلات احتمال بروز خطر هنگام زایمان را افزایش می‌دهد. علاوه بر سن، دفعات زایمان نیز در بروز این خطر تاثیر گذار است. در واقع مادران در زایمان اول نسبتا با خطرات بیشتری مواجه می‌شوند. البته داشتن زایمان‌های زیاد یعنی زایمان پنجم به بعد خود به یک عامل خطر تبدیل می‌شود. به طوری که مرگ مادران در زایمان‌های پنجم به بعد با احتمال بیشتری روی می‌دهد.

مرگ در زایمان سزارین

مرگ در زایمان سزارین اگرچه بسیار نادر است، اما برخی از زنان به دلیل عوارض ناشی از زایمان سزارین جان خود را از دست می دهند. مرگ تقریباً همیشه ناشی از یک یا چند مورد از عوارض ذکر شده در بخش قبلی خواهد بود. مانند عفونت کنترل نشده، لخته شدن خون در ریه یا از دست دادن خون زیاد. اگرچه بسیاری از عوارض بالا ممکن است بعد از زایمان طبیعی نیز اتفاق بیفتد اما میزان مرگ و میر مادران پس از زایمان سزارین سه تا چهار برابر بیشتر است. اگرچه این تفاوت بسیار زیاد به نظر می رسد، اما مرگ مادر پس از زایمان سزارین همچنان بسیار نادر است.
از مرگ و میرهای مرتبط با بارداری، تا ۵۵ درصد طبق منبع موثق، ناشی از مشکلاتی است که در بالا توضیح داده شد. بقیه به دلیل مشکلات دیگری مانند ناراحتی قلبی یا فشار خون بالا ایجاد می شوند. مرگ ناشی از عوارض زایمان سزارین یا هر علت مرتبط با بارداری در ایالات متحده و سایر کشورهای توسعه یافته بسیار نادر است.

عوامل خطرساز برای مرگ در زایمان سزارین

بسیاری از عوارض زایمان سزارین بسیار نادر و غیرقابل پیش بینی هستند. اما مواردی وجود دارد که احتمال بروز عوارض را افزایش می دهد. این عوامل خطر عبارتند از:
عوارض اورژانسی، اندازه بزرگ نوزاد
وجود شرایط حساس که نیاز مبرم به زایمان سزارین یا جراحی داشته باشد.
حاملگی برای بیش از یک نوزاد
حساسیت نوزاد به داروهای بیهوشی، سایر داروها یا لاتکس
عدم تحرک مادر، دیابت، زایمان سخت و طولانی
تعداد کم سلول های خونی مادر
استفاده از اپیدورال(نوعی بیهوشی)، زایمان زودرس

علل مرگ در زایمان سزارین

خوشبختانه عوارض جدی ناشی از زایمان سزارین و در کشورهای توسعه یافته مرگ در زایمان سزارین بسیار نادر است. احتمال مرگ مادر در زنانی که سزارین می‌کنند بیشتر از زنانی است که زایمان طبیعی دارند اما این احتمالاً به عوارض بارداری مرتبط است که زایمان سزارین را ضروری می‌کند و نه خود عمل جراحی سزارین. برخی از عوارض احتمالی زایمان سزارین به شرح زیر است:
عفونت یا تب زیاد بعد از جراحی
از دست دادن خون بیش از حد
آسیب به اندام ها، هیسترکتومی اورژانسی
لخته شدن خون، واکنش به دارو یا بیهوشی
مشکلات عاطفی، بافت اسکار و مشکل در زایمان بعدی
مرگ مادر، آسیب به نوزاد.
در ادامه هر یک از عوارض اصلی زایمان سزارین با جزئیات بیشتری توضیح داده شده است.

آندومتریت

پس از پاره شدن غشاها، رحم به ویژه در معرض عفونت قرار می گیرد.برای آگاهی بیشتر در زمینه عفونت دوران بارداری کلیک کنید.

باکتری هایی که به طور معمول در واژن زندگی می کنند و عموماً بی ضرر هستند می توانند به راحتی به رحم سرایت کنند. اگر باکتری در رحم باشد، برش زایمان سزارین منجر به آندومتریت (عفونت رحم) می شود. می‌تواند پیامد مستقیم زایمان سزارین باشد. طبق منابع علمی با احتمال زیاد، برای زنانی که زایمان سزارین کرده‌اند این عفونت ۵ تا ۲۰ برابر افزایش می‌یابد. خوشبختانه، تقریباً تمام موارد آندومتریت را می‌توان با آنتی‌بیوتیک‌ها درمان کرد و به نظر نمی‌رسد این نوع عفونت مانع از بارداری ایمن زنان در آینده شود. در موارد بسیار نادر، عفونت جدی می شود و نیاز به هیسترکتومی خواهد داشت و در موارد بسیار نادرتر، عفونت منجر به مرگ مادر می شود.

مهم است بدانید که این عوارض به قدری نادر هستند که اکثر متخصصان زنان و زایمان در طول دوران کاری خود حتی یک مورد هیسترکتومی یا مرگ به دلیل عفونت را مشاهده نمی کنند. عفونت های جدی در زنانی که قبل از زایمان و قبل از پارگی پرده ها برنامه ریزی کرده اند، به ندرت اتفاق می افتد. مشکلاتی از این دست پس از زایمان های طولانی، زمانی که غشاهای شکمی برای مدت طولانی قبل از شروع جراحی پاره شده اند، شایع تر است.

عفونت زخم

بعد از سزارین برخی از زنان به جای رحم، در محل برش لایه های خارجی پوست دچار عفونت می شوند که عفونت زخم پس از سزارین نامیده می شود. عفونت زخم اغلب با تب و درد شکم همراه است. عفونت پوست یا هر لایه بافتی که بریده شده است به طور معمول با آنتی بیوتیک قابل درمان است. این عفونت ها همچنین می توانند باعث ایجاد آبسه هایی شوند که با چرک پر می شوند. اگر آبسه وجود داشته باشد، پزشک مجبور می شود زخم را دوباره باز کند تا محل عفونی را تخلیه و تمیز کند. بهبودی زن از این شرایط می تواند به کندی صورت پذیرد. گاهی اوقات، عفونت به سایر اندام ها سرایت کرده یا نوع باکتری که زخم را عفونی می کند می تواند بسیار تهاجمی باشد. اگرچه عفونت ها نادر هستند اما می توانند خطرناک باشند. با درمان مناسب مانند آنتی بیوتیک و بستری شدن در بیمارستان، حتی جدی ترین عفونت ها نیز قابل درمان خواهند بود.

تب نفاس یا تب بعد از زایمان و سپسیس

زایمان سزارین مهم‌ترین عامل خطرساز برای عفونت پس از زایمان است. این عفونت اغلب در رحم یا واژن شروع می شود. اگر در سراسر بدن پخش شود به آن سپسیس می گویند. بیشتر اوقات، عفونت زود تشخیص داده می شود. معمولاً با آنتی بیوتیک قابل درمان است. اگر عفونت درمان نشود و سپسیس رخ دهد، درمان آن دشوارتر می شود. در موارد نادر، سپسیس می تواند کشنده باشد. تب در ده روز اول پس از زایمان سزارین علامت هشدار دهنده تب نفاس است. عفونت هایی مانند عفونت ادراری یا ورم پستان (عفونت در سینه ها) می تواند نشانه این عارضه باشد. آن ها باید به سرعت درمان شوند تا از گسترش عفونت جلوگیری شود.

خون ریزی

در حالی که میانگین از دست دادن خون برای زایمان طبیعی حدود ۵۰۰ سی سی (حدود دو فنجان) است، میانگین از دست دادن خون با زایمان سزارین دو برابر است. یعنی حدود چهار فنجان یا یک لیتر. به این دلیل است که رحم باردار یکی از بزرگ ترین منابع خونی را در بین اعضای بدن دارد. در هر زایمان سزارین، هنگامی که جراح دیواره رحم را برای دسترسی به نوزاد باز می کند، رگ های خونی بزرگ بریده می شود. اکثر زنان باردار سالم می توانند این میزان از دست دادن خون را بدون هیچ مشکلی تحمل کنند. با این حال، گاهی اوقات از دست دادن خون می تواند بیشتر از این باشد و عوارضی ایجاد کند یا از آن ناشی شود. اشکال زیر از دست دادن خون خطرناک می تواند در حین یا بعد از زایمان سزارین رخ دهد: خونریزی پس از زایمان، آتونی(عد انقباضات طبیعی رحم‌ پس از زایمان)، پارگی واژن و رحم و رگ های بزرگ نواحی و آکرتا جفت.

فشار خون بالا و آمبولی ریه

فشار خون بالا و وجود پروتئین زیاد در ادرار مسئول مرگ و میر 14 درصد از فوت مادران هنگام زایمان است. برای پیشگیری از این مشکل شما باید در تمام طول دوران بارداری تحت نظر پزشک قرار داشته باشید و ملاقات‌های معینی را با او انجام دهید. این مساله باعث می‌شود تا این مشکل زودتر تشخیص داده شود و تحت درمان قرار گرفته و کنترل شود. خطرات این مشکل را در مقاله فشار خون بالا مطالعه کنید.

آمبولی ریه در واقع ایجاد نوعی لخته‌ی خون در ریه است. این مشکل در زایمان سزارین با احتمال بیشتری رخ می‌دهد. البته این مورد به میزان کمی رخ می‌دهد و مسئول 3 درصد از مرگ و میرهای هنگام زایمان است. در این زمینه می‌توانید به مقاله سزارین مراجعه کنید.

برای دریافت مشاوره روانشناسی از مرکز مشاوره حامی هنر زندگی کلیک کنید.