ما از ساعت 9:00 الی 19:00 در خدمت شما عزیزان هستیم!
جردن- خیابان 33 پلاک 50 واحد 7
ما از ساعت 9:00 الی 19:00 در خدمت شما عزیزان هستیم!
جردن- خیابان 33 پلاک 50 واحد 7

درمان تنگی مجرای ادرار کودکان و نوزادان | علل و روش های درمانی

درمان تنگی مجرای ادرار کودکان به روش های مختلفی انجام می شود. تنگی مجرای ادرار زمانی اتفاق می‌افتد که مجرای ادرار (لوله‌ای که ادرار را از مثانه به خارج از بدن می‌برد) باریک می‌شود و جریان ادرار را محدود می‌کند. این وضعیت عمدتاً پسران را درگیر می کند اما در دختران نیز مشاهده می شود. تنگ شدن ممکن است مادرزادی باشد در بدو تولد وجود داشته باشد یا در نتیجه التهاب، آسیب، بیماری یا جراحی قبلی باشد. انواع درمان بسته به شدت و شکل تنگی مجرا در دسترس پزشکان است. برای کسب آگاهی بیشتر از مشاوره کودک راهنمایی بگیرید.  

تماس با مشاور

تنگی مجرای ادرار چیست؟

مجرای ادرار لوله ای است که ادرار را از مثانه به خارج از بدن تخلیه می کند. در پسران، مجرای ادرار از قسمت پایین مثانه شروع می شود و از طریق آلت تناسلی ادامه می یابد. تنگی مجرای ادرار به باریک شدن مجرای ادرار می انجامد. این باریک شدن، تخلیه ادرار را دشوار می کند. در دختران این مجرا بالای دهانه واژن است. در تنگی مجرای ادرار، دهانه بیرونی مجرا (ماتوس) باریک است و جریان ادرار را کاهش داده و به اشتباه هدایت می کند. بیشتر در پسرانی رخ می دهد که قبلاً آلت تناسلی خود را جراحی کرده اند .ختنه مردان در نوزادی نیز می تواند علت این امر باشد.
گاهی در اثر آسیب ایجاد می‌شود، معمولاً آسیب به شکل له شدگی است مانند زمانی که که پسربچه‌ها روی یک جسم سخت می‌افتند. گاهی تنگی مجرای ادرار یک نقص مادرزادی است و گاهی عارضه ای است که پس از اعمال ترمیمی برای اصلاح نقص آلت تناسلی به نام هیپوسپادیاس رخ می دهد. به طور کلی تنگی مجرای ادرار در بین پسران شایع تر است.
تنگی مجرای ادرار به این معنی است که لوله ای که ادرار را از بدن خارج می کند (مجرای ادرار) به طور غیرعادی باریک است. مجرای ادرار لوله ای است که ادرار را از بدن دفع می کند. برای دختران، مجرای ادرار دهانه بالای واژن است و برای پسران، در دهانه نوک اندام تناسلی مردان قرار می گیرد. بسته به سن کودک، تشخیص اینکه تنگی مجرای ادرار در چه شرایطی اهمیت بررسی دارد دشوار است. ممکن است لازم باشد با استفاده از اصطلاحاتی که برای کودک مفهوم است، یک سوال را به روش های مختلف بپرسید تا در مورد علائم به نتیجه درست برسید.  

نشانه های درمان تنگی مجرای ادرار کودکان

علائم تنگی مجرای ادرار می تواند از خفیف تا شدید متغیر باشد و با مواردی مانند آنچه در ادامه شرح داده شده مشخص می شود:
  1. فشار دادن یا زور زدن همراه با ادرار
  2. جریان ادرار ضعیف، طولانی، نازک یا آهسته
  3. ادرار دردناک یا همراه با سوزش، عفونت ادراری کودکان (UTI)
  4. هماچوری (خون در ادرار) یا مایع منی، خونریزی و لک شدن لباس
  5. شروع و توقف مکرر جریان ادرار
  6. ناتوانی در تخلیه کامل مثانه، ناتوانی در کنترل ادرار (بی اختیاری)
  7. ناتوانی در دفع ادرار، درد در ناحیه لگن یا پایین شکم
  8. تورم و درد آلت تناسلی
  9. کاهش حجم ادرار، هوس ناگهانی و مکرر برای ادرار کردن
  10. ادراری که به رنگ تیره است
 

علل تنگی مجرای ادرار کودکان

تنگی مجرای ادرار در کودکان می تواند تحت تاثیر عوامل زیادی به وجود آید. از جمله این عوامل می توانبه قرار دادن کاتتر (لوله ای برای خروج ادرار از بدن)،شکستگی لگن، تابش تشعشع و ختنه کردن،بافت اسکار، جراحی روی پروستات،التهاب بافت و نقائص مادرزادی اشاره کرد. در زیر به برخی از این عوامل به صورت مختصر خواهیم پرداخت.

1-ختنه کردن

بسیاری از نوزادان پسر تا قبل از ختنه معمولا مشکلی در دفع ادرار ندارند. آمارها نشان می دهد از هر 100 نوزاد پسر که ختنه می شوند 10 نفر بعد از آن به تنگی مجرای ادراری مبتلا می شوند. والدین متوجه می شوند که تا پیش از ختنه مسیر ادراری باز و جهت خروج ادرار مستقیم بوده و اما بعد از ختنه خروج ادرار ضعیف، دو یا چند شاخه می شود. از این رو مراقبت های بعد از ختنه مانند اجتناب از پوشک کردن نوزاد، استفاده از پمادهای چرب کننده در محل ختنه و افزایش شیردادن به نوزاد، عوارض را کاهش می دهد.

2-انواع نقایص مادرزادی مجرای ادرار

  • تا حدی مسدود شده است
  • در مکان اشتباه قرار گرفته است
  • برآمدگی در دهانه مجرا وجود دارد(پرولاپسی مجرای ادرار)
  • مجرای دو گانه و تکراری(دو یا چند مجرای ادرار به وجود دارد)
  • در دریچه های خلفی پیشابراه، چین های بافت غیر طبیعی وجود دارد که مجرای ادرار جریان ادرار از مثانه را مسدود می کند. دریچه های خلفی مجرای ادرار فقط در پسران ایجاد می شود. انسداد باعث افزایش فشار در مثانه شده و مشکل در ادرار و جریان ضعیف ادرار را ایجاد می کند.

درمان تنگی مجرای ادرار کودکان
مجرای ادرار در مکان نامناسب

دهانه مجرای ادرار ممکن است در محل نامناسبی باشد. در پسران، دهانه مجرای ادرار گاهی در قسمت زیرین آلت تناسلی (به نام هیپوسپادیاس) یا در قسمت بالای آلت تناسلی به نام اپی‌سپادیاس به جای نوک الت قرار دارد.  پسرانی که هیپوسپادیاس دارند، اغلب دارای نقص دیگری به نام چردی خم شدن آلت تناسلی به سمت پایین و پوست ختنه گاه سرپوش دار که در آن پوست ختنه گاه با هم در قسمت زیرین آلت تناسلی رشد نکرده است می باشند.
کودکانی که اپی‌سپادیاس دارند ممکن است ترشح غیرارادی ادرار (بی اختیاری ادرار) هم داشته باشند. در دختران، وضعیت قرار گیری مجرای ادرار در مکان نامناسب به شکل قرار داشتن در دهانه مجرای ادرار بین کلیتوریس و لابیا، داخل دهانه واژن یا به ندرت روی شکم می باشد. همچنین در این رابطه مطالعه مقاله درمان شب ادراری کودکان پیشنهاد می شود.

افتادگی مجرای ادرار

افتادگی مجرای ادرار در دختران رخ می دهد. در این اختلال، پوشش داخلی مجرای ادرار از طریق دهانه مجرای ادرار بیرون می‌آید. هنگامی که افتادگی مجرای ادرار رخ می دهد، دهانه مجرای ادرار مانند یک دونات کوچک قرمز و متورم به نظر می رسد. افتادگی مجرای ادرار معمولاً علائمی ایجاد نمی کند، اما بافت افتاده گاهی خونریزی کرده و باعث ایجاد لکه نارنجی روی پوشک نوزاد یا لباس زیر دختر می شود. این اختلال در بین سیاه پوستان شایع است. در موارد نادری کودکان با دو یا چند مجرای ادرار متولد می شوند. معمولاً فقط یکی از آن ها به مثانه متصل است، اما گاهی اوقات به یکدیگر متصل می شوند.  

عوارض تنگی مجرای ادرار

  1. باعث خروج ادرار از محل نامناسب می شود.
  2. جلوی جریان ادرار را می گیرد.
  3. هر گونه نقص مجرای ادرار که جریان ادرار را مسدود یا کند می کند می تواند باعث راکد شدن ادرار شود.
  4. راکد شدن در نتیجه تنگی مجرا، منجر به عفونت دستگاه ادراری (UTIs) می شود.
  5. انسداد جریان ادرار همچنین فشار داخل مثانه و یا کلیه‌ها را افزایش داده و به مرور زمان به آن ها آسیب می رساند.
  6. عفونت های مکرر ثانویه ناشی از تنگی مجرای ادرار نیز به کلیه ها آسیب می رساند.
  7. آسیب کلیه باعث فشار خون بالا و به ندرت نارسایی کلیه می شود.

تاثیر تنگی مجرا در جنین

در اشکال شدیدتر تنگی مجرای ادرار، انسداد روی جنین در حال رشد نیز تأثیر می گذارد. افزایش فشار ادرار ناشی از انسداد می تواند در رشد مثانه و کلیه ها اختلال ایجاد کند. این انسداد همچنین میزان ادراری را که جنین در مایع آمنیوتیک آزاد می‌کند (مایع اطراف جنین در رحم) کاهش می دهد.
اگر جنین ادرار کافی در مایع آمنیوتیک ترشح نکند، مقدار مایع آمنیوتیک کاهش می یابد. میزان مایع آمنیوتیک وقتی خیلی کم باشد، مشکلاتی در رشد ریه ها، قلب و اندام های جنین ایجاد می شود. رشد ضعیف ریه منجر به مرگ در مدت کوتاهی قبل یا بعد از تولد می شود. پس از تولد، نوزادان مبتلا با علائم تخلیه مثانه ضعیف یا عملکرد ضعیف کلیه مواجه می شوند.  

تشخیص درمان تنگی مجرای ادرار کودکان

معاینه فیزیکی: قبل از تولد، پزشکان گاهی اوقات نقایص مجرای ادرار را کشف می کنند که باعث انسداد قابل توجه ادرار در طول سونوگرافی معمول قبل از تولد می شود. پس از تولد، پزشکان اغلب در طول معاینه فیزیکی یا معاینه کودک، نقص مجرای ادرار را پیدا می کنند. اگر پزشکان مشکوک باشند که پسری دریچه های مجرای ادرار خلفی دارد، آزمایشی به نام سیستورتروگرافی ادراری (VCUG) را قبل از مرخص شدن نوزاد پسر از بیمارستان انجام می دهند.

1-تخلیه سیستورتروگرافی

برای تخلیه سیستورتروگرافی، یک کاتتر از طریق مجرای ادرار به مثانه منتقل می شود، مایعی که در اشعه ایکس نشان داده می شود (ماده کنتراست) از طریق کاتتر وارد می شود و قبل و بعد از ادرار کودک، عکسبرداری با اشعه ایکس انجام می شود.

2-صندلی uroflow

ادرار کودک در یک توالت مخصوص به نام صندلی uroflow تخلیه می شود که میزان جریان ادرار و زمان لازم برای تخلیه مثانه را اندازه گیری می کند. پس از آن، ادرار باقی مانده در مثانه با یک سونوگرافی مخصوص به نام اسکن مثانه بررسی می شود. در کودکان مبتلا به تنگی مجرای ادرار، سرعت جریان ادرار کاهش می یابد و معمولا تخلیه مثانه زمان بیشتری می برد.

3-سونوگرافی مثانه و کلیه (RBUS)

این روش از امواج صوتی برای ترسیم کلیه ها و مثانه استفاده می کند. به پزشک امکان ارزیابی این را می دهد که آیا هیدرونفروز یا اتساع کلیه ها و مجاری ادراری وجود دارد یا خیر.

4-اورتروگرام رتروگراد (RUG)

یک کاتتر (لوله) در انتهای مجرای ادراری کودک در نوک آلت تناسلی قرار می گیرد. سپس از این لوله برای پر کردن آرام مجرای ادرار با محلول مات استفاده می شود. در حالی که محلول در حال پر کردن مثانه است، از دستگاه مخصوص اشعه ایکس (فلوروسکوپی) برای عکسبرداری استفاده می شود. رادیولوژیست نگاه می کند تا ببیند آیا تنگی در مجرای ادرار وجود دارد یا خیر. این شیوه محل باریک شدن، میزان باریک شدن و در صورت وجود، هرگونه ناهنجاری دیگر را در برای تشخیص و درمان در اختیار پزشک قرار می دهد.  
درمان تنگی مجرای ادرار کودکان

درمان تنگی مجرای ادرار کودکان

درمان تنگی مجرای ادرار بستگی به محل و طول تنگی‌ مجرا دارد. نقایص مجرای ادرار که علائمی مانند انسداد یا رفلاکس ادرار ایجاد می کنند، معمولاً باید با جراحی اصلاح شوند و کودکانی هم که دارای انسداد مجرای ادرار هستند برای باز کردن انسداد در اسرع وقت جراحی می شوند. کودکانی که مجرای ادرار آن ها غیرطبیعی، باریک یا از بین رفته است نیز برای اصلاح این نقایص نیاز به جراحی خواهند داشت. به دخترانی که دچار افتادگی مجرای ادرار هستند کرم حاوی استروژن داده می شود تا علائم و افتادگی کاهش یابد.
پسرانی که هیپوسپادیاس دارند برای ترمیم نقص و اصلاح هر گونه نقص موجود دیگر مانند کوردی، بسته به درجه شدت، عمل جراحی انجام می دهند و پسرانی که دریچه های خلفی مجرای ادرار دارند، پس از تشخیص، جراحی می شوند. جراحی برای رفع انسداد و جلوگیری از آسیب بیشتر کلیه انجام می شود.
روش جراحی معمولاً با یک اسکوپ انعطاف پذیر (اندوسکوپ) برای برش بافت اضافی که باعث انسداد می شود انجام می شود. حتی پس از جراحی، مثانه ممکن است به طور طبیعی عمل نکند و پسران ممکن است به کاتتریزاسیون یا جراحی اضافی نیاز داشته باشند. کاتتریزاسیون تخلیه مثانه با وارد کردن یک لوله نازک و انعطاف پذیر(کاتتر) از طریق دهانه مجرای ادرار به داخل مثانه است.

1-سیستوسکوپی

در شیوه ای به نام سیستوسکوپی، در طول جراحی، اورولوژیست ابزاری را به مجرای ادرار وارد می‌کند که سیستوسکوپ نامیده می‌شود. سیستوسکوپ یک دستگاه کوچک است که در انتهای آن یک نور و یک لنز دوربین قرار دارد. این دستگاه تجسم مستقیم مجرای ادرار و تنگی احتمالی را فراهم می کند.

2-اورتروتومی آندوسکوپی

در حالی که بیمار تحت بیهوشی عمومی است، سیستوسکوپ از طریق آلت تناسلی به مجرای ادرار وارد می شود. تنگی را می توان با یک تیغه در انتهای ابزار از طول برید تا مجرای ادرار گشاد شود و ادرار دفع شود. همچنین می توان از این ابزار برای کشش ناحیه باریک مجرای ادرار استفاده کرد. یک لوله کوچک به نام کاتتر با هدف بهبودی ناحیه در جای خود باقی می ماند.

3-اورتروپلاستی

اورتروپلاستی باز پیچیده تر است و ممکن است برای تنگی های طولانی تر لازم باشد. این روش شامل یک برش بین کیسه بیضه و راست روده است. ناحیه باریک مجرای ادرار برداشته شده و مجرای ادرار باقی مانده مجدداً متصل می شود. (آناستاموز). هنگامی که طول مسیر تنگی بیش از حد طولانی است، ممکن است نیاز باشد از پیوند بافتی، که معمولاً از داخل دهان (باکال) است، برای افزایش مسیر باز کردن طول مجرای ادرار استفاده شود. با توجه به پیچیدگی این عمل، مواقعی وجود دارد که جراح  توصیه می کند که اورتروپلاستی با رویکرد مرحله‌ای انجام شود. به این معنی که بیش از یک عمل جراحی لازم است.

4-درمان خانگی

بنا به اعتقاد برخی از افراد از داروهای گیاهی به عنوان درمان خانگی بسیاری از بیماری های جسمی یا روحی استفاده می شود. این در حالی است که غالب این داروها آزمایشات پزشکی تایید شده ای ندارند و استفاده سرخود از آن ها برای برخی بیماری های حساس به ویژه در کودکان نه تنها فایده ای ندارد بلکه ممکن است به عوارض بیشتری منتج شود.
بسیاری از متخصصین ارولوژیست بر این باورند که مشکلات مرتبط با سیستم دفعی و ادراری مانند تنگ مجرای ادرار فقط و فقط از طریق جراحی امکان پذیر است. جراحی های مرتبط برای کودکان ظرف ده الی پانزده دقیقه به راحتی انجام می شود. با تجویز خودسرانه داروهای گیاهی سلامت کودک را نباید به خطر انداخت. برای آگاهی بیشتر در این رابطه با مشاوره روانشناسی مشورت کنید.

دیدگاه ها

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های مورد نیاز نشانه گذاری شده اند*