دیابت و کرونا | نکات ضروری برای بیماران دیابتی در مقابله با کرونا

نویسنده : دکتر فرزاد طباطبایی

خوشحال می شویم برای دیدن ویدیوهای مرتبط با دیابت و کرونا پیج اینستاگرام دکتر فرزاد طباطبایی را دنبال کنید.

دیابت و کرونا دو مورد از شایع ترین بیماری های امروزه است. همانطور که می دانید بیشتر از یکسال است که جهان درگیر پاندمی کرونا است. در این میان کسانی که بیماری های زمینه ای مانند دیابت دارند در خطر بیشتری هستند. برای حفظ ایمنی خود و خانواده علاوه بر این که روش های پیشگیری از کرونا را باید در نظر داشت، لازم است که علائم دیابت یا قند خون را نیز مدیریت نمود تا بیماری های زمینه ای به مشکلات کرونا افزوده نشود. این مقاله به بررسی دیابت و تاثیر آن بر بیماری کرونا پرداخته است.

دیابت چیست

انسولین هورمونی است که لوزه‌المعده (پانکراس) در بدن تولید می‌کند. این هورمون، قند را از خون گرفته و به داخل سلول‌های بدن منتقل می‌کند تا بدن از آن قند به عنوان انرژی استفاده کند. در مبتلایان به دیابت یا میزان انسولین کم است یا انسولین به دلایل گوناگون تأثیر کافی ندارد و سلول‌ها نمی‌توانند قند موجود در خون را به درستی جذب کنند.

در نتیجه، میزان قند یا گلوکز در خون بالا می‌رود و با گذشت زمان، این موضوع باعث آسیب به برخی اعضای بدن می‌شود. زمانی که بدن یک شخص نتواند به اندازه‌ی کافی انسولین تولید کند یا انسولین تولید شده را درست استفاده کند، آن شخص به دیابت مبتلا خواهد شد. دیابت به دو دسته دیابت نوع یک و دیابت نوع دو تفسیم می شود.

دیابت یک بیماری مزمن و پیش ‌رونده است. در کشور ما بالغ بر ۵ میلیون بیمار دیابتی وجود دارد که نیمی از این بیماران، از بیماری خود آگاه نیستند و به علت عدم تشخیص به موقع، دچار عوارض خطرناک ناشی از بیماری می‌شوند.

اینفوگرافیک دیابت و کرونا

علایم اولیه دیابت

نوشیدن زیاد مایعات و تشنگی بیش از حد
پرخوری
تکرّر ادرار
خستگی زیاد از حد
مشکلات بینایی
کاهش وزن
عدم بهبود زخم و عفونت‌های عود کننده

در بدن یک فرد مبتلا به دیابت چه اتفاقی می افتد؟

بدن از میلیون ها سلول ساخته شده است. این سلول ها برای تولید انرژی به غذا نیاز دارند. هنگامی که غذا می خورید یا چیزی می‌ نوشید، بخش اعظم غذای شما به قند ساده ای به نام «گلوکز» تجزیه می شود. سپس، گلوکز از طریق جریان خون به سلول های بدن منتقل می شود و در آن جا از آن برای تامین بخشی از انرژی مورد نیاز برای انجام فعالیت های روزمره استفاده می ‌شود.

میزان گلوکز جریان خون توسط هورمون انسولین تنظیم می ‌شود. پانکراس همیشه به مقدار کم انسولین ترشح می‌ کند. اگر مقدار گلوکز موجود در خون به میزان مشخصی بالا رود، پانکراس انسولین بیشتری ترشح می ‌کند تا گلوکز بیشتری به سلول ها وارد شود. درنتیجه، میزان گلوکز خون کاهش پیدا می کند.

برای جلوگیری از کاهش بیش‌ از اندازه ی گلوکز خون (هایپوگلیسمی یا قند خون پایین)، بدن به شما سیگنال می‌ دهد که غذا مصرف کنید و مقداری گلوکز را که در کبد ذخیره شده است آزاد می‌ کند. بدن افراد مبتلا به دیابت یا انسولین تولید نمی‌ کند یا سلول‌ها نسبت به انسولین مقاوم هستند. درنتیجه، قند به مقدار زیاد در خون جریان پیدا می‌ کند که به این وضعیت قند خون بالا گفته می شود. به‌ عبارت دیگر، در هر لیتر از خون افراد مبتلا به دیابت ۱۲۶ میلی‌گرم گلوکز وجود دارد که اگر یک شبانه روز چیزی نخورند، این مقدار بالاتر هم می رود. برای کسب اطلاعات بیشتر درباره دیابت نوع دو کلیک کنید.

عوارض دیابت

عدم کنترل دیابت (قند خون بالا و یا پایین ) در طولانی مدت، می تواند اثرات جبران ناپذیری را بر روی اعضای مختلف بدن داشته باشد. این عوارض عبارتند از:

نابینایی، آسیب کلیوی
ایجاد زخم در پا
بیماری های قلبی و عروقی
عوارض عصبی
ناتوانی جنسی در آقایان
عفونت لثه و دندان
بی‌حس یا سوزن سوزن شدن دست و پا
کُمای دیابت
هیپوگلیسمی (قند خون پایین)
ضعف یا بیهوشی

ویروس کویید19

ویروس‌های کرونا خانواده بزرگی از‌ ویروس‌ها هستند که می‌توانند حیوانات و انسان‌ها را بیمار کنند. تعداد زیادی از ویروس‌های کرونا که تاکنون شناخته ‌شده ‌اند، موجب ابتلا افراد به طیفی ازعفونت‎های دستگاه تنفسی در انسان ها می‌شوند.

ویروس کرونایی که به تازگی کشف شده است عامل ابتلا به بیماری کووید-19 است. این ویروس نوظهور و بیماری ناشی از آن، تا قبل از شروع طغیان اخیر در دسامبر سال 2019 در شهر ووهان کشور چین ناشناخته بود، افراد متفاوت را به ‌طرق گوناگون تحت تأثیر قرار می‌دهد. بیماریِ اکثر افراد مبتلا خفیف یا متوسط است و بدون نیاز به بستری شدن بهبود می‌یابد. برای شناسایی این بیماری لازم است علائم کرونا معرفی شود.

شایع‌ترین علائم کرونا

تب و سرفه خشک
خستگی ودرد و کوفتگی
گلودرد
اسهال
التهاب ملتحمه و سردرد
ازدست دادن حس چشایی و بویایی
بثورات پوستی یا تغییر رنگ انگشتان دست و پا
مشکل در تنفس یا تنگی نفس
درد یا فشار قفسه سینه
ازدست دادن توانایی تکلم یا حرکت کردن

دیابت و کرونا

در صورت ابتلا به ویروس کرونای جدید، علائم بیماری ممکن است از 1 تا 14 روز پس از ورود ویروس به بدن نمایان شوند. شروع علائم معمولا بصورت غیراختصاصی و با تب، سردرد، سرفه و آبریزش بینی می باشد که در صورت پیشرفت بیماری ممکن است با بروز تنگی نفس و ضعف و بی حالی همراه شود. شایع‌ترین علامت‌های این بیماری تب،خستگی و سرفه‌های خشک هستند. برخی بیماران ممکن است دردهایی ضعیف تا شدید عضلانی و سردرد، گرفتگی یا آبریزش بینی، گلودرد یا اسهال را تجربه کنند.

1-پیشگیری و رعایت پروتکل ها

از زمانی که سر و کله ویروس کرونا در جامعه جهانی پیدا شده است مدام گفته می شود افرادی که بیماری های «پیش زمینه ای» دارند بیشتر از هر فرد دیگری در خطر مرگ و میر ناشی از ابتلا به کرونا هستند. بنابراین توصیه های مربوط به پیشگیری از بیماری کرونا، از اهمیت بیشتری برای افراد مبتلا به دیابت و نزدیکان آن ها برخوردار است. چرا که افراد مبتلا به دیابت اگر کنترل مناسب قند و یا فشار خون را نداشته باشند هم احتمال ابتلا به کرونا و هم شدت این بیماری در آن‌ها افزایش می‌یابد. البته مسئله‌ای که افراد مبتلا به دیابت با آن روبه‌رو هستند در وهله‌ی اول مسئله‌ی نتایج و عوارض شدیدتر است، نه احتمال بیشتر ابتلا به ویروس. برای اطلاع بیشتر در زمینه راه های انتقال ویروس کرونا کلیک کنید.

2-کنترل دیابت در زمان شیوع کرونا

درمجموع، اگر دیابت به‌خوبی کنترل شده باشد، خطر این که فرد در اثر ابتلا به کوید-۱۹ علائم حاد را تجربه کند، به‌اندازه‌ی دیگر افراد عادی است. اما اگر دیابت کنترل نشود و شاهد نوسان قند خون باشیم، فرد در معرض مشکلات ناشی از دیابت قرار می‌گیرد. بیماری قلبی و سایر بیماری‌ها نیز در کنار دیابت احتمال شدت بیماری در اثر ابتلا به کوید-۱۹ را، مانند سایر بیماری‌های مسری، بالا می‌برد زیرا توانایی بدن در مبارزه با عفونت کاهش یافته است. بیماری‌های مسری در افراد مبتلا به دیابت باعث افزایش التهاب یا ورم داخلی نیز می‌شود. علت این عارضه بالا بودن قند خون است و هردو منجر به بروز عوارض شدیدتر می‌شود. با این حال توصیه های بهداشتی جهت پیشگیری از انتقال ویروس کرونا در کلیه افراد یکسان می باشد.

توصیه به دیابتی ها در زمان پاندمی کرونا

افراد مبتلا به دیابت می توانند با کنترل مناسب قندخون به عملکرد سیستم ایمنی کمک کرده و از بروز بیماری شدید توسط ویروس کرونا تا حد امکان پیشگیری نمایند. افراد مبتلا به دیابت بهتر است به این موارد توجه ویژه ای داشته باشند:

کنترل مناسب قند خون
عدم قطع داروی مصرفی
استفاده صحیح از داروهای کنترل‌کننده قند خون
داشتن ذخیره دارویی کافی درمنزل رعایت یک برنامه غذایی متنوع و متعادل
دوری از استرس و استفاده از تکنیک های آرام ‌سازی خود
خواب کافی
رعایت توصیه‌های بهداشتی مرتبط با بیماری کرونا

توصیه های فدراسیون بین‌المللی دیابت

توصیه های مربوط به رعایت بهداشت و پیشگیری از کرونا، از اهمیت بالاتری برای افراد مبتلا به دیابت و نزدیکان آنها برخوردار است. برای بروز شرایط اضطراری و ابتلای احتمالی به کرونا آماده باشید، توجه بیشتری به کنترل قندخون داشته باشید.

1-توجه به علائم برای کنترل دیابت و کرونا

چنانچه دچار علائم آنفولانزا هستید (تب، سرفه یا تنگی نفس) از پزشک خود و یا کادر پزشکی کمک بگیرید. چنانچه سرفه شما همراه با خلط است، میتواند نشان دهنده عفونت دستگاه تنفسی باشد، بنابراین هرچه زودتر از پزشک کمک بگیرید.بروز عفونت میتواند منجر به افزایش قندخون شما و افزایش نیاز بدن به مایعات شود. بنابراین سعی کنید همواره مقدار کافی آب بنوشید.

2-در دسترس داشتن دارو برای کنترل دیابت و کرونا

سعی کنید دارو و تجهیزات مربوط به دیابت خود را بطور کامل و برای چند هفته آماده داشته باشید (تا در صورت قرنطینه احتمالی دچار مشکل نشوید) سعی کنید مواد غذایی و خوراکی های حاوی قند ساده را در دسترس داشته باشید. در صورتی که تنها زندگی میکنید، حتما همسایگان یا نزدیکان خود را در جریان قرار دهید تا بتوانند در شرایظ اورژانسی به کمک شما بیایند. برای کسب اطلاعات بیشتر از نحوه مراقبت از بیماران کرونا در منزل کلیک کنید.

لازم نیست به سبب شیوع عفونت کرونا، داروهای کنترل‌کننده قند خون (انسولین یا قرص) که توسط پزشک تجویز شده، تغییر یابد؛ پس افراد مبتلا به دیابت باید مطابق گذشته و طبق نظر پزشک به مصرف داروهای خود ادامه دهند.

مدیریت مشکلات تنفسی ایجادشده در سیر عفونت کرونا، نباید منجر به غفلت از کنترل و مدیریت دیابت شود، زیرا چگونگی کنترل قند خون در روند بهبودی تأثیر می‌ گذارد. با بروز علائم هشدار دهنده زير، سريعا با تلفن اورژانس کشور (در ایران ۱۱۵) تماس بگیرید.

تنگی نفس يا کبود شدن لب و دهان
احساس درد يا فشار در قفسه سينه
احساس خواب آلودگی يا گيجی شديد

تغذیه و بهبود عملکرد سیستم ایمنی بدن در مقابل دیابت و کرونا

افرادی که با دیابت زندگی می‌کنند همانند همه افراد جامعه، مراقبت‌های پیش گیرانه درخصوص ویروس کرونا را باید مد نظر داشته باشند و علاوه بر آن لازم است با دقت بیشتری نسبت به کنترل قند خون خود اقدام نمایند و از تغییر در داروهای مصرفی خود، بدون هماهنگی با پزشک جدا خودداری کنند.

تعادل در مصرف ویتامین ها و مواد معدنی

برخی ویتامین‌ها و مواد معدنی در بهبود عملکرد سیستم ایمنی بدن نقش دارند اما مصرف خودسرانه و بی رویه مکمل‌های حاوی این ریزمغذی‌ها ممکن است باعث بروز اختلالاتی در عملکرد بدن گردد. بنابراین توصیه می‌شود در صورتی که فرد دچار کمبود مواد مغذی نیست، بهتر است آنها را از طریق منابع غذایی تامین نمود و از مصرف مکمل‌ها بدون مشورت با پزشک خودداری کرد. مطالعات اخیر نشان می‌دهند هنوز هیچ روش اختصاصی وجود ندارد که با تقویت سیستم ایمنی بتوان از ابتلای افراد، به‌خصوص افراد مبتلا به دیابت، به ویروس کرونای جدید (COVID-2019) پیشگیری نمود. به طور کلی آرامش (کنترل استرس)، خواب کافی و تغذیه مناسب می‌تواند منجر به بهبود عملکرد سیستم دفاعی بدن شوند. برای کسب آگاهی بیشتر درباره تاثیر استرس بر سیستم ایمنی بدن کلیک کنید.

توجه داشته باشید چه در شرایط عادی و چه در شرایط اضطرار لازم است تعادل و تنوع در مصرف کلیه مواد غذایی رعایت شود. دریافت ویتامین‌های مورد نیاز بدن برای افزایش سطح ایمنی و مقابله با بیماری و بهبودی، از طریق منابع غذایی تامین شود و منابع غذایی حاوی ویتامین‌ها و املاح هیچ گونه ارجحیتی بر یکدیگر ندارند. لطفا از توصیه به مصرف کلیه مکمل‌ها بدون نظر پزشک خودداری شود، زیرا مصرف دوزهای بالای ویتامین و مواد معدنی اثر محافظتی ثابت شده‌ای در پیشگیری از بیماری‌های عفونی ندارند.

همانظور که قبلاً گفته شد اثر بخشی برخی ویتامین‌ها و مواد معدنی در ارتقا ایمنی بدن اثبات شده است، به همین جهت در ادامه به بررسی منابع غذایی این مواد مغذی خواهیم پرداخت.

دیابت و کرونا| ویتامین A

منابع غذایی این ویتامین به دو شکل منابع حیوانی و گیاهی است که منابع حیوانی از قابلیت جذب بهتری نسبت به منابع گیاهی برخوردار هستند. منبع غنی این ویتامین روغن کبد ماهی است و به میزان کمتری نیز در شیر و تخم مرغ وجود دارد. غلات صبحانه غنی شده با این ویتامین نیز از دیگر منابع به شمار می‌روند.
دیابت و کرونا

دیابت و کرونا | ویتامین های B6 ،B9 و B12

ویتامین B6 درمنابع حیوانی نظیر گوشت، ماهی، تخم مرغ، و لبنیات یافت می‌شود. ویتامین B9 درمیوه‌های تازه، سبزیجات برگی، مخمر و حبوبات وجود دارد. ویتامین B12 در بدن توسط برخی باکتری‌های مفید ساخته می‌شود. همچنین در گوشت گاو، صدف، ماهی‌هایی مانند سالمون، تخم مرغ و شیر نیز وجود دارد.

ویتامین C

علاوه بر اینکه یک آنتی اکسیدان است، باعث جذب بهتر آهن در بدن نیز می‌شود. منابع این ویتامین عبارتند از انواع فلفل‌، سبزی‌های برگ سبز مانند اسفناج و سبزی خوردن، توت فرنگی، گریپ فروت، گوجه فرنگی، انبه، لیمو، انواع کلم، مرکبات و کیوی. به‌طورکلی این ویتامین در میوه‌ها و سبزیجات به وفور یافت می‌شود

ویتامین D

متاسفانه منابع غذایی این ویتامین اندک هستند. از آن جمله میتوان به ماهی‌های چرب (نظیر سالمون، هالیبوت و کاد)، زرده تخم مرغ و روغن ماهی اشاره نمود. مواد غذایی غنی شده با ویتامین D نیز از منابع خوب به شمار می‌روند. برای کسب اطلاعات بیشتر درباره مواد غذایی مفید برای پیشگیری و مقابله با کرونا کلیک کنید.

ویتامین E

غنی‌ترین منابع ویتامین E عبارتند از: بادام، مغز تخمه آفتابگردان، و روغن‌های گیاهی مانند روغن‌های آفتابگردان، سویا، ذرت.

سلنیوم

در انواع گوشت و غذاهای دریایی، غلات و لبنیات یافت می‌شود. مقدار سلنیوم موجود درغلات مختلف نسبت به مقدار سلنیوم موجود در خاکی که در آن رشد کرده‌اند متفاوت است.

زینک

گوشت‌ها، ماکیان، ماهی و خرچنگ منابع غنی از زینک هستند و به خاطر عدم وجود فیتات در آنها جذب زینک از این منابع بالاست. تخم‌مرغ و محصولات لبنی نیز عاری از فیتات هستند اما مقدار زینک در آنها نسبت به گوشت حیوانات کمتر است. غلات و حبوبات حاوی مقادیر متوسط از زینک هستند.

فیتات یک ترکیب آلی است که در برخی مواد غذایی وجود دارد و باعث دفع مواد مغذی ازجمله زینک از بدن می‌شود، یعنی به بعضی از ویتامین‌ها و مواد معدنی متصل می‌شود و آنها را از دسترس بدن خارج می‌کند.

آهن

گرچه آهن اثر آنتی‌اکسیدانی دارد و برای عملکرد هرچه بهتر آنزیم‌های آنتی‌اکسیدان در بدن لازم است اما از سوی دیگر، میکروارگانیسم‌های بیماری زا از این ماده معدنی برای رشد خود استفاده می‌کنند و مصرف زیاد آهن در زمان وجود تب و یا عفونت در بدن ممکن است عفونت را تشدید نماید، زیرا با مصرف زیاد مکمل آهن در واقع به عوامل ایجاد کننده عفونت غذا رسانده‌ایم.

در آخر لازم است بدانید علاوه بر تمام نکات گفته شده، مهمترین نکته در کنترل دیابت و کرونا و یا هر بیماری دیگر، داشتن آرامش و اعتماد به نفس است. لازم است خونسردی خود را در هر شرایطی حفظ نمایید. اگر از لحاظ روانی درگیر مساله کرونا هستید می توانید از مشاوره روانشناسی کمک بگیرید.