فرق گذاشتن بین فرزندان | علت و راه های جلوگیری از تبعیض بین فرزندان

فرق گذاشتن میان فرزندان از جمله موضوعاتی است که بسیاری از والدین آن را از زبان فرزندان خود می‌شنوند. در واقع فرزندان باور دارند که والدین‌شان تبعیض بین آنان قائل می‌شوند. علارغم باوری که همه والدین نسبت به یکسان بودن علاقه و نوع برخورد خود در رابطه با فرزندانشان دارند، احتمال این که به صورت ناخودآگاه این تبعیض‌ها واقعی باشد زیاد است. اما چطور می‌توان بچه‌هایی را که به صورت طبیعی با یکدیگر متفاوت هستند را به یک شکل و یک اندازه دوست داشت؟ آیا باید با تمام فرزندان به یک صورت رفتار کرد؟ از دیدگاه روانشناسان والدین لازم است سیاستی بی طرفانه را در پیش بگیرند و برای هر یک از فرزندان، روش رفتاری مناسب خود را ترتیب بدهند. ما در این مقاله تلاش کرده‌ایم؛ علت و پیامد تبعیض میان فرزندان و راه‌های از بین بردن این تفاوت‌ها را ارائه دهیم پس تا انتها همراه ما باشید.

تبعیض و فرق گذاشتن

تبعیض و فرق گذاشتن به طور کلی عبارت است از برخورد نابرابر با اقشار مختلف مردم زمانی که این رفتار بر اساس معیارهای عینی و منطقی قابل توجیه نباشد. کودکان بیشتر از بزرگسالان در برابر تبعیض آسیب پذیر هستند زیرا اغلب از نظر قدرت اجتماعی در محرومیت قرار دارند. کودکان تبعیض را هم به صورت گروهی و هم به صورت فردی به دلایل مختلف مانند منشاء ملی، قومی یا اجتماعی، خانوادگی، جنسیت، زبان، مذهب، ناتوانی، گرایش جنسی یا موقعیت های دیگر تجربه می کنند.

چه عواملی باعث تبعیض بین فرزندان می شوند؟

اغلب پدر و مادرها در نظر خود میان فرزندانشان هیچ تفاوتی قائل نشده و با همه فرزندانشان به یک شکل برخورد می‌کنند. اما یکی از اشتباهات تربیتی والدین عدم توجه به بازخوردها و تفکر فرزندان‌شان درباره تبعیض‌هاست. معمولا فرزندان دیدگاه یکسانی با والدین‌شان نداشته و از تبعیض پدر و مادرشان شکایت می‌کنند. در واقع عواملی به طور ناخواسته باعث چنین تبعیضی میان فرزندان می‌شود. برخی از این عوامل زمینه ساز، شامل موارد زیر هستند.

برای آگاهی بیشتر در زمینه اشتباهات تربیتی والدین کلیک کنید.

اینفوگرافیک فرق گذاشتن بین فرزندان

1- ترتیب تولد بچه‌ها از علل فرق گذاشتن بین فرزندان

یکی از ویژگی‌هایی که بر شخصیت افراد تاثیر دارد، ترتیب تولد آن‌هاست. بچه‌های ارشد خانواده ویژگی‌های متفاوت و انتظارات متفاوتی از خانواده را برآورده می‌کنند. این موضوع باعث می‌شود در رفتار، نحوه کنار آمدن او با مسائل زندگی و... تفاوت‌هایی ایجاد شود. فرزندان اول بیشتر قانون گذاری می‌کند و کمتر حاضر به پیروی هستند، در حالی که فرزند دوم ممکن است بیشتر در پی پیروی از قانون پدر و مادر باشد تا قانون برادر بزرگ تر! بنابراین اگر والدین از این تفاوت بی خبر باشند، با مشکلات زیادی روبرو خواهند شد.

2- حوادث و اتفاقات ناگهانی

هر کدام از فرزندان ممکن است در شرایط متفاوتی به دنیا آمده باشند، یکی در زمان جنگ و دیگری در زمانی که والدین سن بیشتری داشته‌اند به دنیا آمده باشد. حتی شرایط خانه نیز موثر است، یکی در خانه‌ای حیاط دار و دیگری در آپارتمان دوران کودکی را می‌گذراند. به طبع این تفاوت‌ها، رفتار پدر و مادر نمی‌تواند یکسان باشد.

3- جنسیت و ظاهر بچه‌ها از علل فرق گذاشتن بین فرزندان

جنسیت بچه‌ها نیز عامل بسیار مهمی است که از دیرباز مسئله ساز بوده است. خیلی از خانواده‌ها به دختر دوست بودن یا پسر دوست بودن، زبانزد خاص و عام شده‌اند. این نوع نگاه برای فرزندان بسیار شکننده است و در نتیجه این احساس تبعیض پیامدهای خاص خود را دارد. والدین بر اساس ظاهر و جنسیت فرزندان به صورت ناخودآگاه برخوردهای متفاوتی انجام می‌دهند. با کودکی که بیشتر لبخند می‌زند، راحت‌تر ارتباط می‌توان برقرار کرد و یا با دختران بیشتر به صحبت کردن می پردازند و از طرفی محدودیت های بیشتری در بخشی از استقلال های فردی آن ها تعیین می کنند. والدین با توجه به این عوارض می‌توانند در دام تبعیض میان فرزندان نیافتند.

پیامدهای تبعیض بین فرزندان

عدم توجه والدین به رفتار و سبک تربیتی که اتخاذ کرده‌اند می‌تواند منجر به پیامدهایی شود که برطرف کردن آن‌ها را گاه سخت و غیر ممکن بکند. خطر سلامت روان به دلیل تبعیض یک عامل خطر برای سلامت روان کودکان است. کودکان و جوانانی که تبعیض را تجربه می کنند در بخش های مختلف تحت تأثیر قرار می گیرند و به طرق مختلف واکنش نشان می دهند که اغلب به مواردی از قبیل اینکه کودک یا جوان چقدر به درخواست کمک برای رفع تبعیض اعتماد دارد یا سطح حمایتی که کودک یا جوان دریافت می کند به چه میزان می باشد و تعداد عوامل خطری که کودک یا جوان با آن مواجه است چه قدر می باشد بستگی دارد. همچنین کودک یا جوان چقدر در برابر این کنش های آسیب زا انعطاف پذیر است.

کودکان یا جوانانی که تبعیض را تجربه می کنند ممکن است احساس متفاوت بودن نسبت به سایر کودکان یا جوانان داشته باشند و به نوعی حس کمتر از آن ها بودن را تجربه کند. همچنین می تواند بر احساس تعلق آن ها یا نحوه نگرش آن ها به هویت خود تأثیر بگذارد. اعتماد به نفس یا ارزش خود پایین تری پیدا می کنند و احساس ناتوانی و ناامیدی خواهند داشت. آرزوها را کاهش داده و برای رسیدن به پتانسیل کامل خود تلاش نمی کنند. ممکن است در معرض خطر بیشتری برای قلدری قرار بگیرند. در این میان لازم است که والدین با خواندن مقاله تربیت کودک در سنین مختلف از بسیاری پیامدهای نامطلوب که در ادامه بیان می‌کنیم پیشگیری کنند.

1- کینه و انتقام مهم‌ترین پیامد فرق گذاشتن بین فرزندان

وقتی که والدین نسبت به یکی از فرزندان توجه بیشتری نشان بدهند، فرزندان نسبت به والدین و فرزند مورد توجه احساس کینه و نفرت پیدا می‌کنند و درصدد انتقام جویی دست به اعمالی می‌زنند. بنابراین این تبعیض والدین از فرد یک شخصیت خشمگین و عصبانی می‌سازد که همیشه در پی بهانه‌هایی برای ایجاد درگیری می‌باشد. چنین فردی به دلیل رفتارهای ناپسند و خودخواهانه در خارج از خانواده و جامعۀ دوستان نیز مورد بی توجهی قرار می‌گیرد و در نهایت به فردی گوشه گیر و منزوی تبدیل می‌شود. چنین کودکانی معمولا در آینده‌ای نه چندان دور لازم است با یک مشاور برای حل مشکلات روحی و روانی ایجاد شده، صحبت کنند.

2- ترس و اضطراب

ریشه بسیاری از ترس‌ها و اضطراب‌ها در کودکی افراد یافت می‌شود. این افراد پس از جلسات متعدد و صحبت‌ها و ریشه یابی‌هایی که با روانشناس خود دارند؛ متوجه می‌شوند ترس‌ها و اضطراب‌های آن‌ها به دلیل نوعی احساس تنهایی و نداشتن تکیه گاه مطمئن در دوران کودکی بوده است. بیشتر این افراد در خانواده‌هایی بزرگ شده‌اند که نوعی تبعیض میان فرزندان وجود داشته است.

3- تخریب اعتماد به نفس از پیامدهای فرق گذاشتن بین فرزندان

زمانی که در خانواده برای فرزند خود ارزش قائل نمی‌شوید؛ در واقع او را "جنس درجه دوم" و یا "کسی که ارزش کمتری دارد" در نظر می‌گیرید. در چنین وضعی نباید انتظار داشته باشید که فرزندتان از اعتماد به نفس بالایی برخوردار باشد. اعتماد به نفس یکی از مهم‌ترین حالات عاطفی است که در محیط خانواده پایه ریزی می‌شود. در خانواده ای که تبعیض وجود دارد، فرد دچار حس خود کم بینی و سرخوردگی می‌گردد.

برای اطلاع بیشتر درباره خود کم بینی کلیک کنید.

4- کمبود محبت

تبعیض در خانواده باعث می‌شود تا فرزند مورد تبعیض، کمتر در دسترس خانواده و کنار آن‌ها باشد. او تنهایی را به بودن در کنار خانواده ترجیح می‌دهد و در نتیجه محبتی نیز دریافت نمی‌کند. فرزندی که در خانواده مورد تبعیض والدین قرار می‌گیرد به شدت احساس تنهایی و بی تکیه گاهی می‌کند. چنین فردی در نهایت به عنوان یک تشنه محبت، به اجتماع وارد می‌شود و به راحتی در دام دوستی‌های کاذب خیابانی و سوء استفاده‌های عاطفی قرار خواهد گرفت.

روش‌هایی برای والدین جهت جلوگیری از فرق گذاشتن بین فرزندان

والدین تنها با توجه به نکات ریز اما مهمی می‌توانند برای فرزندان خود مشخص کنند که بین آن‌ها تبعیض قائل نیستند و از پیامدهای منفی تبعیض در خانواده جلوگیری کنند.

1- توجه به تفاوت‌ها

این تفکر که نباید هیچ تفاوتی میان فرزندان قائل شد و با همۀ آن‌ها به یک صورت رفتار کرد، امری غیر ممکن و غیر منطقی است زیرا هر فردی ویژگی‌ها و خلقیات منحصر به فردی از همان زمان تولد به همراه دارد، این تفاوت‌های فردی هر کدام برخورد خاص خود را می‌طلبد. پس در مورد هر کدام از فرزندان باید متناسب با جنسیت، سن، موقعیت خانواده و... رفتاری متفاوت داشت. توجه داشته باشید که این تفاوت در برخورد، تغییری در کلیت سبک فرزندپروری شما ایجاد نمی‌کند.

برای شناخت بیشتر در زمینه سبک های فرزندپروری کلیک کنید.

2- میزان توجه یکسان جهت جلوگیری از تبعیض بین فرزندان

موضوع نوع توجه والدین بر یک فرزند و رفتار مشابه برای تمام فرزندان نیست؛ باید به خاطر داشته باشید که حتما لازم است که به یک میزان به فرزندانتان توجه نشان بدهید. این توجه می‌تواند در انواع و گونه‌های متفاوتی ابراز گردد. زمانی که شما به یکی از فرزندان توجه لازم را ندهید، استعدادهایش کشف نشده باقی می‌ماند.

3- تغییر انتظارات برای جلوگیری از فرق گذاشتن بین فرزندان

زمانی که انتظارات والدین از هرکدام از فرزندان بر اساس استعداد او، شکل گرفته باشد، دیگر فرزندان نیازی نمی‌بینند برای برآورده کردن انتظارات پدر و مادرشان از خواهر و برادر خود تقلید کنند. در این شرایط دیگر شاهد حسادت بچه‌ها نسبت به یکدیگر نخواهید بود. بلکه هر کدام از فرزندانتان با رفتارهایی خلاقانه به زندگی شما رنگ جدیدی می‌دهند.

4- شناخت فرزندان

هر کدام از فرزندان در زمان‌های متفاوتی به والدین نیاز دارند و بر اساس شخصیت و تفاوت‌هایی که دارند، نوع همدردی و حضور متفاوتی را می‌طلبند. پدر و مادرها بیشتر از روی ناآگاهی به چگونگی رفتار، در دام تبعیض می‌افتند. بهتر است والدین عوامل ایجاد تفاوت‌ها را بشناسند و بر اساس این تفاوت‌ها نوع رفتارشان متفاوت باشد تا دیگر از روی ندانم کاری، در وضعیت کنونی گیر نکنند. مشاوره کودک به شما کمک می‌کند تا از همان دوران کودکی این تفاوت‌ها را بهتر بشناسید.

کلام آخر

از آن جایی که فرق گذاشتن بین فرزندان می‌تواند مشکلات بسیاری را برای آنان به وجود آورد، والدین باید تمام تلاش خود را انجام دهند تا بتوانند سبک تربیتی مناسبی را در پیش بگیرند و به گونه‌ای رفتار کنند تا فرزندان آنان نسبت به این موضوع حساس نشوند. همچنین والدین در صورتی که با این مسئله مواجه شدند باید به دور از هرگونه رفتار هیجانی سعی در علت یابی مشکل کنند و ارتباط خود را با فرزندشان به گونه‌ای بهتر شکل دهند. در این راه بهره بردن از مشاوره کودک به شما کمک می‌کند تا بتوانید از این مسئله جلوگیری کنید و در صورتی که با آن روبه‌رو هستید در صدد برطرف کردن آن برآیید. 

ما نیز در مرکز مشاوره حامی هنر زندگی شرایطی را برای شما فراهم آورده‌ایم تا بتوانید به صورت تلفنی و حضوری مسائل خود را با ما در میان بگذارید. در این مرکز، مشاوران برجسته و با سابقه چندین ساله در زمینه کودک و خانواده به شما کمک می‌کنند تا در راستای تربیت فرزندان به بهترین شکل گام بردارید. همچنین در صورتی که تنشی میان شما و فرزندتان شکل گرفت راهکارهایی در جهت کاهش آن در پیش بگیرید. علاوه بر این می‌توانید به صورت همزمان در زمینه های مختلف روانشناسی اعم از خانواده، ازدواج، اعتیاد، جنسی، مشاوره شغلی، تحصیلی و ... خدمات دریافت نمایید.

برای آگاهی بیشتر درباره روند مشاوره کودک کلیک کنید.

سوالات متداول

آیا فرق گذاشتن میان فرزندان می‌تواند باعث اختلاف میان آن‌ها نیز شود؟

مسلما بله. در صورتی که شما به گونه‌ای رفتار کنید که فرزندان احساس کنند میان آنان تفاوتی قائل هستید نسبت به یکدیگر سرد شده و رابطه آنان نیز برهم می‌خورد. همچنین این مسئله می‌تواند باعث حتی انتقام و کینه میان فرزندان شود.