اختلال شخصیت نمایشی | آشنایی با ویژگی‌های اختلال شخصیت هیستریونیک

شخصیت نمایشی یا هیستریونیک یکی از انواع اختلالات شخصیت کلاستر B است. افراد مبتلا به این اختلال در وضعیت ناپایدار روحی قرار دارند؛ چرا که خودباوری آن‌ها متأثر از توجه دیگران است. شخصیت نمایشی تمایل بسیاری به جلب توجه دارد، تا جایی که ممکن است برای این منظور به کارهای نامتعارفی همچون خودکشی دست بزند. در صورت عدم موفقیت در جلب توجه دیگران، سرخورده و افسرده خواهند شد. دیگران نیز در برخورد با شخصیت نمایشی گاه گیج می شوند، چرا که هر قدر هم به او توجه نشان دهند باز هم کافی نیست؛ گویی در یک ظرف شکسته در حال ریختن آب هستند. همزمان با اختلال شخصیت هیستریونیک احتمال بروز دیگر اختلالات شخصیت به طور همزمان وجود دارد. آگاهی از علائم و ویژگی‌های شخصیت نمایشی در برخورد مناسب با آن‌ها و تسریع فرایند درمان یاری می‌رساند. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه اختلالات شخصیت کلیک کنید.

 

اختلال شخصیت نمایشی یا هیستریونیک

اختلالات شخصیت، طبقه‌ای از اختلالات روانپزشکی هستند که الگوهای رفتاری پایداری را در بر می‌گیرند و تغییر آن‌ها  نسبت به سایر رفتارها با دشواری بیشتری همراه است. اختلالات مرتبط با شخصیت در 3 گروه جداگانه دسته بندی شده‌اند که تحت عنوان کلاستر B،A و C شناخته می‌شوند. اختلال شخصیت نمایشی در کنار اختلال شخصیت ضد اجتماعی، مرزی و خودشیفته کلاستر B را تشکیل می‌دهند. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه اختلالات شخصیت دسته B کلیک کنید. 

افراد مبتلا به اختلال شخصیت نمایشی به طور فراگیری در همه جنبه‌های رفتاری، هیجانات اغراق‌آمیز و رفتار توجه طلبانه‌ای  را از خود نشان می‌دهند. این سبک رفتاری معمولاً از اوایل بزرگسالی بروز پیدا کرده و در حوزه‌های مختلف زندگی نمایان می‌شود.

 

اینفوگرافیک اختلال شخصیت نمایشی

ویژگی های اختلال شخصیت نمایشی 

شخصیت نمایشی همیشه طوری رفتار می‌کند که گویی در حال اجرای یک نمایش است. این افراد در ابراز هیجان غلو می‌کنند؛ برای مثال کسی که را که تازه دیده‌اند به گرمی در آغوش کشیده یا در جریان تماشای یک فیلم غمگین، به شکل غیر قابل کنترلی گریه می‌کنند.

این شخصیت نگاه کلی و سیاه و سفید به امور دارد. دارای گفتاری مبهم، خالی از جزییات و مبالغه‌آمیز است. شخص نمایشی غالبا از طریق بحران‌های هیجانی، جذابیت و گیرایی، رابطه‌ی جنسی، اغواگری یا شکایت کردن، دیگران را فریب می‌دهد. حتی در بسیاری از مواقع برای جلب توجه و فریب اطرافیان دست به خودکشی می‌زنند. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه خودکشی کلیک کنید. 

 

افتراق اختلال شخصیت نمایشی با سایر اختلال ها

معمولاً تظاهرات رفتاری افراد مبتلا به شخصیت نمایشی با رفتارهای افراد مبتلا به اختلالاتی نظیر اختلال مرزی و خودشیفته شباهت‌هایی دارد. با این حال روانشناسان بالینی و روان پزشکان با ارزیابی برخی ویژگی‌ها می‌توانند این اختلالات را از یکدیگر افتراق دهند. برای مثال هیجانات مفرط و توجه طلبی در اختلال شخصیت مرزی نیز وجود دارد. اما مبتلایان به این اختلال در کنار این ویژگی ها رفتارهایی نظیر آسیب زدن به خود، فوران‌های شدید خشم در روابط نزدیک، احساس پوچی بسیار در زندگی و آشفتگی‌های مرتبط با هویت را نیز از خود بروز می‌دهند که در شخصیت نمایشی دیده نمی‌شود.

هم چنین افراد خودشیفته به طور بارزی نسبت به دریافت توجه از جانب دیگران اشتیاق دارند. اما تفاوتشان در این است که آن‌ها توجه را تنها در جهت تأیید برتری خود نسبت به دیگران می‌خواهند. اما افراد دارای شخصیت نمایشی ممکن است از هر حربه‌ای برای جلب توجه استفاده کنند، حتی اگر به بهای ضعیف نشان دادن خود باشد.

 

انواع سبک های رفتاری در اختلال شخصیت نمایشی 

همه افرادی که مبتلا به اختلال شخصیت نمایشی هستند تمایل بیمارگونی به دریافت توجه از جانب دیگران دارند. با این حال هرکس بنا به روحیات منحصر به فرد خود راه متفاوتی را برای کسب این توجه انتخاب می‌کند. ما در ادامه به چند مورد از سبک‌های رفتاری که افراد هیستریونیک برای توجه طلبی از آن استفاده می‌کنند، اشاره کرده‌ایم:

1. هم خوانی و موافقت

برخی از افراد مبتلا به  شخصیت نمایشی دائماً در تلاش‌اند تا به دیگران نشان دهند که با عقاید آن‌ها موافق‌ بوده و آن‌ها را درک می‌کنند. این مسئله باعث می‌شود که به طور افراطی هرگونه نظری از جانب دیگران را تأیید کنند. البته رفتارهای اغراق‌آمیز آن‌ها اغلب به طور غیر مستقیم به دیگران این پیام را می‌رساند که آن‌ها بیش از اینکه به نظر دیگران فکر کنند یا بخواهند برای آن‌ها ارزش قائل باشند، در واقع در تلاش هستند تا خود را مطرح کرده و دیده شوند.

اگر به سبک تعاملات این افراد دقیق‌تر نگاه کنید، خواهید دید که افراد نمایشی تا زمانی که در مرکز توجهات هستند بسیار مهربان و فروتن به نظر می‌رسند اما به محض اینکه از دایره توجه اطرافیان خارج می‌شوند تغییر موضع می‌دهند و به گونه ای عقاید  پیشین خود را نقض می‌کنند.

2. کودک صفتی 

بهترین واژه‌ای که برای توضیح سبک رفتاری برخی از افراد نمایشی می‌توان به کار گرفت کودک صفتی است. در واقع برخی از این افراد دائماً رفتارهایی از خود نشان می‌دهند که از نظر رشدی با سن آن‌ها تناسبی ندارد. آن‌ها با انجام رفتارهای کودکانه نظیر خنده‌ها یا گریه‌های شدید و به طور کل ابراز هیجانات خود به صورت اغراق‌آمیز، غیر قابل کنترل و ناپخته تلاش می‌کنند همه توجهات را به  سمت خود برگردانند و به این طریق نیازهای درونی خود را ارضا کنند.

3. خونگرمی و سرزندگی 

بسیاری از افراد در برخورد اول باشخصیت‌های نمایشی آن‌ها را افرادی سرزنده، خونگرم و معاشرتی توصیف می‌کنند. چراکه آن‌ها معمولاً در تلاش‌اند  تا با برقراری روابط خوب با دیگران خودی نشان داده و به نحوی همه اطرافیانشان را تحت تأثیر قرار دهند.

اما این خونگرمی و سرزندگی تنها ظاهر قضیه است زیرا افرادی که شخصیت نمایشی دارند اغلب روابط بسیار سطحی با دیگران داشته و نمی‌توانند به طور پایدار و عمیق صمیمیت مثبت را  تجربه کنند. در واقع این افراد تنها تا زمانی سرزندگی خود را حفظ می‌کنند که بدانند به آن‌ها توجه می‌شود اما به دلیل اهمیت ندادن به خواسته‌ها و نیازهای دیگران به زودی در روابط خود شکست می‌خورند و برای کسب توجه سراغ افراد دیگری می‌روند.

 

علائم اختلال شخصیت هیستریونیک

احساساتی بودن و توجه طلبی مفرط به صورت الگویی فراگیر از اوایل بزرگسالی در زمینه‌های مختلف زندگی فرد گسترش می‌یابد. به صورتی که حداقل با پنج مورد زیر در شخصیت هیستریونیک نمایان می‌شود:

١. در موقعیت‌هایی که مرکز توجه نیست، ناراحت شده و در رنج و مشقت به سر می‌برد.

٢. مشخصه تعاملش با دیگران، رفتار نامتناسب به صورت اغواگری جنسی یا تحریک کنندگی جنسی است.

٣. ابراز احساساتش به سرعت تغییر کرده و بسیار سطحی است.

٤. همواره از ظاهر جسمی خود برای جلب توجه دیگران استفاده می‌کند.

٥. سبک تکلمش به نحوه افراطی مبتنی بر حدس و گمان و فاقد جزئیات است.

٦. خودنما و نمایشی است و در ابراز احساسات مبالغه می‌کند.

٧.تلقین پذیر است، یعنی به راحتی تحت تأثیر افراد یا موقعیت‌ها قرار می‌گیرد.

٨. روابط را صمیمی‌تر از آنچه واقعاً هستند، تصور می‌کند.

 

عوامل بروز اختلال شخصیت نمایشی

معمولا در خانواده هایی که پدر و یا مادر دچار اختلال شخصیت نمایشی یا هیستریونیک هستند، فرزندان نیز دچار این اختلال می‌شوند، اما هنوز دلیل اصلی آن مشخص نشده است. همچنین متخصصان بر این باورند که عوامل ارثی و تربیتی در بروز شخصیت نمایشی نقش دارند. در ادامه عواملی که در مراحل رشد کودک ممکن است به بروز اختلال شخصیت نمایشی یا هیستریونیک منجر شوند اشاره کرده‌ایم:

1. مورد انتقاد واقع نشدن و یا تنبیه در سنین کودکی

2. توجه غیر قابل پیش بینی پدر و مادر

3. تشویق‌ها و توجهی که فقط برای رفتارهای خاصی به کودک داده می‌شود

4. توجیه کردن اشتباهات کودک و مثبت نشان دادن آن‌ها در جمع و مهمانی‌ها

این رفتارها و دیگر رفتارهای مشابه منجر به بروز یک دوگانگی در کودک می‌شود؛ به این صورت که او نمی‌تواند تشخیص دهد کدامین رفتار صحیح و کدام رفتار اشتباه است. برخوردهای غلط والدین تا سن بلوغ می‌تواند بر کودک تاثیرگذاشته و اختلال شخصیت هیستریونیک را در او ایجاد کند.

 

ازدواج با شخصیت نمایشی 

ازدواج کردن با شخصیت نمایشی می‌تواند تنش‌های زیادی را به زندگی شما تحمیل کند. چراکه در این رابطه همسر شما دائماً نیاز دارد که به او توجه کنید. این در حالی است که خود دائماً به نیازهای درونی اش متمرکز است و نمی‌تواند خواسته‌ها و نیازهای شما را در نظر بگیرد. این مسئله باعث می‌شود که همواره در رابطه با او احساس کنید که انرژی زیادی را صرف کرده اما از طرف مقابل پاسخ معناداری دریافت نمی‌کنید.

تداوم این موضوع در طولانی مدت  معمولا به احساس ناکامی و شکست می‌انجامد و میزان رضایتتان از زندگی زناشویی را کاهش می‌دهد. از همین رو اگر علائم اختلال شخصیت نمایشی را در فرد مقابل مشاهده می‌کنید، بهتر است قبل از ازدواج حتماً به یک روانشناس مراجعه نمایید تا متخصص ارزیابی دقیق‌تری از همسر آینده‌تان به عمل بیاورد و با ارزیابی میزان سازگاری شما با یکدیگر در یک تصمیم‌گیری بهتر و واقع بینانه تر به هردویتان کمک کند. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه ازدواج با شخصیت نمایشی کلیک کنید.  

 

روش های پیشنهادی در برخورد با شخصیت نمایشی

اگر با فردی در ارتباط هستید که دارای شخصیت نمایشی است یا قصد ازدواج با شخصیت نمایشی را دارید، توجه به روش‌های پیشنهادی زیر در برخورد با او می‌تواند به شما کمک زیادی کند:

1. تلاش نکنید که جهان‌بینی او را تغییر دهید.

2. تصور نکنید رفتارهای وی مربوط به سوء نیت وی است.

3. بپذیرید تغییر در این شخصیت‌ها بتدریج اتفاق می‌افتد.

4. وی را موعظه نکنید.

5. درک کنید چه ترس‌‌ها و چه عقایدی ‌مبنای رفتارهای مشکل‌زای اوست.

6. یک تغییر نسبی و غیرکامل را از طرف او بپذیرید.

7. اجازه ندهید شخصیت‌های نمایشی شما را به بازی بگیرد.

برای ارتقای مهارت خود در برخورد با فرد نمایشی می توانید مقاله نحوه برخورد با شخصیت های نمایشی را مطالعه نمایید.

 

درمان اختلال شخصیت هیستریونیک

درمان اختلال شخصیت نمایشی بسیار سخت است، چرا که آنها به هیچ وجه قبول‌ نمی‌کنند که دارای مشکل بوده و نیازمند درمان هستند. معمولا ویژگی‌های شخصیت نمایشی پروسه درمان را برای آنها سخت تر و غیر ممکن می‌کند.

اما زمانی که در زندگی با مشکلاتی همانند علائم افسردگی ناشی از شکست رابطه عاطفی برخورد می‌کنند، بلافاصله برای درمان افسردگی به روانشناس مراجعه می‌کنند. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه درمان افسردگی کلیک کنید.

در این زمان ها درمانگر علاوه بر رسیدگی به موضوع اصلی مراجع، به درمان اختلال شخصیت نمایشی نیز می‌پردازد. البته در موارد محدودی نیز برای درمان عوارض جانی اختلال شخصیت نمایشی یا هیستریونیک همچون افسردگی و اضطراب از داروهای ضد افسردگی و داروهای ضد اضطراب نیز استفاده می‌شود.

 

سخن آخر

فراموش نکنید که درمان اختلال شخصیت نمایشی از اهمیت بالایی برخوردار است، چرا که این اختلال بر روابط عاطفی و شغلی فرد در طولانی مدت تاثیر منفی می‌گذارد.ارتباط با یک روانشناس به شما کمک می‌کند تا عوارض این اختلال را کاهش داده و با درمان موثر کیفیت زندگی خود را افزایش دهید. شما در هر جایی که هستید می توانید از خدمات مشاوره تلفنی و مشاوره روانشناسی حضوری مرکز حامی هنر زندگی بهره مند شوید.