طرحواره استحقاق چیست و علائم و راه های درمان آن کدامند؟

طرحواره استحقاق چیست؟ برای اشخاصی زیادی پیش می آید که در برهه ای از زندگی و بنابرشرایط خاصی به خودشان افتخار کنند و به دلیل تلاش یا مهارت های خاصی خود را مستحق داشتن امکانات و شرایط بهتری بدانند. این موضوع کاملا طبیعی است اما برخی افراد همیشه این ویژگی را دارند که خود را مستحق بهترین ها می دانند و همه چیز را برای خود می خواهند بدون اینکه به برداشت دیگران برایشان اهمیت داشته باشد و یا این زیاده خواهی پشتوانه منطقی داشته باشد. افراط در این خواسته نشانه ای از شکل گیری یک تله روانی در وجود این افراد است. برای دریافت مشاوره تلفنی فردی کلیک کنید.

طرحواره استحقاق

تله استحقاق یکی از چندین تله روانی یا الگوهای رفتاری است که ابتدای شکل گیری را معمولا به دوران خرسالی برمی گردد. فردی که دچار این طرحواره است نسبت به دیگران احساس برتری دارد و خود را یک سرو گردن بالاتر از دیگران می بیند لذا برای خود حق و حقوق ویژه ای متصور است و براساس این نگراش نسبت به دیگران و رعایت اصول روابط متقابل بی تفاوت بوده و خود را متعهد به رعایت حقوق دیگران و یا اصول روابط اجتماعی نمی داند.

انتظار دارد دیگران خواسته های او را برآورده کنند و بر این موضوع اصرار دارد که هرچه می خواهد فراهم شود بدون توجه به این که آیا خواسته هایش منطقی و معقول است یا خیر یا فراهم کردن آن برای دیگران ممکن است یا قادر به پرداخت هزینه آن هستند؟ از دیگر ویژگی های فردی که گرفتار این تله است اینکه سعی می کند با برتری جویی نسبت به دیگران، آنها را تحت کنترل خود درآورد و اهمیتی به خواسته دیگران ندارند. اغلب بدون توجه و مهارت همدلی به دیگران سعی در برآوردن مقاصد خود هستند.

ریشه شکل گیری تله استحقاق

ریشه این طرحواره به دوران کودکی و نحوه تعامل اطرافیان به خصوص والدین با کودک برمی گردد. تمرکز و توجه بیش از اندازه با شکل گیری این نوع طرحواره بی ارتباط نیست. از مهمترین دلایل زمینه این تله روانی موارد زیر است

1-حمایت و سلطه جویی والدین یا آزادی بیش از حد کودک

والدینی که در خردسالی به برآوردن نیازهای کودک بیش از اندازه توجه می نمایند و کودک خود را از هیچ چیزی دریغ نمی کنند. ضمن این که سعی می کنند روی کودک خود سلطه و کنترل داشته باشند باعث می شوند که کودک در اثر این شیوه تربیتی در بزرگسالی دچار طرحواره استحقاق شود و فکر کند همه قرار است برای برآوردن نیازهای او تلاش کنند. برای دریافت اطلاعات بیشتر در زمینه والدین کنترل گر کلیک کنید.

اگر والدین بیش از حد کودک خود را آزار بگذارند و هیچ کنترلی بر رفتار و کردار او نداشته باشند نیز باعث می شود این تله فعال شود. کودکی که تحت هیچ کنترلی نباشد و هرچه بخواهد مهیا شود بدون هیچ قید و شرطی و کاملا آزار و رها، این ذهنیت را پیدا می کند که باید در تمام زندگی به هرچه می خواهد برسد و زمانی که بزرگ می شود دیگر طاقت نه شنیدن ندارد و برای تحقق اهداف خود دیگران را تحت سلطه درمی آورد. برای دریافت اطلاعات بیشتر در زمینه آزادی فرزندان در خانواده کلیک کنید.

2-طرحواره استحقاق |جبران افراطی علیه تله های دیگر

گاهی طرحواره استحقاق برای جبران افراطی علیه یک تله روانی دیگر شکل می گیرد. درواقع فرد برای فرار از یک تله روانی دیگر و برای اینکه تسلیم تله خود نباشد از آن استفاده می کند به عنوان نمونه فردی که دچار محرومیت هیجانی است و طرحواره رهاشدگی دارد برای رهایی از این تله به استفاده از طرحواره استحقاق روی می آورد به ای شکل که همدلی خود را نسبت به اطرافیان از دست می دهد تا از خود محافظت کند و آسیب کمتری ببند.

نشانه های تله استحقاق

فردی که دچار تله استحقاق می شود بنابر شیوه تربیتی ناصحیح و آموخته شده در طول بزرگسالی و در تعامل با دنیای اطراف خود نشانه های این تله را آشکار می کند. برخی از نشانه های طرحواره استحقاق عبارتند از:

1-خودخواهی، سوء استفاده از دیگران و عدم همدلی

اگر به تله اسحقاق دچار باشید به نیازهای اطرافیان خود توجهی نمی کنید و همیشه خود را در اولویت قرار می دهید حتی اگر باعث آزار دیگران باشید و طرز نگرش و تفکر دیگران برایتان اهمیتی ندارد. برای دریافت اطلاعات بیشتر در زمینه نظر دیگران درمورد من کلیک کنید.

از دیگران سوءاستفاده می کنید تا به اهداف خود جامه عمل بپوشانید و از اینکه دیگران را خوار و خفیف کنید ابایی ندارید. حتی ممکن است که به آنها آسیب بزنید. رفتارهای خودخواهانه و سلطه گرانه از خصوصیات بازر شما خواهد بود نسبت به اطرافیان خود همدلی ندارید و درنظرتان دنیا حول محور شما و خواسته شما می چرخد. بی تفاوتی و همدلی شما باعث می شود که دیگران فکر کنند شما درکشان نمی کنید و نسبت به عواطف و احساسات آنها بی اعتنا هستید

2-خودمحوری، عدم توجه به نیازهای جمعی و شکست در روابط

رفتار طلبکارانه شما از جامعه و اطرافیان باعث می شود که نسبت به آنها غیرمنصافه رفتار کنید. خودپسند و خودمحور بوده و بدون رعایت حقوق دیگران سعی می کنید به مقاصد خود دست پیدا کنید. در محیط کار نیز ممکن است با دیگران به مشکلات زیادی برخورد کنید و  به دلیل عدم توجه به نیازهای جمعی یا زیر پاگذاشتن دیگران اخراج شوید یا به خاطر نادیده گرفتن نیازهای دیگران جلوی پیشرفتتان گرفته شود

در روابط میان فردی شکست می خورید و به خاطر بی اعتنایی و رفتارهای خودخواهانه خود عزیزان و فرزند یا همسر خود را از دست بدهید و آنها ارتباط خود را با شما قطع کنند. عدم توجه و همدلی با عزیزان باعث می شود تنها شوید و آنها دیگر ادامه ارتباط با شما را صلاح ندانند برای دریافت اطلاعات بیشتر در زمینه مهارت های ارتباطی کلیک کنید.

3-تحت پیگیرد قانونی یا قضایی، عدم صمیمیت و روابط ناسالم

عدم رعایت قوانین، خودمحوری و تضیع حقوق شهروندی و کلاهبرداری ممکن است باعث شود شما به جهت انجام اعمال غیراخلاقی یا غیرقانونی تحت پیگیرد باشید یا دچار مشکلات حقوقی یا قضایی شوید. وقتی دچار تله اسحقاق باشید هرگز یاد نمی گیرید که به دیگران محبت کنید و لذت ارتباط صمیمانه را به دست نخواهید آورد. صمیمت با دیگران و داشتن دوست صمیمی و رابطه خاص عاطفی برای شما کمتر اتفاق می افتد زیرا شما نمی توانید رفتاری خالصانه و عاری از تکیبر و خودمحوری داشته باشید

اگر از این تله برای پوشش تله های دیگر خود کمک می گیرید نیز نمی توانید زندگی و روابط سالمی را تجربه کنید. فقط مشکلات ارتباطی بیشتری را رقم می زنید و ممکن است نتوانید از دام تله های روانی خلاص شوید و احساسات ناخوشایند همچنان مانع پیشرفت شما در زندگی اجتماعی، روابط یا کار شما شوند.

انواع طرحواره استحقاق

طرحواره استحقاق با توجه به نوع تربیت والدین، الگوهای رفتار اشتباه یا نوع شکل گیری طرحواره متفاوت باشند. در ادامه با انواع طرحواره استحقاق آشنا می شوید.

1-لوس

حاصل شکل گیری این نوع از طرحواره استحقاق ایجاد رفتار کنترل گر و پرتوقع در فرد بیمار است و تمایل دارد که کارها مطابق با خواسته او انجام شود و در صورتی که ناکام بماند بسیار ناراحت و برانگیخته می شود. افراد دچار این تله با دیگران کمترین همدلی را دارند و احساسات آنها را نادیده می گیرند و ازدید انها قوانین و اصول اجتماعی بی معناست زیرا خود را محور همه چیز می دانند و برای هیچ چیزی جز خود ارزش قائل نیستند. برای دریافت اطلاعات بیشتر در زمینه افراد مغرور و خودخواه کلیک کنید.

2-طرحواره استحقاق |وابسته

در این نوع از استحقاق فرد با معرفی و نشان دادن خود به عنوان یک فرد ضعیف از دیگران بهره کشی کرده و خواسته هایش را به انجام می رساند. کارهای خود را گردن دیگران می اندازد و از دیگران می خواهد تا تمام وقت در خدمت او باشند. این افراد همیشه از دیگران طلبکار هستند و حد وحدودی برای محبت دیگران قائل نیستند. کار و زحمت دیگران را وظیفه آنها می دانند. برای دریافت اطلاعات بیشتر در زمینه ویژگی آدم های پرتوقع کلیک کنید.

3-تکانشگر

از ویژگی های فرد مبتلا به این نوع تله این است که به صورت دفعه ای و بی توجه به عواقب کارهایش به اتفاقات اطراف واکنش نشان می دهد و با رفتارهای تکانشگرانه و به شیوه ای متوقع سعی در رسیدن به خواسته خود دارد حتی ممکن است دست به برخوردهای فیزیکی نیز بزند. افراد دچار این طرحواره به سرعت از انجام هرکاری دلزده می شوند، زود خسته می شوند و لذتی را با لذت و خواسته دیگری جایگزین می کنند. تحمل صبر کردن برای دریافت نتیجه را ندارند و مدام در حال غر زدن هستند. برای دریافت اطلاعات بیشتر در زمینه چگونه صبور باشیم کلیک کنید.

خطرات طرحواره استحقاق در رابطه عاطفی

در صورتی که در یک رابطه عاطفی هستید و نشانه های زیر را بروز می دهید به این معنا است که شما به سمت تله استحقاق می روید و می بایست خودتان را کنترل کنید تا به رابطه آسیب نزنید.

• طرف مقابل را وادار به فدا کردن نیازهایش به خاطر خودتان می کنید
• مخاطب به شما اجازه کنترل گری می دهد و شما می توانید او را تحت سلطه داشته باشید
• از او انتظارات زیادی دارید و او را تحت فشار می گذارید. برای دریافت اطلاعات بیشتر در زمینه روابط ناسالم کلیک کنید.
• او از بیان نیازها و خواسته هایش به شما واهمه دارد
• به شما اجازه می دهد تا از رفتارش سوء استفاده کنید

درمان طرحواره استحقاق

گیر افتادن در تله استحقاق شما را از داشتن روابطی مسالمت آمیز و صمیمی محروم می کند و باعث میشود تا کمتر در نزد دیگران محبوب باشید. زیرا زمانی که با دیگران همدلی نداشته باشید و به خواسته های خود فکر کنید دیر یا زود دیگران شما را ترک خواهند کرد. بنابراین برای این که از این تله خارج شوید و روابط اجتماعی و میان فردی خود را اصلاح کنید می توانید راهکارهای زیر را امتحان کنید. برای دریافت مشاوره تلفنی کلیک کنید.

1-طرحواره استحقاق |همدلی و نزدیکی

از پیامدهای آشکار تله استحقاق عدم همدلی و درک عواطف دیگران است برای این که بتوانید با این تله مقابله کنید باید از نشانه های آن فاصله بگیرید. پس می توانید از درک دیگران شروع کنید و با همدلی با اطرافیان ارتباط بهتری بگیرید. انجام این کار به شکل خودآگاه کمک می کند شما بتوانید این ضعف را مدیریت کنید. برای دریافت اطلاعات بیشتر در زمینه چگونه با دیگران همدردی کنیم کلیک کنید.

هر زمان که با مانعی در مسیر خواسته هایتان برخورد می کنید به جای عصبانی شدن لحظه ای مکث کنید و به تله خود فکر کنید. به جای ایجاد جنجال به شکل منطقی با داستان نگاه کنید و واقع بینانه مشکل را بسنجید. شاید خواسته شما در توان دیگران نباشد. خودتان را به جای آنها بگذارید تا بهتر متوجه واقعیت شوید و از تحت فشار گذاشتن دیگران دست بردارید.

2-یادگیری مدیریت خشم و مستقل بودن

از راه های موثر در جلوگیری از فعال شدن طرحواره استحقاق آموزش راههایی برای مدیریت خشم است. بیاموزید در زمان عصبانیت چطور رفتار کنید و به جای رفتارهای تکانشی و هیجانی از تکنیک درست برای مهار عصبانیت خود استفاده کنید. از آفات تله استحقاق عصبانیت و رفتارهای هیجانی نادرست در لحظه است که باعث می شود روابط شما کیفیت خود را از دست بدهد و شما کمتر شنیده شوید. بنابراین سعی کنید هرچه زودتر و موثر تر بر خشم خود غلبه کنید.

نیازی نیست درانجام کارهای خود مدام به دیگران وابسته باشید. توانایی دیگران در وجود شما نیز تعبیه شده است بنابراین بدون توقع از دیگران انجام کارهای خود را به دست بگیرید. این کار به شما کمک می کند از تله خود فاصله بگیرید و کمتر در دام پیامدهای آن بیفتید. متوجه باشید که رفتار والدین در کودکی درست نبوده و باعث شکل گیری این تله در شما شده است. برای کنار گذاشتن وابستگی از بهانه آوردن خودداری کنید. تنبلی را کنار بگذارید. در ابتدا شاید سخت به نظر برسد اما به زودی عادت می کنید که مستقل عمل کنید.  برای دریافت اطلاعات بیشتر در زمینه درمان تنبلی کلیک کنید.

3-استفاده از کمک مشاور

روان درمانگرهای حاذقی وجود دارند که می توانند به شما در شناخت تله و نشانه های آن کمک کنند. اگر به تنهایی نمی توانید از پیامدهای این بیماری رهایی یابید و کنترل خشم و مهار رفتارهای طلبکارانه برایتان سخت است، از روان درمانی کمک بگیرید، به یک روان درمانگر مراجعه کنید و ازاو بخواهید به شما در مدیریت رفتارتان کمک کند. روان درمانگران به شناخت مشکلات رفتاری شما و بازسازی باورهای پیشین شما کمک می کنند و به این طریق راحت تر می توانید با تله خود کنار آمده و با آن مقابله کنید.

سخن آخر

تله های روانی هر کدام آفاتی برای زندگی به ارمغان می آورند که انسان را از سکوی پیشترفت به پایین می کشند تله استحقاق نیز با توجه به آسیب های جدی که به روابط اجتماعی فرد می زند، می تواند تعامل سالم و کیفیت روابط شما را تحت شعاع قرار دهد بنابراین توصیه ما پیگیری درمان و اصلاح سبک زندگی و روابط بین فردی شماست. برای دریافت اطلاعات بیشتر از خدمات مشاوره روانشناسی کلیک کنید.