عذاب وجدان | علت و عوارض احساس عذاب وجدان

خوشحال می شویم برای دیدن ویدیوهای مرتبط با عذاب وجدان پیج اینستاگرام دکتر فرزاد طباطبایی را دنبال کنید.

حتما برای شما هم پیش آمده کاری کنید و بعد دچار عذاب وجدان شوید. گویی دائم در دلتان رخت می‌شویند و نمی‌دانید چه باید بکنید. عذاب وجدان از کوتاهی کردن در مورد انجام کارها و یا احساس مسئولیت نشأت می‌گیرد و اگر تداوم یابد به اضطراب و افسردگی ختم می‌شود. گذشته‌ها گذشته و خیلی چیزها را نمی‌توان تغییر داد یا اصلاح کرد پس چطور با خودمان کنار بیاییم؟ آیا مرهمی برای کاهش درد عذاب وجدان وجود دارد؟ عذاب وجدان می‌تواند در بسیاری مواقع مفید باشد و افراد را از اشتباه کردن باز دارد اما در طولانی مدت پیامدها و عوارض روانی سوءی را برای فرد به همراه دارد؛ به همین دلیل شناخت عوامل تأثیر گذار بر آن و راه‌های رهایی از احساس گناه اهمیت می‌یابد.

وجدان چیست؟

وجدان بینش و قضاوتی است که در تشخیص درست از نادرست به انسان کمک می‌کند. در واقع نیرو و احساس درونی هر فرد که خوب و بد یک کردار را درک می‌کند، وجدان نام دارد. از لحاظ روانی، وجدان هنگام مرتکب شدن انسان به کارهای مخالف اخلاقیات، حس پشیمانی را در او برانگیخته می‌کند. بنابراین وجدان فرآیندی شناختی است که بر اساس فلسفه اخلاقی یا نظام ارزشی فرد، احساسات و تداعی‌های عقلانی را برمی‌انگیزد. وجدان در تضاد با احساسات یا افکار برانگیخته شده به دلیل تداعی‌های مبتنی بر ادراکات حسی فوری و پاسخ‌های انعکاسی است، مانند پاسخ‌های سیستم عصبی مرکزی سمپاتیک.

وجدان به مثابه نیروی بازدارنده

به طور معمول، وجدان اغلب به عنوان نیرویی که منجر به بروز احساس پشیمانی در زمانی که فرد مرتکب عملی در تضاد با ارزش های اخلاقی می شود توصیف شده است. اینکه تا چه حد وجدان قضاوت اخلاقی را قبل از یک عمل آگاه می‌کند و اینکه آیا چنین قضاوت‌های اخلاقی مبتنی بر عقل هستند یا باید باشد، در بسیاری از تاریخ معاصر بحث‌هایی را بین نظریه‌های مبانی اخلاق زندگی انسانی برانگیخته است. دیدگاه‌های وجدان مذهبی معمولاً آن را به اخلاقیات ذاتی در همه انسان‌ها، به جهان مفید و یا به الوهیت مرتبط می‌دانند. ویژگی های متنوع آیینی، اسطوره ای، اعتقادی، قانونی، نهادی و مادی دین ممکن است لزوماً با ملاحظات تجربی، عاطفی، معنوی یا تأملی درباره منشأ و عملکرد وجدان هماهنگ نباشد. دیدگاه‌های رایج سکولار یا علمی، ظرفیت وجدان را احتمالاً از نظر ژنتیکی تعیین می‌کند و موضوع آن احتمالاً آموخته شده یا به‌عنوان بخشی از یک فرهنگ که نقش بسته است تعریف می شود. استعاره های رایج برای وجدان عبارتند از صدای درون و یا نور درونی. پیشنهاد می‌کنیم برای درک بهتر مقاله احساسات را مطالعه کنید.

 

اینفوگرافیک عذاب وجدان

عذاب وجدان چیست؟

عذاب وجدان و احساس گناه حس‌هایی هستند که همیشه برای همه افراد در یک موقعیت مشابه ممکن است رخ ندهد. در واقع عذاب وجدان در هر فردی به دلایل متفاوتی بروز پیدا می‌کند. معمولا افراد در زمان‌هایی که مرتکب عملی خلاف عقاید خود و یا قوانینی که از طرف اطرافیان یا جامعه مشخص شده، دچار عذاب وجدان می‌شوند. عذاب وجدان حسی است که با خود اضطراب و نگرانی را به همراه دارد. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه احساس گناه کلیک کنید.

بسیاری از انسان‌ها حتی زمانی که در انجام کاری کوتاهی کرده و یا به نحو احسنت انجام نداده‌اند نیز دچار عذاب وجدان می‌شوند. در این حالت حس نارضایتی و خودخوری تمام وجود فرد را در برمی‌گیرد. کسانی که احساس مسئولیت بیشتری دارند، بیشتر دچار عذاب وجدان می‌شوند.

 

عوارض عذاب وجدان

عذاب وجدان باعث ایجاد تنش‌های شدید، چه از لحاظ فیزیکی و یا روانی در انسان می‌شود. یک روانشناس در این خصوص می‌گوید "فشار روحی ناشی از عذاب وجدان می‌تواند آسیب جدی به قلب، مغز و حتی سیستم دفاعی بدن وارد کند". اما از طرفی، عذاب وجدان همیشه یک حس منفی محسوب نمی‌شود و در شرایطی ممکن است باعث تقویت حس همدردی و تغییر رفتارهای نامناسب شود.

 

علت عذاب وجدان و احساس گناه

عذاب وجدان می‌تواند به علت‌های مختلف در هر فردی ایجاد شود، اما ریشه شکل گیری این حس را به دو عامل اصلی می‌توان نسبت داد:

دوران کودکی

خیلی از ما جملاتی مانند "تو باید همیشه اینچنین باشی"، "تو هیچ وقت نباید..."، "تقصیر تو بود که…"، را از کودکی به خاطر داریم. شاید باورش سخت باشد ولی پایه و روند زندگی ما در بزرگسالی همان تجربیات، افکار و عادات ذهنی است که در سنین ۲ تا ۵ سالگی در ما شکل گرفته است و منشأ بیشتر مشکلات ما از همان سن شروع شده است. درمان‌های روانکاوی کمک می‌کنند تا ریشه افکار شناسایی و حل شوند. برای کسب اطلاعات در زمینه روانکاوی کلیک کنید.

افسردگی

عذاب وجدان یک درد گزنده روانی است که با سرزنش خود همراه است. در بعضی‌ افراد احساس گناه احساس بی‌ارزشی ایجاد می‌کند. در ذهن یک فرد افسرده خطاهای شناختی نسبت به خود، دنیا، و آینده به وجود می‌آید. خطاهای شناختی برداشت ما را از واقعیت مخدوش کرده و به جای دیدن همه جنبه‌های واقعیت فقط بدی‌‌ها به چشمان می‌آید. برای کسب اطلاعات در زمینه خطاهای شناختی کلیک کنید.

بیمار افسرده نقاط قوت خود را دست کم می‌گیرد، خطاهای گذشته ‌اش را بزرگ نمایی می‌کند و به دنبال آن احساس گناه و بی‌ارزشی به او دست می‌دهد. احساس گناه یکی از نشانه ‌های افسردگی است. درمان افسردگی به شکل چشمگیری احساس گناه را کم کرده و اعتماد به نفس را باز می‌گرداند. در این زمینه مقاله درمان افسردگی اطلاعات مفیدی را در اختیارتان قرار می‌دهد.

 

چه زمان‌هایی نباید احساس عذاب وجدان کرد؟

روانشناسان معتقدند افراد نباید بابت انجام کارهای زیر احساس عذاب وجدان کنند:

1. زمانی که در روابط خود حد و مرز تعیین می‌کنید و جلوی عبور افراد از این مرزها را می‌گیرید.

2. زمان‌هایی که برای جلوگیری از آسیب به خود به خواسته‌های دیگران پاسخ منفی می‌دهید. پیشنهاد می‌کنیم مقاله نه گفتن را بخوانید.

3. زمانی که با نهایت صداقت حرف می‌زنید و یا رفتار می‌کنید. توجه داشته‌باشید کخ این موضوع با رک گویی و بی‌ادبی متفاوت است. برای کسب اطلاعات در زمینه اهمیت صداقت کلیک کنید.

4. زمان‌هایی که به خود اختصاص می‌دهید و با خود خلوت می‌کنید. 

5. سوال کردن از دیگران

6. خداحافظی از شبکه‌های اجتماعی

7. در نقش خود ظاهر شدن

8. خوردن غذاهای لذیذ

 

راهکارهای رهایی از عذاب وجدان

اصلاح اشتباهات

به جای اینکه خودتان را آزار بدهید دست به کار شوید و خطاهایتان را اصلاح کنید. شاید نتوانید به ایده‌آل‌های خود برسید اما حداقل می‌توانید کاری کنید که اوضاع کمی بهتر شود و کمی احساس مفید بودن کنید. شاید یک عذرخواهی ساده کمک کند تا عذاب وجدانتان کم شود. اگر موجب آزار کسی نشدید حتما خودتان را آزار داده‌اید پس از خودتان دلجویی کنید و خودتان را ببخشید.

از بیان اشتباهاتتان نترسید. اعتراف به اشتباه درحضور دیگران عین شجاعت است. اگر فکر می‌کنید لازم است به کسی بگویید که کارتان اشتباه بوده و پشیمانید این کار را انجام بدهید. به واکنش وی هم کاری نداشته باشید این کار را برای خودتان انجام دهید.

درد دل کنید

درد دل کردن و صحبت از ناکامی‌ها و ناراحتی‌ها با یک دوست مطمئن یا یک مشاوره روانشناسی به شما آرامش خواهد داد و کمک می‌کند کمتر افکار منفی آزارتان دهد. برای اطلاع از روش‌های کاهش افکار منفی کلیک کنید. موقعی که مشغول درد دل هستید از دایره انصاف خارج نشوید و مراقب باشید حرف‌هایی نزنید که بعدا عذاب وجدانتان را چند برابر کند.

بخشش به دیگران

چیزی که دوست دارید را بخرید و به دیگران ببخشید. وقتی چیزی که برای شما ارزشمند است را به دیگران ببخشید به شما کمک می‌کند تا احساس بهتری بکنید. نذر کردن قرن‌هاست در اغلب فرهنگ‌های کهن وجود داشته و حس امید را در بشر زنده نگه می‌دارد.

توصیه‌هایی برای رهایی از عذاب‌وجدان

• سفر کنید، مسافرت گزینه خوبی برای رهایی از خود درگیری و خود آزاری است.
• مثبت اندیش باشید. به آنچه دارید ببالید و بیشتر به آنها توجه کنید. لازم نیست همیشه نداشته‌ها و خطاهایتان را ببینید.
• خود آزاری نکنید. بعضی ها عادت دارند زمانی که دچار احساس گناه می‌شوند به جای اینکه به خاطر موقعیت پیش آمده، کاری که کرده‌اند و یا حرفی که زده‌اند به طور منطقی فکر کنند، صرفا با شخصی سازی و سرزنش خود، احساس گناه و عذاب وجدان را در خود تقویت می‌کنند.
• پیشگیری همیشه بهتر از درمان است. باور کنید اگر کمی فقط کمی قبل از گفتن هر سخن یا انجام هر کاری فکر کنید و حرف هایتان را بسنجید خیلی وقت‌ها از احساس گناه بعدی رها خواهید شد.
• یکی از بزرگترین نعمت‌‌هایی که خدا به بشر داده و ما هر روز بابت آن باید شکرگزار باشیم نعمت فراموشی است. دیر یا زود این مشکل را هم فراموش خواهید کرد.
• واقعیت این است که همه ما اشتباهاتی داشته‌ایم. قرار بر این است که اشتباهات گذشته ‌مان را بپذیریم و از آن‌ها تجربه کسب کنیم. برای اطلاع از دیگر راه‌های رهایی از عذاب وجدان کلیک کنید.
  
   

زمانی که عذاب وجدان به یک بیماری تبدیل می‌شود

همانطور که گفتیم عذاب وجدان با افسردگی ارتباط دارد و هر چه بیشتر خود را سرزنش کنید بیشتر در دنیای افسردگی فرو می‌روید. برخی از افراد حتی برای اشتباهات انجام نشده نیز دچار احساس گناه و عذاب وجدان می‌شوند. این مسئله می‌تواند نشان از یک مشکل عمیق روحی روانی باشد؛ مشکلی که فرد را به شدت آزار می‌دهد و باعث می‌شود راه‌حلی جز سرزنش خود پیدا نکند. در این شرایط مراجعه به مشاوره روانشناسی ، ریشه‌یابی مشکل اصلی و بهره‌مندی از روش‌های روان درمانی می‌تواند بزرگ‌ترین کمک را به افراد بکند.