- نویسنده : دکتر فرزاد طباطبایی
هوش یکی از ویژگی‌های بشری است که انواع مختلفی دارد. یکی از انواع هوش که شاید به گوش شما هم خورده باشد، هوش هیجانی است. هوش هیجانی کودک یکی از مهم‌ترین بخش‌های وجودی او را در بر می‌گیرد و در واقع بیان کننده‌ی هیجانات اوست. هیجانات در زندگی به غنای آن می‌افزاید و باعث می‌شود افراد روابط خود را بهبود ببخشند. هوش هیجانی خود دارای مؤلفه‌های مختلفی است که در صورت توجه والدین به آن‌ها در کودک پرورش می‌یابد.
والدین با تغذیه هوش هیجانی کودکان خود آن‌ها را برای ایجاد ارتباط موثر و موفق آماده می‌کنند. اما برای این کار نیاز به آگاهی و مهارت تقویت هوش هیجانی کودک است. والدین می توانند از طریق مشاوره کودک نسبت به کسب اطلاعات در این زمینه اقدام نمایند. برای اطلاع از روند جلسات و مباحث قابل طرح در مشاوره کودک کلیک کنید.
.gif)
هوش هیجانی کودک
هوش هیجانی یعنی توانایی پایش و در نظر گرفتن احــساسات خود و دیگران. یعنی فرد می‌تواند بر احساساتی که تجربه می‌کند نظارت کرده و آن‌ها را شناسایی کند. می‌تواند بین احساسات مختلفش تمایز قائل شود و به درستی آن‌ها را بنامد. هوش هیجانی به فرد کمک می‌کند تا از اطلاعات هیجانی اش استفاده کرده و با استفاده از آن‌ها بیندیشد یا رفتار کند. در واقع هوش هیجانی داراری 4 مؤلفه می‌باشد:
- ادراک و شناسایی هیجانات
- استفاده به جا و درست از هیجانات
- درک کردن هیجانات در خود و دیگری
- مدیریت و مــهارت کنترل احساسات
ضرورت پرورش هوش هیجانی
هوش هیجانی کودک از همان بدو تولد شروع به رشد می‌کند و ممکن است کودکان مختلف با ظرفیت‌های متفاوت هوشی به دنیا بیایند. ولی در هرحال هوش هیجانی قابل پرورش است و والدین با تسهیل شرایط می‌توانند در تقــویت هوش هیجانی نقش به سزایی ایفا کنند. در ادامه ضروریات و مزایای بهره‌مندی از هوش هیجانی برای کودکان را شرح داده‌ایم:
گسترس و بهبود روابط
هوش هیجانی باعث می‌شود فرد بتواند ارتباطات بیشتری برقرار کند و از آن جایی که انسان‌ها موجوداتی اجتماعی هستند، نقص در ارتباطات و روابــط اجتماعی آن‌ها زمینه ساز مشکلات بیشتری می‌شود. اگر یک انسان بتواند احساساتی که تجربه می‌کند را بشناسد، آن‌ها را به شکل صحیح بروز دهد، با دیگران همدلی کرده و احساسات دیگران را هم به رسمیت بشناسد و بتواند در مواقع لزوم احساساتش را تنظیم کند، می‌تواند روابط عاطفی پر معنی و سازنده ای برقرار نماید. پیشنهاد می‌کنیم برای درک بهتر مقاله مــراحل رابطه عاطفی را مطالعه فرمایید.
حل مشکلات و تعارضات
تعارضات در روابط انسانی از مسائل اجتناب ناپذیر می‌باشد. هر فردی در طول زندگی و روابطش با تعارضات و اختلاف عقیده مواجه می‌شود. هوش هیجانی به فرد کمک می‌کند که بتواند این تعارضات را حل کرده و با احساسات و هیجاناتش در طی این جریان به خوبی مواجه شود.
هوش هیجانی کودک | تأمین سلامت جسمانی و روانی
از طرف دیگر فردی که بتواند هیجانات خود را کنترل کند، علی الخصوص هیجانات منفی، سلامت جسمانی‌اش حفظ می‌شود و فشارهای جسمانی‌اش کاهش پیدا می‌کند. گذشته از سلامت جسمانی، مدیریت هیجانات به ســلامت روان کمک می‌کنند. در واقع سطح بالای هوش هیجانی، کیفیت زندگی را مستقیما تحت تاثیر قرار می‌دهد. اگر می‌خواهید کــودک سالم با آینده موفق پرورش دهید، حتما به هوش هیجانی وی توجه کنید.
هوش هیجانی چه کمکی به کودک می‌کند؟
بالا بودن هوش هیجانی کودک باعث می‌شود متوجه احساسات دیگران باشد و بتواند آن‌ها را درک کند. بنابراین می‌تواند دوست خوبی برای هم سالانش باشد. معمولا شخصیت محبوب و دوست داشتنی‌ای می‌شود. هوش هیجانی کودکان این اجازه را می‌دهد تا به خوبی صحبت‌های دیگران را بشنوند، نقطه نظرات آن‌ها را درک کنند، در صورت انتقاد، رنجش عظیم نشان ندهند و روحــیه انتقادپذیری داشته باشند.
همچنین می‌توانند در مواقع بحرانی خود را مدیریت کرده و کنترل اوضاع را به دست بگیرند. یادگیری مهارت‌های فرزند پروری به میزان زیادی جهت تقویت هوش هیجانی کودک و تــربیت فرزندان موفق به شما کمک می‌کنند.
ویژگی‌های کودکانی که هوش هیجانی بالایی دارند
کودکانی که هوش هیجانی بالایی دارند به طور کلی به خوبی از پس روابطشان بر می‌آیند. دوستان متعددی دارند و تعارضات را در حداقل ممکن نگه می‌دارند. آن‌ها از تنش‌ها و درگیری‌های بیخود به دور هستند و انرژی روانی شان را صرف این مسائل نمی‌کنند. مــسئولیت پذیری کودکان دارای هوش هیجانی بالا بسیار زیاد است. چنین افرادی مسئولیت کارهای خود را می‌پذیرند و دیگران را سرزنش و متهم نمی‌کنند.
به طور کلی کودکی که هوش هیجانی بالایی دارد به موقع احساسات خود را نشان می‌دهد، از عصبانیت یا غمگینی خود و دیگران دستپاچه نمی‌شود، اضطراب را کنترل می‌کند و مجبور نیست فشار احساسات و هیجانات را به شکل دائمی تحمل کند.
روش‌های پرورش هوش هیجانی کودک
اگر می‌خواهید به کودکتان کمک کنید که هوش هیجانی بالایی داشته باشد، راهکار‌های زیر کمک کننده می‌باشند:
1. مهارت حل مسئله را به کودکتان آموزش دهید
مهارت حل مسئله از جنبه‌های مختلف هوش هیجانی است که تقویت آن منجر به پرورش هوش هیجانی کودک می‌شود. مهارت حل مسئله به کودک یاد می‌دهد به جای اینکه موقع عصبانیت هم بازی‌اش را کتک بزند، به کودک مقابل بگوید که از دستش عصبانی است. یا در مواقع بحرانی بتواند اضطرابش را کنترل کند و به راه حل‌های مختلف بیندیشد. در این زمینه مقاله مهارت حل مسئله اطلاعات مفیدی را در اختیارتان قرار می‌دهد.
2. با کودک همدلی کنید
همدلی کردن با احساسات یعنی کودک را به خاطر عصبانی بودن، غمگین شدن، مضطرب بودن یا هر احساس دیگری سرزنش نکنید. بلکه به او بگویید که درک می‌کنید چه احساسی دارد. برای مثال در ارتباط با فرزند خود از عبارات این چنینی استفاده کنید: (عزیزم من می‌دونم تو از اینکه خواهرت اسباب بازیتو شکسته عصبانی هستی.)
مــهارت همدلی به این معنا نیست که تمامی رفتار‌های کودک قابل پذیرش هستند. همدلی به این معناست که کودک حق دارد هر احساسی داشته باشد. این کار باعث می‌شود او یاد بگیرد هر احساسی چه ضرورتی دارد، همدلی کردن با دیگران چگونه است و در نهایت اینکه آرام می‌شوند.
3. هیجانات و راه حل کنترل آن‌ها را از طریق بازی آموزش دهید
از آن جایی که توانایی‌های کلامی کودکان محدود است، در نمایش‌های عروسکی یا بازی‌های دیگر موقعیت‌های مختلفی که برانگیزاننده احساسات هستند را می‌توانید نمایش دهید و از طریق آن احساسات را به کودک نشان دهید و راه حل‌هایی که پیش پای کودک می‌باشد را به او یادآوری کنید و از او بخواهید تصمیم بگیرد. اجازه دهید کودکتان احساساتش را نشان دهد. آزادی فــرزندان در خانواده اگر به طور معقول و منطقی باشد می تواند موجب شکوفایی استعدادها و تقویت هوش هیجانی کودکان شود. محدود کردن کودک باعث می‌شود که وی همه هیجاناتش را سرکوب کند و سرکوب کردن پیامدهای سوئی خواهد داشت.
4. الگوی خوبی باشید
والدی که خود می‌تواند هیجاناتش را ابراز کند، آن‌ها را بنامد و در مورد آن‌ها با دیگران صحبت کند الگوی خوبی برای کودکش می‌شود. خشم خود را کنترل کنید تا کودک نیز کنتــرل خشم را از شما بیاموزد. برای اینکه در زمینه افزایش هوش هیجانی کودک به خوبی عمل کنید لازم است ارتباط خوبی با فرزند خود داشته‌باشید.
سخن پایانی
والدین می توانند با شناسایی نشانه های هوش هیجانی پایین در کودک خود برای تقویت و افزایش آن تلاش کنند. این امر کاملا امکان پذیر است . بهتر است والدین در این مسیر از مشاوران و روانشناسان متخصص در این زمینه کمک بگیرند.
مشاوران حامی هنر زندگی می توانند در این مسیر یاریگر خانواده باشند. در صورت نیاز به مشاوره روانشناسی مرکز مشاوره حامی هنر زندگی کلیک کنید.
