عوارض قرص لووتیروکسین در درازمدت و اثرات جانبی آن

عوارض قرص لووتیروکسین در درازمدت می توانند آسیب زننده باشد. قرص لووتیرکسین زمانی که بدن به علت کم کاری تیروئید، با کمبود هورمون تیروکسین مواجه می شود، به عنوان یک مکمل دارویی مصرف می شود. قرص لووتیروکسین علی رغم فوایدی که برای رفع کم کاری تیروئید دارد، مصرف آن در درازمدت می تواند عوارض ناخواسته و جبران ناپذیری داشته باشد. که در ادامه مقاله و ضمن تعریف و توضیح قرص لووتیروکسین به آن پرداخته می شود.  

لووتیروکسین چیست

لووتیروکسین دارویی است که مصرف آن به جبران کمبود هورمون تیروکسین در بدن می پردازد و از علائم کم کاری تیروئید جلوگیری می کند. هورمون تیروئید از غده ای که در ناحیه گردن جای دارد، ترشح می شود. تیروکسین یا همان هورمون تیروئید میزان سوخت و ساز بدن را کنترل می کند و در گوارش، عملکرد قلب، رشد مغز و سلامت استخوان نقش اساسی ایفا می کند. در صورتی که تیروئید به میزان کافی تیروکسین تولید نکند، با کم کاری تیروئید مواجه خواهید شد بنابراین پزشک استفاده از لووتیروکسین را که نوع سنتزی تیروکسین است، تجویز می کند، تا از به وجود اختلال در اثر کمبود تیروکسین جلوگیری نماید.  

علت کم کاری تیروئید

عوامل مختلفی می توانند، در عملکرد این غده در بدن نقش داشته باشند و باعث کم کاری تیروئید شوند. برخی از این عوامل عبارتند از:

• کمبود ید در رژیم غذایی: کسانی که در رژیم غذایی خود با کمبود ید مواجه هستند، معمولا به بیماری کم کاری تیروئید دچار می شوند. زیرا ید از عناصر اصلی در کارکرد غده تیروئید است و کمبود آن روی کارکرد این غده تاثیر نامطلوبی می گذارد.
• مصرف داروی آمیودارن: این دارو جهت تنظیم ضربان قلب تجویز می شود، که مصرف آن باعث کاهش کارکرد غده تیروئید می شود.
• مصرف لیتیوم: داروی لیتیوم برای درمان اختلال دو قطبی تجویز می شود و بیمار با کم کاری تیروئید روبرو می شود. درواقع کم کاری تیروئید از عوارض مصرف قرص لیتیوم است.
• بیماری هاشیموتو ( بیماری سیستم ایمنی): از بیماری های است؛ که از دلایل اصلی ابتلا به کم کاری غده تیروئید در بدن است، که باعث کاهش هورمون تیروکسین می شود.

عوارض قرص لووتیروکسین در درازمدت | علائم کم کاری تیروئید

• کاهش میل جنسی
• خستگی و ریزش مو
• افسردگی
• یبوست
• حساسیت به سرما
• افزایش وزن
• مشکل تمرکز
• پریود نامنظم
• درد مفاصل و خشک شدن پوست

 

نحوه مصرف لووتیروکسین

• مصرف این قرص معمولا به صورت روزی یک عدد قرص لووتیروکسین با معده خالی و نیم ساعت تا یک ساعت قبل صرف صبحانه یا نوشیدنی های حاوی کافئین می باشد. زیرا مواد غذایی یا نوشیدنی های کافئین دار جذب لووتیروکسین را متوقف می کنند.
• توصیه می شود برای خوردن راحت کپسول یا قرص لووتیروکسین را با یک لیوان کامل آب بنوشید تا از گیرافتادن دارو در مسیر گلو جلوگیری کنید.
• در صورتی که قرص را به کودک می دهید، برای بلع سریع آن دارو را با میزان کمی آب حل کرده و با قاشق به او بخورانید. از مخلوط کردن دارو با نوشیدنی های دیگر بپرهیزید.
• برای کودکان که با بلع دارو مشکل دارند، شربت لووتیروکسین تجویز می شود که همراه آن قاشق مناسب برای اندازه گیری دوز مصرفی گذاشت می شود. همچنین در این رابطه مطالعه مقاله پرکاری تیروئید پیشنهاد می شود.

دوز مصرفی لوتیروکسین

قرص های مصرفی لووتیروکسین به صورت های 25،50 و 100میکرو گرمی است، که با توجه به شرایط فردی هر کس، پزشک دوز مصرفی او را تعیین می کند. دوز مصرفی ابتدایی معمولا برای همه یکسان است. اما ادامه مصرف آن با توجه به علائم بیماری، میزان هورمون و نوع اختلالات و سن و شرایط بیمار فرق خواهد داشت. در بزرگسالان دوز مصرفی بین 50 تا100 میکروگرم است و به تدریج بیشتر شده تا 200 میکروگرم در روز قابل افزایش است.  

چه زمانی آزمایش خون برای تجویز دارو لازم است

پزشک از ابتدای شروع درمان و به دلایل خاصی تجویز آزمایش خون را لازم می داند، که برخی از این دلایل به شرح ذیل می باشد.

• ابتدای درمان و در طول درمان: زمانی که پزشک بخواهد میزان هورمون تیروئید را قبل و بعد از مصرف لووتیروکسین بسنجد، از نتایج آزمایش برای تجویز دوز مصرفی دارو استفاده می کند. ابتدای درمان میزان تکرار آزمایش بیشتر است. اما پس از ثبات اندازه هورمون تیروئید هر 4تا6ماه این آزمایش انجام می شود.
• در زمان بارداری: در این ایام به دلیل تغییرات هورمونی در بدن ممکن است؛ پزشک انجام آزمایش تیروئید در زمان های متفاوت لازم بداند.
• بروز علائم: در این هنگام نیز با توجه به این که پزشک نسبت به ناکافی بودن دوز مصرفی تردید داشته باشد، ممکن است انجام آزمایش تیروئید را لازم بداند. برای کسب آگاهی بیشتر در این رابطه می توانید از مشاوره تلفنی فردی کمک بگیرید.
• تداخلات دارویی: تداخل دارویی نیز می تواند، روی جذب لووتیروکسین تاثیر بگذارد. که پزشک با انجام آزمایش و نتایج آن می تواند به میزان دریافتی لووتیروکسین در بدن پی ببرد.

عوارض قرص لووتیروکسین در درازمدت | عوارض کلی

مصرف میزان اضافی لووتیروکسین معمولا آسیبی به بدن وارد نمی کند. اما در موارد زیر حتما به پزشک مراجعه نمایید. در صورت مصرف تصادفی بیش از یک قرص و یا اگر با عوارض جانبی مانند درد در قفسه سینه یا ضربان و تپش قلب مواجه شدید، حتی اگر به فاصله چند روز بعد از مصرف دارو این علائم را مشاهده کردید، حتما به پزشک مراجعه کنید.
هر دارویی ممکن است در کنار فوایدی که در درمان بیماری دارد، عوارض جانبی ناخواسته ای داشته باشد و قرص لووتیروکسین از این قاعده مستثنی نیست. اما عوارض این قرص شایع نیست و کمتر کسی به عوارض ناشی از این دارو مبتلا می شود. اغلب عوارض این دارو با مصرف بیش از دوز مجاز مصرفی پدیدار می شود، که با کاهش یا قطع دارو از بین می روند. از جمله این عوارض:

• تب یا سردرد
• خستگی و گرفتگی عضلات
• حالات عصبی، اضطراب و بی قراری
• تغییر در اشتها و تغییر قاعدگی
• لرزش دست

عوارض قرص لووتیروکسین در درازمدت | عوارض اورژانسی

به ندرت بیماری با این علائم روبرو می شود، اما در صورت بروز نشانه های زیر مراجعه اورژانسی به پزشک ضرورت دارد.

• تشنج
• درد معده و تهوع و استفراغ
• درد در قفسه سینه یا ضربان نامنظم و تپش قلب
• خس خس سینه
• سختی در تکلم، ورم دهان، لب، صورت، گلو
• سفتی در گلو یا فشار درقفسه سینه

عوارض قرص لووتیروکسین در درازمدت | تداخل غذایی

مصرف هم زمان بعضی غذاها با لووتیروکسین باعث تداخل و به وجود آمدن مشکلات گوارشی می شود، که تعدادی از آن ها عبارتند از:

• غذاهای کلسیم دار: غذاهای حاوی کلسیم جذب لووتیروکسین را کاهش می دهند و باید حداقل بین مصرف لووتیروکسین و این غذاها چهار ساعت فاصله بگذارید. نمونه غذاهای سرشار از کلسیم شیر، پنیر، ماست، کلم بروکلی و... می باشند.
• نوشیدنی های حاوی کافئین: مصرف نوشیدنی های کافئین دار مانند چای، قهوه و نوشابه های گاز دار میزان جذب لووتیروکسین را کاهش می دهند و بعد از مصرف این دارو حداقل به مدت سی دقیقه از مصرف این نوشیدنی ها خودداری کنید. برای آگاهی بیشتر درباره تغذیه سالم کلیک کنید.
• مواد غذایی حاوی سویا: وجود سویا در مواد غذایی جذب لووتیروکسین را متوقف می کند. در صورتی که مصرف سویا در رژیم غذایی شما به صورت دائم وجود دارد، پزشک جهت اطمینان از دریافت میزان لازم لووتیروکسین از شما آزمایش می گیرد.
• جلبک دریایی خوراکی: به دلیل وجود میزان ید بالا در این ماده غذایی ممکن است، کم کاری تیروئید را برطرف کند. بنابراین اگر لووتیروکسین مصرف می کنید نباید از این ماده غذایی نیز استفاده کنید.

عوارض قرص لووتیروکسین در درازمدت | تداخل دارویی

مصرف بعضی داروها ممکن است، با مصرف لوتیروکسین تداخل داشته باشد در این صورت لازم است، در میزان دوز مصرفی لووتیروکسین تغییر داده شود. از جمله این داروها عبارتند از:

• داروهای دیابت
• داروهای رقیق کننده خون وارفارین
• داروهای تشنج مانند کاربامازپین
• استروژن ها مانند داروها و قرص ضدبارداری

داروهای متضاد با لووتیروکسین: برخی داروها را به هیچ عنوان نمی توان هم زمان با لووتیروکسین مصرف کرد؛ زیرا جذب لووتیروکسین را متوقف می کنند. از جمله این داورها موارد زیراست.

• نمک های آهن و کلسیم
• ضد اسیدها
• اورلیستات که برای کاهش وزن استفاده می شود.
• سوکرالفات که در درمان زخم معده کاربرد دارد.
• داروهای کاهش کلسترول مانند کلستیرامین

موارد منع مصرف لووتیروکسین

لووتیروکسین در بیماری های مرتبط با کارکرد تیروئید مانند گواتر، کم کاری تیروئید و انواع سرطان تیروئید برای بزرگسالان و کودکان تجویز می شود. لووتیروکسین در اشکال کپسول، قرص و شربت مورد استفاده قرار می گیرد. این دارو برای درمان بیماری های مرتبط با غده تیروئید کاربرد فراوان دارد. اما برای برخی شرایط استفاده از آن نیاز به مشاوره با پزشک داشته و مصرف خودسرانه آن می تواند، خطرساز شود. از جمله این موارد :

• در صورت داشتن پرکاری تیروئید یا هایپرتیروئیدیسم
• در صورت داشتن سابقه حساسیت به لووتیروکسین یا داروهای دیگر
• اگر مشکلی مرتبط با غده فوق کلیوی خود دارید
• اگر بیماری قلبی، حمله قلبی یا نارسایی قلبی دارید
• در صورت داشتن فشار خون بالا
• اگر مبتلا به دیابت هستید نیاز به مشاوره با پزشک می باشید، تا در صورت لزوم نسبت به تغییر میزان داروی بیماری دیابت یا قند خون اقدام نمایید.
• در صورتی که تحت درمان با داروهای کورتیکواستروئیدی می باشید.

مصرف این دارو برای برخی افراد و شرایط خاص می تواند با تجویز دوزهای متفاوتی تحت نظر پزشک صورت بگیرد. از جمله این شرایط موارد سطور بعدی است.

بارداری و شیردهی

مصرف لووتیروکسین در بارداری منع مصرف ندارد. حتی لازم است که ادامه پیدا کند. تنها موضوع مهم میزان هورمون تیروئید در این دوره است، که به تجویز پزشک به طور منظم از شخص  آزمایش خون گرفته می شود، تا دوز مصرفی لووتیروکسین را دریافت کند.
استفاده از لووتیروکسین در زمان شیردهی خطری متوجه مادر و کودک نمی کند و میزان بسیار ناچیزی از هورمون تیروئید وارد شیر می شود، که روی کودک اثری نخواهد داشت. بدن مادر برای تولید شیر کافی به میزان مناسب هورمون تیروئید احتیاج دارد. بنابراین مصرف لووتیروکسین در زمان شیردهی لازم است. در عین حال در دوران بارداری و شیردهی برای مصرف لووتیروکسین حتما باید نظر پزشک خود را جویا شوید.

کودکان و سالمندان

به این دلیل که افراد افسرده بیشتر در معرض عوارض قلبی حاص از مصرف این دارو قرار می گیرند. لذا پزشک برای این سنین دوز مصرفی کمتری از لووتیروکسین را تجویز می کند. در صورتی که کودکان دچار کمبود هورمون تیروئید باشند، تجویز این دارو برای آن ها مانعی نداشته و قابل استفاده است.  

عوارض استفاده لووتیروکسین در دراز مدت

مصرف دراز مدت این دارو مخصوصا برای خانم ها بیشتر از اقایون است. زیرا زنان بیش از مردان با کم کاری غده تیروئید مواجه می شوند و بنابراین میزان مصرف و دوره مصرفی طولانی تری نیز دارند. زنان بالای 60 سالگی عموما به پوکی استخوان مبتلا می شوند. اما مصرف لووتیروکسین می تواند ابتلا به پوکی استخوان و ضعف در استخوان ها را در این سنین تشدید کرده و زمان آن را جلو بیندازد.
مصرف دارو در درازمدت باعث می شود، که تراکم مواد معدنی استخوان کاهش پیدا کند، که این موضوع در مورد زنان به شکل جدی تری اتفاق می افتد. از دیگر عوارض بلند مدت این دارو آسیب های قلبی عروقی است. بنابرین وجود علائمی مانند مشکلات تنفسی، درد در قفسه سینه، علائم نارسایی قلبی، خستگی مزمن، ورم در پا، تپش و ریتم نامنظم قلب مواردی هستند، که باید جدی گرفته شوند. و به محض مواجه با آنها، باید پزشک خود را در جریان بگذارید.
از دیگر عوارض این دارو که به منظور کاهش وزن و لاغری مصرف می شود، اختلال حرکتی با نام حرکت پریشی است، که در آن بدن دچار انقباض در عضلات یا حرکات ناگهانی اندام ها می شود و می تواند در عملکرد روزانه فرد تاثیر نامطلوب بگذارد. مصرف این دارو معمولا در طول زمان افزایش پیدا می کند. دوزهای بالای لووتیروکسین نیز در طولانی مدت ممکن است باعث ضعف استخوان یا پوکی استخوان شود.

توصیه های مهم در مصرف و قطع دارو

• از قطع خودسرانه دارو خودداری کنید و دارو را مطابق با تجویز پزشک مصرف کنید.
• بدون مشورت پزشک برند داروی مصرفی خود را تغییر ندهید.
• در صورتی که خودسرانه دارو را قطع کنید احتمال بازگشت علائم کم کاری تیروئید وجود دارد.
• در صورت استفاده از داروهای دیگر یا تحت درمان بودن نزد سایر پزشکان حتما ایشان را از مصرف این دارو مطلع کنید.
• در نظر داشته باشید لووتیروکسین یک داروی کنترل کننده است و بیماری را درمان نمی کند.
• در هنگام سفر حتما داروی خود را برداشته و در طو ل سفر استفاده کنید.
• لووتیروکسین تاثیر دارویی خود را بلافاصله خواهد داشت اما مشاهده علائم بهبود آن چند هفته زمان می برد.
• عوارض این دارو اغلب در اثر مصرف بیش از حد نیاز به وجود می آید و با کاهش یا قطع دارو عارضه نیز از بین می رود.
• در دوران بارداری دوز مصرفی دارو نیاز به بررسی و تغییر دارد لذا پزشک خود را حتما مطلع نمایید.
• قبل از شروع به مصرف این دارو پزشک با تجویز آزمایش میزان داروی مورد نیاز شما را تشخیص می دهد و سپس در طول درمان با آزماش های مکرر تاثیر دارو را بررسی می کند.

عوارض قرص لووتیروکسین در درازمدت | سخن پایانی

اگر از این دارو به عنوان راهی جهت کاهش وزن استفاده می کنید در نظر داشته باشید که مصرف طولانی مدت آن می تواند تهدیدی جدی برای سلامتی شما محسوب شود و موجبات ناراحتی های جسمی را برایتان فراهم کند. در این راستا برای آگاهی بیشتر از مشاوره روانشناسی حامی هنر زندگی راهنمایی بخواهید.