.jpg)
- نویسنده : دکتر فرزاد طباطبایی
بیماری ام اس یا تصلب بافت چندگانه یک بیماری مزمن و طولانی مدت در دسته‌ی اختلالات عصبی شناختی است که کارکرد مغز، نخاع و اعصاب چشم شما را تحت تاثیر قرار می‌دهد. در نتیجه مشکلاتی در بینایی، تعادل، کنترل عضلات و سایر اندام‌های بدن ایجاد می‌شود. این آثار برای هر کسی متفاوت است. برخی افراد علائم خفیف داشته که حتی نیازی به درمان ندارند. اما در برخی دیگر شدت بیماری به قدری است که از انجام کارهای روزانه خود باز می‌مانند. در بیماری ام اس سیستم ایمنی بدن که وظیفه محافظت در برابر میکروب‌ها و ویروس‌ها را دارد، به بافت میلین (بافت چرب محافظ رشته‌های اعصاب) حمله می‌کند. علل متفاوتی برای بروز این مشکل در سیستم ایمنی ذکر شده است. پیشنهاد می‌کنیم برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه دیگر اختلالات عصبی شناختی کلیک کنید..gif)
بیماری تصلب بافت چندگانه یا MS چیست؟
ماده‌ای چرب (میلین) به دور رشته‌های عصبی مغز و نخاع مانند عایقی می‌پیچد و باعث تسریع انتقال پیام عصبی به نقاط مختلف بدن می‌شود. در بیماری ام اس (تصلب بافت چندگانه) سیستم ایمنی بدن به میلین حمله کرده و آن را تخریب می‌کند در نتیجه عصب آسیب می‌بیند. این بیماری معمولا به آهستگی پیشرفت کرده و ممکن است حدود 25 سال طول بکشد. شیوع ام اس در زنان حدودا 3-2 برابر بیشتر از مردان است.
بیماری MS در چه سنی بروز پیدا می‌کند؟
بیماری ام اس معمولا در سنین 20 تا 40 سالگی بروز پیدا می‌کند. شیوع آن در کودکان و بزرگسالان بالای 40 سال کمتر است. اگر عضوی از خویشاوندان درجه یکتان به MS مبتلا باشد، احتمال خطر ابتلا شدن شما بالا می‌رود.
انواع مختلف بیماری ام اس
افرادی که به بیماری MS مبتلا هستند حالت‌های مختلفی را تجربه می‌کنند که در ادامه به توضیح آن می پردازیم:
1. MS عود کننده _ فروکش کننده
در نتیجه درمانِ افراد مبتلا به تصلب بافت چندگانه عود کننده_ فروکش کننده، علایم بیماری از بین می‌رود. بروز مجدد نشانه‌ها در حالت عود بیماری رخ می‌دهد. روند بهبود بیماری در این مدل، ممکن است برای هفته‌ها و حتی سال‌ها ادامه پیدا کند. حدود 85 درصد از بیماران، به نوع MS عود کننده _ فروکش کننده مبتلا می‌شوند.
2. بیماری ام اس | MS پیشرونده اولیه (PPMS)
در این حالت بیماری MS به مرور زمان پیشرفت می‌کند، افرادی که به این نوع از بیماری تصلب بافت چندگانه مبتلا می‌شوند، دچار نوسان بین حال فروکشی یا عود نمی‌شوند و سیر پیشرفت بیماری به صورت حالتی یکنواخت ادامه پیدا می‌کند.
3. بیماری ام اس | MS پیشرونده ثانویه (SPMS)
در اکثر افرادی که MS عودکننده_ فروکش کننده را تجربه کردند این احتمال وجود دارد که ادامه بیماری به فرم MS پیشرونده ثانویه تبدیل شود. در MS پیشرونده ثانویه، عوارضی که به دنبال حمله MS در بیمار ایجاد می‌شود در زمان فروکش شدن بیماری، به طور کامل از بین نمی‌رود. روند بیماری به صورت وخیم‌تر شدن عود و فروکش شدن علائم ادامه پیدا می‌کند و در نهایت ضعف پیشرونده به طور ممتد، دیده می‌شود.
4. MS پیشرونده _ عود کننده
در حالت MS پیشرونده _ عود کننده، علایم بیماری با گذشت زمان تشدید می‌شود و بین دوره‌هایی که با افزایش علائم بیماری همراه است دوره‌هایی از بهبود دیده می‌شود. این حالت بسیار نادر است و در فقط 5 درصد بیماران دیده می‌شود.
علت ابتلا به MS چیست؟
در برخی از نظریه‌ها کمبود ویتامین D یا عفونت ویروسی و ژنتیک را دلیل بیماری ام اس دانسته‌اند؛ ولی حفیقت این است که علت دقیق بیماری MS مشخص نگردیده است.
علائم بیماری MS چیست؟
از آنجایی که بیماری MS نوعی بیماری خود ایمنی است، شدت علائم در هر فردی متفاوت است. علائم بیماری، در قسمت‌های مختلف بدن می‌تواند بروز پیدا کند. اما بروز تغییر در ادراکات حسی، از اولین علائم بیماری ام اس می‌باشد.
1. عارضه عضلانی، اسپاسم و بروز مشکلات حرکتی
در اثر تخریب سیستم عصبی، اختلالات حرکتی و مشکل در راه رفتن، اسپاسم ماهیچه، سست شدن عضلات، عدم هماهنگی، نداشتن تعادل و لرزش بدن دیده می‌شود.
2. بروز عوارض و مشکلات در بینایی
اعصاب بینایی نیز از بیماری ام اس در امان نیست و غلاف میلین‌های آن مورد حمله قرار می‌گیرند پس مجموعه ای از نشانه‌ها مانند دوبینی، حرکات غیر ارادی چشم، التهاب عصب بینایی، تاری دید، بروز درد به موقع حرکت دادن چشم‌ها و از دست دادن بینایی می‌تواند بروز پیدا کند.
3. بی حسی یا درد از علائم بیماری ام اس
برای بیشتر افرادی که بیماری MS دارند تجربه بی حسی، درد و لرزش رایج است که ممکن است در سراسر بدن یا قسمت خاصی بروز پیدا کند. سردرد، درد در صورت و پاها به دلیل اسپاسم‌های عضلانی نیز غالبا رخ می‌دهد.
4. بروز مشکلات در عملکرد روده و مثانه
بروز آسیب در مسیر سیستم عصبی که کنترل ماهیچه‌های مثانه و روده را برعهده دارند، باعث ایجاد مشکلاتی مانند دشواری در شروع ادرار، تکرر ادرار، عفونت مثانه، بی اختیاری، یبوست و اسهال می‌شود.
5. اختلال در عملکرد جنسی از علائم بیماری ام اس
بیماری MS با بروز مشکلاتی در عملکرد جنسی مانند؛ کاهش میل جنسی، کاهش حساسیت اندام‌های تناسلی، ناتوانی در رسیدن به ارگاسم و خشک شدن واژن و درد مقاربتی در زنان همراه است.
6. بروز مشکلاتی در مغز
کاهش دقت و توجه، ضعف در حافظه، افت در توانایی پاسخ دهی یا حل مسأله، افسردگی و نوسانات در خلق، سرگیجه، ضعف شنوایی و تباهی مغز از جمله عوارض بیماری تصلب بافت چندگانه در مغز و سیستم اعصاب است.
بیماری ام اس در زنان
سطح هورمون‌ها بر روی علائم بیماری در زنان تاثیر می‌گذارد. برخی از پزشکان بر این باورند که تغییر هورمون‌ها در زنان باعث بروز این علائم می‌گردد و برخی دیگر می‌گویند که سطح پایین تستوسترون در بروز علائم تاثیر گذار است. در هر صورت به قطعیت نمی‌توان علت آن را تعیین کرد و به تحقیقات بیشتری نیاز می‌باشد. تحقیقات نشان داده است که زنان بیشتر از مردان تحت تاثیر‌ام اس قرار می‌گیرند و دلیل آن نیز به شرح زیر می‌باشد:
قاعدگی
علائم ام اس در دوره قاعدگی برخی از زنان با شدت بیشتری بروز پیدا می‌کند. این شدت می‌تواند ناشی از پایین آمدن سطح استروژن در دوره قاعدگی باشد. برخی از زنان علائمی مانند خستگی، ضعف، عدم تعادل و افسردگی از خود نشان داده‌اند.
بارداری
ام اس بر روی توانایی باروری فرد تاثیری نمی‌گذارد. یعنی زنان مبتلا به ام اس می‌توانند باردار شوند و لذت مادر بودن را تجربه کنند. بررسی‌ها نشان داده است که علائم ام اس در دوره بارداری ثابت می‌ماند و بر روند بارداری تاثیر منفی نمی‌گذارد. حاد شدن و بازگشت مجدد بیماری پس از زایمان اتفاق می‌افتد.
یائسگی
برخی از زنان پس از یائسگی علائم ام اس را با شدت بیشتری تجربه می‌کنند. این مساله نیز ممکن است مانند قاعدگی به میزان هورمون استروژن مربوط باشد. با استفاده از هورمون HRT می‌توان علائم ام اس در زنان یائسه را تا حدی کاهش داد. البته استفاده از این روش درمانی با خطرات احتمالی همچون سرطان سینه، سکته قلبی و سکته مغزی همراه است. این روش درمانی با بررسی و صلاح دید پزشک معالج انجام می‌شود. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه ام اس در زنان کلیک کنید.
آزمایش‌های تشخیصی در شناسایی ام اس
آزمایش خاص و مشخصی برای تشخیص ام اس وجود ندارد. در نهایت پزشکان با بررسی نشانه‌ها و رد سایر بیماری‌های مشابه، ام اس را تشخیص می‌دهند. برای تشخیص قطعی از روش‌های تشخیص دیگری نیز استفاده می‌شود که عبارتند از:
آزمایش خون: پزشک با بررسی آزمایش خون مطمئن می‌شود که علائم و نشانه‌های موجود، از مشکلاتی همچون عفونت و التهاب ناشی نمی‌شود.
آزمایش مایع نخاعی کمر: در این آزمایش کمی از مایع نخاعی فرد از کمر بیرون کشیده می‌شود و مورد بررسی قرار می‌‌گیرد. در صورتی که سطح پروتئین‌ها و گلبول‌های سفید خون کم باشد می‌توان به ام اس مشکوک شد. در این آزمایش بیماری‌های عفونی که علائمی شبیه به ام اس دارند نیز تشخیص داده می‌شود.
MRI: در این روش از امواج مغناطیسی برای مشاهده اندام‌های بدن استفاده می‌شود. با استفاده از MRI می‌توانند آسیب دیدگی میلین سلول‌های عصبی را تشخیص دهند. البته آسیب میلین دلیل قطعی ام اس نیست چراکه امکان دارد این آسیب در اثر مشکلاتی همچون لوپوس و بیماری‌های التهابی به وجود آمده باشد. برای تشخیص مرحله بیماری از تزریق ماده رنگی درون وریدی استفاده می‌کنند.
تست‌های تحریکی: با استفاده از تحریک‌های دیداری و الکتریکی در این تست، پاسخ‌های ارسال شده از طرف مغز را اندازه گیری می‌کنند. این تحریک‌ها از طریق دست و پاهای فرد انجام می‌شود.
درمان بیماری ام اس
بیمارانی که برای درمان اقدام نمی‌کنند، به احتمال بیشتری دچار اختلالات حرکتی می‌شوند. در فرآیند درمان براساس نیاز بیمار و با صلاح دید پزشک انواع مختلف داروها مانند اینترفرونی، گلاتیرامراستات، ناتالیزوماب، میتوکسانترون، فومارات دی متیل و... تجویز می‌شود. این داروها با توجه به ناحیه‌ای که آسیب دیده است تجویز می‌شوند. اما برای درمان مؤثرتر، رسیدگی و توجه به وضعیت روانی بیمار نیز از اهمیت زیادی برخوردار است. رفتار صحیح با بیماران ام اس، کاهش استرس و عوامل استرس زا کمک شایانی به درمان بیماری ام اس می‌کند. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه رفتار صحیح با بیماران ام اس کلیک کنید.
گاهی عوامل استرس درونی بوده و نیاز به شناسایی توسط یک متخصص دارد. بنابراین دریافت مشاوره روانشناسی برای ارزیابی و درمان اضطراب ضرورت دارد. برای کنار آمدن با فشارهای روانی ناشی از بیماری می‌توانید از مشاوره تلفنی فردی کمک بگیرید.
درمان با استفاده از طب سنتی
در طب سنتی بر این باورند که ام اس به دلیل سردی مغز بروز پیدا می‌کند. دوره درمان ام اس از طریق طب سنتی 5 تا 7 ماه است و در این دوره بهبود بسیار زیادی حاصل می‌شود. مصرف مواد غذایی گرم همچون زیتون، انجیر و آناناس بسیار اهمیت دارد. قسمت‌هایی از بدن که دچار بی حسی شده‌اند با روغن زیتون ماساژ داده می‌شود. همچنین ازاستشمام عطرهای گرمی همون گل محمدی نیز کمک می‌گیرند. برخی از گیاهان مورد استفاده در طب سنتی عبارتند از:
- زعفران
- گیاه جنسینگ
- گیاه گزنه
- گیاه خرفه
- گیاه شاهدانه
همچنین پرهیز غذایی نیز در طب سنتی بسیار اهمیت دارد. مواد غذایی سردی همچون تخم مرغ، لبنیات، بادمجان، کافئین و غیره نباید در طول درمان مورد استفاده قرار گیرند و یا استفاده از آن‌ها به حداقل برسد.
درمان با استفاده از سلول‌های بنیادی
در گذشته بیشتر از دارو برای درمان ام اس استفاده می‌شد. به این صورت که با استفاده از دارو سیستم ایمنی بدن سرکوب می‌شد. اما امروزه تحقیقات نشان داده است که با استفاده از سلول‌های بنیادی امکان ترمیم سلول‌های عصبی وجود دارد. روند درمان با سلول‌های بنیادی به صورت زیر می‌باشد:
1_با استفاده از شیمی درمانی سیستم ایمنی بدن تخریب می‌شود.
2_سپس سلول‌های بنیادی گرفته شده از مغز استخوان فرد، به تدریج تزریق شده و سلول‌های عصبی را احیا می‌کند.
درمان بیماری ام اس از طریق اوزون و اکسیژن تراپی
اوزون و اکسیژن از عناصر طبیعت می‌باشند و کارکرد آن‌ها به این صورت است که سلول‌های تخریب شده را با استفاده از اشعه گاما تحریک می‌کنند. در نتیجه بافت بدن ترمیم شده و سیستم ایمنی بدن تقویت می‌شود.
راهکارهای مؤثر در کاهش علائم ام اس
با استفاده از تغییر سبک زندگی و راهکارهایی بسیار ساده می‌توانید علائم بیماری را تا حدی کاهش دهید. این راهکارها عبارتند از:
- به اندازه کافی استراحت کنید تا خستگی و بی حالی ناشی از بیماری کاهش یابد.
- ورزش کردن باعث افزایش قدرت عضلات بدن می‌شود و به بهبود تعادل شما کمک می‌کند. ورزش‌های هوازی بهترین نوع ورزش برای افراد مبتلا به ام اس می‌باشد.
- از گرمای زیاد خودداری کنید چرا که ممکن است باعث ضعف شدید عضلات شود. در صورتی که این اتفاق افتاد، هرچه سریع‌تر دمای بدن خود را پایین آورید تا علائم کاهش یابند.
- مراقب رژیم غذایی خود باشید. غذاهای سالم و مغذی به بهبود قدرت عضلات بدن شما کمک می‌کنند.
- از استرس و اضطراب دوری کنید. پیشنهاد می‌کنیم مقاله درمان اضطراب را بخوانید.
برای دریافت مشاوره در زمینه بیماری ام اس ( اسکلروز چندگانه ) می توانید با مشاوران مرکز مشاوره روانشناسی حامی هنر زندگی از طریق تلفن ثابت از کل کشور با شماره 9099075228 و از تهران با شماره 9092305265 تماس بگیرید.
