پیشگیری طبیعی از بارداری | روش های جلوگیری از حاملگی بدون دارو

پیشگیری طبیعی از بارداری شامل زمان بندی فعالیت جنسی برای عبور از بارورترین زمان بدن زن است. بطور کلی برنامه ریزی خانواده یا آگاهی از باروری با هدف جلوگیری از بارداری به معنای استفاده از روش ها، داروها یا دستگاه هایی برای جلوگیری از بارداری انجام می شود. اما همه روش های پیشگیری از بارداری به استفاده از دستگاه و دارو محدود نمی شود. روش های طبیعی پیشگیری از بارداری یا تنظیم خانواده طبیعی، نوعی پیشگیری از بارداری است که بر مشاهدات مربوط به بدن زن و چرخه قاعدگی او متکی است. روش های طبیعی پیشگیری از بارداری شامل روش های پیشگیری از بارداری طبیعی می شود.  

پیشگیری طبیعی از بارداری

گزینه های مختلفی برای پیشگیری از بارداری از وجود دارد و هنگام انتخاب گزینه ای که برای شما و شریک زندگی مناسب است به دلیل ویژگی های مختلفی که در آن ها وجود دارد می تواند گیج کننده باشد. پیشگیری طبیعی از بارداری روشی است برای جلوگیری از بارداری بدون استفاده از داروها یا وسایل فیزیکی. این مفهوم بر اساس آگاهی و مشاهدات درباره بدن و سیکل قاعدگی زنان شناخته می شود.
به دست آوردن این شناخت مستلزم استفاده از شیوه ای است که به آگاهی باروری طبیعی موسوم است. این روش ها ضمن اثرگذاری، نیاز به یک تعهد مستمر و آگاهانه با نظارت و کنترل شخصی دارد. اگرچه این روش ها برای پیشگیری از بارداری ایجاد شده اند اما می توانند به طور مساوی توسط یک زن و شوهر برای افزایش باروری و ارتقاء بارداری نیز مورد استفاده قرار بگیرند.

مزایای پیشگیری از بارداری طبیعی

• صرفه جویی در هزینه و رایگان بودن، فقدان نسخه یا ویزیت پزشک
• عدم نیاز به مراقبت های بهداشتی، اجتناب از مصرف داروها یا دستکاری هورمونی
• عدم نیاز به روش های خاص با عوارض جانبی احتمالی.

معایب پیشگیری از بارداری طبیعی

• برآورد یا تشخیص دقیق زمان باروری یک زن دشوار است و این امر افزایش احتمال بارداری بدون برنامه را فراهم می آورد.
• روش های طبیعی به اندازه برخی از روش های جلوگیری از بارداری موثر نیستند.
• کیت های تست تخمک گذاری توسط برخی از زوج ها با استفاده از روش های طبیعی پیشگیری از بارداری استفاده می شود و هزینه این کیت ها یکی دیگر از معایب بالقوه است. استفاده صحیح از این روش ها دشوار است و از مقاربت جنسی در زمان های خاصی از ماه باید اجتناب شود. برای کسب اطلاعات بیشتر از مشاوره جنسی کلیک کنید.

 

چرخه قاعدگی و احتمال بارداری

به عنوان یک زن بالغ به احتمال زیاد توانایی باروری دارید و اگر چند روز قبل یا در طول تخمک گذاری رابطه جنسی محافظت نشده داشته باشید باردار خواهید شد. تخمک گذاری زمانی اتفاق می افتد که تخمدان شما یک تخمک آزاد کند. تقریباً یک بار در ماه حدود ۱۲ تا ۱۶ روز پس از هر بار قاعدگی تخمک گذاری رخ می دهد. روز خاصی که در آن علائم تخمک گذاری احساس می کنید بستگی به طول چرخه شما دارد. این امر تا حد زیادی با نوسانات سطح هورمون جنسی شما کنترل می شود.
برای برخی از زنان، این نوسانات از یک ماه تا ماه دیگر کاملاً ثابت است. سایر زنان دوره های قاعدگی نامنظمی دارند. اگر بارداری اتفاق نیفتد، پریود ۱۴ روز پس از تخمک گذاری اتفاق می افتد. عمر هر تخمکی که از تخمدان آزاد می شود بسیار کوتاه است. حاملگی تنها در صورتی رخ می دهد که تخمک در ۲۴ تا ۴۸ ساعت پس از زمان تخمک گذاری بعد از پریود، بارور شود.
اسپرم می تواند تا پنج روز پس از انزال در بدن شما زنده بماند. بنابراین، اگر در پنج روز قبل از تخمک گذاری، رابطه داشته باشید با احتمال زیاد، باردار می شوید. این واقعیت های بیولوژیکی به این معنی است که دوره واقعی باروری برای اکثر زنان بین ۵ تا ۸ روز طول می کشد. اگر دوره باروری خود را به طور دقیق تشخیص داده باشید و از روابط جنسی محافظت نشده در هر ماه اجتناب کنید، احتمال حاملگی شما کمتر می شود. از نظر تئوری، این امر مانع از وجود اسپرم زنده در لوله های فالوپ شما به عنوان یک تخمک زنده می شود. به نوبه خود، این امر از لقاح جلوگیری می کند. با توجه به این اطلاعات گفته می شود آگاهی باروری یکی از معتبرترین روش های پیشگیری از بارداری است.  

روش های طبیعی پیشگیری از بارداری

روش های طبیعی پیشگیری از بارداری "طبیعی" تلقی می شوند زیرا مکانیکی نیستند و نتیجه دستکاری هورمون ها به دست نمی آیند. در عوض، این روش ها برای جلوگیری از بارداری مستلزم آن است که زن و مرد در زمانی که تخمک برای بارور شدن با اسپرم در دسترس است، رابطه جنسی نداشته باشند. روش های پیشگیری از بارداری طبیعی بر اساس دانستن زمان تخمک گذاری یک زن در هر ماه است. برای استفاده از فام لازم است علائم و نشانه هایی را که نشان می دهد تخمک گذاری رخ داده یا در شرف وقوع است، شناسایی شوند. نمونه هایی از روش های طبیعی پیشگیری از بارداری عبارتند از: روش ریتم تقویم، روش دمای پایه بدن و معاینه مخاط دهانه رحم که در ادامه به شرح بیشتری از این روش ها پرداخته شده است.

1-روش ریتم تقویم

روش ریتم تقویمی برای جلوگیری از بارداری متکی به محاسبه دوره باروری برمبنای روزهای تقویم است. بر اساس ۱۲چرخه قاعدگی قبلی، ۸ روز از کوتاهترین چرخه قاعدگی را برای تعیین اولین روز باروری و ۱۱ روز از طولانی ترین چرخه قاعدگی برای تعیین آخرین روز باروری کم می شود. سپس تعداد کل روزهایی را که ممکن است تخمک گذاری وجود داشته باشد محاسبه می گردد. اگر چرخه های قاعدگی ماه به ماه نامنظم باشد، زن تعداد روزهای بیشتری از ماه را در معرض بارداری خواهد بود. روش تقویم تنها در حدود ۸۰٪  موارد پیشگیری از بارداری موثر بوده و در صورت استفاده به عنوان تنها روش پیشگیری، نامطئن و بی اثر تلقی می شود. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه مراقبت های قبل از بارداری  کلیک کنید.

2-روش سنجش دمای پایه بدن

روش دمای پایه بدن (BBT) بر این واقعیت استوار است که دمای بدن زن ۱۲ تا ۲۴ ساعت قبل از ازادسازی تخمک از تخمدان پایین رفته و پس از آزاد شدن تخمک دوباره افزایش می یابد. متأسفانه این اختلاف دما چندان زیاد نیست. وقتی بدن در حالت استراحت است کمتر از یک درجه فارنهایت (حدود نیم درجه سانتیگراد) است. روش دمای پایه بدن مستلزم این است که یک زن هر روز صبح قبل از اینکه از رختخواب بیرون بیاید دمای بدن خود را اندازه گیری کند.
باید از یک دماسنج مخصوص که دقیق تر و حساس تر از یک دماسنج معمولی دهانی است استفاده کرد و تغییرات دمای روزانه را با دقت ثبت کرد. این کار باید هر ماه انجام شود. برخی ماشین حساب های آنلاین نیز برای کمک به زن در تعیین درجه حرارت پایه بدن در دسترس هستند. برای استفاده از دمای پایه بدن به عنوان روش پیشگیری از بارداری، باید رابطه جنسی از زمان کاهش دمای بدن تا حداقل ۴۸ تا ۷۲ ساعت پس از افزایش مجدد دمای بدن، متوقف شود.

3-روش بازرسی مخاط

روش بازرسی مخاط بستگی به وجود یا عدم وجود نوع خاصی از مخاط دهانه رحم دارد که یک زن در واکنش به استروژن تولید می کند. رحم‌ زنان درست قبل از خروج تخمک از تخمدان مقداری بیشتر از حالت معمول، مخاط آبکی(مانند سفیده تخم مرغ خام) تولید می کنند. این موکوس موسوم به سفیده تخم مرغ (AWCM) حالت کشسانی تا یک اینچ خواهد داشت. یک زن می تواند تفاوت های کمی و کیفی مخاط دهانه رحم خود را با بررسی ظاهر آن روی لباس زیر، پد و دستمال توالت تشخیص دهد. با استفاده از دو انگشت، یک نمونه مخاط از دهانه واژن را نیز می تواند به آرامی برداشته و امتحان کند.
بین آخرین دوره قاعدگی و زمان تغییر در مخاط دهانه رحم رابطه وجود دارد. در این دوره توصیه می شود فقط یک روز در میان رابطه جنسی برقرار شود؛ زیرا وجود مایع منی تعیین ماهیت مخاط دهانه رحم را دشوارتر می کند. اگر برنامه ریزی برای بچه دار شدن وجود ندارد پس از مشاهده تغییر در مخاط دهانه رحم، به مدت ۳ تا ۴ روز نباید به طور کلی رابطه جنسی برقرار شود.

4-روش علامت گرمایی

روش علامتی گرمایی ترکیبی از جنبه های خاصی از ثبت تقویم، سنجش دمای پایه بدن و روش های بازرسی مخاط است. همه این عوامل نه تنها مورد توجه قرار می گیرند بلکه علائم دیگری مانند گرفتگی خفیف و حساسیت در پستان نیز در کانون توجه خواهد بود. برخی از زنان هنگام رهاسازی تخمک(دوره تخمک گذاری) ناراحتی در قسمت تحتانی شکم(در ناحیه تخمدان ها) را نیز تجربه می کنند که می تواند به عنوان یک علامت در نظر گرفته شود. برای کسب آگاهی بیشتر درباره زمان و سن مناسب برای بچه دار شدن کلیک کنید.

5-کیت های تست نشانگر تخمک گذاری

از کیت پیش بینی تخمک گذاری برای تعیین زمان بیشتر تخمک گذاری استفاده می شود. این کیت، میزان هورمون لوتئینیزه کننده(LH) در ادرار را اندازه گیری می کند. از آنجا که هورمون لوتئینیزه باعث بلوغ تخمک در تخمدان می شود، مقدار LH معمولاً ۲۰ تا ۴۸ ساعت قبل از تخمک گذاری افزایش می یابد. این افزایش، موج هورمون لوتئینیزه نامیده می شود. می تواند ۸ الی ۱۲ ساعت بعد در ادرار زن تشخیص داده شود. کیت پیش بینی تخمک گذاری برای اندازه گیری میزان هورمون لوتئینیزه کننده در ادرار طراحی شده است. تعدادی کیت پیش بینی تخمک گذاری در داروخانه ها فروخته می شود که از روش ساده تا پیچیده متفاوت هستند.
در ساده ترین حالت، زن روی یک نوار آزمایش ادرار می کند و مقدار هورمون لوتئینیزه کننده با تغییر رنگ مشخص می شود. شدت رنگ متناسب با مقدار هورمون لوتئینیزه کننده در ادرار خواهد بود. آزمایش ادرار باید ۲ تا ۳ روز قبل از تخمک گذاری بر اساس تاریخ چرخه های ماهانه قبلی انجام شود. بزرگترین شانس بارداری زمانی است که رابطه جنسی در ۲۴ ساعت پس از افزایش هورمون لوتئینیزه رخ دهد. کیت های پیش بینی تخمک گذاری در درجه اول برای افزایش احتمال باردار شدن استفاده می شود اما می تواند روشی باشد برای نمایش اینکه زن در شرف تخمک گذاری است که باید اقدامات احتیاطی مناسب را لحاظ کند.

6-پیشگیری طبیعی از بارداری به روش فام

روش آگاهی از باروری (FAM) یک استراتژی تنظیم خانواده طبیعی است که زنان می توانند از آن برای جلوگیری از بارداری استفاده کنند. شامل ردیابی چرخه طبیعی باروری و چرخه قاعدگی، ایجاد آگاهی بهتر از بدن و استفاده از انواع روش های غیر دارویی برای تشخیص تخمک گذاری است. میزان تأثیر فام بسته به نحوه ردیابی چرخه قاعدگی مورد استفاده شما متفاوت خواهد بود. راه های زیادی برای جلوگیری از بارداری وجود دارد و موثرتر از یک روش طبیعی است که شامل مصرف دارو یا مداخله های پزشکی می شود.
فام یکی از معتبرترین روش های پیشگیری از بارداری است و می تواند بصورت خاص انتخاب مناسبی برای پیشگیری از بارداری برای زنانی باشد که بسیار دقیق دوره های باروری خود را پیگیری می کنند.  روش های متعددی برای جمع آوری اطلاعات جهت استفاده در فام ضروری است. از روش ثبت ریتم در تقویم، روش سنجش دما و روش ارزیابی مخاط دهانه رحم برای افزایش اثر فام می توانید استفاده کنید. اثربخشی فام بستگی به مواردی دارد از جمله اینکه از کدام روش ردیابی باروری استفاده می کنید.

• چرخه قاعدگی شما چقدر منظم است.
• چگونه با اطمینان چرخه های قاعدگی خود را پیگیری می کنید.
• چه مدت از رابطه جنسی در اطراف تاریخ تخمک گذاری خودداری می کنید.

فام برای زوج هایی که همیشه به طور مداوم و درست از آن استفاده می کنند موثر است هرچند انجام این کار می تواند سخت باشد. در بین زوجینی که از فام به طور ناپیوسته یا نادرست استفاده می کنند، از هر ۱۰۰ نفر ۲۴ نفر باردار می شوند. این امر آن را به یکی از معتبرترین روش های جلوگیری از بارداری مبتنی بر پرهیز غیرقابل اجتناب تبدیل می کند.

7-روش برداشتن (بیرون کشیدن)

با استفاده از روش بیرون کشیدن، اندام تناسلی مردان قبل از انزال ازواژن زن خارج می کنند تا اسپرم آزاد شده از آلت تناسلی او وارد واژن نشود. به این خروج، کویتوس اینترپروتوس نیز می گویند. استفاده از این روش به عنوان یک روش پیشگیری از بارداری مشکلاتی دارد. اول اینکه مرد ممکن است مقادیر کمی اسپرم را قبل از انزال واقعی آزاد کند. ثانیاً، مرد به کنترل خود و حس دقیق زمان انزال نیاز دارد تا بتواند آلت تناسلی خود را به موقع از واژن زن خارج کند. از آنجا که انجام این کار برای مرد دشوار است، روش بیرون کشیدن فقط ۷۵ تا ۸۰ درصد در جلوگیری از بارداری موثر است.

8-ناباروری شیردهی

ناباروری شیردهی بر اساس این ایده است که زنان تا زمانی که به نوزاد خود شیر می دهند نمی توانند باردار شوند. این درست است که یک زن در دوران شیردهی به همان سرعت قبل از زایمان تخمک گذاری نخواهد داشت اما نکته ای که باید به آن توجه کرد این است که زنانی که در حال تغذیه کودک با شیر خود هستند معمولاً بین ۱۰-۱۲ هفته پس از زایمان دوباره تخمک گذاری خود را شروع می کنند. بنابراین، این روش به عنوان تنها اقدام پیشگیری از بارداری مناسب تلقی نمی شود.
یک مادر شیرده ممکن است دوباره شروع به تخمک گذاری کند و متوجه باروری خود نشود؛ زیرا تخمک گذاری می تواند قبل از بازگشت قاعدگی رخ دهد. اگر این اتفاق بیفتد و مادر رابطه جنسی محافظت نشده داشته باشد می تواند باردار شود؛ در حالی که هنوز به نوزاد خود شیر می دهد. اگر مادر شیرده مایل به بارداری مجدد نباشد، باید از روش مناسب پیشگیری از بارداری استفاده کند.  

اثر گیاهان دارویی برای جلوگیری از بارداری طبیعی

طرفداران درمان طبیعی پیشنهاد می کنند که گیاهان می توانند در جلوگیری از بارداری موثر باشند. برخی معتقدند که این گیاهان بر عوامل شیمیایی، هورمون های مصنوعی و سایر روش های رایج پیشگیری از بارداری ترجیح داده می شوند. نکته حایز اهمیت این است که گیاهان ذکر شده، توسط سازمان غذا و دارو FDA تأیید نشده اند و تحت آزمایشات رسمی پزشکی برای پیشگیری از بارداری قرار نگرفته اند؛ بنابراین نمی توان ایمنی و کارایی آن ها را تضمین کرد. همچنین مکانیسم اثر برخی از این گیاهان ممکن است باعث سقط جنین شود. شما باید در مورد استفاده از این گزینه ها با پزشک خود یا مشاوره خانواده مشورت کنید.

ریشه دانه سنگی

بومیان آمریکایی، مانند داکوتا و شوشون، یک تزریق سرد می نوشند و دود ریشه دانه سنگ را استنشاق می کنند تا عقیمی دائمی ایجاد شود.

• خار: بومیان آمریکایی چای داغ تهیه شده با خار را برای ناباروری می نوشیدند.
• دانه هویج وحشی: زنان در مناطق خاصی از هند بلافاصله پس از مقاربت جنسی یک قاشق چای خوری دانه هویج وحشی می خورند. سپس برای جلوگیری از لانه گزینی و لقاح، خوردن یک قاشق چایخوری را تا ۷ روز آینده تکرار می کنند. همچنین ممکن است باعث سقط جنین شود.
• ریشه زنجبیل: پزشکان سنتی، نوشیدن ۴ فنجان چای زنجبیل در روز به مدت بیش از ۵ روز برای شروع قاعدگی را توصیه می کنند. همچنین می توانید ۱ قاشق چایخوری پودر زنجبیل را در ۶ اونس آب جوش مخلوط کرده و در حالی که گرم است مصرف کنید. زعفران دم کرده و گیاه بابونه نیز به عنوان عناصر گیاهی قاعده آور شناخته می شوند.

 

موثرترین روش های پیشگیری از بارداری

با توجه به اطلاعات منابع مورد اعتماد، متداول ترین روش های پیشگیری از بارداری به ترتیب از موثرترین تا کم اثرترین موارد عبارتند از:

• عقیم سازی زنان و مردان: عقیم سازی شامل یک عمل جراحی برای جلوگیری از بارداری دائمی است. وازکتومی برای مردان و انسداد لوله های رحمی برای زنان است.
• روش های ضد بارداری برگشت پذیر طولانی مدت: این روش ها طول عمر ۳ تا ۱۰ سال را برای جلوگیری از بارداری فراهم می کنند. به عنوان مثال می توان دستگاه های داخل رحمی یا آی یو دی و ایمپلنت های هورمونی را نام برد.
• روش های هورمونی با اثر کوتاه مدت: شامل کنترل بارداری با روشی است که هر روز یا هر ماه با مصرف قرص های کوچک، پیچ و حلقه واژن مصرف استفاده می شود. همچنین تزریقی وجود دارد که پزشک می تواند هر ۳ ماه یکبار تجویز کند.
• روش های مانع سازی: این سبک ها در هر بار رابطه جنسی استفاده می شوند؛ شامل کاندوم، دیافراگم اسفنج و کلاه های دهانه رحم.
• روش ریتم: این روش طبیعی پیشگیری از بارداری بر اساس چرخه تخمک گذاری است. شامل پرهیز از رابطه جنسی در روزهایی است که بیشترین شانس باروری وجود دارد و در صورت نزدیکی به احتمال زیاد بارداری رخ می دهد.

 

سخن آخر

کنترل بارداری یک تصمیم شخصی است اما یک تصمیم پزشکی نیز است. باید به خاطر داشته باشید که اکثر روش های طبیعی و سنتی پیشگیری از بارداری قدرت محافظتی کمتری در برابر بیماری ها دارد. فام در برابر عفونت های مقاربتی مانند کلامیدیا، تبخال و HIV، محافظتی به عمل نمی اورد. قبل از اینکه روش قابل اطمینان تلقی شود باید به طور مداوم چرخه های قاعدگی خود را برای حداقل شش ماه پیگیری کنید. باید در روزهای باروری از رابطه جنسی خودداری کنید یا از روش های پیشگیری از بارداری استفاده کنید. فام در مقایسه با بسیاری از روش های دیگر پیشگیری از بارداری مانند کاندوم، دیافراگم و قرص های ضد بارداری، وصله یا تزریق، میزان شکست بالاتری دارد اما اگر به درستی استفاده شود می تواند به همان اندازه موثر باشد. برای کسب آگاهی بیشتر در این رابطه از مشاوره روانشناسی مشورت بخواهید.