وسواس شستشو | علائم، نحوه تشخیص و درمان

وسواس شستشو به صورت رفتار یا فکری تکرار شونده است که فرد در کنترل آن ناتوان است و خودش هم رضایتی از آن ندارد. انجام ندادن رفتارهای وسواسی باعث اضطراب افراد مبتلا به این اختلال می‌شود و اما انجام دادن مداوم آن اضطراب فرد را کم نمی‌کند، بلکه تنها در مقطع زمانی کوتاه فرد را آرام می‌کند. با این حال شدت رفتارهای شستشو کم نمی‌شود و فرد همیشه یک نوع اجبار برای انجام آن‌ها در خود احساس می‌کند. این چرخه‌های وسواس گونه می‌تواند بسیار تکرار شوند و هر بار زمان زیادی را به خود اختصاص دهند، در این صورت فرد وسواسی نیز ممکن است خود متوجه این همه انرژی که صرف این کارها می‌کند نباشد. وسواس شستشو جزء طبقه وسواس فکری عملی قرار می‌گیرد، در این مقاله اختصاصا درباره ی وسواس شستشو توضیح داده می‌شود.

وسواس شستشو 

وسواس شستشو یکی از انواع وسواس است که از سایر وسواس‌ها از نظر شیوع جایگاه نخست را دارد. افراد مبتلا به وسواس شستشو همواره در حال تمیز کردن و شستن چیزی یا خودشان هستند. آن‌ها اغلب با موضوع وسواسشان درگیرند و ساعات زیادی را صرف تمیزکاری می‌کنند. برای اطلاع از انواع وسواس کلیک کنید.

مبتلایان به وسواس شستشو از هر طبقه‌ای از جامعه می‌توانند باشند. اغلب وسواس‌ها ریشه‌های ارثی و ژنتیکی دارند و معمولا در خانواده‌های افراد وسواسی یک یا چند نفر از بستگان آن‌ها با وسواس یا سایر اختلالات اضطرابی دست و پنجه نرم می‌کند. مطالعه مقاله اختلالات اضطرابی می‌تواند در این زمینه مفید باشد.

اینفوگرافیک وسواس شستشو

ویژگی‌های وسواس شستشو

نشانه های وسواس در نوع وسواس شستشو بیشتر به صورت نگرانی افراطی نسبت به آلودگی بدن و یا لباس‌ها بروز می‌کند. در ابتدا فرد وسواسی پس از دیدن و یا مواجهه فکری با عامل تحریک کننده به شستن روی می‌آورند.

مثلا خانمی را فرض کنید که پرستار است و هربار دیدن خون، باعث می‌شود او احساس کند که آلوده شده و مجبور است دست‌های خود را بشوید. فرد پس از دیدن خون یک بار دست‌ها را شسته و احساس آرامش می‌کند اما رفته رفته، کاهش اضطراب در گرو شستن بیشتر خواهد بود و فرد برای رسیدن به آرامش باید بارها و بارها شستن را تکرار کند.

تا جایی که ممکن است احساس درماندگی کند، پوست دستانش از بین برود و یا در مسائل کاری و خانوادگی به مشکل بربخورد. در این حین حمام فرد نیز طولانی و طولانی‌تر می‌شود تا جایی که گاها در یکروز ۱۲ ساعت اش را در حمام می‌گذراند.

پس از مدتی بر خلاف تصور عامه مردم افرادی که وسواس شستشو دارند، به دلیل ناتوانی در انرژی گذاشتن برای شستشو، مجبور می‌شوند تا دیر به دیر به حمام رفته گاها در طول هفته یک بار هم حمام نمی‌کنند.

این وضعیت آن‌ها را کلافه‌تر از گذشته می‌کند. گاهی این نگرانی‌ها به قدری زیاد می‌شود که فرد را دچار اضطراب‌های ناتوان کننده‌ای می‌کند و تنها دیگر کثیفی نیست که فرد را آزار می‌دهد بلکه احساس دلشوره او را از شروع انجام کار باز بدارد. پیشنهاد می‌کنیم در این زمینه مقاله نشانه های وسواس را مطالعه کنید.

درمان وسواس شستشو

درمان وسواس از جمله وسواس شستشو می‌تواند با استفاده از روش‌های درمانی زیر صورت گیرد. همچنین روش‌های کاهش اضطراب و استرس ناشی از وسواس را می‌توانید به طور مفصل در مقاله درمان وسواس مطالعه کنید.

درمان رفتاری وسواس

از درمان‌های رفتاری برای افراد مبتلا به وسواس شستشو بالا بردن ظرفیت تحمل فرد و مواجه کردن افراد با فکر یا عمل وسواسی آن‌هاست. روان درمانگران رفتاری در مورد وسواس شستشو اقدام به قرار دادن بیمار در فضایی می‌کنند که برای آن‌ها تنش زا است.

این محیط تنش زا در بیماران وسواسی باعث می‌شود تا آن‌ها در ابتدا استرس بیشتری را تحمل کنند، اما با کمک درمانگران می‌توانند به صورت پله پله این استرس را تحمل کرده و آمادگی بیشتری برای از بین رفتن بیماری پیدا می‌کنند. پیشنهاد می کنیم در این زمینه از مشاوره کنترل استرس کمک بگیرید.

درمان شناختی رفتاری وسواس

درمان‌های شناختی رفتاری علاوه بر استفاده از تکنیک‌های رفتاری بر روی افکار وسواسی افراد کار می‌کنند. هدف اصلی این درمان‌ها حمله کردن به افکاری است که به صورت ناخودآگاه به سمت فرد حمله می‌کنند. درمانگر شناختی رفتاری تمرین‌های فکری را به این صورت به مراجع می‌دهد که مراجع به افکاری که ناخوداگاه به فرد حمله می‌کند یک بار آگاهانه فکر کند.

این آگاهانه فکر کردن باعث می‌شود تا فرد در طی یک برنامه زمانی بتواند افکارش را کنترل کند. در نتیجه دیگر فکر وسواسی به ذهن مراجع نمی‌آید و در نهایت مراجع مجبور نیست به خاطر افکارش،رفتار وسواسی انجام دهد.

درمان روانکاوی وسواس

در درمان روانکاوی، درمانگر بر روی ریشه افکار وسواسی کار می‌کند. او این افکار را بررسی کرده و با تحلیل کردن ریشه افکار برای مراجعه باعث می‌شود تا ساز و کار ذهنی مراجع قوی‌تر شده و در کنترل افکار و احساسات خود تواناتر شود.

درمان وسواس شستشو با دارو

معمولا داروهایی که برای کنترل وسواس وجود دارند، در خانواده‌های داروهای مهارکننده‌های بازجذب سروتونین هستند، از جمله می‌توان خانواده داروهای ضد افسردگی را نام برد. همزمان با این داروها روانپزشکان داروهای بنزودیازپین را برای بالابردن توان فرد برای مقابله با اضطراب تجویز می‌کنند.

بنزودیازپین‌ها خاصیت رخوت زا و خواب آور دارند و اثرات جانبی آن‌ها می تواند وابستگی به دارو باشد. معمولا دوره مصرف بنزودیازپین‌ها کوتاه بوده و پس از مدتی این دارو قطع می‌شود و تمرکز درمان دارویی بر مهار بازجذب سروتونین باقی خواهد ماند. به طور کلی اثرات جانبی داروهای مهار کننده بازجذب سروتونین کمتر و قابل تحمل‌تر است. 

بررسی یک مراجع مبتلا به وسواس

برای اطلاع بیشتر در مورد اختلال وسواس شستشو نمونه‌ای واقعی را در ادامه شرح داده‌ایم. نازنین یک خانم ۳۳ ساله است. او پرستار است و مبتلا به وسواس شستشو می‌باشد. او قبلا هر روز حمام می‌کرد و رفته رفته زمام حمام کردن او بیشتر شده تا جایی که هر نوبت حمام او حدود ۷۰ دقیقه طول می‌کشد. همچنین این خانم مجبور است تا هنگام دیدن بیماران دستان خود را مدام بشوید. این شستشو دستان در روز به ۳۰ بار در ساعت می‌رسد.

مدل درمان شناختی رفتاری به این فرد کمک می‌کند تا اول افکار وسواسی را در ذهن خود خنثی کند، سپس بتواند با انجام تمریناتی که به توصیه درمانگر ارائه شده به هدف برسد. این امر با یک برنامه زمانی در درمان باعث می‌شود تا فرد بتواند کنترل وسواس را در دست بگیرد و بیماری را از میان بردارد. درمان این نوع بیماری بدون استفاده از کمک مشاوره وسواس امکان پذیر نمی‌باشد.

برای دریافت مشاوره در زمینه تشخیص و درمان وسواس شستشو می توانید با مشاوران مرکز مشاوره روانشناسی حامی هنر زندگی از طریق تلفن ثابت از کل کشور با شماره 9099075228 و از تهران با شماره 9092305265 تماس بگیرید.