- نویسنده : دکتر فرزاد طباطبایی
بیماری پارکینسون یک بیماری عصب شناختی است که در اثر کاهش میزان دوپامین مغز رخ می‌دهد و مشکلات حرکتی را با خود به همراه دارد. افراد زیادی در سنین بالا دچار این بیماری می‌شوند و با پیشرفت آن خود فرد و خانواده رنج‌های فراوانی را متحمل می‌شوند. علت دقیقی برای شروع این بیماری مشخص نشده است، اما ترکیبی از عوامل می‌توانند در بروز بیماری پارکینسون نقش داشته‌باشند. افراد با اتخاذ سبک زندگی سالم می‌توانند احتمال ابتلا به بیماری‌هایی چون بیماری پارکینسون را کاهش دهند. از طرفی لازم است جهت مقابله با این بیماری اطلاعاتی درباره آن کسب کنید تا بتوانید در زمان مواجهه با آن امید و سازگاری خود را حفظ نمایید. برای کسب اطلاعات در زمینه سبک زندگی کلیک کنید.
.gif)
بیماری پارکینسون چیست؟
پارکینسون یکی از انواع بیماری‌های عصبی شناختی پیشرونده است. در این بیماری در اثر از بین رفتن تدریجی سلول‌های ترشح کننده انتقال دهنده دوپامین، مشکلات حرکتی به وجود می‌آید. لرزش دست و پا حتی در حالت استراحت از نشانه‌های اصلی و قابل مشاهده است. این بیماری مختص سالمندان بوده اما در جوانان نیز به ندرت مشاهده میشود. با گذر زمان نشانه‌ها شدت پیدا می‌کند. پیشنهاد می‌کنیم مقاله سالمندان را مطالعه کنید.
اینفوگرافیک بیماری پارکینسون
نشانه‌ها و علائم بیماری پارکینسون
نشانه‌های بروز پارکینسون در افراد مختلف متفاوت است. همچنین بر اساس نوع پیشرفت بیماری علائم متفاوتی می‌تواند بروز کند. برای کسب اطلاعات در مورد نشانه‌های دیگر اختلالات عصبی شناختی کلیک کنید. به طور کلی مهم‌ترین نشانه‌های بیماری پارکینسون شامل موارد زیر است:
1. لرزش
شایع‌ترین نشانه پارکینسون است که فرد و اطرافیان را متوجه آن می‌کند. با وجود این لرزش همیشه نشانه بیماری پارکینسون نیست. در پارکینسون لرزش معمولا یک طرفه است و یک دست، یک پا یا یک طرف بدن را درگیر خود می‌کند. معمولا فشارهای عصبی و جسمی لرزش را بیشتر می‌کند. لرزش معمولا در بیداری شدت می‌گیرد و در هنگام خواب خفیف‌تر است.
2. سفتی و انقباض عضلات
یکی از شایع‌ترین نشانه‌های بیماری پارکینسون سفتی و انقباض عضلات است. معمولا افراد دچار پارکینسون به دلیل انقباض عضلانی در چرخش بازو و راه رفتن با مشکل مواجه می‌شوند. سفتی عضلات در عضلات پا، صورت، گردن یا قسمت‌های دیگر اتفاق می‌افتد و باعث احساس خستگی و درد میشود.
3. کندی حرکت
در اثر این بیماری حرکت فرد آهسته‌تر میشود. راه رفتن و انجام فعالیت برای او بسیار دشوار است. معمولا تغییر حالت از حالت نشسته یا خوابیده به بلند شدن و راه رفتن برای فرد مشکل است.
4. ضعف عضلات صورت و گلو
مشکل در صحبت کردن و غذا خوردن در بیماری پارکینسون شایع است. گاهی فرد ممکن است دچار احساس خفگی، سرفه یا عدم کنترل آب دهان شود. فرد مبتلا ممکن است نتواند هیجانات چهره‌ای را به خوبی بروز دهد. معمولا با وقفه و یکنواخت صحبت می‌کند.
5. عدم تعادل
فرد در راه رفتن دچار مشکل میشود و تعادل حرکتی ندارد؛ معمولا گام‌های کوچک بر می‌دارد و با قوز راه می‌رود و به سختی می‌تواند بدن خود را در راه رفتن بچرخاند. این مشکل معمولا پس از مدتی بروز می‌کند.
6. در جا خشک شدن
در این حالت فرد به طور ناگهانی نمی‌تواند حرکت کند و در همان حالت باقی می‌ماند. حالت خشک شدن اندام‌ها بیشتر هنگام راه رفتن رخ می‌دهد و فرد را با دشواری همراه می‌کند.
7. علائم روانی و غیر حرکتی
_افسردگی و تغییرات خلقی؛ افراد مبتلا به بیماری پارکینسون اغلب نمی‌توانند بسیاری از کارهایشان را به تنهایی انجام دهند و به کمک دیگران نیازمند هستند؛ عدم توانایی در راه رفتن و مشکلات تعادلی آن‌ها را دچار افسردگی می‌کند. به همین دلیل اغلب غمگین هستند بهانه‌گیری می‌کنند و یا پرخاشگر می‌شوند. برای کسب اطلاعات در زمینه افسردگی کلیک کنید.
_مشکلات خواب و خستگی در روز؛ سالمندان به طور طبیعی به مشکلات خواب دچار هستند اما بیماران پارکینسون این مشکلات را بیشتر از دیگران تجربه می‌کنند. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد اختلالات خواب کلیک کنید.
_یکنواختی درحرف زدن یا لکنت زبان؛ کندی در صحبت کردن گاه منجر به بروز لکنت زبان در سالمندان مبتلا به بیماری پارکینسون میشود و شرمزدگی و ناراحتی ناشی از آن این مشکل را تشدید می‌کند. برای کسب اطلاعات در زمینه لکنت زبان کلیک کنید.
_مشکل در عملکرد جنسی
_مشکل در بلع و یبوست
مراحل بروز علائم
هر چه اقدامات درمانی سریع‌تر آغاز شوند بهتر می‌توان با این بیماری و مشکلات آن کنار آمد و از سرعت پیشرفت آن در سالمندان کاست. به همین دلیل لازم است بدانید در کدام مرحله از بیماری قرار دارید. در ادامه مراحل بروز علائم پارکینسون را شرح داده‌ایم:
مرحله خفیف و اولیه
در این مرحله اولین علائم بروز پیدا می‌کند و برای فرد آزاردهنده هستند اما خللی در فعالیت‌های روزمره آن‌ها ایجاد نمی‌کنند. علاوه بر این داروها در این مرحله به خوبی جواب می‌دهند و می‌توانند در کاهش علائم مفید باشند. فرد در این مرحله علائمی همچون مشکل در حرکت دادن بازوها در هنگام راه‌رفتن، ناتوانی در بُروز حالات چهره، ریزشدن دست‌خط و احساس سنگینی در پاها را تجربه می‌کند.
مرحله متوسط
بعد از 3 تا 7 سال تغییرات بیشتری رخ می‌دهند و بیماری با علائم بیشتری خود را نشان می‌دهد. مثلا در مراحل اولیه ممکن است در بستن دکمه‌های لباس خود دچار مشکل باشد اما در این مرحله قادر نیست حتی لباسش را به راحتی بپوشد. ممکن است احساس کند در طی فواصل متعدد داروها تأثیرات خود را از دست می‌دهند. سالمندان مبتلا به بیماری پارکینسون در این مرحله تغییر در تکلم، خشک شدن بدن، افتادن‌های متعدد بر زمین، مشکلات تعادل و کند شدن حرکات را تجربه می‌کنند.
مرحله پیشرفته
تعداد بسیار کمی از مبتلایان به پارکینسون وارد مرحله‌ی پیچیده‌ی بیماری می‌شوند. در این مرحله ناتوانی‌های جدی بروز پیدا می‌کند و داروها به طور کل تأثیرات درمانی خود را از دست می‌دهند. فرد در این مرحله به تختخواب و یا ویلچر محدود میشود و توانایی راه رفتن را از دست می‌دهد. بیمار در این مرحله به کمک و مراقبت مداوم دیگران نیاز دارد. قابل ذکر است که علائم غیر حرکتی مانند از دست دادن حافظه و زوال عقل ممکن است در هر کدام از مراحل ذکر شده اتفاق بیوفتند.
نحوه پیشروی بیماری پارکینسون چگونه است؟
این بیماری در یک خط مستقیم پیشروی نمی‌کند و نمی‌توان به طور دقیق میزان ونحوه‌ی پیشرفت آن را اندازه گرفت. پارکینسون با دو دسته از علائم بروز پیدا می‌کند؛ علائم حرکتی و لرزش دست و دسته‌ی دوم علائم مرتبط با درد، زوال عقل و از دست دادن حس بویایی. فرد ممکن است به همه این علائم دچار نشود و نمی‌توان گفت سرعت و وخامت این علائم به چه شکل است. همچنین داروهایی که برای این بیماران تجویز میشود برای برخی مؤثر است و برای برخی دیگر ممکن است مانع از پیشرفت بیماری نشود. به طور کلی بیماری پارکینسون الگوی پیشرونده‌ی گسترده‌ای دارد و تنها چیزی که مسلم است این است که علائم به مرور زمان در اغلب افراد تشدید میشود و ممکن است علائم جدیدی نیز بروز پیدا کنند.
راه‌های تشخیص بیماری پارکینسون
معمولا از اسکن مغزی برای تشخیص استفاده نمی‌شود. بلکه از این روش برای افتراق از بیماری‌های دیگر استفاده میشود. پزشک عموما می‌تواند از راه‌های زیر برای تشخیص استفاده کند:
_ضربه به انگشت دست و شست، یا ضربه به پا برای برسی کندی حرکت.
ارزیابی دست در حالت شل بودن استراحت برای مشاهده لرزش.
بررسی تعادل با کشیدن بدن و ایستادن.
بررسی سفتی اندام‌ها به این صورت که در حالی که دست‌ها و پاها و گردن را حرکت می‌دهد، از فرد می‌خواهد آن را شل کند.
گروه افراد مبتلا به پارکینسون
بیماری پارکینسون معمول در افراد بالای 60 سال رخ می‌دهد و متوسط سن بروز آن 62 سال است. با این وجود تنها 2 تا 4 درصد افراد بالای 60 سال مبتلا به پارکینسون می‌شوند. میزان بروز پارکینسون در مردان به مراتب بیشتر از زنان است. گاه پارکینسون به همراه زوال عقل یا دمانس بروز پیدا می‌کند. برای کسب اطلاعات در زمینه دمانس کلیک کنید.
عوامل ایجاد پارکینسون
عوامل ایجاد کننده بیماری پارکینسون عمدتا زیستی است. با این حال استرس و فشارهای عصبی نقش زیادی در بروز آن دارد. برخی عوامل مهم ایجاد این بیماری عبارت است از:
1. ژنتیک
پارکینسون تا حد زیادی زمینه ژنتیکی دارد. دانشمندان چند جهش ژنی را شناسایی کردند که احتمال بروز این بیماری را بیشتر می‌کند. بر اساس پژوهش‌ها احتمال بروز بیماری پارکینسون در افرادی که خواهر برادر یا والدین مبتلا داشته‌اند، بیشتر است.
2. تغییرات مغزی
بر اساس مطالعات در بیماری پارکینسون بخشی از مغز به نام توده سیاه دچار آسیب میشود. این بخش سلول‌هایی تولید می‌کند که مسئول ترشح انتقال دهنده دوپامین است. دوپامین در حرکات ارادی بدن، تعادل و خلق بالا تاثیر گذار است. بنابراین در این بیماری با کاهش دوپامین نشانه‌های بیماری پارکینسون بروز می‌کند.
3. قرارگیری در معرض مواد شیمیایی
قرارگرفتن در معرض سموم و مواد شیمیایی می‌تواند احتمال ابتلا را بیشتر کند. برای مثال بودن در معرض آفت کش‌هایی که در محصولات کشاورزی استفاده میشود، همچنین نوشیدن آب‌های حاوی مواد شیمیایی از عوامل خطرساز محسوب میشود. علاوه بر مواد شیمیایی قرار گرفتن این افراد در معرض دود مواد مخدر و سیگار می‌تواند در بروز بیماری و تشدید آن نقش داشته‌باشد. برای کسب اطلاعات در زمینه مواد مخدر و مصرف سیگار کلیک کنید.
4. سبک زندگی ناسالم
داشتن رژیم غذایی نامطلوب، استفاده از مواد غذایی غیر مقوی همچنین داشتن آلرژی‌های غذایی می‌تواند ریسک ابتلا را بیشتر کند. همچنین وجود فشارهای عصبی و استرس‌های محیطی زیاد باعث میشود فرد بیشتر مستعد بروز بیماری شود. استفاده از مواد مخدر، مصرف سیگار و الکل نیز ریسک ابتلا را بالا می‌برند. برای کسب اطلاعات در زمینه اعتیاد به الکل کلیک کنید.
درمان بیماری پارکینسون
درمان بیماری پارکینسون عموما زیستی است و با تثبیت حالات خلقی و حرکات به کار می‌رود. درمان‌های رایج شامل موارد زیر است:
درمان دارویی
در این نوع درمان از داروهای افزایش دهنده دوپامین استفاده میشود. داروهای به کار رفته شامل الدوپا، انواسین، کربی دوپا هستند. داروهای کم رواج‌تر برای کنترل علائم شامل بروموکریپتی، پردیپکسول، و روپینیرول می‌شوند.
درمان‌های عصب شناختی
این درمان‌ها برای بهبود و مراقبت از کارکرد مغز است. جراحی‌های مغزی مثل تحریک مغزی عمیق یا حذف توده مغز از جمله این درمان‌ها است.
درمان‌های طبیعی
اثر بخشی این نوع درمان هنوز در حال بررسی است. در این نوع درمان از طریق بهبود سبک زندگی و رژیم‌های غذایی به فرد کمک میشود شدت نشانه‌ها کاهش یافته و کیفیت زندگی بهتر شود. علاوه بر این درمان‌ها لازم است بیماری‌های همراه مانند افسردگی در سالمندان مورد توجه قرار بگیرد تا به بهتر شدن سبک زندگی آن‌ها کمک کند. بهره‌مندی از روش‌های روان درمانی و مشاوره تلفنی فردی می‌تواند به سالمندان در این زمینه کمک کند.
غذاهای مناسب برای درمان بیماری پارکینسون
مواد غذایی مطلوب برای کاهش علائم بیماری پارکینسون و کاهش خطر ابتلا شامل این موارد است:
- مواد غذایی خام شامل میوه، سبزیجات تازه خام
- غذاهای دارای فیبر بالا
- چربی‌های سالم مثل ماهی، آووکادو، نارگیل، کره دامی، آجیل
- روغن زیتون، روغن نارگیل، روغن نخل که خاصیت آنتی اکسیدان دارد
- آبمیوه‌های تازه
- پروتئین کنترل شده. برای مثال؛ مصرف فقط هنگام شام
- چای سبز
- حذف غلات
مواد غذایی مضر برای بیماری پارکینسون
برخی از مواد غذایی مضر برای افراد مبتلا عبارتند از:
_پروتئین بیش از حد
غذاهای فرآوری شده
شیرین کننده‌های مصنوعی
الکل
آلرژی زاهای رایج مثل گلوتون، لبنیات، بادام زمینی، حلزون صدف دار
روش‌های موثر برای بهبود بیماری پارکینسون
مکمل‌های موثری که می‌تواند خطر ابتلا به بیماری پارکینسون را کاهش دهد عبارت است از:
_کوآنزیم کیوتن
ویتامین سی
ویتامین ای
امگا 3
ویتامین دی
ورزش و فعالیت بدنی در بهبود بیماری پارکینسون
بر اساس مطالعات ورزش و تمرینات بدنی منظم تاثیر زیادی برای بهبود پارکینسون دارد. با وجود اینکه افراد مبتلا کمتر قادر به انجام فعالیت‌های ورزشی هستند، اما شرکت در خیلی از فعالیت‌ها، اتخاذ ورزشی متناسب با وضعیتشان بسیار در روند بهبود موثر است. برخی تمرینات برای کمک به بهبود شامل این موارد است:
_پیاده روی آرام و سبک
حرکات کششی
ایروبیک در آب
تمرینات ذهنی
جراحی در درمان پارکینسون
برای درمان پارکینسون گاه از جراحی استفاده می‌کنند؛ در این روش به تحریک عمقی مغز می‌پردازند. در این جراحی پزشک با توجه به نشانه‌ای از پارکینسون که قصد از بین بردن آن را دارد، الکترودی را در ناحیه‌ای عمقی از مغز قرار می‌دهد. این روش در بسیاری از افراد منجر به بهبودی میشود و علائمی همچون لرزش را به طور کل از بین می‌برد. از جراحی برای افرادی استفاده می‌کنند که هیچ درمان مؤثر دیگری بر روی آن‌ها جواب نمی‌دهد و دارای مشکلات جدی هستند. این روش ممکن است عوارضی همچون تغییرات خلق و خو، از دست دادن حافظه، تشنج، سر درد و سرگیجه را در پی داشته‌باشد.
برای دریافت مشاوره در زمینه بیماری پارکینسون می توانید با مشاوران مرکز مشاوره روانشناسی حامی هنر زندگی از طریق تلفن ثابت از کل کشور با شماره 9099075228 و از تهران با شماره 9092305265 تماس بگیرید.
.jpg "راه رفتن در خواب با چشمانی باز")
-min.jpg "نقطه ضعف افراد درونگرا")
