سایکوز یا روان پریشی | تفاوت سایکوز و نوروز در چیست؟

خوشحال می شویم برای دیدن ویدیوهای مرتبط با بیماری سایکوز پیج اینستاگرام دکتر فرزاد طباطبایی را دنبال کنید.

بیماری سایکوز یا روان پریشی چیست؟ عبارت سایکوز یکی از عبارات پرکاربرد در حیطه روانشناسی است و احتمالا به گوش خیلی از شما آشنا می‌آید. با این حال ممکن است معنای آن برای بسیاری از افراد مبهم به نظر برسد. سایکوز به انواع جدی از بیماری‌های روان پریشانه اطلاق می‌شود و مشخصه اصلی آن‌ها توهم و هذیان است. افرادی که به این بیماری روانی مبتلا می‌شوند، ارتباط خود را با واقعیت از دست می‌دهند و ممکن است دست به کارهای خطرناکی بزنند. سایکوز می‌تواند همراه با بیماری‌های روانی دیگر و حتی برخی از اختلالات شخصیت نیز بروز پیدا کند. از این جهت تشخیص به موقع آن و اقدام برای درمان اهمیت زیادی پیدا می‌کند. برای کسب اطلاعات بیش تر در زمینه اختلالات روانی کلیک کنید.

بیماری سایکوز یا روان پریشی چیست؟

متخصصان روانشناسی و روانپزشکی از دو عبارت سایکوز (روان پریشی) و نِوروز برای نوعی دسته بندی نوعی از اختلالات استفاده می‌کنند. در واقع سایکوز و نوروز نام اختلال نیستند، بلکه هر کدام یک وضعیت را تشریح می‌کنند و خود می‌توانند شامل چند اختلال باشند. به طور کلی سایکوز به حالتی از وضعیت روانی اطلاق می‌شود که در آن فرد ارتباط خود را کاملا با واقعیت از دست می‌دهد و عملا بین واقعیت و خیال نمی‌تواند تفاوت قائل شود؛ اما در حالت نِوروز فرد از واقعیت جدا نشده است و نسبت به وضعیت و احیانا مشکلات خود بینش قابل توجهی دارد. برای کسب اطلاع بیشتر از روانشناسی کلیک کنید.
در این دسته از اختلالات بیمار قادر است خیالات خود را از واقعیت متمایز کند. هرچند ممکن است اختلالات شدیدی در رفتار و احساسش داشته باشد ولی دچار روان پریشی و از هم گسیختگی نشده است. برای مثال ممکن است اختلال فرد نوروز، اضطراب اجتماعی، افسردگی یا فوبیا باشد. عبارت معادل در زبان فارسی برای سایکوز «روان پریشی» است. فرد روان پریش حس واقعیت سنجی‌اش را از دست داده. در واقع عبارت یا وضعیت سایکوز به بیماری‌های شدیدتری مثل اسکیزوفرنی و دوقطبی اطلاق می‌شود.

 

اینفوگرافیک سایکوز یا روان پریشی

نشانه‌های بیماری سایکوز (روان پریشی)

ققبل از اینکه فرد وارد دورۀ سایکوز شود معمولا دیگران متوجه تغییراتی در رفتار وی می‌شوند. در واقع تغییراتی در رفتار، خلق و سایر جنبه‌های شخصیتی بیمار رخ می‌دهد که می‌توانند نشانه‌ای از شروع بیماری روانی باشند. حتی احتمال بروز اختلالات شخصیت نیز در این افراد وجود دارد. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه اختلالات شخصیت کلیک کنید.
نشانه مهم سایکوز، هذیان و توهم است که در ادامه شرح داده‌ایم.

1.هذیان

هذیان باور و عقیدۀ غلطی است که فرد در مورد خود، دنیا، اطرافیان و یا سایر مسائل دارد؛ بدون اینکه برای این باور غلط در دنیای واقعی مدرک و استدلال منطقی وجود داشته باشد. فرد دارای هذیان علیرغم این که باورهایش به طور مداوم با شواهد مختلف نقض می‌شود، مصرانه روی عقیده‌اش ایستادگی می‌کند. هذیان‌ها انواع مختلفی دارند؛ برای مثال فرد ممکن است باور داشته باشد تحت تعقیب است یا باور داشته باشد فضایی‌ها عقایدش را دزدیده و در محیط منتشر می‌کنند. برای اطلاع بیشتر درباره اختلالات هذیانی کلیک کنید.

2.توهم

توهم، دیدن، احساس کردن و شنیدن چیزهایی است که در عالم واقعی وجود ندارند. ممکن است فرد در اثر توهم صدایی را بشنود که دیگران قادر به شنیدن آن نیستند و یا فردی را ببیند که به او دستور انجام کاری را می‌دهد. علاوه بر این دو نشانۀ اصلی، در رفتار فرد هم آشفتگی‌های زیادی دیده می‌شود. رفتار فرد سایکوتیک اغلب متناسب با موقعیت نیست و کلام وی دچار مشکلات فراوان است.

کشمکش فرد روان پریش با محیط پیرامون

ففرد مبتلا به بیماری سایکوز مسائل را به شیوه‌ای متفاوت از سایر انسان‌ها ادراک می‌کند و به این ترتیب با دنیای پیرامون خود درحال کشمکش است. افراد روان پریش ممکن است توهماتشان معطوف به خودشان باشد و یا در مورد دیگران دچار توهم و هذیان شوند. گاه گمان می‌کنند شخصیتی تاریخی هستند و وظیفه دارند تا از پلیدی‌ها را از بین ببرند و در این هنگام ممکن است دست به اقدامات خطرناک بزنند و با دیگران درگیر شوند.
در وضعیتی دیگر ممکن است خود را نجات بخش بداند و تمام آدم‌های اطرافش را در آغوش بکشد. تمام این موارد برای اطرافیان ناخوشایند و غیرطبیعی به نظر می‌رسند. افراد روان پریش خود احساس می‌کنند اطرافیان در مورد سخنانی که می‌گویند، نگرانی‌هایی که دارند و چیزهایی که به وجود آن‌ها باور دارند درکی ندارند و این موضوع آن‌ها را مستاصل می‌کند. به همین خاطر می‌گوییم سایکوز به معنای کشمکش با دنیای پیرامون است.

 

علل ابتلا به بیماری سایکوز

علل شروع سایکوز یا روان پریشی به طور دقیق مشخص نیستند. ترکیبی از علل ژنتیکی و وراثتی و قرار گرفتن در معرض استرس و مشکلات محیطی می‌توانند منجر به سایکوز شوند. یک واقعه آسیب زا مثل از دست دادن ناگهانی یک فرد عزیز، می‌تواند شروع کننده نشانه‌ها باشند. علاوه بر اختلالات روانی، ضربه‌های مغزی و بیماری‌هایی مثل آلزایمر و پارکینسون احتمال ابتلا به وضعیتی مانند سایکوز را افزایش می‌ دهند.

انواع بیماری سایکوز

بیماری سایکوز به انواع مختلفی تقسیم بندی می شود که در ادامه به توضیح آن ها می پردازیم:

1.اسکیزوفرنی

این بیماری شدید ترین نوع سایکوز یا روان پریشی است که بر تمام ابعاد ادراک و احساسات فرد تاثیر می گذارد. بیمارا مبتلا به اسکیزوفرنی نمی توانند واقعیت را از توهمات خود تشخیص دهند. برای کسب اطلاعات در زمینه اسکیزوفرنی کلیک کنید.

2. اسکیزوافکتیو

این اختلال نیز تا حدودی شبیه به اسکیزوفرنی است و فرد علائم سایکوز و روان پریشی را دارد اما در کنار این دوره هایی از اختلالات خلقی را هم تجربه می کند.

3. افسردگی روانی

در این اختلال فرد افسردگی بسیار شدیدی را تجربه می کند و در کنار آن به دوره هایی از سایکوز و روان پریشی هم مبتلا می شود.

4. سایکوز بعد از زایمان

در برخی موارد افسردگی بعد از زایمان بسیار شدید و جدی می شود تا جایی که هذیان و توهم نیز به وجود می آید و فرد دوره هایی از سایکوز را تجربه می کند. برای کسب اطلاعات بیش تر در زمینه جنون بعد از زایمان کلیک کنید.

5. سایکوز مختصر

این سایکوز موقت است و در اثر استرس و بحران های روحی به وجود می آید. مثلا فردی که عزیز خود را از دست داده است یا حادثه ای همچون تجاوز را تجربه کرده، ممکن است در یک دوره با علائم سایکوز مواجه شود. این نوع روان پریشی موقتی است و پس از مدتی و با درمان بهبود پیدا می کند. برای کسب اطلاعات بیش تر در زمینه روان پریشی کوتاه مدت کلیک کنید.

6. سایکوز ناشی از مصرف مواد مخدر و الکل

برخی از مواد مخدر همچون کوکائین و متامفتامین ها توهم زا هستند و باعث توهم و هذیان می شوند. این توهم ها و هذیان ها با عنوان روان پریشی ناشی از مصرف مواد شناخته می شود. همچنین افرادی که اعتیاد شدید و سنگینی به الکل دارند هم ممکن است با قطع مصرف نشانه های سایکوز را تجربه کنند. برای کسب اطلاعات بیش تر در زمینه دارو های توهم زا کلیک کنید.

روان پریشی در کودکان

سایکوز در کودکان هم احتمال بروز دارد اما علائم و نشانه های آن متفاوت است و به شکل متفاوتی خود را نشان می دهد. مثلا داشتن دوست های خیالی می تواند از علائم روان پریشی در کودکان باشد. البته دوست خیالی در همه کودکان مشترک است و همه در دوره از کودکی خود دوست خیالی دارند اما زمانی می توان این مساله را از علائم روان پریشی بر شمرد که کودک هیچ دوست دیگری نداشته باشد و به طور غیر طبیعی دوست خیالی خود را واقعی بداند و از بازی های کودکانه فرا تر برود.

تشخیص و درمان روان پریشی

تشخیص بیماری سایکوز به نظر متخصصین روانشناسی و روانپزشکی احتیاج دارد. بدین معنی که امری تخصصی است و نیاز به بررسی‌های بیشتری دارد. برای این مسئله به مطالبی که در اینترنت پیدا می‌کنید، اکتفا نکنید. تشخیص به موقع و زود هنگام یکی از مواردی است که در طی کردن درمان و طی کردن دوره بهبود فرد بسیار مؤثر و ضروری است. اکثرا نیاز به بستری شدن در بیمارستان‌ های اعصاب و روان برای بیماران مبتلا وجود دارد.
برای درمان، علل به وجود آورنده، اختلالات روانی باید پیگیری و تشخیص داده شوند. متخصصان درمان را در دو بخش دارویی و روانشناختی ادامه می‌ دهند. روانشناس درمان روانشناختی را برای شناسایی و درمان هذیان‌ها و توهم‌ها، افزایش بینش مراجع، فراهم کردن حمایت و هم چنین آموزش روانی فرد و نزدیکانش استفاده می‌کند. شما می‌ توانید برای دریافت مشاوره تلفنی و یا حضوری جهت تشخیص و درمان انواع ناراحتی‌ های روانی به مرکز حامی هنر زندگی مراجعه نمایید.

درمان دارویی بیماری سایکوز یا روان پریشی

درمان دارویی شامل داروهای آنتی سایکوز مثل هالوپریدول می‌ شود. داروهای ضد روان پریشی با تأثیر بر انتقال دهنده‌ های عصبی مغز مانند دوپامین، نورآدرنالین و سروتونین منجر به کاهش علائم می‌شوند و توهمات و هذیان‌ ها را کنترل می‌ کنند اما نمی‌توانند به طور کامل بیماری را درمان کنند. بهتر است دارو درمانی در کنار روان درمانی صورت بگیرد. لازم است داروهای ضد سایکوز حتما تحت نظر پزشک مصرف شوند. این دارو ها شامل موارد زیر می‌ شوند:
داروهای ضد روان پریشی، نسل اول: این داروها شامل هالوپریدول، فلوپرازین، پیموزایدتری، تیوتیکسن، کلرپرومازین و… می‌شوند و عوارضی هم چون خشکی مفاصل، تفکر کند و بی‌قراری را به دنبال دارند.
داروهای ضد روان پریشی، نسل دوم: این داروها عوارض کمتری نسبت به داروهای نسل اول دارند و شامل کلوزاپین، زوتپین، آلانزپین، ریسپریدون و بارنوتیل می‌شوند. برای اطلاع بیش تر در زمینه دارو های ضد روان پریشی کلیک کنید.

درمان شناختی رفتاری

پس از مصرف دارو ها و کاهش علائم و کنترل هذیان ها و توهم، از درمان شناختی رفتاری برای بهبود بیش تر فرد استفاده می شود. طی این درمان به فرد کمک می کنند تا افکارش را اصلاح کرده و رفتار خود را جایگزین نماید. اکثر افراد مبتلا به سایکوز با دارو درمانی و سپس رفتار درمانی بهبود پیدا می کنند و می توانند کیفیت زندگی خود را تا حد بسیار زیادی ارتقا دهند. برای کسب اطلاعات بیش تر در زمینه درمان شناختی رفتاری کلیک کنید.

سخن آخر

سایکوز یکی از جدی ترین بیماری های روحی و روانی است که علاوه بر خود فرد، زندگی اطرافیان او را هم دستخوش تغییرات زیادی می کند. در این شرایط ضروری است که خانواده و اطرافیان هم در کنار فرد بیمار از خدمات روانشناسی کمک بگیرند. چرا که از یک سو رفتار صحیح آنان با بیمار بسیار حائز اهمیت است و می تواند در بهبودی او تاثیر بگذارد و از طرف دیگر افراد خانواده نیز به دلیل فشار های روانی شدید مشکلات روحی را از سر می گذرانند. مرکز مشاوره حامی هنر زندگی با گرد آوری کادری مجرب این امکان را مهیا کرده تا در هر کجا که هستید به صورت تلفنی با متخصصان و روانشناسان با تجربه صحبت نمایید و از راهنمایی ها آنان استفاده کنید. برای کسب اطلاعات بیش تر در زمینه مشاوره تلفنی کلیک کنید.

 

برای دریافت مشاوره در زمینه تشخیص اختلالات روانی می توانید با مشاوران مرکز مشاوره روانشناسی حامی هنر زندگی از طریق تلفن ثابت از کل کشور با شماره 9099075228 و از تهران با شماره 9092305265 تماس بگیرید.