قرص رانیتیدین چیست | عوارض و دستور توقف مصرف داروی رانیتیدین

رانیتیدین یکی از داروهای رایج معده است که بسیاری از پزشکان به تجویز آن می‌پردازند. این دارو با اشکال مختلف آمپول، قرص، شربت و با نام‌های تجاری متفاوت در بازار موجود است. رانیتیدین برای انواع مشکلات معده و گوارش مفید است اما عوارض گوناگونی می‌تواند برای افراد ایجاد کند تا جایی که مطالعات اخیر نشان داده است که مصرف این دارو باید متوقف شود چراکه متخصصان متوجه سطوح پایین نوعی از ناخالصی در فرآورده این دارو شدند و پیشنهاد دادند که داروهایی مانند فاموتیدین، سایمتیدین و امپرازول جایگزین آن شود. همچنین رانیتیدین با داروهایی مانند داروهای ضد افسردگی نیز تداخل دارند که لازم است در صورت مصرف دارویی خاص به پزشک خود اطلاع دهید. در ادامه به بررسی بیشتر رانیتیدین خواهیم پرداخت.

اطلاعات عمومی درباره رانیتیدین

رانیتیدین یک داروی آنتی هیستامین است. بدین معنی که در معده گیرنده‌های هیستامین را غیرفعال می‌کند و با این کار خود مانع از ترشح اسید سلول‌های معده می‌شود. بسیاری از افراد دارای مشکلات معده مانند زخم معده، رفلکس معده، سوزش در معده، سوء هاضمه و... به دستور پزشک خود از این دارو استفاده می‌کنند. همچنین افراد همراه با بسیاری از داروهای دیگر که عوارض مرتبط با مشکلات معده دارند از این دارو بهره می‌برند. این دارو با نام‌های تجاری رانیتیدین، رانیجکتین، رانیسید، رانیفلکس، ژلوتید، رانوور و رانیتیکس نیز شناخته می‌شود. رانیتیدین حتما باید دور از نور خورشید و در دمای کمتر از 30 درجه سانتی‌گراد نگهداری شود. هم‌چنین از یخ‌زدگی نیز محافظت گردد.

برای آشنایی بیشتر در زمینه اختلالات عصبی شناختی کلیک کنید.

اینفوگرافیک قرص رانیتیدین

1-موارد مصرف رانیتیدین

_ درمان کوتاه‌مدت زخم دوازدهه و معده، درمان حالات مرضی ترشح بیش‌ازحد اسید مانند سندرم زولینگر-الیسون

_ درمان نگهدارنده در زخم دوازدهه یا زخم معده خوش‌خیم

_ درمان بیماری بازگشت ترشحات معده به مری (GERD)

_ پیشگیری از زخم گوارشی

_ ازوفاژیت زخمی‌شونده

_ درمان سرپایی برای سوزش سر دل، سوء هاضمه و بازگشت اسید

2-اشکال دارویی

• قرص: به صورت 300 میلی‌گرم، 150 میلی‌گرم و رانوور 150 میلی‌گرم
• شربت: به صورت 150 میلی، 240 میلی، رانتیک 120 میلی، رانتیک 75 میلی و رانیتیدین ایرانی 200 میلی
• آمپول: رانیتیدین 50 میلی‌گرم

توجه داشته باشید که مقدار مصرف این دارو با توجه به مشکلات بیمار، به تجویز دکتر بستگی دارد.

4-عوارض مصرف رانیتیدین

تنها کسانی که به دارو حساسیت دارند از مصرف آن منع می‌شوند. در صورتی که علائم مشکلات تنفسی، تورم گلو یا زبان، تب، ایجاد قرمزی و جوش‌های پوستی را داشتید فوراً به پزشک مراجعه کنید.

این دارو به صورت کلی ممکن است عوارض زیر را در افراد به وجود آورد.

• اشکال در اعصاب مرکزی شامل کسالت، سرگیجه، آشفتگی و توهم
• مشکلات پوستی شامل بثورات پوستی (ناحیه‌ای از پوست است که متورم، ملتهب و یا تریک شده است)
• دستگاه گوارش شامل یبوست، تهوع و درد شکم در اثر مصرف رانیتیدین
• خون (بسیار نادر) شامل لکوپنی برگشت‌پذیر، گرانو لوسیتوپنی، آگرانولوسیتوز و ترومبوسیتوپنی
• عوارض موضعی شامل خارش
• آنافیلاکسی و آنژیوادم

5-موارد احتیاط در مصرف

اشخاص زیر عوارض دیگری از رانیتیدین را تجربه خواهند کرد.

• افراد دارای مشکلات کلیوی:با داشتن مشکلات کلیوی ممکن است این دارو از بدن پاک نشود و این مسئله رانیتیدین بدن را افزایش می‌دهد که در نتیجه‌ آن عوارض دیگری بروز پیدا خواهد کرد.
• افراد دارای مشکلات کبدی:با داشتن مشکلات کبدی، فرآوری دارو به‌خوبی اتفاق نمی‌افتد و منجر به افزایش رانیتیدین بدن می‌شود.
• افراد دارای پورفیری حاد (نوعی اختلال ارثی خون):در صورت داشتن این بیماری هرگز نباید از این دارو استفاده کرد چراکه منجر به حمله پورقیری حاد می‌شود.
• افراد مبتلا به سرطان معده:این دارو با وجود آنکه برای مشکلات معده است اما نمی‌تواند کمکی به تومورهای سرطانی کند.
• افراد مسن:کلیه‌های افراد مسن اغلب به‌خوبی کار نمی‌کنند از این‌رو ممکن است بدن داروها را به‌کندی فرآوری و پاک کند. همین مسئله منجر به افزایش رانیتیدین شده و عوارض جانبی زیادی خواهد داشت.
• کودکان:رانیتیدین برای کودکان زیر یک ماه تحت هیچ شرایطی موثر و ایمن نیست. افراد زیر 18 سال نیز که از ترشح بیش‌ازحد اسید معده رنج می‌برند، بدون تجویز پزشک به‌هیچ عنوان نباید از این دارو استفاده کنند.

6-اطلاعات تخصصی داروشناسی

فرایند جذب: بعد از تزریق عضلانی، جذب رانیتیدین از محل تزریق سریع است.
فرایند پخش: در بسیاری از بافت‌های بدن و نیز در مایع مغزی-نخاعی (CSF) و شیر انتشار می‌یابد. حدود 19-10 درصد به پروتئین پیوند می‌یابد.
فرایند سوخت‌وساز: در کبد متابولیزه می‌شود.
فرایند دفع: از راه ادرار و مدفوع دفع می‌شود. نیمه‌ عمر دارو 2 الی 3 ساعت بوده که در نارسایی کلیوی افزایش می‌یابد.

برای آگاهی بیشتر در زمینه معده درد عصبی کلیک کنید.

7-تداخلات دارویی

معمولا تداخلات زمانی رخ می دهند که بیمار در کنار داروی تجویز شده از سمت پزشک، اقدام به مصرف داروهای دیگر می‌کند و یا بیمار پزشک را از سابقه مصرف دارویی خود مطلع نساخته است. تداخلات دارویی می‌تواند مضر یا مفید باشد که تشخیص این امر کاملا به عهده پزشک است. اما باید بدانید که داروهای زیر با رانیتیدین تداخل دارند.

• آنتی اسید
• داروهای ضد انعقاد
• کتوکونازول
• متوپرولول
• ایتراکونازول
• گزانتین‌ها
• الکل
• داروهای ضدافسردگی سه‌حلقه‌ای

برای اطلاعات بیشتر در زمینه داروهای ضد افسردگی کلیک کنید.

دستور توقف مصرف داروی رانیتیدین توسط سازمان غذا و دارو

سازمان غذا و دارو از 24 فروردین 1399 دستور رسمی توقف مصرف رانیتیدین را به تمامی پزشکان اعلام کرد. اواخر سپتامبر 2019 (معادل مهرماه 1398) برخی آزمایشگاه‌های معتبر بین‌المللی متوجه سطوح پایین نوعی از ناخالصی نیتروزآمینی به نام NDMA در فرآورده‌های رانیتیدین شدند. تحقیقات تا به‌دست آمدن شواهد کافی ادامه داشت تا اینکه در اول آوریل 2020، سازمان جهانی غذا و داروی آمریکا (FDA) دستور توقف این دارو را صادر کرد. این تصمیم به دلیل نگرانی در مورد وجود یک سرطان‌زای احتمالی انسانی به نام N-Nitrosodimethylamine (NDMA) در داروهای رانیتیدین گرفته شد.

طبق پژوهش‌ها، حتی اگر در زمان تولید رانیتیدین، میزان NDMA در فرآورده تولیدشده صفر یا در حد مجاز باشد، با گذشت زمان این ناخالصی در فرآورده ایجاد و افزایش یافته و ممکن است به حدود بالاتر از سطوح مجاز برسد. شرایط نگهداری دارو نیز می‌‌تواند این فرآیند را تسهیل کند.

سازمان غذا و دارو سایر دسته‌‌های دارویی H2 بلاکرها و مهارکننده‌‌های پمپ پروتون (PPI) مانند فاموتیدین، سایمتیدین، امپرازول، اس امپرازول، لانزوپرازول، رابپرازول و پنتوپرازول که تاکنون طبق مطالعات صورت‌گرفته، هیچ‌گونه آلودگی NDMA را نشان نداده‌‌اند به‌عنوان گزینه‌‌های درمانی جایگزین معرفی می‌کند.

همچنین این سازمان توصیه می‌کند تمامی مصرف‌کنندگان فرآورده‌‌های رانیتیدین، ضمن قطع دارو، با پزشک معالج خود در مورد سایر گزینه‌‌های درمانی جایگزین مشورت کنند.

جایگزین های غیر دارویی رانیتیدین

چندین گزینه درمانی جایگزین برای شرایطی مانند سوزش سر دل و بیماری ریفلاکس معده به مری (GERD) که منجر به مصرف رانیتیدین می شود وجود دارد. در ادامه با برخی از رویکردهای رایج آشنا می شوید.

1.اصلاح شیوه زندگی

ایجاد تغییرات خاص در سبک زندگی اغلب می تواند به کاهش علائم و مدیریت سوزش سر دل یا GERD کمک کند. اینها ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• خوردن وعده های غذایی کوچکتر و مکرر: مصرف وعده های کوچکتر می تواند به جلوگیری از اتساع بیش از حد معده و کاهش احتمال رفلاکس اسید کمک کند.
• اجتناب از غذاها و نوشیدنی های محرک: محرک های رایج شامل غذاهای تند، مرکبات، گوجه فرنگی، شکلات، غذاهای سرخ شده یا چرب، کافئین، الکل و نوشابه های گازدار است. بهتر است محرک های فردی را شناسایی کرده و از آن اجتناب کنید.
• حفظ وزن سالم: اضافه وزن می تواند به معده فشار وارد کند و منجر به افزایش خطر رفلاکس اسید شود. کاهش وزن در صورت لزوم می تواند به کاهش علائم کمک کند.
• بالا بردن سر تخت: بالا بردن سر تخت حدود 6 تا 8 اینچ می تواند به جلوگیری از برگشت اسید معده به مری در هنگام خواب کمک کند.
• اجتناب از دراز کشیدن بلافاصله بعد از غذا: چند ساعت قبل از دراز کشیدن یا رفتن به رختخواب اجازه دهید تا هضم انجام شود.

2.تغییرات رژیم غذایی

برخی اصلاحات غذایی می تواند به مدیریت علائم کمک کند. شامل:

• مصرف رژیم غذایی کم چرب: وعده های غذایی پرچرب می تواند تخلیه معده را به تاخیر بیندازد و به ریفلاکس اسید کمک کند. پروتئین های بدون چربی و روش های پخت کم چرب را انتخاب کنید.
• افزایش مصرف فیبر: غذاهای غنی از فیبر مانند غلات کامل، میوه ها، سبزیجات و حبوبات می توانند به هضم سالم کمک کنند.
• جویدن آدامس: جویدن آدامس بدون قند بعد از غذا می تواند تولید بزاق را تحریک کند که می تواند به خنثی کردن اسید معده و کاهش علائم کمک کند.

3. داروهای بدون نسخه

چندین داروی OTC می توانند علائم سوزش سر دل و GERD را تسکین دهند و جایگزین داروی رانیتیدین می شود.

• آنتی اسیدها: اینها اسید معده را خنثی می کنند و تسکین کوتاه مدت را ایجاد می کنند.
• مسدود کننده های H2: این داروها تولید اسید معده را کاهش می دهند و در مقایسه با آنتی اسیدها می توانند تسکین طولانی تری ایجاد کنند.
• مهارکننده های پمپ پروتون (PPIs): PPI ها تولید اسید معده را به طور موثرتری نسبت به مسدود کننده های H2 کاهش می دهند و ممکن است برای علائم شدید یا مزمن توصیه شوند. با این حال، آنها باید تحت نظارت پزشکی و برای مدت زمان محدود استفاده شوند.

4. داروهای گیاهی و مکمل ها

برخی از افراد با استفاده از داروهای گیاهی یا مکمل های غذایی، علائم سوزش سر دل را تسکین می دهند. با این حال مهم است که قبل از استفاده از این محصولات با یک متخصص مشورت کنید، زیرا ممکن است با سایر داروها تداخل داشته باشند یا عوارض جانبی خاص خود را داشته باشند.

سخن آخر

لازم به ذکر است که این رویکردهای جایگزین ممکن است برای همه کارساز نباشد و مشورت با یک متخصص داخلی برای تشخیص دقیق و توصیه های درمانی مناسب بر اساس شرایط فردی بسیار مهم است. در صورت نیاز به اطلاعات تکمیلی با مشاوره روانشناسی مشورت کنید.