بیماری اسکیزوفرنی چیست | علل، علائم و پیشگیری از اسکیزوفرنی

خوشحال می شویم برای دیدن ویدیوهای مرتبط با بیماری اسکیزوفرنی پیج اینستاگرام دکتر فرزاد طباطبایی را دنبال کنید.

بیماری اسکیزوفرنی یکی از شدیدترین اختلالات روانی است که تمامی جنبه‌های زندگی فرد را تحت تأثیر قرار داده و به خاطر علائمی که ایجاد می‌کند می‌تواند فرد و اطرافیان را از یک زندگی عادی محروم سازد. مبتلایان به این بیماری در میان مردم با افکار و رفتارهای عجیب و غریب شناسایی می‌شوند؛ اما باید بدانید که همیشه اینطور نیست. گاهی نیز مبتلایان در نگاه دیگران بسیار فردی مظلوم و آرام دیده می‌شوند. بدون آنکه نشانه‌ای از آن افکار و باورهای غیر واقع بینانه‌شان به دیگران بگویند، به بیماری اسکیزوفرنی مبتلا هستند. آگاهی از نشانه‌ها و علل این اختلال به شما در تشخیص و به کار گیری راه‌های درمانی کمک می‌کند. برای کسب اطلاع از دیگر اختلالات روانی کلیک کنید.

بیماری اسکیزوفرنی

بیماری اسکیزوفرنی یک اختلال شدید روانی است که طی آن فرد مبتلا، واقعیت را به شکل نامعمولی تفسیر و درک می‌کند. بیماری اسکیزوفرنی خود را با توهم، هذیان، تفکر مختل و رفتارهایی نشان می‌دهد که زندگی عادی فرد مبتلا را مختل کرده و شدیدا او را ناتوان می‌کند. در مراحل اولیه این بیماری ممکن است نشانه‌ها با بیماری‌های دیگری چون افسرده خویی و شخصیت اجتنابی اشتباه گرفته شود. بنابراین برای تشخیص و درمان مراجعه به متخصص الزامی است. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه افسرده خویی و شخصیت اجتنابی کلیک کنید.

 

اینفوگرافیک بیماری اسکیزوفرنی

علائم و نشانه‌های بیماری اسکیزوفرنی

روانشناسان نشانه‌های اسکیزوفرنی را به دو دسته تقسیم می‌کنند. نشانه‌های مثبت و نشانه‌های منفی. پیش‌تر روانشناسان با توجه به وضعیت بروز نشانه‌ها بیماری اسکیزوفرنی را در چند دسته طبقه بندی می‌کردند. برای مثال عدم تحرک و خشکی بدن، نوع کاتاتونیا تشخیص داده می‌شد. اما طبق رویکرد جدید سازمان روانشناسی نگاه متفاوتی به مجموعه این اختلالات می‌شود. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه کاتاتونیا کلیک کنید.

نشانه‌های مثبت

در واقع علائمی هستند که ناگاه در فرد ظهور پیدا کرده و شامل مواردی است که بر فرد عارض می‌شود. یعنی مردم عادی در حالت معمول آن‌ها را تجربه نمی‌کنند. این علائم هذیان، توهم، اختلال فکر و گفتار می‌باشد:

_هذیان به افکاری گفته می‌شود که فرد در مورد دنیا، آدم‌ها، خودش و سایر پدیده‌ها دارد. این افکار ریشه در واقعیت ندارند و به شکل واضح و شدیدی تحریف شده هستند. مثل این عقیده که فرد فکر می‌کند پیامبر فرستاده‌ی خداوند است؛ یا فرد فکر می‌کند افکارش را فضایی‌ها به داخل سرش می‌گذارند.

_توهمات، ادراکات بینایی، شنوایی، بویایی، لامسه و حتی ممکن است چشایی باشند که فرد با آن‌ها مواجه می‌شود در حالی که در واقعیت وجود ندارند. مثلا ممکن است فرد صداهایی را بشنود یا چیز‌هایی را ببیند که در بیرون وجود ندارد.

_اختلال فکر به اختلالاتی گفته می‌شود که جریان یا شکل یا محتوای فکر را تغییر می‌دهند، یعنی فرد در فکر کردن دچار مشکل می‌شود، افکارش ارتباط منطقی با یکدیگر ندارند و نمی‌تواند در یک خط مستقیم فکر کند.

_اختلال گفتار یعنی گفتار فرد انسجام لازم را ندارد، در گفتار به هدف خود نمی‌رسد، حرف‌هایش بی معنی به نظر می‌رسند، واژه‌های عجیب و غریب به کار می‌برد یا ساختار جملاتش مبهم و ناواضح است.

نشانه‌های منفی

بر اساس علم روانشناسی علائم منفی به نشانه‌هایی گفته می‌شود که انتظار می‌رود یک فرد عادی آن‌ها را داشته باشد ولی فرد مبتلا به بیماری اسکیزوفرنی آن‌ها را ندارد. یعنی فقدان‌های عاطفی و رفتاری که یک فرد مبتلا ممکن است از سال‌های بسیار دور آن‌ها را نشان دهد، علائم منفی نامیده می‌شوند. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه روانشناسی کلیک کنید. برخی از نشانه‌های منفی شامل موارد زیر هستند:

_فقدان روابط اجتماعی و انزوا

_اختلالات عاطفی واضح مثل خلق پایین، سطحی یا یکنواخت

_واکنش‌های هیجانی نامتناسب با موقعیت

_فقدان انگیزه و اراده در فرد

_ناتوانی در تجربه لذت

 

تأثیر بیماری اسکیزوفرنی بر زندگی فرد مبتلا

فرآیند بیماری اغلب بیشتر از 6 ماه طول می‌کشد. این بیماری منجر به ناتوانی در فرد می‌شود و اعتماد به نفس فرد را به شدت تحت تأثیر قرار می‌دهد. فرد مبتلا از کار و تحصیل باز می‌ماند و ممکن است بسیار درون گرا شود. گاه دچار انفجار خشم می‌شود و نمی‌تواند عصبانیت خود را کنترل کند. در این بیماری شناخت فرد از خود مختل می‌شود و اضطراب و افسردگی نیز بروز پیدا می‌کنند. روان پریشی گاه منجر به ترس و شرمساری دائم در افراد مبتلا می‌شود.

 

علل بیماری اسکیزوفرنی

مانند تمامی اختلالات روانی برای اینکه یک تبیین جامع از اختلال اسکیزوفرنی داشته باشیم نیازمند مشخص نمودن نقش عوامل ژنتیکی و عوامل محیطی-تربیتی هستیم. در واقع ترکیبی از موارد گفته شده منجر به بروز یک بیماری روانی مثل بیماری اسکیزوفرنی می‌شود.

عوامل ژنتیکی

عوامل ژنتیکی نقش واضح و بارزی در ابتلای افراد به اسکیزوفرنی بازی می‌کنند. حضور یک فرد اسکیزوفرنیک در بستگان درجه اول، ریسک ابتلا به بیماری را بسیار بالا می‌برد. علاوه بر بستگانی که به بیماری اسکیزوفرنی مبتلا هستند، حضور اختلالات دیگر در اعضای خانواده مانند اختلال شخصیت اسکیزوتایپال، اسکیزوئید یا اختلال روانپریشی گذرا، موجب بالا رفتن خطر ابتلای سایرین به بیماری اسکیزوفرنی می‌شود. برای آشنایی با اختلال شخصیت اسکیزوتایپال و شخصیت اسکیزوئید کلیک کنید.

علل محیطی و تربیتی

علل محیطی-تربیتی هنگامی که با علل ژنتیکی همراه شوند، فردی که استعداد ژنتیکی اسکیزوفرنی دارد را مبتلا می‌سازند. عوامل محیطی مانند شرایط تولد، فصل تولد (تولد در زمستان و اوایل بهار با بیماری اسکیزوفرنی ارتباط دارد)، شرایط تربیتی نامناسب و فشارهای روانی اولیه همگی فرد را در معرض ابتلا قرار می‌دهند. در صورتی که فرزندان شما را خطر ابتلا به اسکیزوفرنی تهدید می‌کند رعایت نکات تربیتی فرزندان و کسب آگاهی و دریافت مشاوره کودک ضروری است.

سوء مصرف مواد اعتیاد آور و ارتباط آن با اسکیزوفرنی

مواد مخدری همچون ال اس دی، حشیش، ماریجوانا، آمفتامین و کوکائین در بروز اسکیزوفرنی نقش عمده‌ای دارند. نیمی از افراد مبتلا به این اختلال به سوءمصرف مواد مخدر و یا الکل مبتلا هستند. نقش حشیش در ابتلا به این بیماری بسیار زیاد است. همچنین ماریجوانا خطر پیشرفت اختلالات روانی را افزایش می‌دهد. آمفتامین، کوکائین، و به میزان کمتر الکل منجر به جنون می‌شوند. طیق تحقیقات انجام شده افراد مبتلا به این اختلال روانی تمایل بیشتری نسبت به مصرف نیکوتین دارند. تقریبا 90 درصد آن‌ها به نیکوتین اعتیاد دارند. اعلت این امر می‌تواند ناهنجاری‌های گیرنده‌های نیکوتینی در مغز افراد مبتلا به اسکیزوفرنی باشد. مصرف سیگار غلظت خونی برخی از داورهای ضد روانپریشی را کاهش می‌دهد.

ساختار مغزی متفاوت در افراد مبتلا به اسکیزوفرنی

عدم توازن واکنش‌های شیمایی مغز مانند انتقال‌دهنده‌ی عصبی دوپامین و گلوتامیک، در ابتلا به اسکیزوفرنی نقش دارند. تحقیقات انجام شده حاکی از تفاوت ساختار مغزی در افراد مبتلا به اسکیزوفرنی است. برای مثال حفره‌های مغزی پر از مایع که بطن مغز نام دارند، در افراد مبتلا به اسکیزوفرنی بزرگتر از سایرین است. علاوه بر این برخی از نواحی مغز مبتلایان فعالیت کمتر یا بیشتری نسبت به مغز سالم دارند این امر ناشی از کم بودن ماده‌ی خاکستری در مغز افراد مبتلا است.

این اختلافات بین مغز افراد سالم و اسکیزوفرنی آنقدر زیاد نیستند اما در اسکن‌های مغزی می‌توان آن‌ها را به طور واضح مشاده کرد. از این طریق می‌توان تا حد زیادی وجود اختلال اسکیزوفرنی را در افراد شناسایی کرد و به تشخیص قطعی رسید. این تفاوت‌های ساختاری در مغز افراد مبتلا ممکن است بر اثر بروز مشکلات در دوران بارداری و زایمان به وجود آمده‌باشند اما هنوز توضیح مشخص و دقیقی برای آن‌ها ارائه نشده.

 

شیوع بیماری اسکیزوفرنی

شیوع اسکیزوفرنی در مردان بیشتر از زنان است. شروع زودهنگام اختلال در مردان بیشتر دیده می‌شود و در زنان شاهد شروع دیرهنگام آن هستیم. سن متوسط شروع اختلال در دهه بیست عمر افراد می‌باشد و بروز آن در کودکی بسیار نادر است.

 

سیر و پیش آگهی بیماری اسکیزوفرنی

بیماری اسکیزوفرنی معمولا نیازمند درمان در تمامی عمر می‌باشد؛ به این معنا که شاهد بهبودی و رهایی کامل فرد از اسکیزوفرنی نیستیم. هرچقدر علائم منفی بیشتر در فرد حضور داشته باشد احتمال بهبود کمتر می‌شود. این درحالی است که علائم مثبت علی رغم حاد بودن به خوبی به درمان‌های دارویی پاسخ می‌دهند. 

معمولا افرادی که درسنین بالا علائمشان شروع می‌شود و تا قبل از آن علائم منفی کمی داشته‌اند و توانسته‌اند در سال‌های قبلی حمایت‌های اجتماعی از قبیل تشکیل خانواده به دست آورند، سیر بهتری خواهند داشت. فرد ممکن است چندین دوره اختلال را در عمرش و بازگشت علائم مثبت را تجربه کند. این نشانه‌های زود گذر می‌تواند نشان از اختلال روان پریشی کوتاه مدت باشند. برای اطلاع بیشتر از علائم این اختلال می‌توانید به مقاله روان پریشی کوتاه مدت مراجعه نمایید. 

 

درمان بیماری اسکیزوفرنی

خط اول درمان اسکیزوفرنی دارو درمانی است. تجویز توسط روانپزشک و پس از یک مصاحبه و سنجش کامل صورت می‌گیرد. معمولا نیاز به بستری کردن فرد وجود دارد و بیمار باید تحت نظارت مستقیم قرار گیرد. پزشک بر اساس علائم و نشانه‌های غالب و عوارض جانبی داروها اقدام به تجویز می‌کند. برای کسب اطلاعات در زمینه روش‌های درمان اسکیزوفرنی کلیک کنید.

داروهای معمول برای بیماری اسکیزوفرنی، داروهای ضد روانپریشی مثل هالوپریدول، کلوزاپین، ریسپریدون و... می‌باشند. این داروها هرکدام عوارض جانبی خاص خود را دارند و در شرایطی مصرف آن‌ها ممکن است شدیدا خطرناک باشد. بنابراین مصرف آن‌ها حتما باید طبق دستور مشخص باشد. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه داروهای ضد روانپریشی کلیک کنید.

علاوه بر درمان‌های دارویی برخی درمان‌های حمایتی خانواده محور به فرد و خانواده کمک می‌کند اختلال بیماری اسکیزوفرنی را بهتر بشناسند، مصرف داروها را طولانی مدت ادامه دهند و نشانه‌های عود و برگشت بیماری را شناخته و از آن به موقع پیشگیری کنند. برای اطلاع از نحوه‌ی حمایت از این بیماران و رفتار صحیح با آن‌ها می‌توانید از مشاوره تلفنی فردی کمک بگیرید.

برخی مداخلات روانی و اجتماعی به فرد مبتلا کمک می‌کند که به سمت کیفیت زندگی بالاتری حرکت کند، مثلا روابط خانوادگی خود را به کمک مشاوره خانواده افزایش دهد و رنج ناشی از علائم منفی را با روان درمانی کاهش دهد. سایر مداخلات خانواده محور تلاش می‌کنند میزان بستری شدن فرد را به حداقل برسانند. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه روان درمانی کلیک کنید.

رفتاردرمانی شناختی

رفتار درمانی شناختی شیوه‌ای از درمان اختلالات روانی است که هدف آن تغییر الگوهای فکری و رفتاری ناسازگارانه و تخریب‌کننده در افراد است. درمانگر در این روش درمان به افراد مبتلا به اسکیزوفرنی کمک می‌کند تا افکار و ادراکاتشان را به چالش بکشند و آن‌ها را مورد آزمایش قرار دهند. در جلسات درمانی به افراد آموزش داده می‌شود تا چگونه هذیان‌ها و توهمات خود را نادیده بگیرند و نشانه‌ها را مدیریت کنند. درمان رفتاری شناختی به صورت فردی و یا گروهی صورت می‌گیرد.

برای دریافت مشاوره در زمینه اختلالات روانی می توانید با مشاوران مرکز مشاوره روانشناسی حامی هنر زندگی از طریق تلفن ثابت از کل کشور با شماره 9099075228 و از تهران با شماره 9092305265 تماس بگیرید.