بسیاری از ما انتقاد از خود را چیزی کاملا بد میدانیم که به ما احساس بدی میدهد، با این حال اصطلاح خودانتقادی به فرایند تجزیه و تحلیل رفتار فرد اشاره دارد که ممکن است حتی مثبت هم باشد! به طور معمول به جنبههای مختلف خود رفتار، مانند ظاهر، ویژگی های فکری، شخصیت و احساسات هدایت میشود. اغلب اوقات، سطوح پایین ِ انتقاد از خود، به شما کمک میکند تا مشکلات شخصی را در نظر بگیرید و برای بهبود آن تلاش کنید. اما سطح بالای انتقاد از خود مخرب بوده و باعث آسیب به عذت نفس شما میگردد و ممکن است بر سلامت روان شما تاثیرات منفی داشته باشد. برای کسب اطلاعات بیشتر درباره انتقاد کردن کلیک کنید.
نظریه پردازانی هم چون ریچارد تامپسون و دیوید سی زوروف، دو نوع اصلی انتقاد از خود را مطرح کردند که در ادامه به بررسی این دو میپردازیم؛
حتما در خودمان بااین حس مواجه شدهایم، یا حداقل در دیگران مشاهده کردهایم که خود را با دیگران مقایسه میکنند، آنها تمایل دارند دیگران را به صورت خصمانه بد ببینند، یا اینکه به صورتی غیرواقعی و رویاگونه برتر از خود ببینند؛ نتیجه چنین قیاسی، به دلیل عدم درک درست ما از مخاطب و نداشتن دلایلی که ما را به یقین از این قیاس برساند، از بین رفتن عزت نفس است. برای اطلاع بیشتر در زمینه انتقاد مخرب و سازنده کلیک کنید.
این هم یک نوع خودارزیابی منفی نسبت به خودمان است که در آن اصلا و ابدا استانداردهای نرمال طراحی نشده است، چه بسا استانداردهای غیر حقیقی است، مثلا شما دائما احساس میکنید به اندازه کافی در کار خود خوب نیستید و پروژه خود را به موقع نمیتوانید تحویل دهید، و زمانیکه برخلاف انتظار و نگاهتان به خود، پروژه ی شما نه تنها به موقع تحویل داده میشود، بلکه بسیار مفید و پربار ارائه شده است، بازهم شما را راضی نمیکند، چرا که شما دائما موفقیت را شکست میبینید و برای خود اعتبار کافی را قائل نیستید.
حتما برای شما هم پیش آمده که احساس کنید یک صدای درونی در سر خود دارید که گاهی به آن گوش میدهید، این صدای درونی که به آن واگویه گفته میشود، چیزی است که ما به وسیلهی آن با خود صحبت میکنیم. این صدای درونی میتواند راهگشای بوده یا اینکه برعکس ما را به تاریکی بکشاند، انتقاد از خود در اینجا عبارت است از بررسی شخص، نسبت به اتفاق پیش آمده، قبل از این که از صدای درونی خود استفاده کند. برای آگاهی بیشتر در زمینه مشاوره تلفنی کلیک کنید.
نقد کردن یعنی سنجش و ارزیابی و بررسی همراه با عدل و انصاف،یعنی چیزی را به محک گذاشتن و سالم را از ناسالم تشخیص دادن. با این تعریف، نقد گامی به سوی اصلاح و کمال است. نقد کردن زمنیه ساز اصلاحات است و تجربه نشان داده است که مدیرانی که انتقاد از خود را در دستور کار خویش قرار داده اند به صورت قابل مشاهده ای پیشرفته داشته اند.عمل انتقاد از خود پیامد هایی دارد که در زیر به بررسی آن ها پرداخته می شود. برای کسب اطلاعات بیشتر درباره روحیه انتقاد پذیری کلیک کنید.
طرف درخشان و مثبت انتقاد از خود، این است که میتوانید به کارهایی که انجام دادهاید نگاهی بیندازید و زمینههایی را مشخص کنید که به شما کمک میکند که در آینده از گمراهی نجات پیدا کنید، شما به احتمال زیاد با این طرز نگاه، عادات سالمی را پیش خواهید گرفت، رفتارتان را تغییر داده و دیدگاهتان به زندگی را تغییر میدهید. البته در بیشتر موارد خود انتقای به دلیل ترس از قضاوت دیگران اتفاق می افتد. قبل از اینکه مورد ارزیابی توسط دیگران قرار بگیرند خود را انتقاد می کنند.
انتقاد از خود به شما در اینجا کمک میکند که نقاط قوت وضعف شخصیتان را بشناسید، تصویر روشنی از نحوه کار کردنتان،و سبک زندگیتان به دست آورید. این طور نگاه کردن، باعث میشود شما پتانسیل واقعی خود را درک کنید. درنتیجه در جهتی تلاش می کنید که به شما کمک کرده و شما را به موفقیت میرساند. به عنوان مثال، شما تصمیم میگیرید یک سب زندگی سالم داشته باشید، دراین جا وقتی نگاه متقدانه به سبک زندگی فعلیتان داشته باشید، متوجه میشوید که احتمالا مثلا تایم خواب شبانهی شما صحیح نیست، عادت به چک کردن گوشی مویایلتان قبل از خواب عادت درستی نیست و ...درنتیجه تصمیم میگیرید بخشی از این عادات منفی را حذف کنید.
خودآگاهی مایه ی رشد و توسعه فردی است. وقتی از خود انتقاد میکنید، درواقع مثل این است که شخص دیگری در این اتاق وجود دارد، کنار شما نشسته و دارد به شما انتقاد میکند، در این صورت شما خیلی زود ریشه مشکلات را پیدا میکنید و راه حل ها را مشخص میکنید. مثلا اگر در ارتباط سالم با فرزندتان دچار مشکل هستید، اگر دارای نگاه منتقدانه از نوع آفتابی آن باشید، احتمالا متوجه میشوید که صدای درونیتان به شما در مورد فلان رفتارتان تذکر میدهد، شما این تذکر را جدی گرفته و درصدد رفع مشکل ارتباطیتان گامی برمیدارید. برای کسب اطلاعات بیشتر درباره خودآگاهی کلیک کنید.
ارزیابی بیش از حد میتواند قدرت روانی شما را به مرور از بین ببرد و حالتی شبیه نوشخوار فکری به خود بگیرد، وقتی از خود انتقاد درونی سختی دارید، به قابلیتهای خود مشکوک شده، کلماتی که در مورد خودتان به کار میبرید، کلمات تند و پیش بینی های فاجعهباری است، مثلا پیشتر عنوان کردیم، که در مثال ارتباط ناسالم والد و فرزندی اگر نگاه منتقدانهی آفتابی داشته باشیم، به بهبود روابطمان کمک کردهایم اما اگر نگاه تاریک داشته باشیم، انقدر دچار نوشخوار فکری و وسواس میشویم، که دائم درحال حساب کشی از خودمان به عنوان والد هستیم، و سرزنش کردنمان نه تنها باعث بهبودی رابطه نخواهد شد، بلکه از راندمان هر روزه ی ما کم کرده و تمام فکرما به جای جبران رابطه ی اشتباه، درگیر آن اتفاق بد در رابطه، درگیر آن اشتباه ما در رابطه شده است.
انتقاد از خود وقتی از حالت نرمال وسالم خود خارج شود، تبدیل به افکار منفی شده و منجر به فلح تجزیه و تحلیل میشود، طوری که شما بیش از حد در موقعیت ها کند وکاو میکنید، وقتی شما به این شکل درگیر خود باشید، قطعا به خود سخت گرفته و اصلا به خود فرصت اشتباه کردن نمیدهید، و از آن جایی که همهی ما انسان ها ناقص هستیم، و اشتباه جزئی جدایی ناپذیر از شخصیت ماست، مجددا اشتباه کرده و مجددا، درگیر انتقاد از خود و ...نهایتا درگیر یک دورباطل خواهیم شد که سرانجام آن شکست روانی ما میباشد. برای آگاهی بیشتر در مورد افکار منفی کلیک کنید.
انتقاد از خود، اغلب، پویایی های شخصی و بین فردی را در محل کار ایجاد میکند، نوع منفی آن، قضاوت شما را مبهم میکند و بر مهارت های حل مسئله و تصمیم گیری شما قطعا تاثیر میگذارد. سازمانهایی که شما برای آن کار میکنید، مدیرانی دارند که آنها اغلب میدانند، چگونه احساسات را از حقایق جدا کنند، آنها اغلب برای کارمندان خود ارزش قائل هستند و برای کسب آگاهی درباره نحوه پاسخگویی به انتقاد همسر کلیک کنید.
اگرچه انتقاد از خود میتواند به عنوان یک محدودیت عمل کند، اما در محیط کار میتواند مفید واقع شود، در ادامه چند نمونه رایج انتقاد از خود در محیط های حرفه ای کار آورده شده است.
دقت کنید، انتقاد از خود به طور بالقوه میتواند بر بهره وری و کارایی شما تاثیر بگذارد، زیرا ظاهرا شما به شدت در شک وتردید از خودتان هستید، در این صورت شما نمیتوانید به وضوح فکر کنید، چون همهی فکر شما درگیر عدم توانمندی های شما شده، حتی اگر این تفکرات واقعیت نداشته باشد، به هرحال فکر شما درگیر آن است و این از کارایی شما در محیط کار میکاهد! باعث میشود گاها تصمیمات ضعیفی بگیرید زیرا غر زدن مداوم در سر شماست که شما را جهت داده است. این اتفاق هم بر شما به عنوان یک کارمند در محیط کار اثرگذار است، هم در بلندمدت روی راندمان کار شرکت تاثیرگذار است. برای کسب اطلاعات بیشتر از مشاوره تلفنی کلیک کنید.
همانطور که گفته شد، انتقاد از خود اگر به صورت استاندارد و مثبت باشد، به نتایج مثبت و درخشانی منتهی خواهد شد ولی اگر به صورت منفی و افراطی باش پیامد های بدی مانند نشخوار ذهنی خواد داشت. در اینجا یک چک لیست کوتاه ارائه دادهام که به شما کمک کند که تعیین کنید آیا در هر مرحله از زندگی خود، نگاه منتقدانه بر عملکرد خود دارید یا درگیر افکار منتقدانه ی منفی و نوشخوار ذهنی شده اید؟
قطعا تا به اینجای مقاله متوجه شدهاید که افکار شما بر احساس و رفتارتان به شدت تاثیر گذار است، و از معایب و مضرات آن نیز صحبت کردهایم، که میتواند انگیزه شما را تضعیف کند، و مانع پیشرفتتان شود، اگر می خواهید شیوه های سالم انتقاد از خود را یاد بگیرید، در اینجا چهار راه اصلی برای شما طراحی کردهایم:
برای ما آدمها راحتتر است که موقعیتهای بد را جنبههای درونی خودمان، مانند ویژگی های شخصی خود ربط دهیم، اغلب طوری که ما با خودمان صحبت میکنیم، هرگز با دوستمان صحبت نمیکنیم! بهتر است بر نواحی بهبودپذیر مانند عادات یا رفتارهای ناسالم متمرکز شوید تا آن موقعیتِ اشتباه، یا آن موقعیتی که اتفاق افتاده ودیگر گذشته و کاری بر آن اتفاق خاص نمیتوان کرد. مثلا به جای این که بگوید عجب کارمند احمقی هستم، یا اصلا اعتماد به نفس ارائه ندارم، سعی کنید بگویید، من باید مقابل آینه یا کنار فرزند یا همسرم، ارائه دادن را تمرین کنم تا بتوانم بر ترس خود فائق شوم، من میتوانم. برای کسب اطلاعات بیشتر درباره خود انتقادگری کلیک کنید.
حتی اگر در موقعیت های خاصی، دقیقا در یک موقعیت خاص، خراب کاری کرده باشیم، عوامل خارجی آن را مشخص کنید، به خاطر داشته باشید که از عوامل موقعیتی به عنوان بهانه استفاده نکنید، که فلان همکار باعث شد من هول شوم زیرا دو دقیقه قبل از ارائه به من متلکی گفت که تمام اعتماد به نفس من به قهقرا رفت، در عوض از آن به عنوان اهرم فشار استفاده کنید، با خود بگویید، من هر طور شده بهترین ارائه را خواهم داد و به آن همکار ثابت خواهم کرد، توانائی های من بیشتر از این حرف هاست.
چرا دست از این موضوع که مدام از خود انتظار کامل بودن دارید، برنمی دارید؟ یک روش موثر بر ای انجام این کار است که این تمرکز از خود را برداشته و روی بقیه مسائل بگذارید، بیائید به این فکر کنید که اگر شما بتوانید در مورد بعدی که پیش آمد، بهترین ِ خودتان باشید، چه تاثیری مثلا در روابط شما با فرزندتان خواهد گذاشت؟ این به خودی خود شما را ترغیب میکه توجه خود را به سایر جنبه های زندگی تان تغییر دهید. برای کسب اطلاعات بیشتر درباره مهارت تمرکز کلیک کنید.
مهربانی با خود مانند یک آغوش از یک دوست عمل میکند که به شما اجازه میدهد بدون خشونت درباره خود انتقاد کنید. آن حس بد در آن موقعیت خاص، شاید شما را رها نکند، اما حداقل موقعیت را بیش از حد تجزیه و تحلیل نمیکنید. مثلا با خود بگوئید میدانم در آن موقعیت خراب کردم، ولی برای از امروز به بعد تمام تلاشم را میکنم، که بهترینِ خودم باشم.
حتما ژان ژاک روسو، همان فیلسوف مشهور را میشناسیدکه میگفت ، صبر تلخ است، اما میوه ی آن شیرین است، یا در کتابِ آسمانی گفته شده» هیچ دانهای به بار نمینشیند مگر اینکه ابتدا در خاک بمیرد! تقویت خودآگاهی، تمرین ِ یک رفتار درست، یک فرایند زمانبر است، این گونه نیست که شما امشب با خود تصمیم بگیرید و از فردا صبح همه چیز به راحتی برای شما آماده باشد، بدانید که باید در این راه صبور باشید و پشتکار خود را از دست ندهید. برای کسب اطلاعات بیشتر از مشاوره روانشناسی کلیک کنید.
دیدگاه ها
دیدگاهتان را بنویسید
نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخشهای مورد نیاز نشانه گذاری شده اند*