اختلالات خواب | انواع مشکلات خواب ، علل و درمان آن‌ ها

 اختلالات خواب چگونه بر زندگی شما تاثیر می‌گذارند؟ با وجود مشغله‌های ذهنی و فشارهای روانی زندگی روزمره افراد زیادی با مشکلات خواب دست و پنجه نرم می‌کنند. خواب، از اساسی‌ترین نیازهای بشری است که محرومیت از آن به مدت طولانی آثار منفی زیادی بر جای می‌گذارد و عملکردهای فردی و اجتماعی افراد را با مشکل رو به رو میکند. آگاهی از انواع مشکلات خواب و شناسایی دقیق آن‌ها به شما کمک می‌کند تا روش‌های درمانی مؤثرتری را برای آن‌ها انتخاب کنید. بسیاری از افراد به دنبال درمان بی خوابی خود داروهای مختلفی مصرف می‌کنند بدون آن که به عوارض جانبی آن واقف باشند. یکی از مؤثرترین روش‌های رفع اختلالات خواب، استفاده از درمان شناختی رفتاری است؛ برای اطلاع از این روش کلیک کنید.


 

چرخه خواب

قبل از اینکه بخواهیم در مورد اختلالات خواب توضیح دهیم، لازم است در ابتدا با چرخه خواب و مراحل آن آشنا شوید. خواب عادی به 5 مرحله تقسیم می‌شود که 4 مرحله آن با عنوان خواب رم (REM) یا خواب رویا و مرحله آخر با عنوان خواب غیر رم (N-REM) یا خواب غیر رویا مطرح می‌شود.

کابوس شبانه از جمله مشکلاتی است که بر اثر اختلال در این مراحل رخ می‌دهد. برای اطلاع از اختلال کابوس کلیک کنید. در ادامه به توضیح هر یک از مراحل پرداخته‌ایم:

اینفوگرافیک اختلالات خواب

خواب غیر رم

زمانی که به خواب می‌روید، ابتدا 4 مرحله خواب غیر رم را تجربه می‌کنید:

مرحله اول: مرحله یک خواب رم که به آن خواب سبک نیز می‌گویند، مرحله ایست که شما از بیداری عبور می‌کنید و وارد خواب می‌شوید. سرعت ضربان قلب شما کاهش می‌یابد و تنفس تان نامنظم‌تر می‌شود. عضلات بدنتان شل شده و حتی ممکن است دست و پا یا سایر عضلاتتان در خواب بپرد.

مرحله دوم: در مرحله دوم خواب، مجموعه‌ای از امواج کوتاه در مغز جریان می‌یابند که آن‌ها را (دوک‌های خواب) می‌نامند و منجر به تداوم خواب شما می‌شود.

مرحله سوم و چهارم: در این دو مرحله شما وارد خواب عمیق می‌شوید و امواج مغزی شما آهسته‌تر می‌شوند. زمان و مکان را از دست می‌دهید و ممکن است دچار وحشت در خواب یا راه رفتن در خواب شوید.

خواب رم

بعد از چهار مرحله خواب غیر رم، مغز وارد خواب رم می‌شود. در این خواب اگرچه مغز فعال است و فعالیتی مشابه بیداری دارد، اما عضلات اسکلتی شما فلج می‌شوند، رویاهای غیر واقعی و کابوس می‌بینید و چشم هایتان اگرچه بسته است، ولی مردک‌ها به سرعت تکان می‌خورند. به همین دلیل به این خواب، خواب متناقض نیز می‌گویند. خواب غیر رم حدود 90 دقیقه طول می‌کشد و بعد از آن خواب رم روی می‌دهد و مجدد این چرخه تا پایان شب ادامه می‌یابد.

 

انواع اختلالات و مشکلات خواب

اختلالات خواب را می‌توان به دو دسته اصلی تقسیم کرد:

دیس سومنیا: افراد مبتلا به دیس سومنیا در خوابیدن خود مشکل دارند. آن‌ها کمتر از حد لازم، بیشتر از حد لازم یا در زمان نامناسب می‌خوابند اما کیفیت خواب آن‌ها کاملا عادی است. برای اطلاع از علت خواب زیاد و درمان آن کلیک کنید.

پارا سومنیا: در این گروه از افراد، کمیت و کیفیت خواب کاملا نرمال است، اما در طول به خواب رفتن یا بیدار شدن، رویدادهایی غیرعادی رفتاری یا فیزیولوژیکی مانند کابوس دیدن یا راه رفتن در خواب را تجربه می‌کنند. در ادامه انواع اختلالات مرتبط با هر یک از این دسته‌ها را ذکر کرده‌ایم:

1. اختلال بی خوابی (اینسومنیا)

رایج‌ترین اختلال خواب، اختلال اینسومنیا است. بی خوابی می‌تواند مجموعه‌ای از حالات مختلف را در برگیرد. این حالات شامل موارد رو به رو می‌شود: افرادی که در به خواب رفتن مشکل دارند، مکررا بیدار می‌شوند، صبح خیلی زودتر از موعد بیدار می‌شوند و نمی‌توانند مجدد به خواب روند، افرادی که اگر چه ساعات خواب آن‌ها به نظر عادی می‌آید اما صبح روز بعد احساس پر انرژی بودن و سرحالی نمی‌کنند. 

برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه بی خوابی کلیک کنید.

2. اختلالات خواب | اختلال پرخوابی

اختلال پر خوابی عارضه‌ایست که به خواب بیش از حد یا به پایین بودن کیفیت بیداری منجر می‌شود. منظور از پایین بودن کیفیت بیداری این است که فرد به زور از خواب بیدار می‌شود، یا در طول روز خود را به زور بیدار نگه می‌دارد و همواره خواب آلود و خسته است. این افراد به آسانی به خواب می‌روند و ممکن است تا ظهر روز بعد بخوابند.

3. نارکولپسی

حمله خواب یا نارکولپسی اختلالی است که در چرخه خواب و بیداری افراد اشکال ایجاد می‌کند. در این اختلال، فرد در طول روز خواب آلود است و ممکن است خواب رم در بیداری به او حمله کند و ناگهان به خواب برود. پیشنهاد می‌کنیم در این زمینه و برای اطلاعات بیشتر به مقاله حمله خواب مراجعه کنید.

4. اختلال خواب مرتبط با تنفس

بعضی از افراد در طول خواب خود، دچار مشکلات تنفسی می‌شوند. این مشکلات تنفسی باعث می‌شود تا فرد در طول شب چندین بار از خواب بپرد و بعد از 8 تا 9 ساعت خواب نیز، احساس سرحالی نکند.

5. اختلالات خواب | سندرم آپنه خواب

اختلال آپنه خواب، رایج‌ترین اختلال خواب مربوط به تنفس است. کسانی که به این اختلال مبتلا هستند، به هنگام خواب تنفس آن‌ها به طور مکرر متوقف و دوباره شروع می‌شود. واضح‌ترین نشانه این اختلال، خر و پف کردن است. علائم، علل و درمان این اختلال را در مقاله آپنه خواب شرح داده‌ایم.

6. اختلال ریتم سیرکادیان

تمام انسان‌ها از ساعت بیولوژیکی در بدن خود بهره‌مند هستند؛ این ساعت فعالیت‌هایی همچون ساعت خواب و بیداری، هوشیاری و اشتها را کنترل می‌کند. به این ساعت برنامه بیولوژیکی بدن، ریتم سیرکادیان گفته می‌شود. اگر فردی برای انجام وظایف شغلی یا اجتماعی خود، ساعات خواب و بیداری خود را تغییر دهد، در ریتم سیرکادیان او اختلال ایجاد شده و منجر به آشفتگی خواب او می‌شود.

7. اختلال برانگیختگی در خواب غیر رم

در اختلال برانگیختگی در خواب غیر رم، افراد به طور مکرر، تجربه‌هایی از بیدار شدن ناقص را تجربه می‌کنند که می‌تواند با یکی از دو پدیده زیر همراه باشد:

راه رفتن در خواب: فرد با چهره‌ای بی احساس، از از تخت خواب بیرون آمده و راه می‌رود.

وحشتزدگی در خواب: فرد با وحشت از خواب می‌پرد.

8. اختلالات خواب | سندرم پاهای بی قرار

فرد در قسمت‌های پایین پاهای خود احساس ناراحتی می‌کند و فقط از طریق تکان دادن پاهای خود می‌تواند این احساس را از بین ببرد. در سندرم پاهای بی قرار، فرد یک نیاز شدید به تکان دادن پاهای خود پیدا می‌کند و تا زمانی که آن‌ها را تکان ندهد، آرامش نمی‌یابد.

توصیه می‌کنیم برای کسب اطلاعات بیشتر مقاله سندرم پاهای بی قرار را مطالعه کنید.

9. اختلال کابوس شبانه

رویا و خواب‌های طولانی مدت و به شدت ناراحت کننده که فرد مدام و به صورت تکراری آن‌ها را مشاهده می‌کند، با نام اختلال کابوس شبانه شناخته می‌شود. مضمون کابوس‌ها، معمولا تلاش فرد برای فرار از موقعیت‌های خطرناکی است که جان، امنیت و یا سلامت جسمانی او را تهدید می‌کند.

10. اختلال رفتارهای حرکتی در خواب رم

همان طور که گفتیم در خواب رم، ماهیچه‌های اسکلتی شما فلج می‌شود. اما در اختلال، این اتفاق نمی‌افتد و رویاهایی که فرد در خواب رم می‌بیند، خود را به صورت رفتارهای حرکتی نشان می‌دهد؛ به این صورت که ماهیچه‌های اسکلتی در بدن فرد فلج نمی‌شود و ممکن است فرد به خودش آسیب بزند.

برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد اختلال رفتار خواب رم کلیک کنید.

اختلالات خواب | اختلال خواب ناشی از ماده یا دارو

استفاده مفرط از بعضی داروها یا موادی مانند الکل، آرام بخش‌ها و ضد اضطراب‌ها می‌توانند منجر به آشفتگی در خواب افراد شوند. این افراد ممکن است دچار بی خوابی شده و یا زیاد از حد بخوابند.

 

مشکلات خواب و ارتباط آن‌ها با اختلالات روانی

به نظر می‌رسد بین اضطراب و افسردگی با خواب ارتباط زیادی وجود دارد. مشکلات خواب خود می‌توانند منجر به اضطراب در افراد و ایجاد مشکل در زندگی آن‌ها شوند و از طرفی دیگر اختلالات خواب در نتیجه اختلالات روانی مانند اضطراب و افسردگی بروز پیدا می‌کنند و از جمله علائم این اختلالات به شمار می‌روند. برای اطلاع از افسردگی و اختلالات روانی کلیک کنید.

درد‌های مزمن، آلرژی‌ها و مشکلات تنفسی از دیگر دلایل ایجاد اختلالات خواب هستند. در واقع مشکلات خواب پیامدهایی همچون افسردگی و اضطراب را در پی دارند که خود این پیامدها بر شدت اختلالات خواب می‌افزایند. به همین جهت لازم است برای متوقف کردن این چرخه معیوب حتما به مشاوره روانشناسی مراجعه کنید.

 

درمان‌های اختلالات خواب

دارو درمانی: در درمان انواع اختلالات خواب، دارو درمانی استفاده می‌شود. در دارو درمانی، برحسب نوع اختلال فرد، داروهای متفاوتی مانند ریتالین، مکمل‌های ملاتونین، بنزودیازپین‌هایی مانند تریازولام و... تجویز می‌شود. پیش از آن که مصرف داروهای ریتالین و تریازولام را شروع کنید، پیشنهاد می‌کنیم برای اطلاع از موارد مصرف و عوارض آن‌ها کلیک کنید.

بهداشت خواب: داشتن یک برنامه مناسب و منظم برای خواب می‌تواند در بهبود خواب افراد بسیار موثر باشد. بهداشت خواب به شما کمک می‌کند تا تغییراتی در سبک زندگی خود ایجاد کنید و خوابی با کیفیت بهتر داشته باشید.

درمان‌های شناختی و رفتاری: در درمان شناختی سعی می‌شود تا باورها و انتظارات نا به جای افراد مورد هدف قرار گیرد. در تکنیک‌های رفتار درمانی، آموزش‌ها و تمرین‌هایی داده می‌شود تا فرد بتواند مشکلات خواب خود را رفع کند. برای اطلاع از این تمرین‌ها مقاله رفتار درمانی را مطالعه کنید.

 

سؤالات متداول

برای اختلالات خواب در کودکان چه باید کرد؟

مشکلات خواب در کودکان باعث بداخلاقی و کاهش عملکردهای آن‌ها در تحصیل و در ارتباط با دیگران می‌شود. این موضوع می‌تواند ناشی از بیماری‌های جسمانی و یا تنش‌های روانی باشد که هر کدام روش‌های درمانی مخصوص به خود را می‌طلبد. بنابراین لازم است در ابتدا با مراجعه به پزشک متخصص و انجام آزمایش مشکل را شناسایی کرده و در صورت نیاز از روانشناس بهره بگیرید.

درمان بی خوابی ناشی از افسردگی چگونه است؟

درمان افسردگی به خودی خود منجر به رفع بی خوابی و مشکلات خواب می‌شود. بنابراین برای درمان لازم است ریشه افسردگی را پیدا کنید و با کمک روان درمانی به درمان آن بپردازید. همچنین استفاده از روش‌هایی همچون یوگا و تن آرامی به صورت مداوم جهت رفع بی خوابی ناشی از افسردگی می‌تواند کمک کننده باشد.

برای دریافت مشاوره در زمینه اختلالات خواب می توانید با مشاوران مرکز مشاوره روانشناسی حامی هنر زندگی از طریق تلفن ثابت از کل کشور با شماره 9099075228 و از تهران با شماره 9092305265 تماس بگیرید.