- نویسنده : هنر زندگی
مکانیسم سرکوب چیست و چه عملکردی در سطح روان دارد؟ سرکوب یکی از انواع مکانیسم‌های دفاعی است که برای اولین بار زیگموند فروید پدر علم روانشناسی به طور گسترده در مورد آن به ارائه نظریه پرداخت. فروید معتقد بود که مکانیسم‌های دفاعی از خود یا همان ایگو در برابر اضطراب محافظت می‌کنند. او انواع مختلفی از مکانیسم‌های دفاعی را مطرح کرد که سرکوب یکی از آن‌هاست. سرکوب در واقع به واکنشی گفته می‌شود که طی آن فرد تلاش می‌کند مواجهه با موضوع دردناک را نادیده بگیرد و فکر کردن در مورد آن را به زمانی دیگر موکول کند. ما در ادامه به طور اختصاصی به تعریف و عملکرد این مکانیسم پرداخته‌ایم پس همراه ما باشید..gif)
مکانیسم سرکوب چیست؟
سرکوب یکی از انواع مکانیسم‌های دفاعی است که اولین بار فروید پدر علم روان شناسی به طور گسترده در نظریه روانکاوی خود به آن اشاره کرد. فروید معتقد بود که مکانیسم‌های دفاعی از "خود" یا همان ایگو در برابر اضطراب محافظت می‌کنند. در واقع هرکجا که ناخودآگاه انسان در می‌یابد که از نظر روانی توانایی پردازش موضوعات پیرامون را ندارد از طریق یکی از مکانیسم‌های دفاعی تلاش می‌کند با آن موضوع مواجه نشود. به عبارت دیگر با این کار ناخودآگاه از ما در برابر تنش‌های آزارنده دفاع می‌کند. برای آشنایی بیشتر با نظریه زیگموند فروید کلیک کنید.
در این میان مکانیسم دفاعی سرکوب به طور اختصاصی به واکنشی گفته می‌شود که طی آن فرد تلاش می‌کند مواجهه با موضوع دردناک را نادیده بگیرد و فکر کردن در مورد آن را به زمانی دیگر موکول کند. در این شرایط فرد عوامل اضطراب آور را به دست ناخودآگاه سپرده و به نوعی آن‌ها را فراموش می‌کند. مکانیسم سرکوب به عنوان یکی از ابتدایی ترین دفاع‌های روانشناختی محسوب می‌شود و بیش از سایر مکانیسم‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.
برای مثال همه ما این موضوع را تجربه کرده‌ایم وقتی که از چیزی ناراحت هستیم گاهی سعی می‌کنیم به آن فکر نکنیم یا وقتی نشانه‌ای از یک موضوع آزاردهنده نظیر خیانت همسر می‌بینیم به طور ناخودآگاه علائم و نشانه‌های آن را نادیده می‌گیریم به طوری که انگار هرگز با آن‌ها روبه‌رو نشده‌ایم. همه این واکنش‌ها در زبان روانکاوی تحت عنوان مکانیسم سرکوب شناخته می‌شوند. برای آگاهی بیشتر درباره روانکاوی کلیک کنید.
مکانیسم سرکوب و فراموشی
مکانیسم‌های دفاعی به خودی خود امری مفید هستند و به سلامت روان ما کمک می‌کنند. با این حال شرایطی که طی آن مکانیسم‌های دفاعی بیش از حد مورد استفاده قرار می‌گیرند زمینه بروز آسیب‌های روانشناختی مختلف را فراهم می‌کند. برای مثال روانکاوان بر این باورند که سرکوب شدید موضوعات تنش زا می‌تواند به نوعی فراموشی تجزیه‌ای بیانجامد. به طوری که فرد هیچ گونه خاطره‌ای از رویداد بسیار آسیب زایی که منجر به تجربه تنش شدید در او شده را به خاطر نمی‌آورد.
این مسئله به خصوص در افرادی که تجربیاتی نظیر سوءاستفاده جنسی، جسمی و روانی در دوران کودکی را گزارش می‌دهند بیش از سایر افراد دیده می‌شود. فراموشی ناشی از سرکوب در کوتاه مدت شاید برای فرد مفید باشد و علائم اضطرابی را کاهش دهد اما باعث می‌شود که بعدها کوچک ترین سرنخی که یادآور خاطره آسیب زاست ضربه روانی شدیدی را ایجاد کند و در نهایت به بروز اختلالات روانشناختی مزمن بیانجامد. برای اطلاعات بیشتر درباره مکانیسم های دفاعی کلیک کنید.
تفاوت فراموشی ناشی از سرکوب با فراموشی عادی
فراموشی عادی می‌تواند هرموضوع مهم یا غیر مهمی را در بر بگیرد در مقابل فراموشی ناشی از سرکوب معطوف به موضوعات آسیب زا و جنبه‌های مهم زندگی فرد است که یادآوری آن‌ها مسلما با تجربه تنش بسیار زیاد همراه خواهد شد. همچنین در فراموشی عادی یادآوری موضوعات آسان تر است اما فراموشی که ناشی از سرکوب باشد بسیار عمیق تر بوده و شاید با یک نشانه ساده قابل بازیابی نباشد. در بسیاری از موارد فرد برای بازیابی خاطرات از دست رفته خود به کمک یک روان درمانگر نیاز دارد.
مکانیسم دفاعی سرکوب و ارتباط آن با رویا
هرآنچه که به واسطه مکانیسم‌های دفاعی از خودآگاه رانده شده و به سطح ناخودآگاه می‌رود مجددا تلاش می‌کند از طریق مجاری مختلف خود را به محدوده آگاهی برساند. یکی از این مجاری رویا است. در حقیقت فروید معتقد بود که رویاها شاهراهی به ناخودآگاه هستند. در نتیجه بسیاری از موارد سرکوب شده در طول زندگی را می‌توان در محتوای رویاها مشاهده کرد. با این حال از آنجایی که این محتواها طی فرایند نمادسازی تغییر شکل می‌دهند تشخیص آن‌ها به سادگی ممکن نیست. روان درمانگران در صورت نیاز به این موارد از طریق تکنیک‌هایی نظیر تحلیل رویا یا تداعی آزاد در مورد آن به روانکاوی خواب می‌پردازند. برای دریافت مشاوره تلفنی با برترین روانکاوان کلیک کنید.
سوالات متداول
- آیا سرکوب همان فراموشی است؟
سرکوب می‌تواند منجر به فراموشی موضوعات تنش زا شود با این حال با فراموشی عادی فرق دارد. فراموشی معمولی هرگونه موضوع روزمره‌ای را در بر می‌گیرد اما سرکوب به مواردی اختصاص دارد که با بار هیحانی منفی زیاد همراه است.
برای دریافت مشاوره در زمینه روش های درمان روانشناسی می توانید با مشاوران مرکز مشاوره روانشناسی حامی هنر زندگی از طریق شماره 02122018502 و یا از طریق تلفن ثابت از کل کشور با شماره 9099075228 و از تهران با شماره 9092305265 تماس بگیرید.
