روش پس ختام | روش مطالعه PQ4R چیست و مراحل آن کدامند؟

روش پس ختام چیست؟ دانش‌آموزان دارای ناتوانی‌های یادگیری خاص در خواندن پایه، درک مطلب و نارساخوانی به استراتژی‌های موثری مانند روش پس ختام یا PQ4R برای درک آنچه می‌خوانند و به خاطر سپردن جزئیات آنچه خوانده‌اند نیاز دارند. استراتژی PQ4R یک مهارت مطالعه ای خوب است که می تواند برای دانش آموزان با هر سنی تطبیق داده شود. این استراتژی نه تنها درک خواندن دانش آموز را بهبود می بخشد بلکه یادآوری مطالب را تا ۷۰٪ افزایش می دهد. PQ4R مخفف پیش نمایش، سوال، خواندن، بازتاب، بازخوانی و مرور است. برای دریافت مشاوره تحصیلی کلیک کنید.  

روش PQ4R

آیا تا به حال در یک آزمون مانند کنکور مردود شده اید؟ احتمالات زیادی دال بر رد شدن شما وجود دارد. مانند اینکه شما به اندازه کافی درس نخوانده اید یا شاید تا آخرین لحظه منتظر مانده اید تا سعی کنید همه اطلاعات را یکجا نزدیک امتحان جمع آوری کنید. حتی توانسته اید زمانی را صرف آماده سازی برای امتحان کرده باشید اما همچنان عملکرد ضعیفی نشان داده باشید. یک احتمال مهم دیگر نیز وجود دارد که به نحوه مطالعه شما مرتبط می شود. برای دریافت اطلاعات بیشتر در زمینه موفقیت در کنکور کلیک کنید.
شاید مشکل این باشد که شما نمی دانستید چگونه مطالعه کنید. این نقطه ای است که روش PQ4R وارد بحث می شود؛ یک روش مطالعه بر اساس کار فرانسیس پی رابینسون، روانشناس تربیتی که معتقد بود دانش آموزان باید رویکرد فعال تری برای یادگیری داشته باشند. تجربه ها درستی ایده او را ثابت کرده است. استفاده از روش PQ4R می تواند درک شما از مطالب را بهبود بخشیده و به شما کمک کند آن ها را بهتر به خاطر بسپارید. PQ4R مخفف پیش نمایش، سوال، خواندن، بازتاب، بازخوانی و بررسی است. هر یک از این ها مراحلی است که باید هنگام آموزش و یادگیری مطالب جدید طی کنید.  

مراحل یادگیری روش پس ختام

این شیوه که گاهی اوقات روش SQ4R نامیده می شود فرآیندی است که برای یادگیری اطلاعات جدید به کار می رود. H. A. Robinson و Thomas  این روش را در سال ۱۹۷۲ برای کمک به دانش‌آموزان در توسعه مهارت‌های درک مطلب ابداع کردند اما این روش می‌تواند برای هر کسی که مطالب جدید را می‌خواند به خوبی کار کند. شیوه PQ4R مخفف عبارات Preview ،Question ،Read ،Reflect ،Recite و Review است و این استراتژی عمدتاً برای کمک به دانش آموزانی که اختلالاتی مانند دیسلکسیا دارند به کار می رود. برای دریافت اطلاعات بیشتر در زمینه اختلالات یادگیری کلیک کنید.
درک حفظ و یادآوری اطلاعات برای بسیاری از دانش‌آموزان یک چالش است و هدف استراتژی PQ4R آسان‌تر کردن خواندن است. تکنیک مطالعه می تواند به دانش آموزان در درک بهتر و یادآوری آموخته ها کمک کند. حال باید دید چگونه می توان از این استراتژی در کلاس های درس استفاده کرد. نحوه استفاده از این استراتژی را با شش مرحله آموزش می دهند که در ادامه به آن ها اشاره شده است.

1-پیش نمایش preview

پیش نمایش شامل همه چیز از جمله در مورد معرفی کلاس و موضوع است. در این مرحله هنگامی که به عنوان یک استراتژی خواندن استفاده می شود دانش آموزان تشویق می شوند تا به عناوین سرفصل ها، بازنمایی های بصری، پاراگراف اول و آخر محتوا نگاهی بیاندازند تا ایده ای کلی از محتوا و مفهوم کلی و هدف مطالب به دست بیاورند. به همین ترتیب قبل از شروع تدریس یک یا دو دقیقه را به معرفی موضوع اختصاص دهید. برای دریافت اطلاعات بیشتر در زمینه تشویق به درس خواندن کلیک کنید.
صفحات متن خواندنی خود را نگاه کنید و سرفصل های فصل و هر بخش که فصل را تقسیم می کند بخوانید. پاراگراف اول و آخر هر بخش را بخوانید. تصاویر هر بخش را مشاهده کنید. زیرنویس‌های زیر تصاویر را بخوانید و چند دقیقه به نمودارها، نمودارها یا نقشه‌ها نگاه کنید. این شیوه به شما کمک می کند اطلاعات را ترکیب کنید.
از دانش آموزان بپرسید موضوع کلاس و درس در مورد چیست؟ اینان سوالاتی هستند که می توانند به شما در تهیه یک طرح کلی از سخنرانی کمک کنند. کار را به شیوه ای خلاقانه و با استفاده از تفکر خلاق ارائه دهید تا کلاس برای دانش آموزان جذاب تر شود و توجه آن ها به نکات مهم موضوع جلب شده و همچنین آن ها اجازه یابند از نظر ذهنی برای کلاس آماده شوند. به عنوان مثال پیش نمایش در یک کلاس با موضوع فتوسنتز می تواند به شکل ارائه یک تصویر یا نمایش نموداری در مورد فرآیند و عوامل فتوسنتز یا نوشتن یک عنوان یا طرح یک سوال جذاب مانند گیاهان چگونه تغذیه می کنند باشد.

2-روش پس ختام |سوال Question

هر عنوان را به یک سوال تبدیل کنید. با این روش ذهن ترغیب می شود تا روی سوالی که متن می خواهد به آن پاسخ دهد تمرکز کند. به اطلاعاتی که در پیش نمایش آموخته اید فکر کنید. از خود سوالاتی در مورد آن بپرسید. به آنچه قبلاً در مورد مطالب در طول پیش نمایش دیده اید دفت کنید. به نظر شما نکات اصلی مطرح شده در فصل چه خواهد بود؟ انتظار دارید از خواندن این مطالب چه چیزی یاد بگیرید؟ آیا سؤالی دارید که می خواهید به آن ها پاسخ داده شود؟ به عنوان مثال عنوان محدودیت های سرعت در بین شهرها را در نظر بگیرید.
شما می توانید این عنوان را به این سوال تبدیل کنید: محدودیت سرعت در بزرگراه های بین شهری چقدر است؟ کلاس را تشویق کنید تا سؤالات خود را از آنچه در پیش نمایش ارائه شده است فرموله کند. این نوع سؤالات توسط دانش آموزان به معلمان نیز کمک می کند تا سطح درک دانش آموز از موضوع را تشخیص دهند و آن ها را قادر می سازد تا تغییرات لازم را در کلاس اعمال کنند.  برای دریافت اطلاعات بیشتر در زمینه موفقیت تحصیلی کلیک کنید.
با توجه به مثالی که در بالا ذکر شد در این مرحله دانش آموز می توانند سؤالات خود را مانند فرایند فتوسنتز چیست یا فوتوسنتز چگونه اتفاق می افتد فرموله کنند. لازم است مرحله پیش نمایش و پرسش به طور همزمان رخ دهد و به عنوان یک یخ شکن عمل می کند و کلاس را به سمت تعاملی شدن پیش می برد.

3-خواندن Read

نکته کلیدی برای این مرحله از روش PQ4R این است که به راحتی یک خواندن ساده آن را انجام ندهید. چیزی که اکثر مردم تمایل به انجام آن دارند این است که با سرعت و بدون تامل مطالب را بخوانند. بسیار مهم است که شما آگاهانه بخوانید و مطمئن شوید آنچه را که می خوانید متوجه شده اید. به دانش آموزان یادآوری کنید که مطالب را با در نظر گرفتن سؤالاتی که قبلاً فرموله کرده بودند مطالعه کنند.
این روش خواندن فعال پس از بحث یا سخنرانی به فرآیند و مراحل یادگیری کمک می کند زیرا دانش آموز اکنون می تواند ارتباطی منطقی بین مطالب خوانده شده و مطالب آموزش داده شده و سوالاتی که قبلا توسط کلاس مطرح شده است ایجاد کن. این تمرین به دانش آموزان یاری می رساند تا به جای گوش دادن منفعلانه به یک سخنرانی ‌در یادگیری مبتنی بر تحقیق و فعال بودن شرکت کنند. خواندن بدون تأمل کمی شبیه به این است که کسی با شما صحبت کند در حالی که شما گوش نمی دهید. اطلاعات در نهایت از یک گوش وارد و از گوش دیگر خارج می شود بدون اینکه شما معنای کامل آن را درک کرده باشید.
خواننده باید تشویق شود قسمت های مختلف متن را بخواند. اگر ایده ها و مطالبی وجود دارد که مهم به نظر می رسند‌ روی کاغذ یادداشت شوند. اگر کتاب متعلق به خود شخص بلشد بهتر است در حاشیه آن یادداشت برداری کند و قسمت های مهم کتاب را با رنگ های دیگر متمایز کنید. اگر از آن دسته افرادی هستید که نمی خواهند کتاب خود را پر از دست نوشته کنند از برگه یادداشت های چسبناک استفاده کنید و یادداشت های خود را روی کاغذ بنویسید. برای دریافت اطلاعات بیشتر در زمینه روش یادداشت برداری کرنل کلیک کنید.

4-روش پس ختام |انعکاس Reflect

در این مرحله دانش آموزان تشویق می شوند تا به مطالب آموخته شده فکر کنند. برای تأمل در مورد آنچه خوانده اید وقت بگذارید. قسمت ها یا فصل ها چگونه به هم مرتبط هستند؟ چگونه اطلاعات با جزئیاتی که قبلاً آموخته اید ارتباط می گیرد؟ چه اطلاعات جدیدی یاد گرفتید؟ آیا این قسمت شامل اطلاعاتی بود که انتظار داشتید پوشش دهد؟ آیا اطلاعاتی وجود داشت که شما را شگفت زده کرده باشد؟ آیا سوالاتی که پاسخ داده بودید درست بود؟ آیا به سوالات پاسخ داده شده است؟ آیا برای آن ها سؤالات جدیدی پیش آمده است؟
برگه های کوچکی را تهیه کنید که توسط دانش آموزان پر شود. می توانید سؤالاتی داشته باشید که بررسی کنید دانش آموز چقدر یاد گرفته است و چه چیزی را نفهمیده است. در این برگه ها نیازی به بازبینی توسط معلمان نیست بلکه به عنوان روشی برای کمک به دانش‌آموزان جهت درک پتانسیل یادگیری خود عمل می ‌کند. هنگام استفاده از روش PQ4R باید زمانی را برای تأمل در مورد آنچه خوانده اید و درک معنای آن برای خود اختصاص دهید. برای دریافت مشاوره تلفنی فردی کلیک کنید.
از دانش آموز و یا از خود بپرسید چرا این مطلب ممکن است برای مسایل روزانه من یا برای امتحان آینده مهم باشد؟ چه چیزی در مورد این موضوع نمی دانم که ممکن است لازم باشد بدانم؟ چگونه می توانم اطلاعات را از اینجا دریافت کنم و آن ها را به مسئولیت های ارتباطی، حل مسئله یا سایر مسئولیت های سطح برنامه خود تبدیل کنم؟

5-از بر خواندن Recite

مجدد به همه مراحل پیشین رجوع کنید و در مورد موارد آن فکر کنید. آموخته ها را با شخص دیگری در میان بگذارید و نکات اصلی را یادداشت کنید. به طور کلی نوشتن اطلاعات با دست ماندگاری مطالب در حافظه را بهبود می بخشد. اگر نوشتن برای شما مشکل است یادداشت های مختصری را مد نظر قرار دهید یا مطالب را با دانش آموزان دیگر در میان بگذارید. مهم است که مطالب را به صورت نوشتاری با استفاده از کلمات مختص خود خلاصه کنید. آن را با صدای بلند برای شخص دیگری توضیح دهید یا یادداشت های خود را با صدای بلند برای خود بخوانید. برای دریافت اطلاعات بیشتر در زمینه تقویت انگیزه یادگیری کلیک کنید.
استفاده از یک سازمان دهنده گرافیکی یا بصری هم‌ می تواند کمک کند درک خود را از نحوه ارتباط مفاهیم هنگام خواندن با یکدیگر افزایش دهید. بحث کنید یا اجازه دهید دانش آموزان اکنون روند فتوسنتز را توضیح دهند. کلاس را به گروه های مختلف تقسیم کنید تا هر گروه یک ارائه شفاهی سریع در مورد موضوع داشته باشد. شما می توانید نکاتی را که باید در مورد آن ها توضیح بدهند را به آن ها بدهید تا دانش آموزان کل سخنرانی را در ارائه پوشش دهند. این ارائه شفاهی بلافاصله پس از خواندن و بازخورد دادن باعث تقویت بیشتر یادگیری می شود.

6-روش پس ختام |مرور Review

نکات اصلی مطالب را در نظر بگیرید. آیا به سوالات شما پاسخ داده شده است؟ در مورد چه اطلاعاتی مطمئن نیستید؟ آیا احساس می کنید که نکات نویسنده را کاملاً درک می کنید؟ در پایان کلاس دانش‌آموزان باید مطالبی را که آموخته‌اند با آنچه در ابتدای کلاس ارائه شده است تطبیق دهند. توجه کنید که آیا آن ها موضوعات ارائه شده در طرح کلی را پوشش داده اند و آیا به همه سؤالات آن ها پاسخ داده شده است؟ مرور به آن‌ها کمک می‌کند تا داده های مختلفی را که آموخته ‌اند به خاطر بیاورند و در نتیجه یادگیری خود را تقویت کنند. برای دریافت اطلاعات بیشتر در زمینه افزایش قدرت یادگیری مغز کلیک کنید.
اگر در یک آزمون جامع شرکت می کنید به احتمال زیاد ماه های زیادی را صرف جمع آوری اطلاعات لازم برای قبولی در آزمون خواهید کرد و در نهایت متوجه می شوید از مطالبی که هفته ها یا ماه ها پیش مطالعه کرده اید خاطره ای مه آلود دارید‌. اگر به طور معمول یادداشت هایی را که در مرحله پنجم روش PQ4R نکته برداری کرده اید مرور کنید متوجه خواهید شد که می توانید یک بررسی منظم و کارآمد انجام دهید. در حالت ایده‌آل باید در هر جلسه بررسی را با اولین فصل شروع کنید. به این ترتیب شما به طور مداوم دانش خود را در مورد اولین مطالبی که آموخته اید مرور و تقویت می کنید.  

سخن اخر درمورد روش پس ختام

استراتژی PQ4R  یک تکنیک عالی است که با آن می توان یادگیری فعال دانش آموز را در کلاس ارتقا داد. علاوه بر دانش آموزان و مطالب درسی در مدرسه از استراتژی PQ4R با مطالب خواندنی جدید مانند مقالات، کتاب‌ها و داستان‌های کوتاه برای بهبود درک و یادداشت نیز می توان استفاده کرد. این روش به خوبی می تواند منجر به کسب نمرات بهتر و پیشرفت بهتر در تمام زمینه های درسی و مطالعاتی بشود. اگر شما هم در راستای روش پس ختام مسئله ای دارید می توانید از مشاوران و روانشناسان در این مورد کمک بگیرید. برای کسب اطلاعات بیشتر از مشاوره روانشناسی کلیک کنید.