ما از ساعت 9:00 الی 19:00 در خدمت شما عزیزان هستیم!
جردن- خیابان 33 پلاک 50 واحد 7
ما از ساعت 9:00 الی 19:00 در خدمت شما عزیزان هستیم!
جردن- خیابان 33 پلاک 50 واحد 7

نقش خواب در پردازش های ذهنی و راهکار هایی برای بهتر خوابیدن

نقش خواب در پردازش های ذهنی را جدی بگیرید. خواب یکی از نیازهای ابتدایی همه انسان ها است. کمبود و یا حذف آن از زندگی، می تواند تاثیرات متنوعی را بر سلامت زیستی و روانی انسان ها بگذارد. از طرف دیگر فرایند خواب یکی از بزرگ ترین مباحث علمی و تخصصی در دنیا است. در کل می توان گفت که خواب بخشی مهم از زندگی روزانه هر انسانی است؛ به طوری که در حدود یک سوم روز هر انسانی، صرف خواب می ‌شود. بنابراین داشتن یک برنامه خوابی منظم، با‌کیفیت و البته کافی، به اندازه غذا برای ادامه حیات لازم است. هدف این مقاله نیز بررسی پدیده خواب و تاثیرات آن بر مغز و ذهن است. برای کسب آگاهی بیشتر در این رابطه از مشاوره تلفنی فردی کلیک کنید.

تماس با مشاور

 

اهمیت خواب در زندگی

با توجه به یافته های علمی، افرادی که به دچار کمبود خواب هستند، نسبت به کسانی که دارای خواب کافی اند، از چاقی رنج می برند. همچنین این دسته از افراد با احتمال بیش تری دچار بیماری‌ های قلبی، عروقی، تعدادی از عفونت ها و..، مبتلا  می شوند.
همچنین اختلالات خواب و یا کمبود آن در بین افرادی که دارای اختلالات روانی و عصبی متنوعی نظیر دمانس یا زوال عقل، افسردگی، آلزایمر، پارکینسون و...، شایع است. از طرف دیگر اختلال در خواب، باعث افزایش نامتعادل ترشح هورمون کورتیزول می ‌شود که در نتیجه آن سطح اضطراب افراد بالا می ماند و به تدریج افراد دچار ضعف می شوند.  

پدیده زیستی و روانی خواب

پدیده خواب یکی از پدیده هایی است که به روش های مختلف زندگی افراد را  تحت تاثیر قرار می دهد. پدیده خواب و مولفه سلامت زیستی و روانی، دارای ارتباط تنگاتنگی با هم هستند. ساختار های مختلفی در مغز طی فرایند خواب فعالیت می کنند. تعدادی از این ساختار ها به شرح زیر هستند:

1-هیپوتالاموس

این ساختار که در داخل مغز قرار دارد، شامل تعدادی از یاخته ‌های عصبی است. این یاخته ها به عنوان مراکز کنترلی عمل می ‌کنند که بر خواب اثر می ‌گذارند. درون غده هیپوتالاموس، قسمتی قرار دارد که شامل خوشه‌ های سلولی است که اطلاعات مربوط به شدت نور را از چشم ‌ها دریافت کرده و الگو خواب و رفتاری بدن را کنترل می ‌کنند.

2-نقش خواب در پردازش های ذهنی | ساقه مغز

ساقه مغز با هیپوتالاموس تعامل کرده تا انتقال بین خواب و بیداری را کنترل کند. سلول ‌های موجود در هیپوتالاموس و ساقه مغز که مسئول خواب هستند، ماده ای به نام GABA را تولید می‌ کنند که سبب کاهش فعالیت مراکز تحریکی در هیپوتالاموس و ساقه مغز می ‌شود. همچنین ساقه مغز پیام ‌هایی را برای استراحت ماهیچه ‌هایی که برای حفظ وضعیت بدن و حرکات اعضا ضروری است، ارسال می کند. به همین دلیل است که در خواب، بدن حرکت خاصی ندارد. برای آشنایی با تاثیر مشکلات خواب بر سلامت روان کلیک کنید.

3-نقش خواب در پردازش های ذهنی | تالاموس

این عضو اطلاعات را از گیرنده ‌های عصبی به قشر مغز منتقل می کند. در بیش تر مراحل خواب، تالاموس غیر فعال می شود تا به شخص اجازه ‌دهد که پیرامون را نادیده بگیرد. البته در طول خواب REM تالاموس فعال شده و تصاویر، اصوات و...، را که رویاها را می سازند را به قشر مغز ارسال می‌کند.

4-غده پینه‌آل

این بخش تولید هورمون ملاتونین را افزایش داده و به افراد کمک می کند که در فضای تاریک به خواب بروند. دانشمندان اعتقاد دارند که افزایش و کاهش ملاتونین برای تطبیق ساعت زیستی بدن با چرخه بیرونی روشنایی و تاریکی اهمیت دارد. برای آشنایی با اختلالات خواب کلیک کنید.
نقش خواب در پردازش های ذهنی

5-مغز قدامی و آمیگدال

قسمتی از مغز میانی به عنوان سیستمی تحریکی عمل می کند. آزاد شدن ماده آدنوزین از سلول ‌های مغز قدامی به بدن کمک می‌ کند تا به وضعیت خواب برود. ماده کافئین با اختلال در عملکرد آدنوزین، احساس خواب‌آلودگی را کاهش می دهد. برای آشنایی با علت خواب آلودگی در طول روز کلیک کنید.
ساختاری بادامی است که در پردازش و بررسی احساسات دخیل است. این ساختار در طول خواب REM با افزایش فعالیت، به ایجاد خواب آلودگی در افراد کمک می کند.  

نقش خواب در پردازش های ذهنی | مراحل خواب

خواب 2 بخش و 4 مرحله دارد؛ خواب NREM  که شامل مرحله 1، 2 و 3 است و خواب REM  که مرحله آخر است. در هر مرحله وضعیت هایی وجود دارند که به شرح زیر هستند:
  • مرحله اول:مرحله اول سبک ‌ترین مرحله خواب است که اغلب با حرکات آرام چشم همراه است. در این مرحله فرد نیمه هشیار است؛ همچنین در این مرحله عضلات آرام شده و فعالیت امواج مغزی نسبت به بیداری کم تر می ‌شود. گاهی افراد در این مرحله دچار اسپاسم عضله در خواب می ‌شوند. برای آشنایی با نحوه خواب سریع کلیک کنید.
  • مرحله دوم:در این مرحله بیدار شدن کم تر رخ می دهد و حرکت آرام چشم‌ ها نیز ادامه نمی یابد. امواج مغزی کاهش مضاعف می یابندکه سبب محافظت از مغز در مقابل بیدار شدن می شود. همچنین دمای بدن کاهش یافته و ضربان قلب نیز کم می‌ شود.
  • مرحله سوم:سومین مرحله خواب، خواب عمیق نام دارد که نشاط آور ترین بخش خواب نیز است. در این مرحله خواب با امواج امواج کوتاهی همراه است. افراد در این مرحله از خواب کم تر از خواب می ‌پرند و بیدار کردنشان نیز آسان نیست.
  • مرحله رم: این بخش از خواب همان مرحله ‌ای از خواب است که در آن می توان رویا دید. حرکات چشم در این مرحله خیلی تند است و تعداد امواج مغزی نیز نسبت به مراحل قبل بیش تر هستند. همچنین در این مرحله احتمال از خواب پریدن بالا می رود. البته بیدار شدن در آن سبب احساس ضعف و خواب‌ آلودگی می ‌شود.

 نقش در خواب در پردازش های ذهنی

مهم ‌ترین ارگان ‌فعال بدن که در حین خواب نیز همچنان به فعالیت های خود ادامه می دهد، مغز است. متخصصین متنوعی درباره خواب و فعالیت های جاری در مغز در طی خواب, مطاله می کنند و به دنبال کشف فعالیت های ذهنی در مغز در حین خواب هستند.

1-خواب و تقویت حافظه

خواب مناسب به تقویت حافظه بلند مدت کمک می‌ کند؛ این کار از دو روش تقویت ارتباطات عصبی و پاکسازی داده های اضافی و ناخواسته انجام می‌ شود. مغز هر روز و هر ساعت، داده های زیادی را ذخیره و پردازش می کند اما همه این داده ها ارزش ماندگار شدن را ندارند؛ بنابراین فرایند خواب زمان کافی را برای مشخص سازی داده های مورد نیاز و پاک سازی داده های اضافی فراهم می کند. برای کسب آگاهی بیشتر درباره بهترین حالت خوابیدن کلیک کنید.
تحقیقات نشان می دهند زمانیکه بین یادگیری یک مهارت خاص و استفاده مجدد از آن، یک خواب کافی برقرار می شود، افراد عملکرد بهتری را از خود نشان می دهند. در واقع به نظر می رسد که طی فرایند خواب، مغز اطلاعاتی را که نیاز دارد تثبیت و سپس بقیه اطلاعات را پاک سازی می کند. ​

2-نقش خواب در پردازش های ذهنی | جلوگیری از آلزایمر

مغز در هنگام خواب، مواد زائد موجود در خود را سریع ‌تر از بیداری، دفع می کند. به نظر می رسد که سیستم لنفاوی مغز در شب باز شده و سموم را در خواب از بین می ‌برد. در طول خواب، فضای بین سلولی مغز گسترش یافته و مواد زائد از طریق مایع مغزی _ نخاعی پاک می شوند. نکته مهم این است که بیش تر حجم این مواد‌ زائد، ماده ای به نام آمیلوئید است؛ این پروتئین پیش ساز پلاک ‌های بیماری آلزایمر در افراد است.
به نظر می‌رسد این پروتئین‌ها و سموم دیگر در طول روز جمع آوری و سپس در طول خواب پاک ‌سازی می‌ شوند. بنابراین خواب مناسب و کافی مدت زمان لازم را برای پاکسازی سموم و مواد زائد از مغز، تامین می کند. همین مسئله می تواند سبب جلوگیری از بروز بیماری آلزایمر در افراد گردد.

3-خواب، شناخت و ادراک

محرومیت از خواب و یا افزایش افراطی آن، می ‌تواند بر توانایی های ذهنی شناخت و ادراک انسان تاثیرات مخربی را بگذارد. در نتیجه فرایند های ذهنی توجه و تصمیم‌ گیری نیز تحت تاثیر قرار می گیرند. قشر مغز بر انجام فعالیت های چندگانه تمرکز دارد و خواب کافی برای عملکرد مناسب قشر مغز، ضروری است.
اختلال در خواب و خواب آلودگی بر توانایی های افراد در ادراک و انجام فعالیت های چندگانه تاثیرات مستقیم و قابل مشاهده ای می ‌گذارد. به طور مثال رانندگی در وضعیت خواب آلودگی، به شدت فعالیتی خطرناک است؛ چراکه رانندگی نیز فعالیتی چندگانه است و زمانیکه فرد دچار خواب آلودگی است، به شدت در حین رانندگی تحت تاثیر بی خوابی شبانه قرار می گیرد. در واقع می توان گفت که محرومیت از خواب، به طور قابل مشاهده ای عملکرد اجرایی افراد را تخریب می کند.

4-نقش خواب در پردازش های ذهنی | پرورش خلاقیت

زمانی که افراد دچار کمبود خواب می شوند، نوع خاصی از افکار بیش از افکار دیگر تحت‌ تاثیر بی خوابی قرار می ‌گیرند. در تعدادی از مطالعات علمی، یافته ها حاکی از آن بوده است که تفکر واگرا و یا همان تفکر خارج از چارچوب، در اثر کمبود خواب از بین می ‌رود. ​از آن طرف به نظر می‌رسد که خواب مناسب و منظم سب افزایش سطح  خلاقیت  انسان ها می ‌شود.
در یک مطالعه علمی، آزمودنی ها مجبور شدند تا مطلبی شامل اعداد را فرا بگیرند، که در این فرایند، آن ها مجبور بودند یک الگو مخفی در پرسش ها را تشخیص دهند. در انتها آزمون، افرادی که شب خوابی مناسب را تجربه کرده بودند، در فهم آن بسیار موفق ‌تر از افرادی بودند که از خواب محروم شده بودند.

5-نقش خواب در پردازش های ذهنی |  تمرکز

زمانیکه افراد خوابی ناکافی و یا نامناسب را تجربه کنند، در توانایی تفکر درست و منطقی آن ها، اختلال ایجاد می شود. شواهد علمی نشان می دهند که کمبود خواب و یا اختلال در آن، به روش های مختلف، به طور مستقیم توانایی تمرکز را تحت تاثیر قرار داده و این قوه را مختل می کند.
در مقابل، تجربه خواب کافی نه تنها با عملکرد بهتر مغز و تقویت مهارت تمرکز، بلکه با تقویت دو قوه اصلی خلاقیت و حافظه نیز همراه است. بنابراین داشتن یک خواب کافی شبانه به روش های مختلف، سبب تقویت و بهبود عملکرد شناختی افراد می ‌شود و این موضوع به ‌ویژه برای دانش ‌آموزان و یا حتی بزرگسالانی که در فعالیت های خود به استفاده از منابع ذهنی نیاز دارند، نقش مهمی دارند.

6-خواب و سطح انرژی

در طی یک خواب مناسب و رضایت بخش، بدن انسان ها مدت زمان لازم و کافی را، به صورت روزانه، برای تجدید قوا مورد نیاز افراد فراهم می کند. در واقع در طی خواب دمای بدن، سیستم ایمنی و سطح هورمون ها و...، تنظیم می شوند. همه این عوامل نیز بر میزان انرژی افراد در طول روز تاثیر گذار هستند و به همین دلیل افزایش سطح انرژی با کیفیت و کمیت خواب ارتباط مستقیم دارد و برای اینکه انرژی افرادتجدید و تقویت گردد،داشتن یک خواب منظم لازم است.
همچنین در حین خواب، مغز و بدن دوباره شارژ می ‌شوند و خودشان را از نظر سلولی ترمیم و تقویت می‌کنند. از طرف دیگر خواب با تنظیم میزان هورمون ‌های بدن، سیستم ایمنی انسان ها را تقوی تر می کند. همه این فعل و انفعالات فیزیکی و غیر فیزیکی، به بالا رفتن سطح انرژی افراد در زندگی کمک شایانی می ‌کند. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه درمان بی خوابی کلیک کنید.  
نقش خواب در پردازش های ذهنی

راهکار هایی برای یک خواب بهتر

نیاز بیولوژیکی انسان ها به خواب, نقش مهمی را در زندگی هر انسانی ایفا می ‌کند؛ زمانیکه بدن انسان ها نیاز به خواب دارد و زمانیکه شدت نیاز به نقطه ای خاص می رسد, انسان ها حالت خواب آلودگی را تجربه می کنند. برای بهبود وضعیت خواب در انسان ها روش هایی وجود دارند که با استفاده از آن ها می توان خواب راحت را تجربه کرد.

1-تنظیم برنامه خواب

مدت زمان خواب تاثیری اساسی بر فعالیت های ذهنی و فیزیکی انسان ها دارد؛ بنابراین اگر برنامه خواب منظم نباشد، ریتم شبانه روزی بدن انسان مختل شده و تاثیرات منفی را به همراه خود می آورد.. پس بهتر است که انسان ها همیشه یک ساعت مشخص و منظم را برای خواب خود در نظر بگیرند. به طور مثال اگر یک انسان هر شب ساعت 11 بخوابد و 8 ساعت هم به طور میانگین در خواب باشد، یادگیری بهتری را نسبت به وقتی خواهد داشت که یک شب 9 بخوابد و یا شب دیگر ساعت 12.

2-ایجاد یک محیط مناسب و مشخص برای خواب

فراهم کردن محیطی ارام به منظور خوابیدن، به خود شخص بستگی دارد؛ به طور مثال ممکن است عده ای به تخت خواب عادت داشته باشند و عده ای دیگر به زمین. اما نکته اصلی در این است که محل خواب باید برای هر کسی، آرامش بخش باشد تا بتواند به آسانی یک خواب لذت بخش را تجربه کند. به این صورت است که خواب بر انسان تاثیر مثبت خود را می گذارد. همچنین بهتر است که محل خواب تنها برای فعالیت خوابیدن مورد استفاده قرار بگیرد.
به عبارت دیگر، بهتر است که از تخت خواب و یا هر محل خواب دیگری، برای فعالیت هایی نظیر مطالعه، یادگیری و...، استفاده نشود؛ چراکه افراد در این محیط احساس خواب آلودگی می کنند در حالی که می خواهند در مقابل این احساس بایستند. در نتیجه الگو منظم شبانه روزی خواب آن ها مختل می شود.

3-خودداری از مصرف کافئین

مواد خوراکی و نوشیدنی هایی مانند نوشیدنی های انرژی زا، شکلات، قهوه و یا چای به دلیل وجود مواد محرک در خود، سبب افرایش فعل وانفعلات بدن شده و بدن را در حالت هشیار نگه می دارند. بدین ترتیب همین امر سبب عدم ایجاد آرامش ذهن و جسمی پیش از خواب می شوند؛ در حالی که وجود آرامش ذهنی و جسمی برای دست یابی به یک خواب لذت بخش، امری ضروری و یک نوع پیش نیاز است. بهتر است که حداقل تا چند ساعت قبل از ساعت خواب از مصرف مواد کافئین دار جلوگیری شود تا هم یک خواب خوب را پیش رو داشت و هم برنامه ریامیک شبانه روزی خواب مختل نگردد.

4-عدم استفاده از وسایل الکتریکی

به دلیل تاثیر پذیری مغز ار امواج الکتریکی و مغناطیسی، به خصوص امواج موبایل، کامپیوتر، رادیو، تلویزیون و...، بهتر است که حداقل تا یک ساعت قبل از خواب، این وسایل را کنار گذاشته و بدن را برای خواب آماده کرد. نور محیط به شدت در خواب تاثیر می گذارد و نور صفحه های نمایشی ابزار الکتریکی نیز برای چشم و ذهن انسان می تواند خطرناک باشد. از طرف دیگر ارتباط با آهنگ ها، فیلم و یا عکس های متفرقه پیش از خواب نیز از تثبیت داده های مهم و ضروری در ذهن جلوگیری کرده و در روند ارتباط ذهنی با این داده ها اختلال ایجاد می کند.

5-انجام فعالیت های پر تحرک قبل از خواب

زمانیکه افراد خسته باشند، به سرعت دچار خواب آلودگی می شوند؛ بنابراین یکی دیگر از بهترین راهکار ها به منظور بهبود وضعیت خواب در انسان ها، انجام فعالیت های پر تحرک ذهنی و جسمی است. با انجام فعالیت ها، انرژی ذخیره شده در بدن به تدریج کاهش می یابد و در نتیجه یدن دچار احساسات ضعف و خستگی می شود.
در این حالت کم کم خمیاز ها به سراغ افراد می آیند و فرد را به سمت احساس خواب آلودگی و فعالیت خوابیدن سوق می دهد. فعالیت هایی نظیر ورزش، مطالعه متفرقه، صحبت کردن آرام و...، از جمله فعالیت هایی اند که با صرف انرژی های افراد، ذهن و سایر اندام ها را برای خوابی مناسب آماده می کنند. در صورت نیاز به اطلاعات بیشتر از مشاوره روانشناسی کمک بخواهید.

دیدگاه ها

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های مورد نیاز نشانه گذاری شده اند*