درمان اعتیاد به رابطه عاطفی و آشنایی با نشانه های آن

خوشحال می شویم برای دیدن ویدیوهای مرتبط با درمان اعتیاد به رابطه عاطفی پیج اینستاگرام دکتر فرزاد طباطبایی را دنبال کنید.

درمان اعتیاد به رابطه عاطفی نیاز به آموزش دارد. اعتیاد به هر رفتار و عملی گفته می شود که فرد بعد از تجربه مکرر، وابستگی شدید به ادامه آن پیدا می کند و نمی تواند تمایل خود را به آن رفتار ناکارآمد کنترل کند. در واقع یک اجبار روانی است که حق انتخاب فرد را سلب می کند و شخص معتاد را تحت کنترل می گیرد. فرقی نمی کند این رفتار اجباری چه باشد، اعتیاد به مواد، به غذا، الکل یا اعتیاد به رابطه عاطفی. فصل مشترک انواع این اعتیادها نداشتن حق انتخاب برای برگشت از مسیر نامطلوب و حفظ آن به بهای گزاف است.

اعتیاد به رابطه عاطفی چیست

اعتیاد به رابطه عاطفی یک نوع اختلال رفتاری است. تکرار یک رفتار، بدون اختیار و از سر استیصال به طریقی که اگر شخص بخواهد رفتار اعتیادی را ترک کند با محرومیت شدید عاطفی روبرو می شود. به ناچار به همان رفتار ادامه می دهد یا به سرعت جایگزینی برای آن انتخاب می کند تا خلاء رابطه عاطفی پر شود. اعتیاد به رابطه عاطفی می تواند یکی از اشکال بسیار مخرب اعتیاد باشد که برای درک بهتر آن به تعریفی از آن و شناخت حالات و دلایل، عوارض و درمان آن نیاز است. برای آگاهی بیشتر از مراحل رابطه عاطفی کلیک کنید.

نشانه های اعتیاد به رابطه عاطفی

اشخاصی که بیمارگونه به یک رابطه پیوند می خورند با انجام رفتارهای خارج از استاندارد، خود را در معرض آسیب های متعدد قرار می دهند که حاکی از نقاط ضعف شخصیتی آن ها است و از طریق همان تله ها به دام یک رابطه معیوب می افتند؛ سپس به سختی می توانند از آن خارج شوند. از جمله این نقاط ضعف موارد زیر قابل ذکر است.

1-وابستگی شدید

در چنین روابطی، فرد معتاد به رابطه بدون حضور شخص دیگر نمی تواند زندگی کند و به شکلی بیمارگونه سعی در جلب توجه و محبت طرف مقابل دارد. در این موقعیت شخص برای حفظ رابطه هر کاری انجام می دهد و ارتباط ناسالم عاری از اعتماد و عزت نفس را تجربه می کند. فکر کردن به اتمام رابطه، برای او برابر با تمام شدن زندگی و یاس و ناامیدی است. برای آگاهی از انواع وابستگی از نظر روانشناسی کلیک کنید.

2-ترس از تنهایی

این اشخاص به شدت از تنهایی می ترسند و تصور تنها بودن برای آن ها غیرممکن است. به همین خاطر تا جایی که ممکن است، برای بقای رابطه به هر قیمتی تلاش می کنند و در صورتی که از یک رابطه خارج شوند سریع وارد یک رابطه دیگر می شوند. زیرا بدون وجود مخاطب عاطفی، از درون حس تهی بودن و پوچی می کنند. به همین خاطر با یک نفر دیگر آشنا شده وارد رابطه می شوند تا احساس امنیت روانی داشته باشند. در این نوع روابط رسیدن به رشد فردی ملاک نیست و فقط نیازهایی مانند وابستگی و فرار از تنهایی، رابطه را پوشش می دهد. در این رابطه مطالعه مقاله احساس تنهایی در رابطه عاطفی پیشنهاد می شود.

3-فرار از مشکلات

یکی از خصیصه های بارز این افراد، فرار از مسئولیت زندگی شخصی است. تا جایی که می توانند احساسات طرف مقابل را بهتر از احساسات خود درک کنند. درباره گرفتاری و مشکلات خود در حال واپس رانی هستند. خود را درگیر مشکلات مخاطب می کنند تا به مسائل خود فکر نکنند. درواقع با پناه آوردن به یک رابطه عاطفی، سعی در دور کردن سختی ها دارند و باور دارند که عشق و عاطفه می تواند مشکلات را از بین ببرد. بنابراین بدون پیش زمینه و توجه به نیازهای اساسی خود، عاشق می شوند و خود و خواسته های خود را در خواسته های مخاطب حل کرده و نادیده می گیرند.

4-روابط متعدد همزمان

معتاد به رابطه عاطفی از آن جا که نمی تواند تنها بماند و ترس از دست دادن همیشه در وجود او نهادینه است، سعی در برقراری روابط متعدد می کند که در صورت ناکامی از یکی، رابطه دیگری جهت اتکا داشته باشد. بدون در نظر گرفتن زمانی برای تجرد و فاصله بین دو رابطه. در طول رابطه نیز دائما در نزاع با خود و مخاطب است. شهامت خارج شدن از رابطه را ندارد و در نهایت با تجربه احساسات ضد و نقیض و بی اعتمادی به رابطه ادامه می دهد. همزمان عاشق دو نفر شدن می تواند نشانه ای از وابستگی به روابط عاطفی باشد.

5-افسردگی در فقدان رابطه

متاسفانه این اشخاص، بدون وجود یک مخاطب خاص در زندگی احساس خلاء می کنند و بدون حضور او حس شادی ندارند. اگر تنها بمانند و درگیر یک رابطه عاطفی نباشند دچار افسردگی می شوند. دیگر انگیزه ای برای ادامه زندگی ندارند و  فقط با رابطه مجدد، احساس سرخوشی می کنند. بنابراین به ندرت تنها هستند.

6-کنترل شریک عاطفی و ترس از رشد او

در رابطه معتاد گونه، فردی که وابسته است بخاطر ترس از دست دادن، دائما مخاطب خود را کنترل می کند و عرصه را برای او تنگ می کند. از رشد و پیشرفت او خوشحال نمی شود و نگران از بین رفتن رابطه بوده و احساس ناامنی می کند. در چنین رابطه ای اعتماد وجود ندارد و شخص وابسته آنقدر سعی در کنترل طرف مقابل می کند که حس آزادی او و مرز حریم خصوصی وی را از بین می برد و احساسات و افکار منفی به او انتقال می یابد که باعث دلزدگی شخص از این ارتباط می شود.

علت اعتیاد به رابطه عاطفی

این که چطور یک فرد به چنین روابطی تن می دهد و اصولا اعتیاد به یک رابطه ی ناسالم چطور شکل می گیرد، اغلب به تجربیات کودکی و محرومیت کودک از محبت والدین یا طرد شدن و تنها ماندن از سوی آن ها در دوران کودکی برمی گردد. کودکانی که به شدت به محبت والدین وابسته هستند اما پاسخی برای آن دریافت نمی کنند، الگوی مناسب محبت و امنیت را نمی آموزند. سبک دلبستگی ناایمن را تجربه می کنند که در نهایت در بزرگسالی اختلال شخصیت وابسته پیدا می کنند؛ زیرا طرح واره رها شدگی دارند و تمام تلاش خود را می کنند تا آن تجربه ها تکرار نشود و تنها نمانند. درواقع ترس از تنهایی و ترس از رها شدن، کنترل رفتار آن ها را به دست گرفته است.

از علل اعتیاد به رابطه عاطفی می توان به موارد زیر اشاره کرد.

1-عدم اعتماد به نفس

اعتماد به نفس یعنی احساسی که شخص نسبت به توانایی و قابلیت های خود در انجام دادن کارها دارد. اشخاصی که نسبت به توانایی های خود حس اعتماد ندارند و در واقع خود باوری ندارند اغلب وارد چنین روابطی می شوند. کسانی را انتخاب می کنند که کمتر در دسترس هستند. افرادی که اعتماد به نفس کافی ندارند در تصمیم گیری به مخاطب خود وابسته می شوند و به او تکیه می کنند.

2-فقدان عزت نفس

عزت نفس با اعتماد به نفس فرق دارد. عزت نفس از دوست داشتن و احترام به خویشتن رشد می کند. احساسی که یک شخص نسبت به خود دارد و میزان خود ارزشی که او نسبت به خود حس می کند عزت نفس است. کسی که عزت نفس پایین دارد مانند پیچک به پر و پای مخاطب خود می پیچد و برای حفظ او در کنار خود هر کاری می کند. تا جایی که برای خود، ارزش و اعتباری قائل نمی شود. خود را ضعیف و بی ارزش می پندارد و برای دوست داشته شدن به دیگری متوسل می شود.

3-حس رها شدگی

احساس رها شدگی، یک تله روانی است که از تجربیات دوران کودکی فرد ناشی می شود. زمانی که یک کودک در سنین حساس به والدین خود احتیاج دارد و محبت طلب می کند اما در مقابل، طرد شده یا از سوی آن ها رها می شود، تنها گذاشته شده یا به او اهمیت داده نمی شود در واقع در حال رشد دادن این تله است. در این شرایط حس رها شدگی با فرد بزرگ می شود و یک الگوی ذهنی ثابت برای او درست می شود.
این شخص دنیا را جای ناامنی می بیند و برای احساس امنیت و ترس از رها شدگی به شدت به مخاطب خود می چسبد. این افراد در وجود خود حفره احساسی خالی دارند که ناشی از حس تنهایی و دوست نداشته شدن است. برای کسب اطلاعات بیشتر در این مورد مطالعه مقاله طرحواره طرد و رهاشدگی پیشنهاد می شود.

پیامد اعتیاد به رابطه عاطفی

افرادی که به رابطه عاطفی معتاد می شوند به ناچار به یک سری عوارض هم مبتلا هستند و درواقع همیشه در یکی از حالاتی که در ادامه معرفی می شود قرار می گیرند. این وضعیت تحت عنوان مثلث وابستگی نام گذاری می شود. این تقسیم بندی توسط کارپمن انجام شده است.

1-درمان اعتیاد به رابطه عاطفی | نجات دهنده

شخصیت های ناجی معمولا افرادی را پیدا می کنند که بتوانند به عنوان نجات دهنده ی او وارد زندگی شخص شوند و برای حفظ رابطه با او هر کاری می کنند. در حدی از خود از ایثار و فداکاری نشان می دهند که نیازهای فردی آن ها نادیده گرفته می شود. به این افراد شخصیت ناجی گفته می شود. این افراد دچار وسواس کمک به دیگران نیز هستند.

2-قربانی شدن

مشخصه ی افراد وابسته این است که احساس قربانی شدن می کنند زیرا در از خود گذشتگی و محبت به مخاطب در حد افراطی پیش می روند اما چون محبتی که ارائه می دهند را به همان نسبت دریافت نمی کنند احساس می کنند در رابطه قربانی شده اند و لطف و محبت آن ها دیده نشده و باز پس داده نمی شود.

3-خشمگین شدن

پیامد حالت قبل که احساس قربانی بودن است این خواهد بود که شخص به دلیل دریافت نکردن محبت و لطف و تلاشی که روا داشته از مخاطب خود خشم به دل می گیرد. انباشته شدن این خشم ممکن است به صورت واکنشی ناگهانی بروز کند که نسبت به او رفتار پرخاشگری را در پیش می گیرد و خشم خود را ابراز می کند و یا به دلیل ترس از دست دادن به سکوت ادامه می دهد.
خارج از این مثلث، اعتیاد به رابطه عاطفی عوارض دیگری هم دارد. کسی که به دلیل احساس قربانی بودن، خشم انباشته شده دارد برای تسکین دردهای خود به مصرف مواد مخدر، الکل و روابط جنسی متعدد روی می آورد. از طرفی وارد روابط متعدد شدن به مرور باعث از بین رفتن حس اعتماد شده و در نهایت تنهایی و انزوا پیامد دیگر این روابط خواهد بود. برای آگاهی بیشتر درباره مثلث کارپمن کلیک کنید.

تفاوت عشق و اعتیاد به رابطه

در عشق، رابطه به شکلی سالم تداوم پیدا می کند و با گذر زمان اعتماد روزافزون بین دو نفر ایجاد می شود. اما در یک رابطه معیوب و وابسته، بی اعتمادی ناشی از ترس از دست دادن باعث می شود شخص وابسته مدام طرف مقابل را کنترل کند.
در عشق سالم احساس آزادی و رهایی دو طرفه ایجاد می شود و در سایه آرامش به استقلال و رشد یکدیگر اهمیت می دهند، اما در رابطه مبتنی بر وابستگی، احساس خفگی و محدودیت از سمت هر دو یا یکی از آن ها به وجود می آید. فضای مستقلی وجود ندارد. حریم خصوصی طرف مقابل و مرزهای او رعایت نمی شود.
در یک رابطه سالم طرفین بیشتر به هم نزدیک می شوند. از همدیگر حس خوب دریافت می کنند. یک تفاهم و سازگاری مطلوب بین آن ها ایجاد می شود. اما در رابطه معتاد گونه فرد وابسته باعث می شود طرف مقابل کم کم احساس بدی به ادامه رابطه داشته باشد و پس رفت کند. زیرا حس می کند در تنگنا قرار می گیرد.

درمان اعتیاد به رابطه عاطفی

برای درمان این نوع از اعتیاد نیز مراحلی باید طی شود و شخص وابسته با انجام آن ها به شکل جدی در صدد رفع اعتیاد برآید. در جهت بهبود و درمان، لازم است شخص معتاد فرایند زیر را دنبال کند.

1-درمان اعتیاد به رابطه عاطفی | پذیرش

برای درمان بیماری های رفتاری و اختلالات روانی اولین و مهم ترین عامل این است که شخص نسبت به بیماری خود آگاهی پیدا کند و این واقعیت را بپذیرد که یک اختلال رفتاری دارد. پذیرش بیماری باعث می شود شخص بخواهد برای رفع مشکل خود قدم های بعدی را بردارد.

2-درمان اعتیاد به رابطه عاطفی | کشف علت

بعد از این که شخص اختلال خود را پذیرفت مرحله بعد این است که بفهمد علت این وابستگی دقیقا چیست؟ پس از شناخت آن، بکوشد مشکل را برطرف کند. با توجه به علت هایی که در بالا به آن ها اشاره کردیم می تواند دلیل این وابستگی، احساس رها شدگی، عدم اعتماد به نفس، نداشتن عزت نفس، و دلایل دیگر باشد که هر کدام راهکار مربوط به خود را دارد. با انجام آن می تواند خود را از این وابستگی بیمار گونه خلاص کند. برای کشف علت می توانید از مشاوره تلفنی فردی کمک بخواهید.

3-درمان اعتیاد به رابطه عاطفی | افزایش مهارت حل مسئله

گاهی شخص به این دلیل که در زمینه حل مشکلات خود مهارت کافی ندارد گمان می کند با برقراری رابطه عاطفی می تواند مشکلات خود را برطرف کند. در واقع پنهان کردن مشکلات در سایه حضور دیگری ممکن می شود. پناه بردن به راه حلی عاطفی برای احساس آرامش و حل مشکلاتی که خود باید از پس آن ها برآید یک ترفند سرکوب کننده است.
در این مواقع یادگیری مهارت های حل مسئله بسیار کارساز است. کسی که می تواند در مقابل مشکلات مقاومت کند و از آن ها فرار نکند کمتر به دیگران وابسته می شود و برای هر مشکلی به دیگری تکیه نمی کند. اما ضعف در حل مشکلات و احساس ناتوانی از فرد یک شخصیت وابسته می سازد که با تکیه به دیگران سعی در حل معضلات خود دارد.

4-درمان اعتیاد به رابطه عاطفی | مشاوره

در بعضی موارد، شرایطی که شخص را به وابستگی مبتلا می کنند بیش از یک گزینه یا عامل مخرب است. یعنی عوامل متعدد با ادغام با یکدیگر در شکل گیری شخصیت وابسته سهیم هستند. در این موارد شخص به تنهایی نمی تواند مشکل خود را با چند تکنیک برطرف کند. لازم است با مراجعه به روان درمانگر یا روانکاو حاذق کمک حرفه ای بگیرد تا مشخص شود علت زمینه ای یا دلایلی که باعث بوجود آمدن این اختلالات رفتاری هستند کدام یک می باشند و چطور می توان با از بین بردن آن ها روند بهبودی را طی کرد. بنابراین یک راهکار مناسب و کارآمد مراجعه به مراکز درمانی مربوطه است.

درمان فردی مانند درمان شناختی-رفتاری (CBT) یا درمان روان پویایی می تواند در پرداختن به علل و الگوهای زمینه ای اعتیاد به رابطه سودمند باشد. درمان های فردی در شناسایی و به چالش کشیدن افکار و رفتارهای ناکارآمد، ایجاد مکانیسم های مقابله ای سالم تر و بهبود عزت نفس و خود ارزشمندی موثر هستند.

5-تشکیل گروه‌های حمایتی

شرکت در گروه‌های حمایتی مانند همبستگان گمنام  یا معتادان عاشق گمنام حس اجتماع و حمایت را از جانب افرادی که درگیر چالش های مشابهی هستند تقوین می کند. این گروه ها فضای امنی را برای به اشتراک گذاشتن تجربیات، یادگیری از دیگران و کار روی بهبودی با هم ارائه می دهند.

6-تعیین مرزها و مراقبت از خود

یادگیری ایجاد و حفظ مرزهای سالم در غلبه بر اعتیاد به رابطه بسیار مهم است. شامل شناخت و احترام به نیازها، ارزش‌ها و محدودیت‌های شخصی و همچنین به رسمیت شناختن و پذیرش استقلال و مرزهای دیگران است.

تمرکز بر فعالیت‌های خودمراقبتی مانند ورزش کردن، پرداختن به سرگرمی‌ها، تمرکز حواس و خود آگاهی می‌تواند به ایجاد حس قوی‌تر از خود و کاهش وابستگی به دیگران برای تأیید و تحقق خواسته ها تاثیر گذار باشد.

7-آموزش و خودآگاهی

آموزش خود در مورد اصول روابط سالم، سبک‌های دلبستگی و هم‌وابستگی می‌تواند بینش‌های ارزشمندی را در مورد الگوهای فکردی فرد به خود او بازخورد دهد و به او کمک کند تا انتخاب‌های آگاهانه‌تری در روابط آینده داشته باشد. اعتیاد به رابطه اغلب می تواند ریشه در مسائل عاطفی یا روانی حل نشده مانند ضربه روحی، تجربیات دوران کودکی یا اعتماد به نفس پایین داشته باشد. بررسی و پرداختن به این مسائل اساسی با کمک یک درمانگر برای بهبودی طولانی مدت مهم است.

درمان اعتیاد به رابطه عاطفی | پیشنهاد آخر

شاید با مرور روابط خود یا مقایسه آن ها با نمونه های ذکر شده بتوانید متوجه این موضوع شوید که در یک رابطه سالم قرار دارید یا درگیر یک مشکل رفتاری هستید و بخاطر آن از یک رابطه به یک رابطه دیگر کوچ می کنید. در صورتی که به دلایلی از افرادی هستید که به ماندن در یک رابطه اعتیاد دارند یا روابط متعدد را درمان تنهایی خود می بینند بهتر است با خود صادق باشید و در جهت درمان علت ها اقدام کنید. ماندن در روابط ناسالم، عزت نفس انسانی شما را زیر سوال می برد و به مرور، نادیده گرفتن خود، تبدیل به یک عادت می شود. برای داشتن روابطه سالم عاطفی با مشاوره روانشناسی مشورت کنید.