تیزهوش به کسانی گفته میشود که در یکی از ابعاد هوش از اغلب افراد جامعه عملکرد بهتری داشته باشند. در قالب تواناییها و مهارتهای مختلف، انواع تیزهوشی تعریف میشود. در برخی فرهنگها تنها به بعضی از انواع تیزهوشی ارزش میدهند. در حالی که با شناسایی و پرورش درست استعدادهای کودکان تیز هوش می توانیم آنها را در رسیدن به بالاترین حد بهره وری از توانایی هایشان یاری دهیم. چه بسا بسیارند کودکانی که با عدم شناخت از نبوغ خود فرصت هایشان را از دست دادهاند. والدین میتوانند برای شناخت میزان و نوع هوش کودکانشان از آزمون هوش و مشاوره کودک در این زمینه استفاده کنند.
تعریف مشخصی از مفهوم هوش وجود ندارد اما ترکیبی از مهارتها به عنوان هوش بالا تعریف میشوند. هوش شامل ظرفیت منطقی، ادراک، خودآگاهی، یادگیری، دانش عاطفی، استدلال، برنامه ریزی و خلاقیت است. برای اطلاعات بیشتر در زمینه خودآگاهی کلیک کنید.
به طور کلی هوش به معنای توانایی درک و کشف اطلاعات و نگهداری آن به عنوان دانش یا رفتار است. در نهایت هوش بالا باعث افزایش سازگاری فرد با محیط و پیشرفت وی میشود. از جمله عوامل تأثیر گذار بر شکل گیری و نوع نبوغ کودک میتوان به محیطی که کودک در آن رشد میکند، استعداد ذاتی و ارتباطش با والدین و ... اشاره داشت.
مهارت حل مسئله یکی از مهمترین مسائل در زمینه تیزهوشی است. در این زمینه پیشنهاد میکنیم مقاله حل مسئله را مطالعه کنید.
برای اطلاق واژه تیزهوش یا نابغه به یک نفر، مانند خود تعریف هوش، همه ملاکها مبهم هستند. اما به طور کلی فرد تیز هوش در آزمونهای هوشی استاندارد، نمره هوشبهر یا IQ بالاتر از 130 کسب میکند.
البته این آزمونها هوش هیجانی یا EQ و هوش عملی را در نظر نمیگیرد اما در حال حاضر در دسترسترین روش برای تشخیص تیزهوشی همین آزمونها هستند. برای اطلاعات بیشتر در زمینه هوش هیجانی کلیک کنید.
افراد تیزهوش در ابعاد مختلف هوش توانایی بالایی دارند، اما اگر فردی در یک زمینه مثلا موسیقی یا ورزش استعداد خارق العادهای داشته باشد، به عنوان نابغه شناخته میشود. در صورتی که ممکن است در آزمونهای هوش نیز نمره بالایی به دست نیاورد. برخی از فاکتورهای تیزهوشی شامل موارد زیر است:
_قدرت فکری قوی
_توانایی خلاقیت
_استعداد بالا در یک یا چند زمینه
_نمره هوشبهر بالای 130
_استعداد ذاتی در انتخاب کلمات
_روابط هوشمندانه و سالم
_شخصیت متمایز و بدن سالم
یکی از اصلیترین و معمولترین تقسیم بندیهای تیزهوشی، عمدتا بر نمره هوش یا IQ وابسته است و بر آن اساس تقسیم بندی میشود. نمره هوش نمرهایست که به وسیله آزمونهای هوش استاندارد و توسط متخصص روانشناس اندازه گیری میشود. این تقسیم بندی شامل 4 دسته میباشد که در ادامه شرح داده ایم. برای استعدادیابی فرزند خود کلیک کنید.
تیزهوشان خلاق، توانایی عملی کردن ایدهها و خلق آثار هنری را دارند. آنها در حل مسائل بسیار مصمم و صبورند و تا رسیدن به نتیجه و پاسخ، شدیدا تمرین و تکرار میکنند. در برابر رفتار نامناسب دیگران بسیار بی اهمیت و مقاوم هستند. معمولا به سلامت و تغذیه خود توجه زیادی نمیکنند. همچنین مسائلی برای این افراد مهم است که معمولا برای اکثر مردم جذاب نیست. تیزهوشان خلاق یه موضوعاتی مثل هنر، ریاضیات، کشف، و اختراع توجه دارند.
این افراد به مفاهیم تئوری توجه بیشتری نشان میدهند و معمولا در سن مدرسه بیش از همسالان خود مطالب درسی را یاد میگیرند. اغلب زیاد مطالعه میکنند و از نظر دستور زبان و ادبیات نسبت به دیگران برتراند. معمولا تیزهوشان تلاشگر نویسندههای خوبی هستند. همچنین در مهارت حل مسئله نیز پیشرفت زیادی میکنند.
این افراد با اعداد و حساب کتاب رابطه خوبی دارند. در کارهای ریاضی، اندازه گیری و ساخت وسایل مختلف با دست پیشرفت میکنند. تیزهوشان ماشینی اشکال هندسی را زودتر یاد میگیرند. به مسائل عینی و حقیقی بیشتر از مفاهیم انتزاعی و تئوری و خشک علاقه دارند. آنها در کارهای فنی واقعا با استعداد هستند.
معمولا به تحصیل به شکل کلاسیک علاقه ندارند. احتمالا در اکثر درسهای تئوری نمرههای کمی میگیرند. استعداد آنها معمولا به دلیل کلیشههای ذهنی خانوادهها هدر میرود و به آنها اجازه ورود در آموزشگاههای فنی و صنعتی داده نمیشود.
تیزهوشان کم تحرک معمولا نحوه برخورد درست با نبوغ خود را یاد نمیگیرند. به دلیل درک سریع مفاهیم و درسها، به تمرین نمیپردازند و در گرفتن نتیجه خوب شکست میخورند. معمولا حضور در کلاس و مدرسه برای آنها خسته کننده است.
این مسئله به دو دلیل است، یا قبل از کلاس مفاهیم را میداند و توضیحات معلم برایش بیهوده است، یا به دلیل کندی دیگر همسالان در یادگیری، طاقتش تمام میشود. معمولا هوشبهر زیادی دارند اما سیستم سنتی مدارس برای آنها آزار دهنده است.
معمولا منزوی و بی حوصله هستند و با والدین و دوستان روابط عمیق صمیمانه ندارند. سرنوشت این کودکان، وابسته به مربیان و والدین است. اگر شرایط روحی و محیطی این افراد مناسب باشد، استعدادهایشان شکوفا میشود.
تیزهوشان کم تحرک برخلاف دیگر تیزهوشها که خود مسیر خود را پیدا میکنند، نیازمند هدایت و راهنماییهای گام به گام اطرافیان هستند. معمولا اگر از او غفلت شود، اراده ای برای ماندن در مسیر ندارد.
ایده چهار نوع نبوغ، از هزاران سال پیش شروع شده و به چهار فصل و فرکانسهای فکری آنها بر میگردد. این نبوغ، انسان را هدایت کرده و راههای مختلف رسیدن به اهداف را به فرد معرفی میکند. همچنین به انسان اجازه میدهد که بر نقاط قوت خود تمرکز کند.
این نوع افراد به انرژی بهار متصلاند. نابغههای محرک قدرتشان در خلاقیت و زایش است. آنها به انتقادهای سایر افراد در مورد نظم و در چهار چوب هنجار بودن، اهمیت نمیدهند. نابغه محرک نگران فراموش کردن چیزهای کوچک نیست.
امروزه این افراد بخاطر خلاقیت درخشان خود شناخته میشوند، چون بهترین پاسخ را به سوال «چه چیزی» دارند. افرادی مثل بیل گیتس مؤسس مایکروسافت، استیو جابز مؤسس اپل، بتهوون، ادیسون و انیشتین از دسته نابغه های محرک هستند.
با توجه به انرژی تابستان، همه نابغههای درخشان، روی قدرت ارتباط و رهبری خود تمرکز میکنند. آنها به انتقادهای دیگران درباره عدم تمرکز روی اعداد، حسابها و بی برنامگی توجه نمیکنند. این افراد معمولا از تغییر توجه خود به چیزهای مختلف نگران نمیشوند، چون اصولا افرادی راکدی نیستند؛ بنابراین از کارهای کلیشه ای و دفتری ناراحت میشوند.
این افراد بخاطر تفاوتشان در ارتباط با مردم شناخته میشوند، چون بهترین پاسخ را به سوال «چه کسی» داشتند. بیل کلینتون، اپرا وینفری مجری و تهیه کننده مشهور آمریکایی از این دسته هستند.
بر اساس انرژی پاییز، نابغه های سرعت روی قدرت حواس و استقامت خود تمرکز می کنند. آن ها به انتقاد دیگران درباره نداشتن سیاست اهمیت نمی دهند. نابغه های سرعت محتاط نیستند. آن ها اهمیتی به زمانی که برای کارها و چیزهای مختلف می گذارند، نمی دهند. نابغه های سرعت سعی در آرام و پایدار بودن دارند، آن ها همیشه بهترین پاسخ را به سوال "چه وقت" داشتند. گاندی، نسلون ماندلا، مادر ترزا و مایکل فلپس از دسته نابغه های سرعت هستند.
بر اساس انرژی زمستان، این افراد همه تمرکز خود را بر روی تواناییشان در سیستمها و مدیریت دادهها گذاشتهاند. آنها به انتقاد دیگران به خاطر نداشتن مهارت اجتماعی اهمیت نمیدهند. نابغههای فولانی از تنهایی ترسی ندارند. اغلب بهترین حس را در زمان کار کردن دارند.
نابغههای فولادی فقط به دنبال یافتن روشهای دقیقتر برای کارکردن با سیستمهای خود هستند. آنها همیشه بهترین پاسخ را به پرسش «چگونه» میدهند. مارک زاکربرگ، هنری فورد و اکثر کار آفرینان از این دسته هستند. برای سنجش میزان هوش خود مقاله تست هوش و خلاقیت را مطالعه کنید.
در صورتی که زمینههای لازم برای بروز استعدادهای کودکان تیزهوش فراهم نشود ممکن است به مرور زمان دچار ناامیدی و افسردگی میشوند. تیزهوشان کمتحرک نسبت به این مشکل آسیبپذیرتر هستند.
نشانههای تیزهوشی در کودک مواردی همچون توانایی خلق آثار، کشف و اختراع، نمره هوشی بالای 130 و موارد ذکر شده را در بر میگیرد.
برای دریافت مشاوره در زمینه نحوه شناسایی و برخورد با کودکان تیزهوش می توانید با مشاوران مرکز مشاوره روانشناسی حامی هنر زندگی از طریق تلفن ثابت از کل کشور با شماره 9099075228 و از تهران با شماره 9092305265 تماس بگیرید.
دیدگاه ها
دیدگاهتان را بنویسید
نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخشهای مورد نیاز نشانه گذاری شده اند*