- نویسنده : دکتر فرزاد طباطبایی
روانشناسی سلامت به عنوان حیطه‌ای از علم روانشناسی به شناسایی و پیشگیری از عواملی که می‌تواند بر روان و سپس بر جسم افراد تأثیر بگذارد می‌پردازد. آیا می‌دانید سبک زندگی افراد تا چه میزان بر جنبه‌های مختلف سلامتی اثر گذار است؟ آیا از نقش استرس بر روی کارکردهای جسمانی خود آگاه هستید؟ چه کسانی وظیفه مشخص کردن موارد فوق را دارند؟ روانشناسی سلامت سعی دارد تا چنین موضوعاتی را به صورت مؤثر مورد بررسی قرار دهد و به کمک علم روانشناسی حفظ سلامت جسمانی روانی را به افراد آموزش می‌دهد. پیشنهاد می‌کنیم مقاله سبک زندگی را نیز مطالعه کنید..gif)
روانشناسی سلامت
روانشناسی سلامت مطالعه فرآیند‌های روانشناختی و رفتاری در حوزه سلامت، بیماری و مراقبت از سلامتی است. منظور از سلامت، سلامت جسمی است. در واقع مسئله اصلی در روانشناسی سلامت، سلامت روان نیست؛ بلکه سلامت جسم در مرکز توجه قرار می‌گیرد. روانشناسی سلامت عوامل روانشناختی، رفتاری و فرهنگی را بررسی می‌کند که با سلامت جسمی و بیماری در ارتباط هستند. فعالان حوزه روانشناسی سلامت باور دارند عوامل روانشناختی مستقیما سلامت را تحت تاثیر قرار می‌دهند. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه سلامت روان کلیک کنید.
روانشناسی سلامت در حیطه‌های مختلفی فعالیت می‌کند. اولین حیطه کاری آن، باورها، رفتارها و تغییر رفتارهایی است که با سلامت مرتبط‌اند. برای مثال شناسایی رفتارهای پرخطر که باعث کاهش طول زندگی می‌شوند. حیطه دیگری که مورد پژوهش قرار می‌گیرد بیماری و تجربه بیماری است. مثلا اینکه افراد چگونه با بیماری‌های صعب العلاج برخورد می‌کنند و با آن کنار می‌آیند. روانشناسی سلامت بین دانشمندان با نام‌های دیگری از جمله روانشناسی پزشکی و طب رفتاری معروف است. در این رشته از روانشناسی نگاه روانشناس به بیماری‌های جسمانی و اختلالات روانی یک نگاه زیستی روانی اجتماعی است.
اینفوگرافیک روانشناسی سلامت
هدف روانشناسی سلامت
روانشناسان سلامت از دانش خود برای بالا بردن سلامت عمومی و درک بهتر بیماری‌هایی نظیر ایدز، سرطان، آسم و... استفاده می‌کنند. آن‌ها به خوبی آموزش می‌بینند تا به افراد برای کنار آمدن با جنبه‌های عاطفی و احساسی بیماری خود کمک کنند و برای این منظور با متخصصان امور پزشکی از قبیل پزشکان، پرستاران، دندانپزشکان و... همکاری می‌کنند.
علاوه بر شناسایی نقش عوامل روانشناختی در ابتلا به بیماری‌ها و ارائه کمک‌های حمایتی به افراد مبتلا و خانواده هایشان، هدف مهم روانشناسی سلامت شناسایی عوامل پیشگیری کننده از بیماری‌ها و بالا بردن سلامت جامعه از طریق طراحی و تغییر سبک زندگی افراد می‌باشد. آخرین هدف روانشناسی سلامت بالا بردن کارایی سیستم درمانی می‌باشد. مثلا روانشناس سلامت ممکن است به پزشکان آموزش‌هایی در مورد نحوه برخورد صحیح با بیماران یا نحوه منتقل کردن اطلاعات مهم و ناراحت کننده به آن‌ها، بدهد.
موضوعات رایج در روانشناسی سلامت
روانشناسی سلامت به دلیل شیوع و اثری که برخی موضوعات مثل استرس، اعتیاد، چاقی بر اجتماع و سلامت روان افراد دارند بیشتر در این حوزه‌ها فعالیت می‌کند. در ادامه رابطه هرکدام را با سلامت بررسی کرده ایم:
1. استرس و اضطراب
استرس یکی از مورد توجه‌ترین حیطه‌های روانشناسی سلامت می‌باشد. زمانی که استرس به یک فرد وارد می‌شود، بدن برای مقابله با عامل خطر شروع به تولید هورمون‌هایی مثل کورتیزول می‌کند. این تغییرات بدن باعث می‌شود فرد بتواند در مقابل خطر از خود دفاع نماید. اما زمانی که فشار و استرس به صورت روزمره به فرد وارد می‌شود بدن تدریجا ضعیف شده و وارد مرحله فرسودگی می‌گردد. در این زمان شخص در برابر سایر بیماری‌ها و اختلالات روانی به خصوص اختلالات اضطرابی آسیب پذیرتر می‌شود. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه اختلالات اضطرابی کلیک کنید.
2. اعتیاد
اعتیاد یکی از رفتارهای پرخطر است که مستقیما سلامت را تحت تأثیر قرار می‌دهد. روانشناسان سلامت به افراد کمک می‌کنند رفتارهای پرخطر خود را کنترل و از عواض آن پیشگیری کنند. برای مثال با ارائه آگاهی درباره مواد اعتیاد آور، نقش خانواده و آموزش روش‌های پیشگیری اعتیاد در کاهش بروز و شیوع اعتیاد اثر می‌گذارند. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه مواد اعتیاد آور و اهمیت خانواده کلیک کنید.
3. اضافه وزن
مدیریت وزن و ورزش کردن و تغییر عادات تغذیه ای از قبیل مواردی هستند که در مقوله سبک زندگی افراد می‌گنجند. در واقع یک رواشناس سلامت با دست گذاشتن روی چنین مواردی و تغییر دادن سبک زندگی افراد برای پیشگیری از اضافه وزن، بیماری‌ها و بهبود سطح سلامت جامعه می‌کوشد.
4. رفتارهای جنسی پر خطر
کاهش خطر رفتارهای جنسی یکی دیگر از اهداف روانشناسی سلامت است. در این راستا روانشناسان به تاثیر رفتارهای پرخطر جنسی و اثر آن‌ها بر سلامت و انتقال بیماری‌های مقاربتی مثل ایدز، هرپس و سوزاک می‌پردازند. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه سوزاک کلیک کنید.
مراقبت‌های بیمارستانی تحت تاثیر تحقیقات روانشناسان سلامت تغییرات گسترده‌ای می‌کنند که در میزان بهبود و روند بهبود بیماران تاثیرات چشمگیری خواهند گذاشت. روانشناسان سلامت با پژوهش و پیدا کردن این عوامل سعی در بهبود مراقبت‌های بیمارستانی دارند.
درمان در روانشناسی سلامت
درمان‌های شناختی رفتاری یکی از روش‌های قطعی و مؤثر در روانشناسی سلامت است. درمان‌های حمایتی و خانواده درمانی نیز در صورت مزمن بودن بیماری توسط روانشناسان سلامت مورد استفاده قرار می‌گیرند. بسیاری از بیماری‌های جسمانی علاوه بر این که خود منجر به بروز مشکلات مرتبط با روان می‌شوند می‌توانند از آن‌ها نشأت بگیرند. برای مثال مبتلایان به بیماری آسم در هنگام مواجهه با استرس و اضطراب، علائم را به صورت شدیدتری تجربه می‌کنند.
از دیگر نمونه‌های ارتباط بین جسم و روان می‌توان به فشار خون اشاره کرد. به همین دلیل در درمان بیماری‌های جسمانی علاوه بر روش‌های پزشکی از روانشناسی سلامت بهره می‌گیرند. در این رشته تلاش می‌شود تا به فرد جهت سازگاری با بیماری‌های مزمن جسمانی کمک شود و یا از میزان رنج و درد آن‌ها کاسته شود. همچنین به آن‌ها کمک می‌شود تا توانمندی‌های خود را ارتقا دهند.
خدمات روانشناسی سلامت
علاوه بر موارد گفته شده، روانشناسی سلامت در حوزه‌های زیر خدمات درمانی مختلفی ارائه می‌دهد:
- درمان‌های کمکی در بهبود بیماری‌های خود ایمنی، کته مغزی، آسم عصبی، صرع، خستگی مزمن، التهاب روده، کم کاری و پرکاری تیروئید و...
- بهره‌مندی از روش‌های مختلف در تسکین دردهای بعد از جراحی، انواع سردردها و میگرن و دردهای عضلانی
- کاهش علائم سندرم روده تحریک پذیر، تهوع و بی‌اشتهایی، اسپاسم عصبی و سندرم پیش از قاعدگی
- کمک به تقویت سیسستم ایمنی و آرام سازی در مواجهه با استرس و اضطراب، روش‌های تصویر سازی ذهنی جهت کاهش تنش‌های روانی
- مشاوره در زمینه بارداری، سقط جنین و یا فرزند خواندگی
- درمان انواع افسردگی. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه علائم و درمان افسردگی کلیک کنید.
- کمک به درمان اختلالات و مشکلات رفتاری کودکان همچون بیش فعالی، اوتیسم، انواع فوبیا و سواس‌ها. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه اختلال وسواس فکری عملی کلیک کنید.
- کمک‌های مشاوره‌ای به زوجین و درمان اختلالات جنسی
- ریشه‌یابی اختلالات خواب و درمان آن‌ها با استفاده از تکنیک‌های روان درمانی و آرام سازی ذهن و بدن
برای دریافت مشاوره در زمینه روانشناسی سلامت می توانید با مشاوران مرکز مشاوره روانشناسی حامی هنر زندگی از طریق تلفن ثابت از کل کشور با شماره 9099075228 و از تهران با شماره 9092305265 تماس بگیرید.
.jpg "نکات مهم در مراجعه به روانشناس")
