- نویسنده : دکتر فرزاد طباطبایی
خوشحال می شویم برای دیدن ویدیوهای مرتبط با شیر خشک پیج اینستاگرام دکتر فرزاد طباطبایی را دنبال کنید.
تغذیه در کودکان زیر یکسال از اهمیت بسزایی برخوردار است. بسیاری از کودکان از شیر مادر تغذیه می‌کنند اما ممکن است کودکان به دلایل مختلفی از شیر خشک استفاده نمایند. در واقع کودکانی که شیر مادر را می‌خورند تمام مواد مغذی را دریافت می‌کنند اما کودکانی که به دلایلی مانند کمبود شیر در مادر، عدم وزن گیری و ضعف در مکیدن از شیر مادر محروم می‌شوند لازم است که جایگزینی برای تغذیه آن‌ها پیدا شود که بهترین جایگزین شیر خشک است.
مسلم است که این نوع شیر به اندازه شیر مادر برای کودکان مفید نیست اما جای نگرانی نیست. چرا که تا حد زیادی نیاز آن‌ها را برطرف می‌کند. شما می توانید برای اینکه تجربه شیرین تری از شروع مادری خود داشته باشید در زمینه مراقبت و تغذیه کودک خود اطلاعات خود را افزایش دهید. مشاوره کودک در این خصوص بسیار موثر و کمک کننده می باشد. برای آگاهی از جلسات مشاوره کودک کلیک کنید.
.gif)
شیر خشک با شیر مادر چه تفاوتی دارد؟
شیر مادر بهترین تغذیه برای نوزاد است. چرا که ترکیبات موجود در شیر مادر مناسب بدن نوزاد بوده و تمام مواد مغذی را به بدن او می‌رساند. بدن نوزاد به راحتی می‌تواند شیر مادر را هضم کند و دچار مشکلات گوارشی نخواهد شد. شیر خشک معمولا به عنوان جایگزین شیر مادر استفاده می‌شود و دو نوع دارد که در نوع اول آن‌هایی می‌باشند که با شیر گاو ساخته شده و در نوع دوم آن‌هایی هستند که با مواد گیاهی تولید می‌شوند.
شیر خشک ساخته شده با شیر گاو بهترین نوع برای نوزادان هستند. دادن شیــر گاو به نوزاد به تنهایی بسیار سنگین است و بدن نوزاد نمی‌تواند آن را هضم کند. اما زمانی که از آن برای ساخت این نوع شیر استفاده می‌شود بسیار مقوی و زودهضم خواهد شد. شیر خشک‌های گیاهی نسبتا دیر هضم هستند و توصیه می‌شود که تا حد امکان از آن‌ها استفاده نشود. البته برخی مواقع پزشک مصرف این نوع شیر خشک را تجویز می‌کند که در آن شرایط حتما باید آن را کودک مصرف کند.
آیا شیر خشک برای نوزاد خطری دارد؟
شیر خشک برای برخی از نوزادان ضروری است. در صورت کم بودن شــیر مادر، شیر خشک جایگزین مطمئن و خوبی برای تغذیه نوزاد خواهد بود. اما در هر حال جای شیر مادر را نخواهد گرفت چرا که ترکیبات موجود در شیر مادر باعث تقویت سیستم ایمنی نوزاد می‌شود در حالی که این ترکیبات در شیر خشک وجود ندارد. نوزادان نیازهای تغذیه‌ای بسیار زیادی دارند و اگر تمام این نیازها برطرف نشود، امکان آسیب در دراز مدت وجود دارد.
انواع شیر خشک
شیر خشک‌ها با توجه به نیاز مصرف کننده به چند نوع تقسیم می‌شوند که شامل موارد زیر هستند.
مناسب برای نوزادان زودرس
به نوزادانی که با وزن کمتر از 2500 گرم به دنیا می‌آیند نــوزادان نارس یا زودرس گفته می‌شود. این نوزادان نیازهای ویژه‌ای دارند و شیر خشک آن‌ها نیز متناسب با نیازهای تغذیه‌ای آن‌ها تهیه می‌شود. این شیر خشک‌ها نسبت به سایر شیرها کمی گران‌تر هستند.
مناسب برای نوزادان حساس
برخی از کودکان نسبت به شیر خشک‌های معمولی حساسیت دارند. از نشانه‌های حساسیت نوزاد به شیر خشک می‌توان به عدم وزن گیری، دانه‌های قرمز روی پوست، مدفوع خونی، اسهال و استفراغ و بی قراری اشاره کرد. در صورت مشاهده این علائم در فرزندتان به پزشک مراجعه نمایید.
متناسب با سن
هرچه سن نوزاد بالاتر می‌رود نیاز او به مواد غذایی بیشتر می‌شود. به همین دلیل غذای او باید متناسب با نیاز سنی و رشدی او باشد. در واقع ملاک رشد مطلوب کودکان، نمودار رشــد کودک است و چنانچه این نمودار رشد صعودی نداشته باشد نشان از تغذیه نادرست و ناکافی کودک خواهد بود. به همین دلیل برندهای شیر خشک محصولات خود را بر اساس سن کودک تقسیم بندی می‌کنند. این تقسیم بندی از تولد تا 6 ماهگی، 6 ماهگی تا 2 سالگی و 3 سالگی به بعد می‌باشد. هرچه سن کودک بالاتر می‌رود قیمت آن نیز کمی افزایش می‌یابد.
شیر خشک‌های بزرگسالان
علاوه بر کودکان، بزرگسالان نیز از شیر خشک استفاده می‌کنند. برخی ورزشکاران از آن به عنوان مکمل استفاده می‌نمایند. برخی‌ها به وسیله آن غذا و شیرینی می‌پزند و عده‌ای به دلیل علاقه به طعم شیر خشک‌ها آن را میل می‌کنند. ترکیب شیر خشک بزرگسالان با سایر شیر خشک‌ها فرق می‌کند. شیر موجود در این نوع به صورت کامل خشک می‌شود تا با اضافه کردن آب بتوانند آن را مصرف کنند. لازم به ذکر است که مصرف بیش از حد شیر خشک‌ها برای بزرگسالان می‌تواند باعث چاقی و مشکلات پوستی شود.
انواع شیر خشک بر اساس ساختار
برخی از کودکان نسبت به ترکیبات معمول شیر خشک‌ها حساسیت دارند. به همین دلیل برخی از انواع آن متناسب با حساسیت کودکان ساختار متفاوتی دارد که شامل موارد زیر هستند.
بدون لاکتوز
برخی از کودکان به لاکتوز موجود در شیر حساسیت دارند و یا به دلیل بیماری‌های خاص نباید لاکتوز مصرف کنند. برای این کودکان شیر خشک بدون لاکتوز تجویز می‌شود.
سویا
این شیر خشک گیاهی است و به جای شیرگاو از سویا ساخته می‌شود. کودکانی که به شیر گاو حساس هستند می‌توانند از این نوع استفاده کنند. لازم به ذکر است که مصرف سرخود و مداوم این نوع توصیه نمی‌شود. چرا که با مشکلاتی برای کودک همراه است و باید با تجویز پزشک مصرف شود.
هایپوآلرژنیک
برخی از نوزادان سیستم گوارش ضعیف و حساسی دارند. کولیــک نوزاد و دردهای شکمی از جمله موارد شایع در کودکان است و شیر خشک‌های بدون لاکتوز و مبتنی بر سویا نیز با بدن آن‌ها سازگار نیست. برای این کودکان شیر خشک‌های هایپوآلرژنیک تجویز می‌شود و نسبت به سایر شیرها گران‌تر است.
تغذیه با شیر خشک برای چه نوزادانی ضروری است؟
_ برخی از کودکان قدرت مکیدن بسیار ضعیفی دارند و نمی‌توانند سینه مادر را به خوبی در دهان بگیرند. این کودکان با شیر مادر سیر نمی‌شوند و لازم است که با شیر خشک و شیــشه شیر نوزاد تغذیه شوند.
_ در مواقعی که وزن گیــری نوزاد مطلوب نیست و رشد آن‌ها با مشکل مواجه می‌شود. به طور معمول پزشک توصیه می‌کند که این نوزادان نیز از شیر خشک استفاده کنند.
_ برخی از مادران شیر کافی ندارند و یا به دلایل متعدد نمی‌توانند به طور مرتب به فرزند خود شیر دهند. در این صورت توصیه می‌شود که برای کودک از شیر خشک استفاده شود.
نحوه صحیح شیر دادن به نوزاد
زمانی که مادر با سینه خود به فرزند شیر می‌دهد او را در آغوش گرفته و تماس چشمی برقرار می‌کند. در این شرایط کودک احساس آرامش و امنیت را از وجود مادر دریافت می‌کند. کودکی که به هر دلیلی از شیر مادر محروم است نباید از آغوش مادر هم محروم شود. در هنگام دادن شیر خشک به فرزندتان او را در آغوش گرفته و زیر سینه‌هایتان قرارش دهید. کودک را طوری در آغوش بگیرید که حالت نیمه نشسته داشته باشد چراکه شــیر دادن به نوزاد در حالت خوابیده برای کودک خطر دارد. شیشه شیر باید طوری قرار گیرد که هوای زیادی وارد دهان کودک نشود.
میزان مصرف
با توجه به دلیل مصرف شیر خشک و نیاز کودک، میزان آن متفاوت بوده و لازم است که در مورد میزان دقیق مصرف با پزشک مشورت کنید. به طور کلی می‌توان گفت که مصرف 60 تا 120 سی سی مشکلی ندارد و در صورت نیاز می‌توانید تا سه بار در روز به کودک شیر دهد. مصرف بیشتر آن به صورت خودسرانه توصیه نمی‌شود چراکه باعث چاقی کودک و موجب بالا آوردن شــیر نوزاد می‌گردد.
زمان قطع کردن شیر خشک‌ها
به طور معمول کودکان بعد از شش ماهگی می‌توانند غذاهایی همچون فرنی و حریره بادام بخورند. در صورتی که با شروع غذای کمکی نوزاد، او به خوبی وزن می‌گیرد می‌توانید مصرف شیر خشک را قطع کنید. اما اگر با قطع آن کودک دچار کاهش وزن شد با پزشک صحبت کرده و با صلاح دید او مصرف دوباره آن را ادامه دهید.
مصرف شیر خشک در فصل تابستان
کودکان در فصل تابستان دچار اسهال می‌شوند به همین دلیل مصرف شیر خشک در تابستان نباید قطع شود. اما برخی مواقع باعث شدید شدن اسهال می‌شود. در این شرایط با پزشک مشورت کنید و با اطلاع از علت اســهال نوزاد در صورت موافقت آن را قطع کنید. در صورت تجویز پزشک می‌توانید از غذاهای کمکی و مکمل استفاده کنید. کودکانی که شیر مادر را می‌خورند دچار هیچ مشکلی نخواهند شد پس توصیه می‌شود که بدون دلیل شیرمادر را از کودک دریغ نکنید.
سخن پایانی
با توجه به فوائد شــیر مادر، نباید هیچ کودکی از شیر مادر خود محروم بماند. اما اگر به دلایلی این امکان میسر نبود، انتخاب یک شیر خشک مناسب برای رفع نیازهای تغذیه ای نوزاد می تواند بهترین گزینه باشد.
بسیاری از مادران به دلیل کم بودن شیر خود و یا هر علت دیگری که امکان شیر دادن به نوزاد خود را ندارند، دچار رنج روانی می شوند. همراهی مشاوران حامی هنر زندگی می تواند برای کاهش بار روانی این مادران نتایج مطلوبی را رقم بزند. برای کسب اطلاعات در خصوص مشاوره روانشناسی کلیک کنید.
