تکنیک های رفتاری به عنوان معجزه درمان وسواس شناخته می شود. وسواس یکی از رایج ترین مشکلات روانشناختی می باشد که افراد زیادی به آن مبتلا می شوند. این بیماری انواع گوناگونی دارد مانند وسواس فکری عملی یا تلفیقی از این دو. وسواس فکر و عملی است که تکرار می شود و دفعات تکرار آن به گونه ای است که زندگی را دچار اختلال می کند. برای آشنایی بیشتر با انواع درمان های مناسب آن از مشاوره وسواس راهنمایی بخواهید.
وسواس فکری میل شدید یا تصورات دائمی است که شخص آن را به صورت مزاحم یا ناخواسته تجربه می کند. فرد سعی میکند این وسواس را انکار کنند یا متوقف کنند یا میکوشند آن را با پرداختن به فکر یا عمل دیگر متوقف کنند. فکر یاعملی که فرد از آن استفاده می کند تا وسواس فکری را خنثی سازد وسواس فکری عملی محسوب میشود رفتار یا عمل ذهنی مکرری که بر طبق مقررات خشک انجام می شود طوری که فرد احساس می کند مجبور به انجام آن است. وسواس های عملی نیازی ندارند که با وسواس های فکری هم آیند باشد.
در اختلال معروف به اختلال وسواس فکری عملی افراد وسواس های فکری و وسواس های عملی را با چنان شدتی تجربه میکند که انجام دادن فعالیت های روزانه برای آنها مشکل ساز میشود. به عنوان بخشی از این اختلال احتمال دارد ناراحتی یا اختلال قابل ملاحظهای را در عملکرد های تحصیلی شغلی و اجتماعی خود تجربه کنند. افراد خیلی بیشتر از آنهایی که مبتلا به این اختلال تشخیص داده شده اند برای نشانه های شبیه بیماری وسواس کمک میخواهند.
رایجترین وسواس فکری عملی تکرار رفتار خاصی همچون شستشو و نظافت کردن شمارش منظم چیدن اشیا وارسی کردن یا درخواست اطمینان بخشی را شامل می شوند. وسواس های عملی نظیر وسواس شستشو احتمال دارد شکل تشریفات ذهنی هم به خود بگیرد مانند شمردن تا عددی خاص هر بار که فکر ناخواسته مزاحم می شود. برخی از افراد دچار وسواس متحمل الگوی نشانه های حرکتی نابهنجار مانند کشش های عضلانی آواگری ها و شکل های صورت غیر قابل کنترل می شوند.
افکار امیال یا تصورات عود کننده و مداوم که در برخی موارد هنگام این اختلالات به شکل مزاحم و ناخواسته تجربه می شوند و در اغلب افراد اضطراب یا ناراحتی بارزی ایجاد می کنند.فرد سعی دارد این افکار امیال یا تصورات را نادیده بگیرد یا آنها را متوقف کند یا با افکار یا اعمال دیگری خنثی کند مثلاً با انجام دادن وسواس عملی.
رفتارهای تکراری مانند دست شستن و منظم کردن با وارسی کردن یا اعمال ذهنی همچون شمردن تکرار کردن بی صدای کلمات و دعا کردن که فرد حس می کند در پاسخ به وسواس فکری یا بر اساس مقرراتی که باید با قاطعیت اجرا شوند مجبور به انجام دادن آنها است.
هدف این رفتارها یا اعمال ذهنی پیشگیری یا کاهش استرس و ناراحتی یا جلوگیری از اتفاق یا موقعیت ترسناک میباشد. با این حال این رفتار ها یا اعمال ذهنی با آنچه قرار است بی اثر یا پیشگیری شود ارتباط واقعبینانه ندارند یا آشکارا افراطی هستند. این نکته مهم را بدانید که کودک خردسال احتمال دارد نتواند هدف های این رفتارها و اعمال ذهنی را بیان کند.
وسواس های فکری و عملی وقت گیر هستند و هر روز بیشتر از یک ساعت به طول می انجامد یا ناراحتی و اختلالات قابل ملاحظهای در زمینه شغلی اجتماعی یا دیگر جنبههای زندگی فرد ایجاد می کنند.نشانه های وسواس فکری عملی ناشی از تاثیرات فیزیولوژیکی مواد همچون مصرف مواد مخدر دارو یا بیماریهای جسمی دیگر نمی باشد.این اختلال هم با اختلالات دیگری همچون برخی اختلالات اضطرابی یا اختلالات مرتبط با مواد و موارد دیگری توجیه نمی شود. درمان های مختلفی برای اختلال وسواس وجود دارد که بعضی از آنها شامل موارد زیر می شوند.
در حال حاضر موفق ترین درمان برای وسواس رفتار درمانی شناختی میباشد. مفروضه مهم این است که افراد و احساسات تاثیر متقابل بر روی یکدیگر بر جای میگذارند. هرچند شما نمی توانید احساس خود را تغییر دهید اما می توانید افکار خود را به بوته آزمایش بگذارید تا از این طریق به تفکر متعادلتری دست پیدا کنید. اگر افکار شما همراه با سوگیری باشد آنگاه دچار بی ثباتی عاطفی مانند واکنشهای عاطفی نامناسب یا افراطی میشوید مثلا خیلی از افراد مثل شما افکار وسواسی را تجربه میکنند اما دچار آشفتگی نمی شوند. برای آشنایی با درمان وسواس کلیک کنید.
دلیل چنین تفاوتی را باید در نوع تفسیر افراد از این افکار وسواسی جستجو کرد. افراد وسواسی این افکار را به عنوان هشدار آسیب و خطر تفسیر میکنند که مستلزم واکنش فوری هستند. بنابراین نمیتوانند بهراحتی این افکار را نادیده بگیرند. رفتار درمانی شناختی به نوعی معنایی را که افراد به افکار وسواسی میدهند را تغییر میدهند و واکنشی که در قبال این افکار بروز می دهد. به محض اینکه متوجه شوید ممکن است معنای که شما به افکار داده اید معنای واقعی نباشد شدت پاسخ های هیجانی شما در قبال وسواس ها کم می شود و نیاز به اجبار ها خنثی ساز ها اجتناب یا کنترل فکر کاهش مییابد.
اگر میخواهید برای درمان وسواس ها و اجبار های تان دارو هم مصرف کنید نیاز است که با روانپزشک صاحب صلاحیت مشورت کنید. این را بدانید که قرص یا داروی شفابخش برای درمان اختلال وسواسی اجباری وجود ندارد اما دارو درمانی میتواند در کاهش فراوانی نشانه ها و آشفتگی ناشی از آنها موثر واقع شود. به نظر می رسد دارو درمانی می تواند فعالیت نابهنجار بخشی از مغز که در بازداری رفتار نقش دارد را بهبود ببخشد. همچنین دارو درمانی میتواند بخشی از عملکرد مغز را اصلاح کند تا افراد درگیر رفتار خاص نشوند. در عین حال همه نمی توانند از دارودرمانی روانی سود ببرند و به محض قطع دارو فواید آن نیز قطع می گردد. دستاوردهای رفتار درمانی شناختی بعد از قطع درمان ادامه می یابند چرا که در طی این درمان مهارت هایی را افراد یاد می گیرند که در سرتاسر عمر آن را به کار می برند.
آنجا که به این درمان به عنوان عنصر اساسی محسوب می شود عبارت است از اینکه چه انواعی از افکار منفی مزاحم و غیرمنطقی تعمیم یافته و فرض های نادرست احساسات منفی برخاسته از اضطراب ناراحتی و تنش را در بیمار کنترل میکند. بعد از این مرحله درمانگر در صدد تغییر افکار غیر منطقی فرد بر می آید طوری که دیگر احساس ناراحتی و اضطراب بی مورد نکند. وقتی احساس ناراحتی در بیماری متوقف می گردد یعنی این که دیگر نیازی به رفتار های اجباری برای کاهش احساس های منفی وجود ندارد.
در مورد فردی که دچار وسواس شستشو است درمانگر ابتدا به بیمار کمک می کند که او متوجه غیر منطقی بودن افکاری از قبیل افکار زیر بشود:" اگر دستم به زباله بخورد مریض می شوم شاید بمیرم". درمانگر به بیمار کمک میکند تا این افکار غیر منطقی را تغییر دهد و ادراک بهتری از تهدید و خطر کسب کند.
شناخت درمانی چالش با افکار خودآیند منفی یا تفسیر های مرتبط با افکار مزاحم را هدف قرار می دهد. تفاوت افکار خودآیند منفی با افکار وسواسی این است که این افکار گسترده تری دارند و تعمیم یافته تر می باشد و به معناییکه بیمار و افکار وسواسی خود می بخشد ارتباط دارند. افکار خودآیند بیمار می تواند اشکال گوناگونی داشته باشد. این تفسیر های منفی از تجارب می تواند زمینه ساز افکار وسواسی باشد. چالش با این افکار خودآیند همانند درمان منطقی هیجانی میباشد. درمانگر ابتدا پاسخ به تجارب مزاحم را از لحاظ موضوع تعیین می کند. بدین منظور از برگه های ثبت اصل افکار که بیمار به عنوان تکلیف خانگی پر میکند استفاده می کند. درمانگر تفکر را مورد چالش قرار میدهد و این کار را به کمک سوال ها و بازگویی باورهای بیمار انجام می دهد. برای آشنایی با درمان شناختی و تکنیک های آن کلیک کنید.
در گذشته معمولا درمان های روانکاوی چند ماه یا حتی چندین سال به طول می انجامید اما در سالهای اخیر تغییر در سیستم حفظ سلامت سبب شده که از روشهای روان درمانی کوتاه مدتی که برای وسواس موثر هستند استفاده شود. در این روشها درمانگر به فرد کمک می کند تا بتواند با ریشه استرس خود روبرو گردد و متوجه شود که رفتارهای اجباری تاثیری در این قبیل سازوکارهای دفاعی ندارند. درمانگر بعد از گرفتن شرح حال و پیدا کردن اعتماد به اینکه ملاک های انتخاب برای درمان کوتاه مدت روانکاوی برای فرد صدق می کند به فرمول بندی تحلیلی می رسد و آن را به بیمار ارائه می کند. در این فرمول بر چگونگی حل مسائل بیمار مدنظر قرار میگیرد.
افراد خانواده می توانند حمایتگران مناسبی در فرایند رفتار درمانی باشند. اعضای خانواده جهت درمان بزرگسالانی هستند که از نظر بیمار افرادی پشتیبان به حساب میآیند و مداخلات زیادی برای فرد ایجاد نمیکنند کسانی مانند همسر دوست والدین و سایر بستگان. خانواده درمانی شامل اجزایی میشود که مورد استفاده قرار میگیرد. اعضای خانواده که قرار است در درمان نقش کمکی داشته باشد نیاز است در درمان شرکت کنند و از این طریق اطلاعاتی درباره این نشانه ها سبب شناسی و روش های درمان وسواس کسب کنند. در این رابطه مطالعه مقاله با افراد وسواسی چگونه رفتار کنیم پیشنهاد می شود.
جلسات آموزشی را می توان به صورت فردی با شرکت بیمار و یا به صورت گروهی و شرکت سایر خانواده هایی که در آنها فرد دچار وسواس است تشکیل داد. آموزش حمایت از بیمار در جریان رویارویی و جلوگیری از پاسخ به اعضای خانواده باید آموزش داده شود که به هنگام انجام تمرین های خانگی مربوط به رویارویی و جلوگیری از پاسخ به فرد کمک کنند. درمانگر درباره آنچه اعضا باید در جریان انجام این نوع تکالیف به بیمار بگویند و کارهایی که باید بکنند توصیه هایی هم می کند. آموزش ارتباط و حل مساله در بعضی از خانواده ها هم نیاز است.
مولفه مهم رفتار درمانی شناختی برای وسواس ها و اجبار ها رویارویی همراه با جلوگیری از پاسخ میباشد. چنین روشی مستلزم این است که با وسواس ها روبرو شوید در عین حال که درگیر اجبارها خنثی سازی اجتناب و راهبردهای کنترل فکر نشوید. مولفه قدرتمند درمان وسواس همراه با جلوگیری از پاسخ است. وقتی وسواس را تجربه می کنید دچار احساسات نامطلوبی میشوید. زمانی که دست به اجبار های خنثی ساز ها یا اجتناب از موقعیتها میزنید احساس بهتری دارید این کار به تدریج موجب این احساس کلی می شود که به خاطر اجبار ها به آرامش دست پیدا کردهاید اما گریز از روبرو شدن با وسواس ها پیامدهای منفی در بر دارد.
درمان قطعی وسواس شدید اگرچه سخت و زمان بر است اما مسلما با تلاش و پیگیری شما حاصل خواهد شد. برای درمان وسواس علاوه بر نکاتی که در بالا اشاره شد، تکنیک های ساده اما کارآمد دیگری نیز وجود دارد. برخی از این تکنیک ها شامل:
در این تکنیک نیاز است که خودتان را متقاعد کنید که به وسواس ها توجه کنید. وقت خاصی را در آینده به آنها اختصاص دهید و در زمان تعیین آن را اجرا یا دوباره به تعویق بیندازید. این را بدانید که میزان زمان تعویق بستگی به اراده و توان شما دارد.
وسواس های خود را تجزیه و تحلیل نکنید. سعی کنید آنها را با جزئیات بنویسید و با آواز بلند عبارت خاصی از وسواس تان را بدون توجه به معنای آن بخوانید. اگر وسواس هایتان به شکل تصویرهای ذهنی هستند سعی کنید تصویر ذهنی را تغییر دهید. وسواس های فکریتان آنقدر اهمیت ندارند که نوع واکنش به آن مهم است. در این رابطه مطالعه مقاله تکنیک توقف فکر پیشنهاد می شود.
تصمیم خودتان را بگیرید که در مقابل افکار و تصویر ها به ایستید. عبارت های آرامبخش را با خودتان تکرار کنید و این آرامسازی را هر روز در برنامه روزانه تان قرار دهید. ذهن جسم و تنفس خود را آرام کنید. عبارتی را تکرار نکنید که به آنها هیچ گونه ایمان و اعتقادی ندارید. برای آشنایی با تکنیک های آرام سازی خود کلیک کنید.
دو بار در روز هربار ۱۰ دقیقه برای نگرانی های تان زمان هایی را اختصاص دهید. در هر دقیقه ۱۰ دقیقه فقط به یک نگرانی بیندیشید. به جایگزین های مثبت هم فعلا فکر نکنید. تا حد امکان مضطرب شوید حتی اگر نگران بودید تا آخر ادامه دهید. بعد از ده دقیقه از نگرانیها دست بکشید و تنفس عمیق داشته باشید و به کارهای روزمره تان بپردازید. توجه کنید که هدف این است که در این مدت احساس خستگی و ناراحتی بکنید.می توانید آنها را در ذهنتان تکرار کنید و بلند بخوانید یا بنویسید.
اگر وسواس های شما طیف گسترده ای از عوامل را در بر میگیرد و با جزئیات است می توانید از این تکنیک استفاده کنید. جزئیات و بیان حالت های هیجانی توصیف و ثبت کنید. سعی کنید هنگام خواندن آن آشفته شویم و هر روز در مورد یک مورد خاص تمرین کنید. در نهایت با افکارتان مواجه شوید موقعیت ها و زمان های اجتناب تان را با دقت تشخیص دهید و مواجهه شما با این افکار باید طولانی شود. نوشتن برای کاهش استرس نیز مفید است.
یکی از اختلالاتی است که آسیب های جدی به زندگی شخصی و اجتماعی و شغلی فرد می زنند و در روابط با دیگران مشکلات جدی به وجود میآورد بنابراین درمان آن در اولویت قرار دارد. با توجه به اینکه درمان وسواس به راحتی و توسط فرد امکان پذیر نیست نیاز است که در این زمینه حتما از مشاوره روانشناسی با تجربه کمک گرفته شود.
دیدگاه ها
دیدگاهتان را بنویسید
نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخشهای مورد نیاز نشانه گذاری شده اند*