درمان بیماری های مقاربتی | بیماری های انگلی، باکتریایی و ویروسی

درمان بیماری های مقاربتی امکان پذیر اما تا حدودی مشکل است. بیماری های مقاربتی گاهی ممکن است در بین هر دو جنسیت زن و مرد مشترک باشند؛ البته گاهی با توجه تفاوت های جنسیتی و تفاوت های موجود در سیستم های تناسلی زنانه و مردانه، این بیماری ها می توانند به صورت اختصاصی در یک جنسیت خاص خود را نشان دهند. این بیماری ها در اثر رابطه جنسی حفاظت نشده ایجاد می شود. سفلیس، تبخال های تناسلی، ایدز و ... از جمله بیماری های مقاربتی است که برخی از آن ها خطرات بزرگی برای فرد در پی خواهد داشت. حال این مقاله قصد دارد به بررسی این بیماری، انواع آن، نشانه ها، راه های تشخیصی و در نهایت درمان آن ها بپردازند. برای کسب آگاهی بیشتر از مشاوره جنسی مشورت بخواهید.

بیماری های مقاربتی

متاسفانه انواع بسیار زیادی بیماری در سطح دنیا تا به امروز شناخته شده است که البته بر اساس مولفه های گوناگون، به دسته های مختلفی طبقه بندی می شوند. یکی از این طبقه ها، دسته بیماری های آمیزشی و یا مقاربتی نام دارد. بیماری های مقاربتی دسته ای رایج از عفونت هایی خاص هستند که اغلب در طی برقراری روابط جنسی و آمیزشی با یک یا چندین شخص مبتلا، قابل انتقال می باشند. بیماری های مقاربتی نام های دیگری نظیر عفونت های مقاربتی(STI) و یا بیماری های وریدی (VD) نیز دارند که همگی اشاره به مفهوم مشترک مقاربت دارند. بر اساس آمار های علمی به نظر می رسد که تنها تا به امروز، در حدود 20 نوع عفونت مقاربتی مختلف در دنیا شناخته شده است.

باید دانست که تنها رابطه جنسی تناسلی سبب انتقال بیماری ها و عفونت های مقاربتی در بین افراد نمی شود؛ در واقع بیماری های مقاربتی می توانند از طریق رابطه جنسی دهانی نیز منتقل شوند. از طرف دیگر برخی از این عفونت ها از طریق سوزن و سرنگ های مشترک آلوده در بین افراد می توانند انتقال یابند. باید در نظر داشت که بسته به نوع عفونت مورد نظر، فرایند شیردهی نیز می تواند سبب انتقال بیماری به نوزاد شود. برای آشنایی با بیماری های قابل انتقال از مقعد کلیک کنید.

تفاوت STD و STI

STD مخفف بیماری های مقاربتی است، در حالی که STI مخفف عفونت های مقاربتی است. این اصطلاحات اغلب به جای یکدیگر استفاده می شوند، اما تفاوت ظریفی بین آن ها وجود دارد:

1. STD (بیماری های مقاربتی): این اصطلاح به عفونت خاصی اطلاق می شود که به حدی پیشرفت کرده است که علائم یا تظاهرات بالینی قابل توجهی ایجاد می کند. نمونه هایی از بیماری های مقاربتی شامل سیفلیس، سوزاک و اچ آی وی/ایدز هستند.
2. STI (عفونت مقاربتی): این اصطلاح طیف وسیع تری از عفونت ها را در بر می گیرد، از جمله عفونت هایی که می توانند از طریق جنسی منتقل شوند اما ممکن است لزوماً علائم یا نشانه های قابل مشاهده را ایجاد نکنند. بسیاری از بیماری های مقاربتی، مانند کلامیدیا یا ویروس پاپیلومای انسانی (HPV)، می توانند بدون علائم قابل توجهی وجود داشته باشند.

چگونگی شیوع بیماری های مقاربتی در انسان ها

بیماری های مقاربتی اغلب منشا باکتریایی و ویروسی دارند که از طریق ورود مایعات آلوده به بدن، قابلیت شیوع پیدا می کنند. بنابراین در اغلب موارد، انتقال این عفونت ها هنگام برقراری روابط جنسی و آمیزشی خواهد بود. البته برخی از بیماری های مقاربتی از طریق خون آلوده نیز قابلیت انتقال را دارند که متاسفانه این امر در میان افراد معتادی که از سوزن های مشترک آلوده استفاده می کنند، رایج است.

باید به یاد داشت که بیماری های مقاربتی به هیچ عنوان از طریق ارتباطات معمولی قابلیت انتقال ندارند و مواردی نظیر دست دادن، بغل کردن، استفاده از وسایل غیر خصوصی مشترک و...، سبب انتقال بیماری های مقاربتی در انسان ها نمی شود. شیوع بیماری های آمیزشی و یا مقاربتی ممکن است در برخی از کشور ها که فرهنگ رابطه سالم جنسی را دنبال می کنند کم تر باشد و در مقابل، فرهنگ جنسی ناسالم می تواند سبب افزایش شیوع این دسته از بیماری ها در برخی از کشور ها باشد.

نشانه های بیماری های مقاربتی

بیماری های مقاربتی با توجه یه تفاوت های جنسی بانوان و آقایان، قطعا نشانه های متقاوتی نیز می توانند داشته باشند. در بانوان می توان مشاهده علائم زیر را انتظار داشت:

• ترشحات واژن بد بو
• سوزش یا خارش واژن
• خونریزی غیرعادی واژن
• درد عمیق هنگام برقراری رابطه
• نیاز به مراجعه مکرر به دستشویی
• سوزش و درد هنگام ادرار یا مدفوع
• زخم، برآمدگی یا تاول در واژن، مقعد یا دهان

در آقایان نشانه ها می توانند کم تر باشند، با اینحال احتمال بروز علائم زیر در آن ها وجود دارد. مهمترین علائم بیماری های مقاربتی در مردان عبارتند از

• سوزش یا خارش آلت تناسلی
• خروج مایع غیر معمول از آلت تناسلی
• نیاز غیر معمول به دستشویی برای دفع
• سوزش و درد هنگام ادرار و مدفوع
• زخم و یا تاول در اندام تناسلی و دهان

انواع بیماری های مقاربتی

بیماری های مقاربتی انواع زیادی دارند؛ البته باید در نظر داشت که منشا انتقال همه آن ها مایعات آلوده بدنی نظیر خون، شیر، مایع منی و ... است.

1-کلامیدیا

شایع ترین عفونت باکتریایی مقاربتی، کلامیدیا است و از طریق تماس جنسی مقعدی و تناسلی انتقال می یابد. از طرف دیگر این بیماری گاهی علائمی از خود ندارد؛ البته گاهی آقایان مبتلا هنگام ادرار دچار درد در آلت تناسلی و یا خروج غیر معمول مایع از آلت می شوند. در بانوان نیز درد های غیر عادی را می توان در طی ادرار، دوران قاعدگی و یا خروج مایع در هنگام رابطه جنسی مشاهده کرد. این بیماری می تواند علت بوی ماهی واژن باشد.

در صورت عدم تشخیص و درمان مناسب، ممکن است این بیماری سبب عوارضی خطرناک در نواحی تناسلی زنانه، حتی گاهی ناباروری، شود. به این کنظور گاهی می توان بعد از تشخیص قطعی دکتر متخصص، از آنتی بیوتیک های مخصوصی استفاده کرد.

2-سوزاک

سوزاک بیماری شایع مقاربتی دیگری است که متاسفانه سنین 15 تا 24 ساله را بیش تر درگیر می کند. در بیماری سوزاک که از طریق تماس جنسی تناسلی و یا دهانی با شخص مبتلا انتقال می یابد، عمدتا نواحی تناسلی، مقعدی، دهان و گلو درگیر می شوند. متاسفانه این بیماری گاهی هیچ نشانه ای از خود نشان نمی دهد ولی خروج غیر معمول مایعات بدنی از تواحی تناسلی و احساس درد زیاد می توانند از علائم احتمالی باشند.

به نظر می رسد با تشخیص مناسب می توان این بیماری را با استفاده از آنتی بیوتیک درمان کرد؛ البته در صورت عدم درمان مناسب، ممکن است دستگاه تناسلی زنان آسیب جدی بیبیند و در آقایان نیز منجر به تنگی پیشابراه شود.

3-سیفیلیس

سیفیلیس بیماری بسیار خطرناکی است که از طریق رابطه جنسی تناسلی و یا دهانی بدون محافظت منتقل می گردد. از طرف دیگر تماس بین جراحت های ناشی از بیماری با پوست افراد سالم، می تواند احتمال ابتلا را افزایش دهد. اغلب این جراحت ها در نواحی تناسلی، مقعدی و نواحی دهانی دیده می شوند؛ همچنین قابلیت انتقال از مادر به نوزاد در این بیماری وجود دارد. از طرف دیگر گاهی جوش هایی ملتهب و قهوه ای رنگ نیز ممکن است سبب شیوع سیفلیس در افراد گردد.

تشخیص و درمان این بیماری بسیار مهم است؛ چراکه سیفیلیس در صورت عدم درمان سبب ایجاد مشکلاتی نظیر فلج، اختلالات روانی و گاهی مرگ می شود. به منظور یک درمان موفق، بهترین گزینه درمانی برای بیماری سیفلیس می تواند پنی سلین باشد.

4- ایدز

بیماری ایدز ناشی از عفونت ویروس نقص ایمنی انسانی است که به سیستم ایمنی بدنی حمله کرده و البته از طریق مایعات بدنی، ابزار تیز، برنده و سوزن های آلوده قابلیت انتقال دارد. متاسفانه افراد مبتلا می توانند در هنگام شیردهی این ویروس را به نوزاد نیز منتقل کنند. ایدز می تواند هیچ علائمی نداشته باشد و حتی گاهی شبیه علائم سرما خوردگی مزمن باشد. از طرف دیگر ویروس ایدز می تواند سال ها به صورت مخفی در بدن انسان باقی بماند و خود را نشان ندهد. برای آشنایی با علائم ایدز بعد از یکسال کلیک کنید.

همچنین این بیماری یکی از بیماری های شایعی است که در بین معتادان به دلیل استفاده مشترک از سرنگ های آلوده، بسیار رایج است. تا به امروز متاسفانه هنوز درمان قطعی برای این بیماری شناخته نشده است ولی دارو هایی وجود دارند که می تونند تا حد موثری سبب بهبود سطح سلامت و زندگی مبتلایان بشود. برای اشنایی کامل با بیماری ایدز کلیک کنید.

5-هپاتیتB

هپاتیتB بیماری مقاربتی است که واکسن های موثری به منظور پیشگیری از بروز آن ساخته شده است؛ بنابراین خوشبختانه هر ساله تعداد موارد این بیماری هپاتیت ب کاهش می یابد. این بیماری از طریق مایعات بدنی آلوده هنگام تماس جنسی منتقل می شود و بسیاری از نوزادان نیز توسط مادر مبتلا آلوده می شوند. متاسفانه اغلب افراد هیچ علائم مشخصی از این بیماری نشان نمی دهند؛ با اینحال علائمی نظیرضعف زیاد، تب، سردرد، استفراغ و اسهال می توانند مربوط به این بیماری باشند.

از آنجا که عامل هپاتیت به سلول های کبد حمله می کند، موجب بیماری های دیگری نظیر نارسایی کبد، سیروز کبدی، سرطان کبد و گاهی مرگ نیز می شود. ادرار تیره رنگ، درد شکمی و زرد شدن پوست یا چشم، همگی نشانه های آسیب کبدی هستند. تا به امروز هنوز هیچ درمان مشخصی برای هپاتیت ب معرفی نشده است؛ با اینحال، دارو هایی وجود دارند که به بهبود حال بیمار کمک می کنند.

6-تبخال تناسلی

بیماری تبخال تناسلی عفونتی بسیار شایع است که در بین افراد جوان بیش تر دیده می شود. این عفونت توسط دو نوع ویروس هرپس سیمپلکس ایجاد می شود؛ در نوع اول عفونت از طریق تماس غیر جنسی و یا تماس جنسی دهانی قابلیت انتقال را دارد که می تواند سبب بروز زخم هایی بر روی لب شود. در نوع دوم، عفونت از طریق تماس مایع آلوده بدنی با شریک جنسی انتقال می یابد که متاسفانه مکن است تبخال های تناسلی ناشی از نوع دوم به موقع تشخیص داده نشوند.

در هر دو حالت تاول ها ممکن است پاره شده و در نتیجه آن درد های غیر معمولی برای مبتلایان به همراه داشته باشد. متاسفانه هنوز هیچ درمان مشخصی برای تبخال تناسلی وجود ندارد، ولی خوشبختانه عوارض آن با استفاده از داروهای ضد ویروسی قابل درمان هستند. در این رابطه مطالعه مقاله ویروس HPV پیشنهاد می شود.

7-زگیل تناسلی

زگیل های تناسلی ناشی از ویروس پاپیلوم انسانی هستند که از طریق تماس جنسی تناسلی و یا مقعدی، منتقل می شود. این زگیل ها اغلب برآمدگی هایی بدون درد هستند که شکل خاص کلم گونه دارند و روی آلت تناسلی، داخل و اطراف ورودی واژن  و گاهی مقعد ایجاد می شوندکه در نتیجه ممکن است منجر به سرطان دهانه رحم شوند.

تا به امروز هیچ درمان مشخصی برای این بیماری معرفی نشده است؛ با اینحال پماد های موضعی می توانند زگیل تناسلی را درمان کنند. البته گاهی این زگیل ها را می توان با روش های جراحی جزئی نیز برداشت ولی گزینه واکسن برای پیشگیری بهترین راه حل است. خوشبختانه امروزه واکسن موثری برای جلوگیری از بروز این بیماری وجود دارد که البته رده سنی خاص 11 تا 13 ساله و 20 تا 26 ساله دارد.

تشخیص و درمان بیماری های مقاربتی

بیماری های مقاربیتی نیز مانند اغلب بیماری های دیگر قابلیت پیشگیری را دارند ولب متاسفانه همیشه محافظت و پیشگیری از بروز بیماری جلوگیری نمی کند و در این زمان، تشخیص به موقع و درمان مناسب بسیار مهم تر می شوند.

1-احتمال بروز بیماری در افراد

هر کسی که از نظر جنسی فعال باشد، می تواند در معرض خطر ابتلا به بیماری جنسی قرار بگیرد؛ در این بین عواملی که این خطر را افزایش می دهند عبارتند از:

• داشتن رابطه جنسی محافظت نشده و یا استفاده نادرست از کاندوم
• داشتن تماس جنسی با افراد متعدد
• سابقه ابتلا به بیماری مقاربتی
• تجاوز و یا اجبار به داشتن فعالیت جنسی
• خودداری از رابطه جنسی در زمان مصرف الکل و یا مواد مخدر
• واکسیناسون لازم به منظور پیشگیری
• انجام آزمایش های لازم قبل از رابطه جنسی با شریک زندگی
• استفاده از دستکش برای دخول دست

همچنین باید در نظر داشت که تزریق مواد مخدر و استفاده از سوزن های مشترک آلوده می تواند سبب شیوع بسیاری از عفونت های مقاربتی نظیر ایدز، هپاتیت C و ...، شود. شاید به همین دلیل است که امروزه نیمی از بیماری های مقاربتی جدید در میانگین سنی جوانان بین 15 تا 24 ساله رخ می دهد.

2-غربالگری و بررسی عوارض اولیه

بسیاری از افراد در مراحل اولیه بیماری جنسی خود هیچ علامتی ندارند؛ بنابراین عمل غربالگری به منظور تشخیص بیماری، جلوگیری از بیماری و عوارض ناشی از آن بسیار مهم است. بعد از غربالگری در صورت مشاهده عوارض اولبه احتمالی عفونت، بهتر است هر چه زودتر به پزشک متخصص مراجعه کرد. عوارض احتمالی اولیه عبارتند از:

• ناباروری
• عوارض بارداری
• التهاب چشم
• بیماری التهابی لگن
• برخی از سرطان ها، مانند سرطان های دهانه رحم و رکتوم مرتبط با ویروس HPV

3-تشخیص نهایی و قطعی بیماری های مقاربتی

تشخیص قطعی بیماری مقاربتی نیازمند نظر و بررسی یک پزشک متخصص است. در اغلب موارد پزشکان یک مصاحبه در مورد سابقه فعالیت های جنسی افراد می پرسد تا بتوانند تشخیص و در نتیجه درمان بهتری را برای بیمار در نظر بگیرند؛ بنابراین در صورت مراجعه به پزشک باید از دروغ پرهیز کرد و صادقانه با پزشک صحبت کرد. همچنین ممکن است که خود پزشک از واژن و یا آلت افراد نمونه مایع بگیرد یا حتی آزمایش خون انجام دهد تا وجود بیماری و نوع آن تشخیص داده شود.

در این بین خوشبختانه آزمایش های مختلفی برای تشخیص بیماری های مقاربتی، نوع آن ها و مدل باکتریایی یا ویروسی بودن آن ها وجود دارند که عبارتند از:

• آزمایش خون که نشان می دهد آیا شخص دچار عفونت منجر به آلودگی خون هست و یا خیر؟
• تست نمونه ادرار که به بررسی باکتری های مربوط به عفونت مقاربتی مورد استفاده قرارا می گیرد.
• آزمایش نمونه مایعات بدنی که وجود زخم های فعال را مشخص می کند و همچنین می تواند نوع عفونت را بهتر تعیین کند.

4-درمان بیماری های مقاربتی و راه های آن

درمان بیماری های مقاربتی یکی از مهم ترین دغدغه های افراد مبتلا است؛ با اینحال نوع درمان انتخابی برای افراد مبتلا وابستگی مستقیمی به عامل عفونی و بیماری ‌زا دارد. همچنین دو مولفه علائم و شدت آن ها می توانند نشان دهند که افراد بهتر است چه نوع درمانی را، چه مدت، تحت نظر پزشک انتخاب کنند. البته مهم ‌ترین نکته در درمان بیماری های مقاربتی این است که نباید از برنامه درمانی غفلت کرد؛ در واقع برنامه های درمانی باید در مبتلایان و شریک جنسی آن ها به طور همزمان انجام شوند چراکه در صورت عدم درمان همزمان بیمار دوباره در معرض ابتلا قرار می گیرد. به یاد داشته باشید پیشگیری از روابط جنسی پر خطر بهترین راهکار است.

5-روش های مختلف درمان بیماری های مقاربتی

با توجه به نوع بیماری های مقاربتی و عامل عفونی آن ها می توان راه های درمانی را به 3 بخش اصلی زیر تقسیم کرد:

• درمان بیماری مقاربتی باکتریایی: آنتی‌بیوتیک ها بهترین گزینه برای درمان بیماری ‌های مقاربتی باکتریایی هستند. در روند درمانی و مصرف آنتی بیوتیک ها، پیگیری و عدم قطع درمان امر بسیار ضروری ا‌ست. افراد بیمار بهتر است برای دست یابی به نتایج مناسب و کامل، دوره‌ درمانی خود را به درستی و تا انتها طی کنند.
• درمان بیماری مقاربتی ویروسی: بیماری ‌های مقاربتی ویروسی درمان مشخصی ندارند و اغلب خود به خود از بین می ‌روند یا متاسفانه بدون درمان مناسب در بدن افراد باقی می مانند. یکی از این بیماری ‌های ویروسی مقاربتی شایع، بیماری ایدز است که تا به امروز هیچ درمان دارویی مناسبی برای آن پیدا نشده است با توجه به عدم وجود درمان قطعی در این موارد، بهتر است که به شدت از پیشرفت آن ها با استفاده از دارو های تجویزی متخصصین جلوگیری شود.
• درمان بیماری مقاربتی انگلی: این دسته از بیماری ‌های مقاربتی چون نه ویروسی و نه باکتریایی هستند، در دسته بیماری های مقاربتی انگلی قرار می گیرند و خوشبختانه اغلب این دسته از بیماری های مقاربتی با استفاده از داروهای خوراکی و یا موضعی نظیر پماد های مخصوص قابلیت درمان را دارند. باید در نظر داشت که تجویز هر نوع دارو، فارغ از نوع بیماری مقاربتی، باید تحت نظر دکتر متخصص انجام بگیرد و مصرف خودسرانه به هیچ عنوان توصیه نمی شود.

سایر شیوه های درمان و تامین سلامت روان مبتلایان

1. پیشگیری و آموزش

• آموزش جامع جنسی: ترویج برنامه‌های جامع و دقیق آموزش جنسی می‌تواند به افراد در درک خطرات و روش‌های پیشگیری مرتبط با STDs/STI کمک کند.
  - اقدامات جنسی ایمن: تشویق به استفاده مداوم و صحیح از روش‌های بازدارنده مانند کاندوم، آزمایش‌های منظم و محدود کردن تعداد شرکای جنسی می‌تواند به طور قابل توجهی انتقال STDs/STIs را کاهش دهد.

2. آزمایش و تشخیص

• روش های آزمایش بهبود یافته: پیشرفت در تکنیک های تشخیصی، مانند تست های تقویت اسید نوکلئیک (NAATs)، دقت و کارایی تست STD/STI را افزایش داده است.
• دسترسی به آزمایش: افزایش در دسترس بودن و دسترسی به آزمایش از طریق کلینیک ها، مراکز بهداشتی اجتماعی و کیت های آزمایش خانگی می تواند تشخیص و درمان به موقع را تشویق کند.

3. درمان و مدیریت

• درمان ضد میکروبی: بسیاری از بیماری های مقاربتی باکتریایی مانند کلامیدیا، سوزاک و سیفلیس را می توان به طور موثر با آنتی بیوتیک درمان کرد. داروهای ضد ویروسی برای مدیریت عفونت های ویروسی مانند تبخال و HIV استفاده می شوند.
• اطلاع از وضعیت شریک و درمان: شناسایی و اطلاع دادن به شرکای جنسی یک فرد آلوده برای جلوگیری از انتقال بیشتر و اطمینان از درمان آن ها بسیار مهم است.

4. حمایت از سلامت روان

• خدمات مشاوره و پشتیبانی: ارائه دسترسی به خدمات مشاوره و پشتیبانی می تواند به افراد کمک کند تا با تأثیرات عاطفی و روانی تشخیص یک STD/STI کنار بیایند.
• کاهش انگ: پرداختن به انگ اجتماعی پیرامون بیماری های مقاربتی/اس تی ای از طریق کمپین های آگاهی بخشی و آموزش می تواند به کاهش تأثیر منفی بر سلامت روان کمک کند.

در این مقاله سعی شد اطلاعات کاملی درباره بیماری های مقاربتی و نحوه سرایت آن، علائم و روش های تشخیص و در نهایت روش های مختلف درمان بیماری های مقاربتی ارائه شود.در صورت نیاز به اطلاعات تکمیلی از مشاوره روانشناسی مشورت بخواهید.