اختلال علائم جسمانی | نشانه ها، علل و درمان اختلال علائم جسمانی

اختلال علائم جسمانی نوعی اختلال روان تنی است که موجب بروز یک یا چند نشانه بدنی از جمله درد می‌شود. آنچه که در این بیماران مورد توجه قرار می‌گیرد این است که از لحاظ پزشکی و سایر عوامل، مشکلی برایشان وجود ندارد. با این حال دائم به دنبال درمان و ویزیت پزشک هستند. اختلال علائم جسمی می تواند فرد را به این باور برساند که واقعا یک مشکل جسمی دارد و پاسخ‌ها و جواب‌هایی که از جانب متخصصان دریافت می‌کند نمی‌تواند وی را راضی کند. در این مقاله درباره علائم، دلایل و درمان اختلال علائم جسمی بحث خواهیم کرد. همچنین پیشنهاد می‌کنیم پیش از آن مقاله بیماری های روان تنی را نیز مطالعه کنید.

تعریف اختلال علائم جسمانی

در ابتدا سعی داریم این اختلال را با مثال ساده‌ای توضیح دهیم؛ علی و عباس هر دو دردی را در ناحیه شکمی تجربه می‌کنند. علی در مورد دردی که دارد نگران است و به دکتر مراجعه می‌کند و فکرش پس از معاینه پزشک آسوده می‌شود، به خود زمان می‌دهد. عباس به شدت در مورد درد خود نگران و مضطرب است. مدام به درد خود فکر می‌کند در حدی که فکر او فراتر از حد دردی است که تجربه می‌کند.

مسائل مختلفی را در مورد درد خود تصور و به آن‌ها فکر می‌کند، این فرایند انرژی و وقت زیادی از عباس می‌گیرد. او به پزشک‌های متعددی مراجعه می‌کند اما همچنان نگران است. این نگرانی و صرف وقت برای درد، زندگی او را مختل کرده است. او چند روزی است به سرکار نرفته و...

حالاتی که عباس تجربه می‌کند تعریفی روشن از اختلال علائم جسمی به ما ارائه می‌دهد. بنابراین می‌توان گفت در اختلال علائم جسمانی نشانه و علامتی جسمی وجود دارد که افکار شدید در مورد آن برای فرد به وجود می‌آید، اضطراب شدیدی را تجربه می‌کند، انرژی بیش از حدی را برای پرداختن به این افکار صرف می‌کند و زندگی روزمره را مختل می‌کند. نوع دیگری از این بیماری، هیستری نام دارد. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد هیستری کلیک کنید.

علائم و نشانه‌های اختلال علائم جسمانی

می توان نشانه‌ها و علائم در اختلال علائم جسمی را در یک طیف (خفیف – متوسط – شدید) بررسی کرد. بصورت کلی علائم اختلال علائم جسمی عبارتند از:

• اختلال علائم جسمانی از جمله اختلالات اضطرابی است و به همین دلیل فرد اضطراب و استرس شدیدی را تجربه می‌کند. برای اطلاع از دیگر اختلالات اضطرابی کلیک کنید.
• افکار دائمی معطوف به درد
• صرف وقت و انرژی
• به علاوه علائمی مانند خستگی و درد مزمن نیز وجود دارند.

طبقه‌بندی نشانه‌های اختلال علائم جسمانی

علائم خفیف: فرد از بین علائم سه گانه یکی را تجربه می‌کند.

علائم متوسط: شخص دو یا چند نشانه از بین علائم را مشاهده می‌کند.

علائم شدید: علاوه بر وجود دو یا چند نشانه، تعداد زیادی درد در نقاط مختلف بدن یا درد شدیدی را تجربه می‌کند.

دلایل ابتلا به اختلال علائم جسمی

اختلال علائم جسمی از جمله اختلالاتی است که دلایل متعددی برای بررسی آن وجود دارد. اما پیش از آن باید توجه داشت در صورتی می‌توان به این اختلال پرداخت که تشخیص افتراقی آن و نبود واقعی بیماری توسط پزشک متخصص بررسی شود. از جمله دلایل بروز این اختلال شامل موارد زیر می‌شود:

فریادی برای توجه

در بیشتر موارد این اختلال فریادی برای کمک و کسب توجه است. بدن فرد مشغول فریاد زدن است و آن توجهی را که فرد از محیط افراد پیرامون خودش دریافت نکرده به نحوی می‌خواهد با این اتفاق کسب کند. این اختلال می‌تواند آگاهانه هم باشد اما در عموم موارد فرد بصورت ناخودآگاه این توجه را تجربه می‌کند و متوجه ربط بین درد بدنی و درد روحی یا عدم توجه نیست.

سرکوب خواسته‌های خصمانه

افراد مبتلا به اختلال علائم جسمانی احتمال دارد که خواسته‌های تهاجمی و خصمانه نسبت به دیگران را از طریق سرکوب و جابجایی به شکایت‌های جسمی تبدیل کنند. خشم بیماران مبتلا به این اختلال ریشه در ناامیدی، طردشدن و گذشته دارد. اما با کمک این علایم بیماران خشم خود را با دریافت کمک و نگرانی دیگران سرکوب می‌کنند.

پوششی برای سایر ویژگی‌ها

این اختلال همچنین به عنوان سپری در مقابل احساس گناه، حس بد ذاتی، بیان عزت نفس پایین و نشانه‌ای از نگرانی بیش ازحد استفاده می‌شود.

پیامدهای اختلال علائم جسمانی

اختلالات مختلف با پیامد‌های متفاوتی همراه هستند که عموما این پیامد‌ها باعث نگرانی و بدنبال راه چاره بودن در فرد می‌شود.

خستگی روانی: تجربه ی دائمی اضطراب و افکار مربوط به بیماری می‌توانند تنش زیادی برای فرد به جا بگذارند و شخص را دچار فرسودگی و خستگی روانی و یا افسردگی کنند. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد افسردگی کلیک کنید.

 تأثیر بر روابط بین فردی: اختلال علائم جسمانی را می‌توان در یک مدل یادگیری اجتماعی دریافت، به این صورت که علائم و نشانه‌ها به عنوان یک ابزار برای ورود فرد به نقش بیمار استفاده شده و فرد بدین وسیله از مسائل به ظاهر غیر قابل عبور، تعهدات، چالش‌های پیش رو و از وظایف معمول فرار می‌کند.

درمان اختلال علائم جسمی

اغلب پیدا کردن ریشه‌ها و دلایل یک مشکل به حل آن کمک می‌کنند. پژوهش‌ها و تحقیقات مختلف نشان داده‌اند که راه‌های درمانی پاسخگوی چالش‌ها و مسائل اختلال علائم جسمی به شرح ذیل هستند:

1. هیپنوتیزم

هیپنوتیزم یکی از شیوه‌های مناسب برای حل درد‌های مزمن اختلال علائم جسمانی است. البته باید توجه داشت که هیپنوتیزم برای همه مناسب نیست و پیش از آن توسط متخصص، توانایی فرد برای هیپنوتیزم باید بررسی شود. برای کسب اطلاع بیشتر در زمینه هیپنوتیزم کلیک کنید.

2. معاینات مکرر پزشکی

یکی از راه‌هایی که باعث کاهش اضطراب و آسودگی خیال این اشخاص می‌شود مراجعات مکرر به پزشک و کسب آرامش مقطعی از طریق انجام آزمایش‌های لازم است. توجه کنید که اختلال علائم جسمانی به تنهایی و بدون دریافت کمک‌های تخصصی قابل درمان نیست. ممکن است با معاینات پزشکی برای مدتی از اضطراب و استرس رها شوید، اما برای درمان قطعی بیماری نیاز به دریافت مشاوره کنترل استرس دارید.

3. مشورت با روانشناس

با توجه به اینکه دلایل اختلال علائم جسمانی و پیامد‌های آن ریشه در مسائل روحی و روانی فرد دارد. مراجعه به روانشناس و روان درمانی و بررسی و کنکاش ریشه‌های این اختلال می‌تواند سبب کاهش و رفع آن بشود. برای دریافت اطلاعات از روان درمانی کلیک کنید.

نکات مهم اختلال علائم جسمانی

اگر در اطراف خود فردی را می‌شناسید که دائما به پزشک و درمانگاه مراجعه می‌کند،  شخصی که مدام از شرایط سلامت جسمی خود گله‌مند است؛ او نیازمند توجه شماست! در صورتی که علائم درد مزمن را در خود مشاهده می‌کنید، نگران هستید و با مراجعه به پزشک متوجه بیماری خاصی نمی‌شوید به احتمال زیادی فشارهای روانی منجر به بروز درد در جسمتان شده‌اند؛ از جمله این آسیب‌های روانی خشم، اضطراب و استرس هستند که باید در جهت مدیریت آن‌ها تلاش کنید. برای اطلاع از روش‌های صحیح کاهش استرس و درمان اضطراب کلیک کنید.

 

برای دریافت مشاوره در زمینه تشخیص و درمان اختلال علائم جسمانی می توانید با مشاوران مرکز مشاوره روانشناسی حامی هنر زندگی از طریق تلفن ثابت از کل کشور با شماره 9099075228 و از تهران با شماره 9092305265 تماس بگیرید.