درمان فوبیا | انواع روش های درمان قطعی فوبیا

بسیاری از افراد برای درمان فوبیا خود هیچ اقدامی نمی‌کنند. ترس یک واکنش طبیعی و مفید است که جنبه حفاظتی دارد و هنگام مواجهه با خطر فعال می‌شود؛ ولی اختلال فوبیا ترس شدید، غیرمنطقی و نامتناسب با موقعیت است. شاید با خود فکر کنید ترس من هر چقدر هم شدید باشد نیازی به درمان ندارد؛ چرا که فوبیا برای من هیچ مشکلی ایجاد نمی‌کند. اما به خود صادقانه پاسخ دهید که موضوع فوبیا شما مانع انجام چه کاری‌هایی می‌شود؟ تا به حال برای مواجه نشدن با موضوع فوبیا چقدر وقت و انرژی صرف کرده‌اید؟ در زمان‌های مواجهه با موضوع فوبیک چقدر علائم استرس و اضطراب را تجربه می‌کنید؟ پاسخ به این سؤالات شما را در اقدام برای درمان یاری می‌دهد.

 

فوبیا چیست؟

بسیاری از افراد برای درمان فوبیا خود هیچ اقدامی نمی‌کنند. ترس یک واکنش طبیعی و مفید است که جنبه حفاظتی دارد و هنگام مواجهه با خطر فعال می‌شود؛ ولی اختلال فوبیا ترس شدید، غیرمنطقی و نامتناسب با موقعیت است. شاید با خود فکر کنید ترس من هر چقدر هم شدید باشد نیازی به درمان ندارد؛ چرا که فوبیا برای من هیچ مشکلی ایجاد نمی‌کند. اما به خود صادقانه پاسخ دهید که موضوع فوبیا شما مانع انجام چه کاری‌هایی می‌شود؟ تا به حال برای مواجه نشدن با موضوع فوبیا چقدر وقت و انرژی صرف کرده‌اید؟ در زمان‌های مواجهه با موضوع فوبیک چقدر علائم استرس و اضطراب را تجربه می‌کنید؟ پاسخ به این سؤالات شما را در اقدام برای درمان یاری می‌دهد.

اینفوگرافیک درمان فوبیا

فوبیا و پیامدهای آن

فوبیا ترس شدید، غیر منطقی و پایدار از یک جسم، شخص، حیوان یا موقعیت است. این ترس با محرک برانگیزنده آن، متناسب نیست. همه انواع فوبیا در دسته اختلالات اضطرابی قرار می‌گیرند. اگر مبتلا به فوبیا باشید از موقعیتی که در شما هراس ایجاد می‌کند پرهیز می‌کنید. این اجتناب می‌تواند جنبه‌های گسترده ای از زندگی تان را در بر بگیرد و در فعالیت و عملکرد اجتماعی شما مشکل ایجاد کند. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه اختلالات اضطرابی کلیک کنید.

حتی در صورت سعی و تلاش برای باقی ماندن در آن موقعیت، رنج و ناراحتی شدیدی را تحمل خواهید کرد. ممکن است آن قدر به این موضوع اشتغال ذهنی داشته باشید که نتوانید از زندگی و فعالیت‌های خود لذت ببرید. در حالت‌های شدید حتی به کناره گیری از موقعیت‌های اجتماعی، گوشه گیری، انزوا و افسردگی مبتلا می‌شوید.

علائم فوبیا یا هراس

فوبیاهایی که در دوران کودکی بروز می کند معمولا بین سنین ۵ و ۹ سالگی روی می دهد و به لحاظ دوام کوتاه مدت بوده و خودبخود بدون نیاز به درمان خاص از بین می روند. اما فوبیاهای دوران بزرگسالی پایدار که به ویژه در افراد بیست ساله رخ می دهد تا چندین سال ادامه پیدا می کند. این فوبیاها چنانچه به موقع و کامل درمان نشوند به انواع دیگر بیماری های روحی بخصوص اختلالات اضطرابی، افسردگی و سومصرف مواد تعمیم پیدا می کند.

علائم فوبیا از فردی به فرد دیگر متفاوت بوده و به صورت رایج عبارت است از موارد زیر:

احساس بیش از حد ناراحت کننده و دائمی از ترس و اضطراب که بصورت علائم جسمی در فعالیت یا موقعیت های خاص عود کرده و مشاهده می شود.

احساسات تجربه شده در فوبیا غیرمنطقی و نامتناسب با عامل ترس و تهدید واقعی می باشد. بطور مثال حضور یک سگ بیمار یا وحشی عاملی تهدید کننده برای همگان به شمار می رود اما در فوبیا عامل ترس می تواند یک سگ آرام و تحت کنترل صاحب او باشد.

دوری کردن از یک شی، فعالیت یا موقعیتی که فوبیا را شدت می بخشد. افراد مبتلا به فوبیا آگاهی کامل به ترس بیش از حد خود دارند و از بابت علائمی که بروز می دهند احساس شرم و خجالت خواهند داشت. برای پیشگیری از بروز علائم فوبیا و احساس شرم پس از آن تا جای ممکن از عوامل فعال کننده فوبیا اجتناب می کنند.

علائم فیزیکی مرتبط با اضطراب

مانند هر موقعیت مضطرب کننوه دیگر علائم فیزیکی شامل شامل لرزش بدن، تپش قلب بالا، تعریق زیاد، بروز تنگی نفس، سرگیجه، تهوع و علائم دیگری که ممکن است در افراد متفاوت خواهد بود می باشد. این علائم ترس واکنشی است از سیستم تدتفعی بدن برای پاسخ “جنگ یا گریز” نسبت به خطر موجود در اطراف فرد. گاهی علائم چنان شدید است که ممکن است به تشخیص اختلال وحشت منجر می شود.

انواع فوبیا (هراس زدگی)

فوبیا شامل سه نوع اصلی می شود.

۱.  فوبیا خاص (فوبیا ساده)

فوبیای خاص مرسوم ترین شکل از انواع فوبیاها به شمار می رود. خاص است زیرا به یک نوع خاص و دسته ای خاص از انواع ترس محدود می شود. مانند ترس بیش از حد از سگ و یا گربه، عنکبوت در دسته حیوانات. فوبیای افراد خاص مانند ترس از دلقک و پزشک و دندانپزشک.

ترس از محیط های خاص مانند مکان تاریک و یا محل تنگ، بروز رعد و برق در یک فضای محصور و محل های مرتفع. فوبیای موقعیت های خاص شامل ترس از پرواز با هواپیما، سوار شدن به قطار، قرار گرفتن در فضای بسته مانند آسانسور می باشد.  بخشی از فوبیاها تا حدودی ممکن است ارثی بوده و از طریق ژنتیک خانوادگی منتقل شوند. زیرا در خانواده های افراد مبتلا نیز اینگونه ترس ها دیده می شود.

۲. فوبیا اجتماعی (اختلال اضطراب اجتماعی)

فوبیای اجتماعی بیشتر حول محور نحوه نگریسته شدن فرد از جانب محیط می چرخد. به این معنا که فرد نگران مورد قضاوت به ویژه قضاوت منفی قرار گرفتن می باشد یا نگران موقعیتی است که در آن مورد تحقیر قرار بگیرد و شرمساری ناشی از آن برای او ترسناک جلوه می کند و نتیجه اش اجتناب از اجتماع خواهد بود.

افراد دارای فوبیای اجتماعی زمان هایی که با افراد بیگانه و غریبه در یک موقعیت روبرو می شوند سطح اضطراب بالاتری را نیز تجربه می کنند. تجربه مکرر این اضطراب ها عملکردهای فرد در موقعیت های متفاوت مانند سخنرانی و صحبت در جمع و یا توضیح درباره کارها و فعالیت های شخصی را بشدت تضعیف کرده و فرد را در یک دایره بسته محیطی نگاه می دارد.

پیشرفت علائم فوبیا می تواند از عملکرد در محیط های کوچکتر به محیط های بزرگ تر تسری یافته و شامل ترس از غذاخوردن در ملا عام، استفاده از سرویس بهداشتی های عمومی نیز بشود. آنچه به نظر می رسد این است که فوبیای اجتماعی در بیشتر موارد زمینه خانوادگی داشته و بطور مشترک با شدت و ضعف متفاوت در سایر اعضای خاتواده نیز مشاهده می شود.  پیشینه کودکی و تجربیات اولیه زندگی مانند خجالتی بودن افراطی کودک، منزوی بودن یا تجربه های نای ناخوشایند منفی از ابراز وجود زمینه های بروز فوبیای اجتماعی و ابتلای فرد به این اختلال را افزایش می دهد.

3. Agoraphobia هراس از مکان های باز

ترس از حضور در مکان های عمومی که خارج شدن فوری و ضروری از آن ها تحت شرایطی سخت و دشوار و یا خجالت آور به نظر بیاید تحت عنوان هراس از مکان های باز یا آگروفوبیا شناخته می شود. شخص مبتلا از رفتن به مکان هایی مانند سالن کنسرت و سینما یا سفر با وسایط نقلیه ای مانند اتوبوس و قطار خودداری می کند.

فوبیای مکان های باز اختلالی اختصاصی در تظر گرفته می شود زیرا علائم مرتبطی با اختلال وحشت زدگی دارد که باید در تشخیص آن دقت کرد. از جمله ترس شدید و غیرمنطقی همراه با علائم جسمی ازاردهنده مانند لرزش بدن، افزایش تپش قلب و تعریق.

کی نیاز است از روانپزشک یا روانشناس کمک بگیریم؟

هر شکلی از علائم روحی که در جریتن عادی زندگی فرد اختلال ایجاد کند نیاز به مداخله حرفه ای و دریافت مشاوره از روانشناس و روانپزشک دارد. در مورد فوبیاها نیز اگر ترس های موجود منجر به برهم خوردن تعادل زندگی شده شما است و باعث تضعیف عملکرد در کار و شغل و خانه و مدرسه شده است یعنی نیاز دارید در اولین فرصت به دست آمده تحت درمان قرار بگیرید.

درمان فوبیا

درمان فوبیا با استفاده از روش‌های مختلف امکان‌پذیر است. شاید با برخی از آن‌ها آشنایی داشته باشید، در جلسات مشاوره کنترل استرس به شما کمک می‌شود تا بهترین و مناسب‌ترین روش‌های درمانی را برای خود برگزینید و به کمک مشاور بر ترس و اضطراب خود غلبه کنید.

افراد مبتلا به فوبیا از اجتناب و فرار در مواجهه با ترس‌هایشان استفاده می‌کنند. این راهکارهای ناسازگار به درمان اضطراب کمکی نمی‌کند، چون اجتناب از ترس‌ها خود باعث افزایش نگرانی می‌شود. بسیاری از درمانگران معتقدند که فرد مبتلا به فوبیا را باید با ترس‌هایش رو به رو کرد. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه درمان اضطراب کلیک کنید.

عدم مواجهه با ترس‌ها به بدتر شدن موضوع بروز حملات پانیک و نیاز به درمان پانیک منتهی می‌شود. در هر کدام از روش‌های درمان که در زیر شرح داده ایم، از تکنیک‌های خاصی برای مقابله با ترس‌ها استفاده می‌شود.

1. درمان فوبیا با استفاده از روش‌های شناختی _ رفتاری

در درمان شناختی رفتاری کمک می‌شود تا از تاثیر نحوه تفکر خود در بروز نشانه‌های اضطراب آگاه شوید و به بینش و درک بهتری از مسائلی که عامل هراس و محرک ایجاد فوبیا در شماست، برسید. به این شکل می‌توانید افکار نادرست خود را اصلاح کنید. در حقیقت روشن می‌شود که موضوع فوبیا خطری برای شما ندارد. در شناخت درمانی باورها بررسی شده و روی آن‌ها کار می‌شود چون این باور‌ها باعث ادامه یافتن ترس و اضطراب یا شدت یافتن فوبیا می‌شود. از جمله این تکنیک‌ها می‌توان به بازسازی شناختی، مواجهه درمانی، یادگیری مشاهده‌ای اشاره کرد.

2. دارو برای درمان فوبیا

در درمان فوبیا از دارو درمانی هم استفاده می‌شود در واقع اگر ترس‌ها خیلی شدید باشند بهتر است برای درمان فوبیا در کنار مشاور از روانپزشک نیز کمک بگیرید. مصرف داروها همراه با رفتاردرمانی یا درمان شناختی _ رفتاری می‌تواند اثر بخشی بالاتری داشته باشد. داروهای ضد اضطراب مانند بنزودیازپین‌ها، SSRIs و مهارکننده‌های مونو آمین اکسیداز و برخی داروهای ضد افسردگی در دارودرمانی فوبیا تجویز می‌شوند. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه مشاوره افسردگی کلیک کنید.

3. رفتار درمانی

به منظور شناسایی رفتارهای ناسالم و ایجاد تغییر در رفتارهای ناسازگار از رفتار درمانی استفاده می‌شود. در رفتار درمانی ابتدا عامل محرک فوبیا شناسایی می‌شود سپس میزان ترس شما در ارتباط با موضوع برآورد می‌شود و با تکنیک‌های خاص پاسخ ترس را از بین می‌برند. یکی از بهترین شیوه‌ها، رویارویی تدریجی با عامل ترس است که باید توسط متخصص صورت بگیرد. براساس نوع و شدت بیماری زمانی طول می‌کشد تا به مرور ترس خود را از دست بدهید. رایج‌ترین تکنیک‌های رفتار درمانی شامل حساسیت زدایی منظم، مواجه سازی با محرک ترسناک به صورت تصویری یا واقعی است.

4. یادگیری مشاهده‌ای

در این روش، نحوه رویارویی و تعامل یک فرد با عامل فوبیا و موقعیت ترسناک به طور مستقیم یا در فیلم یه شما نشان داده می‌شود. در نتیجه تشویق می‌شوید تا با شجاعت بیشتری با موضوع ارتباط برقرار کنید. یک نوع خاص در مدلینگ تراپی حالتی است که بیمار علاوه بر مشاهده فرد دیگری که رفتاری شجاعانه بدون ترس با موقعیت فوبیک دارد خود او نیز با موقعیت ترسناک تعامل می‌کند.

تکنیک‌های رفتار درمانی مؤثرترین روش در درمان فوبیا

مواجهه درمانی یکی از روش‌های رفتار درمانی است که به صورت مواجهه‌ی درمانجو با محرک کم خطر و کنترل شده‌ی وابسته به فوبیا انجام می‌شود. غوطه‌ور شدن حالتی ساده از مواجهه درمانی است که در آن فرد در واکنش‌های خود نسبت به محرک ترس‌آور غوطه‌ور می‌شود تا جایی که علائم اضطراب و استرس به مرور از بین می‌روند. این روش گاه می‌تواند خطرناک باشد به همین دلیل حتما باید با حضور مشاور و متخصص صورت بگیرد. گاه شدت فوبیا آنقدر زیاد است که به فرد پیشنهاد می‌دهند به جای مواجهه واقعی با محرک، در تصورات شخصی خود از منبع ترس غوطه‌ور شود.

برخی از افراد مبتلا به هیچ طریقی نمی‌توانند غوطه‌ور شدن را تجربه کنند و با مشکلات بسیاری مواجه می‌شوند. در این صورت از روش شرطی سازی تقابلی استفاده می‌شود. در این تکنیک مشاور به شما آموزش می‌دهد تا چگونه در حضور محرک ترس‌آور یا همان عامل ترس، واکنش‌های آرامش‌بخش را جایگزین واکنش‌های اضطرابی کنید. واکنش آرام بودن نقطه مقابل واکنش ترس و اضطراب است به همین دلیل این روش شرطی سازی متقابل نام گرفته‌است. این روش حالت سیستماتیک دارد و در آن مرحله به مرحله محرک‌های ترس‌آور وارد فرآیند مواجهه و درمان می‌شوند.

روان تحلیلی فوبیا

در درمان‌های روان تحلیلی فوبیا به منشأ ترس در کودکی پرداخته می‌شود تا بتوانید به ترس‌های خود که ریشه در ناخودآگاه دارند آگاه شوید. تلاش بر آن است که با ترس‌های دوران کودکی خود مواجه شده و به راهنمایی درمانگر بتوانید این ترس‌ها را تحلیل و تفسیر کنید. به تدریج آگاهی تان نسبت به منشا ترس در گذشته افزایش پیدا می‌کند. البته این نوع درمان‌ها زمان بر است و جلسات درمان طولانی می‌شود. روان درمانی مبتنی بر بینش بیمار را قادر می‌سازد تا منشا هراسش را بشناسد و از نقش مقاومت در ادامه اختلال آگاه شود و به دنبال روش‌های موثری برای مواجه با محرک‌های اضطراب زا باشد.

خانواده درمانی فوبیا 

خانواده درمانی می‌تواند برای شما و خانواده تان موثر واقع شود. چون با خانواده درمانی درک می‌کنید که چگونه خود را با واقعیت وجود این اختلال و مشکلات روانی یا اجتماعی همراه با آن سازگار کنید. همچنین خانواده از اهمیت حمایت از بیمار و فعال بودن در فرآیند درمان او آگاه می‌شوند. با استفاده از مشاوره خانواده می‌توانید از امکانات خانواده درمانی بهره‌مند شوید و مشکلات خود را با اعضای خانواده خود مطرح کنید و درک و حمایت آن‌ها را جلب کنید.

متخصصان ما در مرکز مشاوره حامی هنر زندگی با استفاده از تجربه و دانش خود، برای درمان انواع فوبیا بر اساس خصوصیات هر فرد درمان مناسب را تجویز می‌کنند. شما می‌توانید با دریافت مشاوره از خدمات درمانی فوبیا این مرکز بهره مند شوید.