اختلالات عصبی-رشدی چیست؟

اختلالات عصبی رشدی اختلالاتی هستند که در آن‌ها رشد و تحول مغز یا دستگاه عصبی مرکزی در دوران رشد مختل می‌شود. این اصطلاح به مشکلاتی در عملکرد مغز اشاره دارد که همزمان با رشد فرد بر حافظه، توانایی یادگیری و هیجانات تاثیر منفی می‌گذارند. اختلالات عصبی رشدی به 6 طبقه اصلی اختلال یادگیری خاص، اختلالات ارتباطی، اختلال کمبود توجه و بیش فعالی، اختلال طیف اوتیسم، معلولیت ذهنی و اختلالات حرکتی تقسیم می‌شود. این اختلالات در اوایل زندگی شروع می‌شوند و در سرتاسر عمر با فرد همراه هستند. اهمیت موضوع زمانی است که با تشخیص زود هنگام می‌توان کودک را برای داشتن یک زندگی با کیفیت آموزش داد. همچنین مشاوره روانشناسی برای تشخیص به هنگام، به خانواده و کودک کمک رسان خواهد بود.

اختلالات عصبی-رشدی

اختلالات عصبی رشدی، اختلالاتی هستند که در آن‌ها، روند رشد مغز و دستگاه اعصاب مرکزی به درستی طی نمی‌شود. مغز بخش متفکر و هدایت کننده اندام‌های بدن است با اختلال در این بخش کارکردهای فرد تحت تاثیر قرار می‌گیرد. دستگاه اعصاب مرکزی نیز نقش هدایت و انتقال دستور از مغز به اندام‌های بدن را دارد. اختلالات عصبی رشدی با ایجاد نقص در این دو بخش بر هیجان، توانایی یادگیری، رشد فرد و حافظه اثر مخرب دارند. در ادامه هر کدام از انواع اختلالات عصبی رشدی را به اختصار توضیح می دهیم.

اختلال یادگیری خاص

اختلال یادگیری در مجموع اختلالاتی را بیان می‌کند که مربوط به یک توانایی خاص مانند خواندن، نوشتن و ریاضیات است. کودکان دارای این اختلال مهارت‌های یادگیری‌شان، بسیار پایین‌تر از توانایی آن‌ها است و باید با توجه به سطح هوشی و سن فرد سنجیده شود. همچنین این کودکان در تنظیم و هماهنگی اطلاعات، حافظه و توجه خود نقص دارند. اختلالات یادگیری خاص به چند سه دسته زیر تقسیم می‌شوند.

برای اطلاع بیشتر در زمینه اختلالات یادگیری کلیک کنید.

اختلال نوشتن یا دیسگرافیا: این اصلاح برای کودکانی استفاده می‌شود که علی رغم هوش طبیعی بسیار بد می‌نویسند. این کودکان اغلب آینه نویسی یا وارونه نویسی می‌کنند یا بدخط می‌نویسند. 

اختلال خواندن یا دیسلکسیا: این کودکان علی رغم هوش طبیعی قادر به خواندن نیستند و ناتوانی در بازشناسی واژه دارند. همچنین از دیگر نشانه‌های دیسلکسیا خواندن کند و نادرست و هجی کردن ضعیف است.

برای آگاهی بیشتر در زمینه اختلال خواندن کلیک کنید.

اختلال یادگیری ریاضی یا دیسکلکولیا: اصطلاحی که برای موارد شدید اختلال ریاضی به کار می‌رود دیسکلکولیا یا اختلال در محاسبه و کسب مفاهیم ریاضی است و مشکلات ریاضی به طور قابل ملاحظه‌ای در پیشرفت تحصیلی و فعالیت‌های روزمره که مستلزم یادگیری مهارت‌های ریاضی است اختلال ایجاد می‌کند.

برای آشنایی بیشتر در زمینه اختلال یادگیری ریاضی کلیک کنید.

اختلال کم توجهی-بیش فعالی از جمله اختلالات عصبی رشدی

یکی دیگر از اختلالات عصبی رشدی بیش فعالی و کمبود توجه (ADHD) است. در واقع الگوی پایدار عدم توجه یا بیش فعالی و رفتارهای تکانشگری است. این اختلال در میان پسران شیوع بیشتری دارد و با افزایش سن میزان بیش فعالی و بی قراری کاسته شده و افراد بیشتر بی‌توجه می‌شوند. نشانه‌های آشکار این اختلال بی توجهی، حواس پرتی و بی نظمی است و برای تشخیص این اختلال نشانه‌ها باید قبل از 12 سالگی بروز پیدا کنند. افزایش دوپامین در قشر جلو پیشانی در افزایش نشانه‌ها نقش دارند. این کودکان با مشکلاتی مانند شکست تحصیلی، طرد شدن توسط دیگران، تضادورزی و اختلال رفتار ارتباطی مواجه می‌شوند. برای درمان این اختلال داروهای محرک مانند ریتالین بکار می‌رود.

برای آگاهی بیشتر در زمینه اختلال بیش فعالی کلیک کنید.

اختلالات حرکتی

اختلالات حرکتی در کودک باعث می‌شود کودک نتواند فعالیت‌های حرکتی زندگی روزمره را به آسانی انجام دهند و توانایی استفاده از ابزارهای مختلف را به درستی ندارد. این کودکان مراحل رشدی (مثل نشستن، چهار دست و پا رفتن) را دیرتر از سایرین می‌گذرانند. انواع اختلالات حرکتی در ادامه توضیح داده‌ایم.

اختلال هماهنگی حرکتی رشدی: این کودکان در واقع در هماهنگی حرکات خود دچار مشکل‌اند و ضعف دارند. این عدم هماهنگی در حرکات کودک با توجه به سن او پایین تر از حد انتظار است. در این اختلال مهارت‌های کودک برای هماهنگی حرکات فیزیکی با تاخیر زیادی مشاهده می‌شود و این تاخیر در موفقیت تحصیلی و یا فعالیت‌های لازم برای زندگی روزمره اختلال ایجاد می‌کند. همچنین این مشکلات نباید به علت یک نقص نورولوژیک، حسی و یا ذهنی دیگر باشد.

اختلال حرکات کلیشه‌ای: شامل انجام حرکاتی تکراری، بی هدف و بدون انگیزه مثل تکان دادن پاها به جلو و عقب می‌باشد. فرد برای انجام این کارها یک اجبار درونی احساس می‌کند در صورتی که هیچ کاربرد و سودی برای فرد ندارد. حرکات کلیشه‌ای در همه مردم دیده می‌شود اما در افرادی که در محیط‌های محدود کننده زندگی می‌کنند یا به علت یک اختلال خاص به محرومیت حسی دچار شده‌‌اند بیشتر مشاهده می‌شود.

اختلالات تیک: تیک‌ها حرکات ناگهانی، سریع و مکرر هستند که در فرد رخ می‌دهد و خود فرد هیچ کنترلی بر آن‌ها ندارد. اختلالات تیک به سه نوع تیک حرکتی، تیک صوتی و اختلال توره تقسیم می‌شوند. اختلال توره مشهورترین و معروف ترین اختلال تیک است که شامل تیک‌های متعدد حرکتی و یک یا چند تیک صوتی است. این اختلال قبل از 18 سالگی شروع می‌شود.

برای آگاهی بیشتر در زمینه اختلال هماهنگی رشدی کل