سندرم ورنیکه کورساکوف | نشانه ها، علل و درمان سندرم ورنیکه کورساکوف

سندرم ورنیکه کورساکوف یک نوع اختلال مغزی است که در اثر فقدان ویتامین ب1 یا تیامین رخ می‌دهد. این سندرم بیشتر افرادی را گفتار می‌سازد که اعتیاد شدید به الکل دارند. این سندرم در واقع دارای دو وضعیت است که می‌توانند با هم رخ دهند، اختلال ورنیکه و سندرم کورساکوف. اختلال ورنیکه کورساکوف عملکردهای مغز و حافظه را به شدت تحت تأثیر قرار می‌دهد به همین دلیل آگاهی از نشانه‌ها و علل بروز در پیشگیری و درمان ضرورت دارد؛ گاه تنها راه درمان و پیشگیری، اقدام برای ترک اعتیاد به الکل و بهره‌مندی از مشاوره ترک اعتیاد است؛ ترک خودسرانه و بدون دریافت مشاوره خطر بازگشت به مصرف و اعتیاد را افزایش می‌دهد. در ادامه به توصیف بیشتر علائم، علل و درمان سندرم ورنیکه کورساکوف می‌پردازیم.

سندرم ورنیکه کورساکوف

این سندرم دو مشکل پزشکی را شامل می‌شود؛ سندرم ورنیکه و اختلال کورساکوف. هنوز مشخص نیست این دو اختلال دو مرحله از یک سندرم هستند و یا هر کدام اختلال جداگانه‌ای محسوب می‌شوند. ابتدا سندرم ورنیکه و بعد از آن کورساکوف بروز پیدا می‌کند. در صورتی که در مرحله ورنیکه صورت بگیرد می‌توان از بروز کوساکوف جلوگیری کرد. در ادامه علائم هر کدام از این دو اختلال را شرح داده‌ایم.

اینفوگرافیک سندرم ورنیکه کورساکوف

علائم اختلال ورنیکه

اختلال ورنیکه در سندرم ورنیکه کورساکوف یک نوع آسیب مغزی است که غیر قابل بازگشت می‌باشد، این اختلال سه مشکل عمده ایجاد می‌کند:

1- مشکلات بینایی

2- سردرگمی و گیجی

3- سختی در راه رفتن و تعادل

دلیل بروز این علائم فقدان ویتامین ب1(تیامین) می‌باشد. تیامین مورد نیاز تمامی سلول‌های بدن است و بدن انسان قادر به تولید آن نیست، پس لازم است آن را از طریق رژیم غذایی مناسب دریافت نماید. همچنین سطوح مختلفی از آن در مغز، قلب، کلیه و ریه‌ها وجود دارد. زمانی که مقدار تیامین موجود به اندازه‌ی کافی نباشد بدن نمی‌تواند وظایف اصلی‌اش را به صورت مناسب انجام دهد و مشکل شروع می‌شود.

در سندرم ورنیکه کورساکوف مغز به شکل گسترده‌ای به تیامین نیاز دارد به همین دلیل بسیار نسبت به کاهش آن حساس بوده و با کاهش آن علائمی چون گیجی، تغییر وضعیت ذهنی، حرکات ناخواسته چشم، دو بینی و تعادل ضعیف و مشکل در راه رفتن بروز پیدا می‌کند. اغلب افراد دچار سوء تغذیه و کاهش وزن می‌شوند، به علاوه ممکن است با کاهش فشار خون، کاهش دمای بدن و مشکلات جدید حافظه رو به رو شوند. نشانه‌هایی که فرد تجربه می‌کنند بسیار شبیه به حالت مستی ناشی از خوردن الکل است در حالی که مصرف الکی نداشته است. نشانه‌ها ممکن است تشخیص داده نشوند چرا که علائم در همه یکسان نیست و اگر تحت درمان قرار نگیرند ممکن است به کما روند و یا بمیرند.  برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه اعتیاد به الکل کلیک کنید.

علائم سندرم کورساکوف

اختلال کورساکوف در سندرم ورنیکه کورساکوف با از دست دادن حافظه و مشکلات مربوط به مدیریت و انجام کارهای روزمره مشخص می‌شود. اغلب افراد دچار سندرم کورساکوف در یادگیری اطلاعات جدید مشکل دارند، همچنین به طور غیر معمول خاطراتی را به وجود می‌آورند که بتوانند شکاف‌های موجود در حافظه را پر کنند، به نوعی خیال پردازی می‌کنند. این خیال پردازی‌ها به عنوان خاطرات دروغین توصیف شده است، این حالت به صورت عمدی نبوده بلکه مغز در تلاش است تا ناخود آگاه حافظه را تکمیل کند.

مشکلات در حافظه کوتاه مدت می‌تواند منجر به اخلال در حفظ خاطرات جدید و یادآوری رویدادهای اخیر باشد. فرد مبتلا به سندرم کورساکوف ممکن است تغییراتی را در شخصیت نشان دهد از دیگر نشانه‌های احتمالی بی تفاوتی و عدم نگرانی، رفتار و گفتار تکراری است. ممکن است پس از مدتی این بیماران بهبود یابند اما طبق گزارشات در حدود 25% موارد شرایط دائمی پیدا کرده‌اند. اغلب زمانی که نشانه‌ها در مراحل ابتدایی قرار دارند درمان میسر است و در صورت پیشرفت احتمال بهبود کامل کاهش پیدا می‌کند.

علل بروز سندرم ورنیکه کورساکوف

سندرم ورنیکه کورساکوف بیشتر در میان افراد مبتلا به اعتیاد الکل رایج است. همچنین در شرایطی که جذب مواد غذایی محدود است و ویتامین‌های مورد نیاز به بدن نمی‌رسد اختلال ورنیکه کورساکوف می‌تواند بروز کند. شرایطی مثل:

1. جراحی بای پس معده

2. سرطان معده

3. سرطان روده ( از درد ناشی از سرطان تغذیه مختل می‌شود)

4. اختلالات خوردن (توصیه می‌کنیم مقاله اختلالات خوردن را مطالعه کنید.)

5. دیالیز کلیه و مشکلات کلیوی

6. رژیم‌های شدید و روزه گرفتن

7. عفونت‌های مزمن

8. الکلیسم - شایع‌ترین دلیل این بیماری است چرا که افراد الکی رژیم غذایی نا مناسب دارند به علاوه‌ی آن الکل مانع جذب ویتامین ب1 می‌شود. برای اطلاع از سایر مواد اعتیاد آور کلیک کنید.

درمان سندرم ورنیکه کورساکوف

اگر بیمار مشکوک به سندرم ورنیکه کورساکوف باشد بلافاصله باید برای دریافت خدمات پزشکی بستری شود. در این مرحله تزریق تیامین از دهان مؤثر نبوده  و برای بررسی علائم و عوارض و نظارت بستری انجام می‌شود. جایگزینی تیامین می‌تواند علائم رایج مانند مشکلات بینایی، حرکات چشم، مشکلات هماهنگی و سردرگمی را بهبود بخشد. اما بازیابی حافظه و شناخت به سختی و دیرتر انجام می‌شود و درمان با ویتامین تنها می‌تواند جلوی پیشروی را بگیرد. درمان به صورت تزریق ویتامین ب1 داخل وریدی انجام می‌شود و تا زمانی ادامه می‌یابد که دیگر نشانه‌های مشاهده نشوند.

اگر چه ممکن است در بیمارستان کمبود ویتامین به شکل متفاوتی نیز انجام شود. سپس وعده‌های غذایی با منابع غنی ویتامین ب1 تجویز شده و استفاده از الکل منع می‌شود. طبق مطالعات 25 درصد افراد مبتلا به سندرم ورنیکه کورساکوف بهبود یافته‌اند و تقریبا نیمی بهبودی جزئی و حدود 25 درصد وضعیتشان تغییر چندانی نکرد. بهره‌مندی از روش‌های ترک اعتیاد می‌تواند در پیشروی بیماری مؤثر باشد؛ لازم است این روش‌ها به صورت اصولی و با نظارت متخصص انجام گیرد. برای اطلاع از روش‌های ترک اعتیاد کلیک کنید.

پیشگیری از سندرم ورنیکه کورساکوف

رژیم غذایی سالم و متعادل و پرهیز از مصرف بی‌رویه الکل، اصل اساسی در پیشگیری از این اختلال است. علاوه بر این پس از بازگشت از بیمارستان و ترک اعتیاد بیمار همواره برای پیشگیری از مصرف دوباره به مراقبت نیاز دارد. چرا که اغلب افراد بعد از ترک الکل باز به دوران نابسمان مصرف باز می‌گردند. در این شرایط خانواده در مراقبت از بیمار مهم‌ترین نقش را دارد. در این زمینه می‌توانید از مشاوره خانواده کمک بگیرید. افرادی که نشانه‌هایی از سوءجذب دارند لازم است اقدامات پیشگیرانه انجام دهند و غذاهای حاوی تیامین مصرف کنند. برخی از غذاهای حاوی تیامین و ویتامین B1 شامل موارد زیر می‌شود:

• برنج غنی شده
• سویا
• دانه‌ی آفتابگردان، چیا، کدو حلوایی
• گوشت ماکیان
• نخود
• مارچوبه
• پرتغال
• شیر
• اسفناج
• نخود فرنگی
• لوبیای لیما
• آجیل
• غلات

برای دریافت مشاوره در زمینه سندرم ورنیکه کورساکف می توانید با مشاوران مرکز مشاوره روانشناسی حامی هنر زندگی از طریق تلفن ثابت از کل کشور با شماره 9099075228 و از تهران با شماره 9092305265 تماس بگیرید.