مهارت انعطاف پذیری چیست ؟ | راهکارهای تقویت انعطاف پذیری

مهارت انعطاف پذیری چیست؟ یکی از مهارت های لازم برای رشد پیشرفته افراد مهارت انعطاف پذیری می باشد. در قرن بیست و یکم با توجه به سرعت تکنولوژی مهارت سازگاری و تغییر با شرایط بسیار الزامی است. این تغییرات روند کارها و زندگی اجتماعی افراد را تا حد زیادی تحت تاثیر قرار می دهد. با توجه به این مسئله در مقاله امروز به موضوع مهارت انعطاف پذیری پرداخته شده است.  

مهارت انعطاف پذیری چیست؟

انعطاف پذیری از دیدگاه های متفاوتی مورد تعریف قرار گرفته است. مثلاً لوتار انعطاف پذیری را به عنوان موفقیت در کنار آمدن با شرایط استرس زای موجود که در دو بعد هیجانی و رفتاری معنی پیدا می کنند تعریف می کند. کانر و دیویدسون انعطاف پذیری را به عنوان توانمندی فرد در برقراری تعادل زیستی- روانی در شرایط خطرناک در نظر می گیرند. به عبارت دیگر انعطاف پذیری یک فرایند توانایی و پیامد سازگاری موفقیت‌آمیز با شرایط تهدید کننده می باشد که سبب ایجاد انطباق مثبت علیرغم وجود تجارب تروماتیک یا آسیب زا در فرد است.
به اعتقاد مستن انعطاف‌پذیری به معنی در معرض خطر قرار گرفتن و پیامدهایی بهتر از حد مورد انتظار نشان دادن، حفظ سازگاری خوب علیرغم وجود تجارب استرس‌ها و بهبودی مطلوب بعد از آسیب یا اختلال استرس حاد است. در نتیجه انعطاف پذیری به عنوان توانایی کسب نیرو بعد از مواجه شدن با شرایط استرس زا و ناگوار و غلبه بر شرایط دشوار و به معنی بازگشت به تعادل اولیه یا دستیابی به تعادل سطح بالاتر از که سبب انطباق موفقیت‌آمیز در زندگی می گردد. با وجود تمام این تعریف های مختلف نقطه مشترک در تمامی آنها کسب سازگاری مثبت در شرایط آسیب‌زا و ناگوار است.

رویکرد های انعطاف پذیری

تعاریف متفاوت انعطاف‌پذیری می‌تواند ناشی از رویکردهای مختلف در آن باشد. در واقع دو نوع رویکرد در انعطاف‌پذیری وجود دارد. رویکردهای متغیر گرا که به بررسی ویژگی و متغیرهای انعطاف پذیری هم چون خود انعطاف پذیری به معنی سازگاری با محیط در حال تغییر، پاسخ های انعطاف پذیر به خواسته‌های محیط و استفاده از مهارت های حل مسئله می پردازد. رویکردهای فردگرا که بر اساس آن می‌توان افراد منعطف را از سایر افراد جدا کرد.
در این تعاریف چندین نکته حائز اهمیت است: همان طور که در تعریف ها پیدا است انعطاف پذیری دارای دو مولفه در معرض خطر قرار گرفتن و سازگاری مثبت است. مولفه اول به معنای در معرض خطر قرار گرفتن میباشد.

عوامل خطر

عوامل خطر شامل گرفتاری های روانی اجتماعی مانند فقر، فقدان اعضای خانواده، بدرفتاری و سایر حوادث آسیب‌زا و عوامل غیر روانی اجتماعی مانند آسیب های قبل از تولد یا بعد از تولد، عوامل عفونی یا سایر بیماری های بیولوژیکی است که می‌تواند تحول سالم و سلامت روان را در معرض خطر قرار دهد. مولفه دوم به معنای دستیابی به وظایف تحولی در هرمرحله یا فقدان وجود اختلال روانی و یا وجود هر دوی این عوامل است. افزون بر این سازگاری خوب بر این مسئله تاکید دارند که عوامل محافظت‌کننده ضروری هستند که سبب می شوند تا فرد با وجود آن که در شرایط استرس زا قرار می‌گیرد الگوهای ناسازگارانه بروز ندهد.  

عوامل موثر در تحول انعطاف پذیری

در تحول انعطاف پذیری عوامل صفات شخصیتی و راهبردهای مقابله ای و کنار آمدن و همچنین عوامل محیطی مداخله دارند. از جمله ویژگی های انعطاف پذیری در دوران اولیه کودکی بروز می کند. تحقیقات نشان دادند که کودکان انعطاف پذیر با داشتن خلق و خوی انعطاف پذیر باعث فراگیری پاسخ های مثبت از سمت بزرگسالان می شوند. این کودکان نه تنها از مهارت های بین فردی مناسبی برخوردار می باشد بلکه در همان اول نشانه‌هایی از مهارت‌های مقابله‌ای را نشان می‌دهند. به عنوان مثال کودکان پیش دبستانی انعطاف پذیر دارای یک حس قدرتمند خودمختاری و توانایی درخواست کمک از دیگران هستند.
با افزایش سن کودکان به توانایی های بیشتری دست پیدا می‌کند تا از رویکردهای شناختی هم چون ارزیابی مجدد استفاده نمایند. کودکان منعطف بزرگترنه تنها کنترل بیشتری در زندگی دارند بلکه به طور فعال به برنامه ریزی برای مقابله با حوادث می‌پردازند.
در سنین کودکی حول و حوش ده سالگی آن ها عزت نفس، خودکارآمدی، مکان کنترل درونی، استقلال و کنترل تکانه ای را بروز می دهند. آنان در تکالیف مدرسه ایشان متمرکز می گردند و عادت ها و علاقه مندی های متناسب با جنسیت خود را پیگیری می‌کند. یعنی فعالیت هایی که سبب کاهش اندوه و افزایش حس تسلط و غرور در مقابله با شرایط استرس آور می شود. برای دریافت اطلاعات بیشتر در زمینه عزت نفس پایین کلیک کنید.

1-کودکان حاضر جواب

کودکان حاضر جواب می باشند و مورد توجه همکلاسی های خود هستند. آنها از مهارت های ارتباطی، بین فردی و مهارت های حل مسئله برخوردار می باشد و در روبرو شدن با شرایط استرس زا از راهبردهای مقابله ای قابل انعطاف و در صورت نیاز از همسالان و معلمان کمک می گیرند. اما نوجوانان و بزرگسالان انعطاف پذیر دارای ویژگی های هم چون مکان کنترل درونی، خودپنداره ی مثبت، بلوغ اجتماعی، مهرورزی، احساس مسئولیت و استقلال می باشند.
هم چنین تحقیقات نشان داده که نوجوانان بزرگسال در مقایسه با نوجوانان کم سن و سال تر نه تنها از راهبردهای کنار آمدن متنوع تر برای کاهش استرس برخوردار می باشند بلکه به دلیل رشد شناختی تمایل بیشتری به استفاده از راهبردهای مقابله ای شناختی همچون ارزیابی مجدد دارند. افزون بر این تحقیقات نشان داده‌اند که بعضی از ویژگی های شخصیتی مانند خودکنترلی و خود انعطاف پذیری در تحول انعطاف پذیری تاثیر زیادی دارند. خودکنترلی یعنی کنترل تکانه ها تمایلات و هیجانات.

2-خود کنترلی

بر اساس میزان خود کنترلی افراد شامل دو گروه می شوند: کسانی که تکانه ها، نیازها و احساسات خود را سرکوب مینمایند و کسانی که تکانه ها، نیازها و احساسات خود را سرکوب نمی‌کنند. خود انعطاف پذیری یک نوع توانایی پویا در افراد می باشد که سبب می شود تا آنها بر اساس موقعیت کنترل بهینه را از خود بروز دهند. بنابراین کسانی که خود انعطاف پذیری دارد و دارای سازگاری مداوم با محیط می باشند و به طور بهینه ای تکانه ها، هیجانات و تمایلات شان را تنظیم می‌کند. آنها نه فقط کاردان هستند بلکه می‌توانند برای حل مشکلات راه حل مناسبی بیابند.
افرادی که خودکنترلی متوسطی دارند دارای خود انعطاف پذیری متوسط و خود انعطاف پذیری کسانی که کنترل بالا یا پایین دارند کم می باشد. بنابراین خودکنترلی و خود انعطاف پذیری رابطه ای وجود دارد که بر اساس آن سه نوع تیپ شخصیتی مشخص می شود: افراد انعطاف پذیر، افراد دارای خودکنترلی بالا و افراد دارای خودکنترلی پایین.

3-هوش بالا

هوش بالا یکی دیگر از ویژگی‌های شخصیتی محسوب می شود که نه تنها در تحول